zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Liệu Phổ Thông

» Sáng kiến kinh nghiệm

SKKN: Nâng cao hiệu quả dạy học Sinh học 12 bằng sử dụng bản đồ tư duy trong giảng dạy

Chia sẻ: Nhi Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:25

Báo xấu

396
lượt xem 53
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ở bậc THPT, chương trình Sinh học gồm nhiều nội dung với các mức độ khác nhau. Đó là các khái niệm, các quá trình và cơ chế sinh học trong đó chương trình Sinh học 12 chứa khối lượng kiến thức nhiều hơn, phức tạp hơn hẳn so với các cấp dưới đặc biệt là nội dung lí thuyết. Bài SKKN về cách nâng cao hiệu quả dạy học Sinh học 12, mời các bạn tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: SKKN: Nâng cao hiệu quả dạy học Sinh học 12 bằng sử dụng bản đồ tư duy trong giảng dạy

Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa Nâng cao hiệu quả dạy học Sinh học 12 bằng sử dụng bản đồ tư duy trong giảng dạy Trường THPT Mỹ Hào 2
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa Phần I: MỞ ĐẦU 1/ Lý do chọn đề tài Khoa học kĩ thuật đang phát triển rất nhanh chóng, cứ khoảng 4 – 5 năm thì lượng tri thức lại tăng gấp đôi. Sự gia tăng khối lượng tri thức cùng với xu hướng hội nhập toàn cầu đòi hỏi phải đào tạo ra nguồn nhân lực năng động, sáng tạo, thành thục các kĩ năng sống, đáp ứng yêu cầu mới của xã hội. Vì vậy, đổi mới phương pháp dạy học là yêu cầu tất yếu của toàn ngành Giáo dục hiện nay. Qua quá trình thực hiện, đổi mới PPDH đã và đang trở thành phong trào được tất cả những người làm công tác giáo dục hưởng ứng một cách tích cực, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nói chung. Trong sự phát triển như vũ bão đó, lĩnh vực Sinh học có gia tốc tăng lớn nhất vì vậy chương trình, nội dung giảng dạy môn Sinh học cũng có sự thay đổi để bắt kịp xu thế chung. Ở bậc THPT, chương trình Sinh học gồm nhiều nội dung với các mức độ khác nhau. Đó là các khái niệm, các quá trình và cơ chế sinh học trong đó chương trình Sinh học 12 chứa khối lượng kiến thức nhiều hơn, phức tạp hơn hẳn so với các cấp dưới đặc biệt là nội dung lí thuyết. Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy nhiều em học sinh tỏ ra lúng túng, ngại học hoặc không hứng thú với lượng kiến thức lí thuyết và cách hệ thống các nội dung này, dẫn đến kết quả học tập chưa cao, chưa đồng đều... Hơn nữa, Sinh học còn là một trong các môn thi tuyển vào các trường đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp. Vì vậy, việc hướng dẫn học sinh có kĩ năng xây dựng, củng cố và khắc sâu kiến thức một cách hệ thống có ý nghĩa thiết thực trong việc đổi mới PPDH hiện nay- học sinh sẽ nhìn được tổng thể kiến thức một cách ngắn gọn nhưng đầy đủ, rút ngắn được thời gian ôn tập, củng cố và ghi nhớ bài nhanh hơn, chất lượng dạy học sẽ cao hơn. Mặt khác, đổi mới PPDH bao gồm cả đổi mới phương pháp học mà trong các phương pháp học thì cốt lõi là phương pháp tự học, nếu rèn luyện cho học sinh có được phương pháp, kĩ năng, thói quen, ý chí tự học thì sẽ khơi dậy lòng ham học hỏi, nội lực vốn có của các em, kết quả học tập sẽ được nhân lên gấp bội. Xuất phát từ những lí do trên, qua quá trình nghiên cứu và thử nghiệm, tôi mạnh dạn đưa ra đề tài: “Nâng cao hiệu quả dạy học Sinh học 12 bằng sử dụng bản đồ tư duy trong giảng dạy”. Với đề tài này tôi mong muốn góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng dạy học môn Sinh học trong trường THPT, đồng thời giúp các em có được phương pháp hữu hiệu trong suốt những chặng đường học tập và làm việc sau này. 2/ Mục đích nghiên cứu: Trường THPT Mỹ Hào 3
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa Nghiên cứu việc sử dụng bản đồ tư duy trong việc hệ thống hóa kiến thức môn sinh học 12 ở một số bài học cụ thể. 3/ Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Quá trình học tập môn Sinh học 12- Phần Tiến hóa và Sinh thái học của học sinh lớp 12A5, 12A6 năm học 2012- 2013 trường THPT Mỹ Hào do giáo viên trực tiếp giảng dạy 4/ Phương pháp nghiên cứu Trong đề tài này tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm - Phương pháp điều tra. - Tham khảo ý kiến các giáo viên trong tổ chuyên môn 5/ Giả thuyết khoa học Nếu sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học sinh học sẽ giúp học sinh hệ thống hóa được khái niệm sinh học, quá trình sinh học và cơ chế sinh học để từ đó nâng cao khả năng tư duy, khả năng nắm vững và vận dụng kiến thức vào thực tế. Phần II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. CƠ SỞ KHOA HỌC 1.1. Cơ sở lí luận: - Quá trình dạy học bao gồm 2 mặt liên quan chặt chẽ: Hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò. Xu thế đổi mới PPDH hiện nay là thiết kế các hoạt động học hướng cho trò tự lực khám phá, chiếm lĩnh các tri thức mới dưới sự chỉ đạo của thầy, từ đó giúp người học hướng vào việc cải biến chính mình, nếu người học không chủ động, tự giác, không có phương pháp học tập đúng đắn thì mọi nỗ lực của người thầy chỉ đem lại những kết quả hạn chế. - Bản đồ tư duy là hình thức ghi chép nhằm tìm tòi đào sâu, mở rộng một ý tưởng, tóm tắt những ý chính của một nội dung, hệ thống hóa một chủ đề bằng cách kết hợp việc sử dụng hình ảnh, đường nét, màu sắc, chữ viết…Đặc biệt đây là một sơ đồ mở, việc thiết kế sơ đồ là theo mạch tư duy của mỗi người. Trường THPT Mỹ Hào 4
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa - Việc ghi chép thông thường theo từng hàng chữ khiến chúng ta khó hình dung tổng thể vấn đề, dẫn đến hiện tượng đọc sót ý, nhầm ý. Còn bản đồ tư duy tập trung rèn luyện cách xác định chủ đề rõ ràng, sau đó phát triển ý chính, ý phụ một cách logic. Bản đồ tư duy có ưu điểm: • Dễ nhìn, dễ viết. • Kích thích hứng thú học tập và khả năng sáng tạo của học sinh • Phát huy tối đa tiềm năng ghi nhớ của bộ não. • Rèn luyện cách xác định chủ đề và phát triển ý chính, ý phụ một cách logic. Bản đồ tư duy sẽ giúp:  Sáng tạo hơn  Tiết kiệm thời gian  Ghi nhớ tốt hơn  Nhìn thấy bức tranh tổng thể  Phát triển nhận thức, tư duy, … - Giáo viên, học sinh có thể sử dụng sơ đồ tư duy để hệ thống hoá một vấn đề, một chủ đề, ôn tập kiến thức… - Học sinh hoạt động nhóm thông qua sơ đồ tư duy trên lớp học, hoặc hoạt động cá nhân, ôn luyện ở nhà… “Theo đánh giá của nhiều giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục, BĐTD sau khi ứng dụng vào các tiết học đã mang lại hiệu quả thiết thực như: Giúp học sinh thuộc bài ngay tại lớp, nhớ nhanh, nhớ sâu và lâu những nội dung của bài học. Mặt khác, dạy học bằng BĐTD giúp học sinh không nhàm chán về bài học mà luôn sôi nổi, hào hứng từ đầu đến cuối tiết học. Phương pháp này đặc biệt có ích trong việc củng cố kiến thức và rèn luyện, phát triển tư duy logic, năng lực cho học sinh, nhất là những học sinh khá, giỏi. Học sinh có thể tự học ở nhà rất hiệu quả, không tốn kém”. Sơ đồ 1: Minh họa về bản đồ tư duy Trường THPT Mỹ Hào 5
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa 1.2. Thực trạng dạy học phần Tiến hóa và Sinh thái ở trường THPT Mỹ Hào Hiện nay, đổi mới phương pháp dạy học cùng với sự hỗ trợ đắc lực của các phương tiện kĩ thuật đã và đang phần nào đạt được những yêu cầu đặt ra, đặc biệt là việc sử dụng các kỹ thuật dạy học hiện đại, giáo án điện tử và ứng dụng các công nghệ thông tin vào giảng dạy. Tuy nhiên, các phương pháp và kĩ thuật này đòi hỏi mất nhiều thời gian, tốn kém và chưa phù hợp với một số nội dung kiến thức trong chương trình. So với các bộ môn khác, Sinh học đòi hỏi học sinh có khả năng tư duy, biết suy luận, vận dụng kiến thức liên môn và ứng dụng vào thực tiễn. Trong quá trình dạy học Sinh học 12 phần Tiến hóa và Sinh thái học tôi gặp một số khó khăn như: - Nội dung kiến thức chủ yếu là lí thuyết vì vậy nếu giáo viên không thiết kế bài dạy đa dạng, phong phú thì dễ gây nhàm chán trong học sinh. Các em dễ coi nhẹ việc nắm bắt và vận dụng kiến thức trong hai phần này. - Nhiều em học sinh còn chưa biết cách học, cách ghi kiến thức vào bộ não mà chỉ học thuộc lòng, thuộc một cách máy móc, không nhớ được kiến thức trọng tâm, không nắm được “sự kiện nổi bật” trong bài học, trong tài liệu tham khảo, hoặc không biết liên tưởng, liên kết các kiến thức với nhau. - Để làm tốt một bài kiểm tra đòi hỏi học sinh phải nắm được kiến thức trọng tâm, những vấn đề chính theo một hệ thống logic. Tuy nhiên, thực tế giảng dạy cho thấy học sinh còn hạn chế trong việc tư duy để lập luận và trình bày kiến thức... Trường THPT Mỹ Hào 6
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa Phần Tiến hóa và Sinh thái học là một trong những nội dung quan trọng của chương trình Sinh học 12 với mục tiêu: Về kiến thức: HS trình bày được các bằng chứng, nguyên nhân, cơ chế tiến hóa, sự phát sinh sự sống và phát triển của sinh vật trên trái đất; trình bày được các khái niệm, đặc trưng cơ bản và các mối quan hệ trong các cấp độ tổ chức sinh thái: Quần thể, quần xã và hệ sinh thái... Về kĩ năng: HS sưu tầm được các bằng chứng về tiến hóa, về sự sống và sự phát sinh loài người; vận dụng các quy luật sinh thái trong chăn nuôi, trồng trọt, phân biệt các cấp tổ chức, các mối quan hệ và đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường ở địa phương... 2. SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG GIẢNG DẠY MỘT SỐ NỘI DUNG PHẦN TIẾN HÓA VÀ SINH THÁI HỌC 2.1. Cách ghi chép trên sơ đồ tư duy Trong quá trình giảng dạy, mỗi nội dung kiến thức, giáo viên cần lựa chọn, sử dụng phương pháp, phương tiện dạy học phù hợp mới phát huy tối ưu tính tích cực của HS, đạt mục tiêu đề ra của bài học. Để hướng dẫn học sinh học và nghiên cứu các nội dung học tập bằng sơ đồ tư duy GV cần: - Giới thiệu cho học sinh làm quen với BĐTD bằng các sơ đồ cụ thể để các em biết định hướng, hình thành thói quen tư duy lôgic theo hình thức sơ đồ hoá. - Hướng dẫn học sinh chọn chủ đề chính và đưa ra các ý lớn thứ nhất, ý lớn thứ hai, thứ ba... mỗi ý lớn lại có các ý nhỏ liên quan với nó, mỗi ý nhỏ lại có các ý nhỏ hơn ... các nhánh này như “bố, mẹ” rồi “con, cháu, chắt, chút, chít”... các đường nhánh có thể là đường thẳng hay đường cong. - Cho học sinh thực hành vẽ BĐTD trên giấy duy theo nhóm hoặc từng cá nhân và để các em tự tạo sơ đồ tư duy cho riêng mình. Đối với giáo viên, để thiết kế một BĐTD cho một bài học, có thể sử dụng bản vẽ trên giấy, hệ thống kiến thức bằng sơ đồ trên bảng, hoặc có thể dùng phần mềm Mindmap... GV có thể sử dụng phần mềm để xây dựng nội dung bài học thành một giáo án hay một bài giảng điện tử với kiến thức được mô tả dạng sơ đồ, đồng thời có thể kết hợp để trình chiếu những nội dung cần lưu ý hay những đoạn phim có liên quan được liên kết với sơ đồ giúp học sinh hệ thống được kiến thức vừa học, khắc sâu được kiến thức trọng tâm và vận dụng thực tiễn. Cách ghi chép trên sơ đồ tư duy: - Nghĩ trước khi viết. Trường THPT Mỹ Hào 7
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa - Viết ngắn gọn. - Viết có tổ chức. - Viết lại theo ý của mình, nên chừa khoảng trống để có thể bổ sung ý (nếu sau này cần) Điều cần tránh khi ghi chép trên sơ đồ tư duy: • Ghi lại nguyên cả đoạn văn dài dòng. • Ghi chép quá nhiều ý vụn vặt không cần thiết. • Dành quá nhiều thời gian để ghi chép. Sơ đồ 2: Mô tả về cách ghi chép 2.2. Quy trình lập sơ đồ tư duy Từ cơ sở lí luận và thực trạng trên, tôi đã xây dựng quy trình chung tạo BĐTD cho người dạy và người học gồm các bước cơ bản như sau: - Bước 1: Bắt đầu từ trung tâm với hình ảnh của chủ đề, hay có thể với một từ khóa được viết in hoa, viết đậm. Một hình ảnh có thể diễn đạt được cả ngàn từ và giúp ta sử dụng trí tưởng tượng của mình. Một hình ảnh ở trung tâm sẽ giúp ta tập trung được vào chủ đề và làm cho ta hưng phấn hơn. - Bước 2: Lựa chọn nội dung và bố trí thông tin đều quanh hình ảnh trung tâm. Trường THPT Mỹ Hào 8
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa - Bước 3: Nối các nhánh chính (cấp một) đến hình ảnh trung tâm, nối các nhánh cấp hai đến các nhánh cấp một,…. bằng các đường kẻ, đường cong với màu sắc khác nhau. - Bước 4: Mỗi từ/ảnh/ý nên đứng độc lập và được nằm trên một đường kẻ hay đường cong. - Bước 5: Luôn sử dụng màu sắc. Bởi vì màu sắc cũng có tác dụng kích thích não như hình ảnh. Người dạy và người học có thể tạo ra một kiểu bản đồ riêng cho mình (Kiểu đường kẻ, hình ảnh, màu sắc,…) tùy mục đích sử dụng và khả năng thiết kế. Một số bản đồ tư duy theo nội dung: BĐTD theo đề cương( BĐTD Tổng Quát) - Dạng BĐTD này mang 1 cái nhìn tổng quát về tòan bộ môn học - Chúng giúp HS có khái niệm về số lượng kiến thức HS phải chuẩn bị chi kì thi BĐTD theo chương: - Đối với những chương ngắn khỏang 10- 12 trang, có thể tập trung tất cả các thông tin trên 1 BĐTD. - Đối với chương dài có thể cần 2- 3 trang BĐTD và đánh dấu các trang là : chương 1-1, chương 1-2, chương 1-3, …. BĐTD theo bài, đọan : - Mỗi BĐTD dùng để tóm tắt 1 bài hoặc 1 trích đọan trong sách. - Tiết kiệm thời gian ôn lại những thông tin cần thiết mà không cần đọc lại - Có thể vẽ những BĐTD tí hon trên giấy nhỏ và dán vào sách giáo khoa. 2.3. Thiết kế một số bài giảng bằng sử dụng bản đồ tư duy Đối với một bài học, để xây dựng được sơ đồ tư duy đảm bảo nội dung và hệ thống kiến thức một cách đầy đủ, logic, thì giáo viên cần phải xác định được mục tiêu, nội dung chính của bài đảm bảo theo chuẩn kiến thức- kĩ năng, qua đó hướng học sinh chú ý trọng tâm, định hướng được nội dung bài học để có thể tự hệ thống lại bằng sơ đồ. Giáo viên có thể sử dụng BĐTD trong giảng dạy các nội dung: + Kiểm tra bài cũ - Sử dụng bản đồ tư duy vừa giúp giáo viên kiểm tra được phần nhớ lẫn phần hiểu của học sinh đối với bài học cũ. - Các bản đồ tư duy thường được giáo viên sử dụng ở dạng thiếu thông tin, yêu cầu học sinh điền các thông tin còn thiếu và rút ra nhận xét về mối quan hệ của các nhánh thông tin với từ khóa trung tâm. + Trong dạy học kiến thức mới Trường THPT Mỹ Hào 9
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa Giáo viên có thể tổ chức như sau: - Hoạt động nhóm (GV sẽ là người cố vấn, là trọng tài giúp HS hoàn chỉnh BĐTD từ đó dẫn dắt đến kiến thức trọng tâm của bài học). - Yêu cầu HS lên trình bày, thuyết minh thông qua một BĐTD do GV đã chuẩn bị sẵn (vẽ ở bảng phụ hoặc ở bìa), hoặc BĐTD mà các em vừa thiết kế và cả lớp đã chỉnh sửa, hoàn thiện. - Giới thiệu BĐTD là một sơ đồ mở nên không yêu cầu tất cả các nhóm HS có chung 1 kiểu BĐTD, GV chỉ nên chỉnh sửa cho HS về mặt kiến thức và góp ý thêm về đường nét vẽ và hình thức (nếu cần). - Ví dụ: Khi dạy bài “Môi trường và các nhân tố sinh thái ” – Sinh học 12, dựa vào thông tin SGK, GV có thể cho học sinh hoạt động nhóm lập BĐTD về các nhân tố sinh thái (sơ đồ minh họa) + Trong dạy bài ôn tập, củng cố và hệ thống hóa kiến thức - Có nhiều cách xây dựng BĐTD cho bài ôn tập, tổng kết: 1. HS tự lập BĐTD ôn tập tổng kết ở nhà, GV cho HS trao đổi, tranh luận rồi chỉnh sửa lại BĐTD của mình cho hợp lí nhất. 2. Cho các HS lập BĐTD theo nhóm, trình bày và tranh luận trước lớp, chỉnh sửa cho hợp lí nhất. 3. GV cùng HS xây dựng BĐTD trên lớp. Trường THPT Mỹ Hào 10
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa Cụ thể tôi đã sử dụng một số bài giảng thiết kế bằng sơ đồ tư duy như sau: Bài 24: Bằng chứng tiến hóa Mục tiêu: 1. KiÕn thøc: - Tr×nh bµy ®îc mét sè b»ng chøng vÒ gi¶i phÉu so s¸nh ®Ó chøng minh mèi quan hÖ hä hµng gi÷a c¸c loµi sinh vËt. - Nªu ®îc mét sè b»ng chøng vÒ tÕ bµo häc vµ sinh häc ph©n tö. 2. Kü n¨ng: - RÌn luyÖn mét sè kü n¨ng sau ®©y:  KÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch h×nh vÏ.  Ph¸t triÓn ®îc kü n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh vµ kh¸i qu¸t ho¸. Trọng tâm kiến thức: - Bằng chứng giải phẫu so sánh:  Cơ quan tương đồng: Cơ quan có cùng nguồn nhưng thực hiện các chức năng khác nhau  Cơ quan thoái hóa: C¬ quan tho¸i ho¸ lµ c¸c c¬ quan ph¸t triÓn kh«ng ®Çy ®ñ ë c¬ thÓ trëng thµnh vµ chØ ®Ó l¹i mét vµi vÕt tÝch trªn c¬ thÓ cña chóng.  Cơ quan tương tự: Lµ nh÷ng c¬ quan cã nguån gèc kh¸c nhau nhng ®¶m nhiÖm nh÷ng chøc n¨ng gièng nhau.  Ý nghĩa: Các loài có chung một nguồn gốc - Bằng chứng tế bào học và sinh học phân tử:  Bằng chứng tế bào học: Cấu trúc tế bào.  Bằng chứng SHPT: Cấu trúc và chức năng của axit nucleic, Pr. Bảng mã di truyền. Hướng dẫn lập bản đồ tư duy: - Chủ đề: Bằng chứng tiến hóa. - Nhánh cấp 1: Giải phẫu, tế bào học, sinh học phân tử - Nhánh cấp 2: Khái niệm, nội dung, ý nghĩa - Nhánh cấp 3: Cơ quan tương đồng, cơ quan tương tự, cơ quan thoái hóa Trường THPT Mỹ Hào 11
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa Sơ đồ 3: Bài 24 Bằng chứng tiến hóa Bài 28: Loài Môc tiªu: 1. KiÕn thøc. - Gi¶i thÝch ®îc kh¸i niÖm loµi sinh häc (u vµ nhîc ®iÓm) theo quan niÖm cña May¬. - Nªu c¸c tiªu chuÈn ®Ó ph©n biÖt hai loµi th©n thuéc. - Nªu vµ gi¶i thÝch ®îc c¸c c¬ chÕ c¸ch li tríc vµ sau hîp tö. - Gi¶i thÝch ®îc vai trß cña c¸c c¬ chÕ c¸ch li trong qu¸ tr×nh tiÕn hãa. 2. KÜ n¨ng: - Ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy lÝ thuyÕt: Ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh, kh¸i qu¸t. - Ph¸t triÓn kÜ n¨ng lµm viÖc ®éc lËp víi SGK. 3. Th¸i ®é: - ThÊy ®îc vÊn ®Ò loµi xuÊt hiÖn vµ tiÕn hãa nh thÕ nµo vµ chØ díi ¸nh s¸ng sinh häc hiÖn ®¹i míi ®îc quan niÖm vµ gi¶i quyÕt ®óng ®¾n. Träng t©m: - Kh¸i niÖm loµi sinh häc. - Kh¸i niÖm c¸ch li sinh s¶n dÉn ®Õn h×nh thµnh loµi míi vµ sù c¸ch li sinh s¶n còng gióp b¶o tån sù toµn vÑn cña loµi (b¶o tån c¸c ®Æc trng cña loµi). GV sử dụng các câu hỏi và sơ đồ còn trống, yêu cầu học sinh trả lời và hoàn thiện từng mục trên sơ đồ. Hướng dẫn HS lập sơ đồ - Chủ đề: Loài Trường THPT Mỹ Hào 12
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa - Nhánh cấp 1: Khái niệm, các có chế cách li sinh sản - Nhánh cấp 2: nội dung khái niệm, cách li trước hợp tủ, cách li sau hợp tử - Nhánh cấp 3: Bản chất và các dạng cách li Sơ đồ 4: Loài Bài 29,30: Quá trình hình thành loài Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Gi¶i thÝch ®îc sù c¸ch li ®Þa lÝ dÉn ®Õn sù ph©n hãa vèn gen gi÷a c¸c quÇn thÓ nh thÕ nµo? - Gi¶i thÝch ®îc t¹i sao c¸c quÇn thÓ l¹i lµ n¬i lÝ tëng cho qu¸ tr×nh h×nh thµnh loµi vµ t¹i sao ë c¸c ®¶o gi÷a c¸c ®¹i d¬ng l¹i hay cã c¸c loµi ®Æc h÷u. - Gi¶i thÝch ®îc qu¸ tr×nh h×nh thµnh loµi b»ng con ®êng lai xa vµ ®a béi hãa. - Gi¶i thÝch ®îc sù c¸ch li vÒ tËp tÝnh vµ c¸ch li sinh th¸i dÉn ®Õn h×nh thµnh loµi míi nh thÕ nµo. 2. KÜ n¨ng: - Ph¸t triÓn kÜ n¨ng ph©n tÝch kªnh h×nh, kÜ n¨ng so s¸nh, kh¸i qu¸t tæng hîp. - KÜ n¨ng lµm viÖc ®éc lËp víi SGK. 3. Th¸i ®é: - Cñng cè niÒm say mª t×m hiÓu thiªn nhiªn k× thó. Trường THPT Mỹ Hào 13
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa - Cã ý thøc b¶o vÖ sù ®a d¹ng sinh häc cña c¸c loµi c©y hoang d¹i còng nh c¸c gièng c©y trång nguyªn thñy. Trọng tâm kiến thức: - Nêu được thực chất của quá trình hình thành loài và các đặc điểm hình thành loài theo các con đường địa lí, sinh thái, lai xa và đa bội hóa. Hướng dẫn HS lập sơ đồ Chủ đề: Quá trình hình thành loài - Nhánh cấp 1: Hình thành loài cùng khu và khác khu địa lí - Nhánh cấp 2: đặc điểm, hình thức, cơ chế các con đường hình thành loài Sơ đồ 5:Quá trình hình thành loài Sau khi dạy xong bài 28,29,30 có thể hướng dẫn học sinh hệ thống kiến thức bằng sơ đồ tổng hợp sau. Sơ đồ 6: Hệ thống kiến thức về Loài và quá trình hình thành loài Trường THPT Mỹ Hào 14
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa Bài 32: Nguồn gốc sự sống Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Nªu ®îc quan niÖm hiÖn ®¹i vÒ nguån gèc sù sèng. - VÏ ®îc s¬ ®å 3 giai ®o¹n ph¸t sinh vµ tiÕn hãa cña sinh giíi. So s¸nh ®îc 3 giai ®o¹n. Trường THPT Mỹ Hào 15
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa - Ph©n tÝch ®îc néi dung, kÕt qu¶, nh©n tè t¸c ®éng vµo tõng giai ®o¹n trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh sù sèng: Giai ®o¹n tiÕn hãa hãa häc vµ giai ®o¹n tiÕn hãa tiÒn sinh häc - T×m hiÓu vÒ mét sè thuyÕt kh¸c vÒ sù xuÊt hiÖn chÊt h÷u c¬ ®Çu tiªn trªn tr¸i ®Êt. - Gi¶i thÝch ®îc v× sao ngµy nay, sù sèng kh«ng thÓ h×nh thµnh tõ chÊt v« c¬ theo ph¬ng thøc hãa häc. 2. KÜ n¨ng: - KÜ n¨ng lËp s¬ ®å th«ng qua ho¹t ®éng ®iÒn s¬ ®å c©m. - KÜ n¨ng so s¸nh, h×nh thµnh kh¸i niÖm. 3. Th¸i ®é: - HS t¨ng thªm lßng yªu khoa häc vµ say mª nghiªn cøu khoa häc th«ng qua t×m hiÓu c¸c giai ®o¹n ph¸t sinh sù sèng, ®Æc biÖt qua c¸c thÝ nghiÖm chøng minh cho qu¸ tr×nh nµy, nhen nhãm trong HS ý tëng nghiªn cøu chøng minh c¸c gi¶ thuyÕt khoa häc. Trọng tâm kiến thức: - Sự sống được hình thành qua 3 giai đoạn chính: TH hóa học, TH tiền sinh học và tiến hóa sinh học - Các sự kiện chính trong các giai đoạn… Hướng dẫn học sinh lập sơ đồ: Chủ đề: Nguồn gốc sự sống - Nhánh cấp 1: TH hóa học, TH tiền SH và TH sinh học - Nhánh cấp 2: Các sự kiện chính trong các giai đoạn - Nhánh cấp 3: Đặc điểm của các chất hay tổ chức được hình thành Sơ đồ 7: Nguồn gốc sự sống Trường THPT Mỹ Hào 16
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa Bài 36: Quần thể sinh vật Mục tiêu: 1. KiÕn thøc: - Tr×nh bµy ®îc kh¸i niÖm quÇn thÓ. LÊy vÝ dô minh ho¹. §èi víi HS kh¸, giái cÇn n¾m ®îc qu¸ tr×nh h×nh thµnh quÇn thÓ. - Nªu ®îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ thÓ trong quÇn thÓ vµ ý nghÜa sinh th¸i cña c¸c mèi quan hÖ ®ã ®èi víi ®êi sèng cña c¸ thÓ. 2. Kü n¨ng: - RÌn luyÖn mét sè kü n¨ng sau ®©y:  Quan s¸t, ph©n tÝch vµ tæng hîp kiÕn thøc.  VËn dông kiÕn thøc vµo gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng thùc tÕ. 3. Th¸i ®é: - H×nh thµnh th¸i ®é vµ xu híng hµnh vi trong vÊn ®Ò bµo vÖ m«i trêng. Trọng tâm kiến thức: - Khái niệm quần thể sinh vật - Mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể Hướng dẫn học sinh lập sơ đồ: Chủ đề: Quần thể và mối quan hệ giữa các cá thể trong QT - Nhánh cấp 1: Khái niệm và các mối quan hệ Trường THPT Mỹ Hào 17
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa - Nhánh cấp 2: nội dung khái niệm - Nhánh cấp 3:đặc điểm và ý nghĩa các mối quan hệ Sơ đồ 8: Quần thể và các mối quan hệ trong quần thể Sơ đồ 9: Quần thể, mối quan hệ và đặc trưng của QT Trường THPT Mỹ Hào 18
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa Bài 42: Hệ sinh thái Mục tiêu: 1. KiÕn thøc: - Nªu ®îc kh¸i niÖm hÖ sinh th¸i. LÊy vÝ dô minh ho¹. - Nªu ®îc c¸c thµnh phÇn cÊu tróc cña hÖ sinh th¸i trong tù nhiªn. - Nªu ®îc c¸c kiÓu hÖ sinh th¸i ®Æc trng trªn Tr¸i §Êt. 2. Kü n¨ng: - RÌn luyÖn mét sè kü n¨ng sau ®©y: Ph©n tÝch vµ tæng hîp kiÕn thøc. VËn dông kiÕn thøc. Trường THPT Mỹ Hào 19
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa 3. Th¸i ®é: - N©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. Trọng tâm kiến thức: - Khái niệm Hệ sinh thái: Lµ mét hÖ thèng hoµn chØnh vµ t¬ng ®èi æn ®Þnh bao gåm: QuÇn x· sinh vËt vµ sinh c¶nh, trong ®ã gi÷a c¸c sinh vËt trong quÇn x· vµ gi÷a sinh vËt víi sinh c¶nh lu«n t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau. - Thành phần cấu trúc của hệ sinh thái: Gåm 2 thµnh phÇn chÝnh:  Thµnh phÇn v« sinh: ¸nh s¸ng, khÝ hËu, ®Êt, níc, x¸c SV, chÊt th¶i ..--> Cung cÊp nguån sèng cho QXSV.  Thµnh phÇn h÷u sinh: Gåm nhiÒu loµi sinh vËt, chia thµnh 3 nhãm: - SV s¶n xuÊt: Sinh vËt sèng tù dìng nh TV vµ VSV tù dìng. - SV tiªu thô: Gåm §V ¨n TV (SVTT bËc 1) vµ §V ¨n §V (SVTT bËc 2,3…n). - Sinh vËt ph©n huû: VK, nÊm vµ mét sè §VKXS, ph©n gi¶i x¸c chÕt vµ chÊt th¶i thµnh chÊt v« c¬. - Các kiểu hệ sinh thái: Hệ sinh thái tự nhiên và hệ sinh thái nhân tạo Hướng dẫn lập bản đồ tư duy: - Chủ đề: Hệ sinh thái. - Nhánh cấp 1: Khái niệm, thành phần cấu trúc, các kiểu hệ sinh thái. - Nhánh cấp 2, cấp 3: Các thành phần và các kiểu hệ sinh thái Sơ đồ 10: Hệ sinh thái Trường THPT Mỹ Hào 20
Sáng kiến kinh nghiệm năm 2013 Đỗ Thị Minh Hòa Gồm QXSV và sinh cảnh của QX Các SV tác động qua lại với nhau và với thành phần của sinh cảnh Khái niệm tạo nên các chu trình sinh địa hóa Là một hệ thống SH hoàn chỉnh và tương đối ổn định SV sản xuất: Tảo, TV... Tp hữu sinh SV tiêu thụ: ĐV... Hê sinh thái SV phân hủy: VSV... Main Idea Các thành phần Các chất vô cơ Tp vô cơ Các chất hữu cơ Các yếu tố khí hậu HST trên cạn: rưng nhiệt đới, ... Hệ ST tự nhiên HST dưới nước: sông suối, .. Các kiếu HST HST trên cạn: rừng trồng... HST nhân tao HST dưới nước: đồng ruộng, .. Một số bản đồ tư duy dùng cho bài ôn tập và tổng kết Trường THPT Mỹ Hào 21

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.