I: M ĐUỞ Ầ
1/ LÝ DO CH N Đ TÀI.Ọ Ề
- Trong ch ng trình toán THPT, phân môn Hình h c là n i dung khó v i đa s ươ ọ ộ ớ ố
h c sinh nói chung,v i đi t ng h c sinh mi n núi nói riêng nh t là ph n lí ọ ớ ố ượ ọ ề ấ ầ
thuy t hình h c, th m chí m t s giáo viên cũng xem nh .ế ọ ậ ộ ố ẹ
- Lý do chính đây là: Khái ni m m t tròn xoay là khái ni m có tính liên h ở ệ ặ ệ ệ
th c t cao, hàng ngày các em đã đc ti p xúc v i nhi u v t d ng, hình nh có ự ế ượ ế ớ ề ậ ụ ả
hình d ng bên ngoài là m t tròn xoay, làm rõ đc m i liên h gi a lí thuy t ạ ặ ượ ố ệ ữ ế
toán h c v m t tròn xoay v i th c ti n giúp h c sinh có h g thú, đam mê thêm ọ ề ặ ớ ự ễ ọ ứ
v i môn h c,th y đc đc s g n gũi, g n bó m t thi t gi a h c và hành, ớ ọ ấ ượ ượ ự ầ ắ ậ ế ữ ọ
kh c ph c tr ng i tâm lí “ s h c hình” c a h c sinh. Đng th i phù h p v i ắ ụ ở ạ ợ ọ ủ ọ ồ ờ ợ ớ
n i dung đi m i ph ng pháp d y h c và ki m tra đánh giá tr ng trung h c ộ ổ ớ ươ ạ ọ ể ở ườ ọ
hi n nay, giúp hình thành năng l c cho ng i h c. ệ ự ườ ọ
- Trong d y h c hình h c: Hình nh là m t kênh thông tin quan tr ng quy t ạ ọ ọ ả ộ ọ ế
đnh đn vi c ti p thu ki n th c ph n lí thuy t và gi i bài toán hình h c không ị ế ệ ế ế ứ ầ ế ả ọ
gian t ng h p. S d ng hình nh trong lí thuy t và th c t h p lí trong bài d y ổ ợ ử ụ ả ế ự ế ợ ạ
giúp hoc sinh h ng thú và d ti p c n v i n i dung bài h c.ứ ễ ế ậ ớ ộ ọ
T nh ng lí do trên cùng v i kinh nghi m b n thân nhi u năm gi ng d y l p ừ ữ ớ ệ ả ề ả ạ ớ
12 tôi m nh d n ch n đ tài “ ạ ạ ọ ề S d ng hình nh và liên h th c t t o h ng thú ử ụ ả ệ ự ế ạ ứ
cho h c sinh khi d y h c bài KHÁI NI M V M T TRÒN XOAY m t tr ng ọ ạ ọ Ệ Ề Ặ ở ộ ườ
núi ” .
2/ M C ĐÍCH NGHIÊN C UỤ Ứ
- T lý do ch n đ tài, t c s th c ti n gi ng d y kh i l p 12, cùng v i kinh ừ ọ ề ừ ơ ở ự ễ ả ạ ố ớ ớ
nghi m trong th i gian gi ng d y môn Toán tr ng THPT Quan Hóa. Tôi đã ệ ờ ả ạ ở ườ
t ng h p , khai thác và h th ng hoá l i các ki n th c- hình nh v s t o thành ổ ợ ệ ố ạ ế ứ ả ề ự ạ
m t tròn xoay giúp các b n đông nghi p d y h c bài KHÁI NI M M T TRÒN ặ ạ ệ ạ ọ Ệ Ặ
XOAY m t cách t t nh t đông th i giúp h c sinh ti p c n bài h c m t cách nh ộ ố ấ ờ ọ ế ậ ọ ộ ẹ
nhàng, h ng thú và hi u qu .ứ ệ ả
3/ ĐI T NG NGHIÊN C U :Ố ƯỢ Ứ
- M t tròn xoay:N i dung ph n bài m t tròn xoay trong ch ng trình hìnhặ ộ ầ ặ ươ
h c l p 12, m t s m t tròn xoay trong trong th c ti n.ọ ớ ộ ố ặ ự ễ
4/ PH NG PHÁP NGHIÊN C U:ƯƠ Ứ
Ph ng pháp: ươ
- Nghiên c u lý lu n chung.ứ ậ
- Ph ng pháp mô hình, tr c quanươ ự
- Kh o sát đi u tra t th c t d y và h c .ả ề ừ ự ế ạ ọ
1
- T ng h p so sánh , đúc rút kinh nghi m.ổ ợ ệ
Cách th c hi n:ự ệ
- Trao đi v i đng nghi p, tham kh o ý ki n giáo viên cùng b môn ổ ớ ồ ệ ả ế ộ
- Liên h th c t trong nhà tr ng, áp d ng đúc rút kinh nghi m qua quá trìnhệ ự ế ườ ụ ệ
gi ng d y.ả ạ
- Thông qua vi c gi ng d y tr c ti p các l p kh i 12 trong năm h c t 2014ệ ả ạ ự ế ở ớ ố ọ ừ
đn 2016ế
5/ TH I GIAN NGHIÊN C UỜ Ứ : Trong su t th i gian tr c ti p gi ng d yố ờ ự ế ả ạ
kh i l p 12 t i tr ng THPT Quan Hóa năm 2004 đn nay.ố ớ ạ ườ ế
II: N I DUNG SÁNG KI N KINH NGHI MỘ Ế Ệ
1. C S LÝ LU N:Ở Ở Ậ
- Nhi m v trung tâm trong tr ng h c THPT là ho t đng d y c a th yệ ụ ườ ọ ạ ộ ạ ủ ầ
và ho t đng h c c a trò, xu t phát t m c tiêu đào t o ạ ộ ọ ủ ấ ừ ụ ạ “Nâng cao dân trí, đào
t o nhân l c, b i d ng nhân tài”.ạ ự ồ ưỡ Giúp h c sinh c ng c nh ng ki n th cọ ủ ố ữ ế ứ
ph thông đc bi t là b môn toán h c r t c n thi t không th thi u trong điổ ặ ệ ộ ọ ấ ầ ế ể ế ờ
s ng c a con ng i. Môn Toán là m t môn h c t nhiên quan tr ng và khó v iố ủ ườ ộ ọ ự ọ ớ
ki n th c r ng, nhi u h c sinh ng i h c môn này, nh t là h c sinh mi n núi. ế ứ ộ ề ọ ạ ọ ấ ọ ề
- Mu n h c t t môn toán các em ph i n m v ng nh ng tri th c khoa h cố ọ ố ả ắ ữ ữ ứ ọ
môn toán m t cách có h th ng, bi t v n d ng lý thuy t linh ho t vào t ngở ộ ệ ố ế ậ ụ ế ạ ừ
d ng bài t p. Đi u đó th hi n vi c h c đi đôi v i hành, h c lí thuy t ph iạ ậ ề ể ệ ở ệ ọ ớ ọ ế ả
g n v i th ti n. Giáo viên c n đnh h ng cho h c sinh h c và nghiên c uắ ớ ự ễ ầ ị ướ ọ ọ ứ
môn toán h c m t cách có h th ng trong ch ng trình h c ph thông, v nọ ộ ệ ố ươ ọ ổ ậ
d ng lý thuy t vào làm bài t p, vào th c ti n, t o h ng thú và tình yêu môn toánụ ế ậ ự ễ ạ ứ
cho h c sinhọ
- Hình nh tr c quan t mô hình và th c t giúp h c sinh h ng thú và dả ự ừ ự ế ọ ứ ễ
ti p c n v i ki n th c, nh t là hình h c.ế ậ ớ ế ứ ấ ọ
- Do v y, tôi m nh d n đa ra sáng ki n kinh nghi m này v i m c đíchậ ạ ạ ư ế ệ ớ ụ
giúp các b n đông nghi p d y h c bài KHÁI NI M M T TRÒN XOAY m tạ ệ ạ ọ Ệ Ặ ộ
cách t t nh t và h c sinh ti p c n bài h c m t cách nh nhàng, h ng thú vàố ấ ọ ế ậ ọ ộ ẹ ứ
hi u qu .ệ ả
2. TH C TR NG C A Đ TÀIỰ Ạ Ủ Ề :
H c sinh tr ng THPT Quan Hóa đa s là ng i dân t c thi u s nh nọ ườ ố ườ ộ ể ố ậ
th c còn ch m, ch a h th ng đc ki n th c. Khi h c Toán nói chung và hìnhứ ậ ư ệ ố ượ ế ứ ọ
2
h c nói riêng g p r t nhi u khó khăn, khi h c bài Khái ni m v m t tròn xoayọ ặ ấ ề ọ ệ ề ặ
m t bài n ng v lí thuy t, các em càng khó ti p c n, c th :ộ ặ ề ế ế ậ ụ ể
1. Khi h c v s t o thành m t tròn xoay các em h c sinh th ng g p khóọ ề ự ạ ặ ọ ườ ặ
khăn:
-Khó t ng t ng v s t o thành m t tròn xoayưở ượ ề ự ạ ặ
-Khó v hình.ẽ
-Khó nh n d ng m t tròn xoay.ậ ạ ặ
-Không gi i thích đc vì sao m t tròn xoay l i có nh ng hình d ng khácả ượ ặ ạ ữ ạ
nhau.
2. Khi h c khái ni m m t nón tròn xoay h c sinh g p khó khăn: ọ ệ ặ ọ ặ
-Khó ti p c n đnh nghĩa m t nón trong SGK ế ậ ị ặ
-Khó phân bi t khái ni m m t nón và hình nón.ệ ệ ặ
-Khó nh n bi t hình nh chi c nón truy n th ng c a ng i Vi t ng v i kháiậ ế ả ế ề ố ủ ườ ệ ứ ớ
ni m nào c a bài h c.ệ ủ ọ
-Khó khăn khi các em v n d ng ki n th c đ v thi t di n c a m t ph ng vàậ ụ ế ứ ể ẽ ế ệ ủ ặ ẳ
hình nón nên không làm đc bài t p v hình nón.ượ ậ ề
3. Khi h c khái ni m m t tr tròn xoay h c sinh g p khó khăn: ọ ệ ặ ụ ọ ặ
-Ti p c n đnh nghĩa m t tr trong SGK ế ậ ị ặ ụ
-Khó phân bi t khái ni m m t tr và hình tr .ệ ệ ặ ụ ụ
-Khó nh n bi t hình nh các m t tr trong th c t ng v i khái ni m nào c aậ ế ả ặ ụ ự ế ứ ớ ệ ủ
bài h c.ọ
-Khó khăn khi các em v n d ng ki n th c đ v thi t di n c a m t ph ng vàậ ụ ế ứ ể ẽ ế ệ ủ ặ ẳ
hình tr nên không làm đc bài t p v hình tr .ụ ượ ậ ề ụ
Trên đây là 3 khó khăn ch y u các em h c sinh th ng m c khi h c bài Kháiủ ế ọ ườ ắ ọ
ni m v m t tròn xoay trong ch ng trình hình h c 12. Đ gi i quy t các khóệ ề ặ ươ ọ ể ả ế
khăn trên, giúp các em h c sinh ti p c n bài h c nh nhàng, h ng thú và hi uọ ế ậ ọ ẹ ứ ệ
qu thì ng i giáo viên c n hi u h c sinh, có kinh nghi m đ gi ng d y bài h cả ườ ầ ể ọ ệ ể ả ạ ọ
này
3. M T S GI I PHÁPỘ Ố Ả
Qua nghiên c u trao đi và đúc rút kinh nghi m c a b n thân,t th c t vàứ ổ ệ ủ ả ừ ự ế
ý ki n c a đng nghi p tôi m nh d n đa ra h ng g i quy t các v n đ, khóế ủ ồ ệ ạ ạ ư ướ ả ế ấ ề
khăn trên c a h c sinh v i nh ng gi i pháp:ủ ọ ớ ữ ả
3.1/ Gi i pháp 1ả: Khi d y h c v s t o thành m t tròn xoay giáo viên c n th cạ ọ ề ự ạ ặ ầ ự
hi n: ệ
B c 1: T o h ng thú, tò mò cho h c sinh b ng nh ng hình nh do giáo viênướ ạ ứ ọ ằ ữ ả
cung c p và c h c sinh t l y nh :ấ ả ọ ự ấ ư
3
M t s hình nh m t tròn xoay trong th c tộ ố ả ặ ụ ế
Ti p theo giáo viên đt ngh ng câu h i vào bài t o thêm nhu c u tìm hi u, khámế ặ ữ ỏ ạ ầ ể
phá nh :ư
- Các v t d ng trong hình nh trên có đc đi m gì chung ?ậ ụ ả ặ ể
- Chúng đc t o ra nh th nào?ượ ạ ư ế
- T i sao hình dáng bên ngoài ch a chúng l i có s khác bi t?ạ ủ ạ ự ệ
B c 2: Cho h c sinh tìm hi u l i v s quay c a 1 đi m quanh m t đngướ ọ ể ạ ề ự ủ ể ộ ườ
th ng : nó v nên m t đng tròn khi quay đ 360ẳ ẽ ộ ườ ủ o
4
Đi m M v nên m t đng tròn (Cể ẽ ộ ườ M)
Giáo viên yêu c u h c sinh ch rõ: Tâm c a (Cầ ọ ỉ ủ M), m t ph ng ch a (Cặ ẳ ứ M)
B c 3: T đó khi m t đng (C) quay thì m i đi m trên (C) đu v nên m tướ ừ ộ ườ ỗ ể ề ẽ ộ
đng tròn và (C) v nên m t hình g i là m t tròn xoay.ườ ẽ ộ ọ ặ
M t m t tròn xoayộ ặ
5