20 NGUYỀ N NGHĨA DÂN - so SÁNH NỘ I DUNG...
SO SÁNH NỘ I DUNG
THỐ NG NHẤ T VÀ ĐA DẠ NG
CỦ A TỤ C NGỮ NGƯ Ờ I VIỆ T
VỚ I TỤ C NGƯ CÁC DÂN TỘ C
THIỂ U SÔ Nư ứ c TA
NGUYỄ N NGHĨA DÂN
heo tâm lí họ c, so sán h là đố i chiế u,
xem xét mô'i q u an hệ giữ a các sự vậ t,
hiệ n tư ợ ng, từ đó tìm ra nhữ ng cái chung
và nhữ ng cái riên g củ a sự vậ t hay hiệ n
tư ợ ng. So sán h là để hiể u biế t đầ y đủ hơ n
các đặ c điể m củ a sự v ậ t hay hiệ n tư ợ ng. So
sán h là cơ sở củ a sự k h ái q u á t hoá. So sán h
tụ c ngữ củ a ngư ờ i V iệ t vớ i tụ c ngữ củ a các
dân tộ c thiể u số ở nư ở c ta là tìm ra nhữ ng
cái giông nhau, cái gầ n giông n hau, cái
khác biệ t vố i đị nh hư ớ ng tìm đế n cái chân,
thiệ n, mĩ trong tụ c ngữ các dân tộ c ở nư ố c
ta. Tụ c ngữ V iệ t N am có giá trị vê nhiề u
mặ t, đư ợ c đúc kế t từ đờ i sông cộ ng đồ ng
củ a từ ng dân tộ c và từ nhữ ng môi quan hệ
vớ i cộ ng đồ ng các dân tộ c an h em. So sánh
tụ c ngữ củ a ngư ờ i Việ t vớ i tụ c ngữ các dân
tộ c thiể u sô' là góp p hầ n làm rõ nề n văn hoá
Việ t N am đậ m đà bả n sắ c dân tộ c.
1. So sánh nộ i dung tụ c ngữ ngư ờ i
V i ệ t v ớ i t ụ c n g ữ c á c d â n t ộ c t h i ể u s ô
phía bắ c V iệ t N am tro ng quan hệ vớ i
thiên nhiên và lao độ ng sả n xu ấ t
V ăn họ c d ân gian nói chung và tụ c ngữ
nói riêng xuấ t p h át trự c tiế p từ lao độ ng rồ i
trự c tiế p phụ c vụ cho lao độ ng sả n x uấ t và
ngư ờ i lao độ ng. Tụ c ngữ là tiế ng nói đư ợ c
tổ ng kế t từ cuộ c sông củ a n hân dân trong
mô'i qu an hệ vớ i th iên n h iên và lao độ ng
sả n xuấ t, là sả n phẩ m củ a tư duy ngư ờ i lao
độ ng b ắ t đầ u từ nhữ ng nh ậ n xét giả n đơ n
về thờ i tiế t, khí hậ u đã ả n h hư ở ng đế n lao
độ ng và đờ i sông củ a con ngư ờ i. N hữ ng
nh ậ n xét đó, qua chiêm nghiệ m đư ợ c xem
như quy lu ậ t củ a th iên n h iên tác độ ng đên
sả n xu ấ t và cũng có th ê là nhữ ng kinh
nghiệ m đã trở th à n h tậ p q uán “xư a làm,
nay b ắ t chư ớ c”, lư u truy ề n trong nhân dân.
Sông trong m ộ t nề n k inh tế nông nghiệ p
trồ ng lúa nư ớ c hoặ c làm nư ơ ng rẫ y, ngư ờ i
Việ t cũng n hư các d ân tộ c thiể u sô' ở phía
bắ c nư ổ c ta khác vớ i ngư ờ i V iệ t và các dân
tộ c thiể u sô' ở Tây N guyên và Nam Bộ , do
điề u kiệ n thiên n hiên khác n hau , đấ t đai
cũng khác nh au nên ph á n đoán, nh ậ n xét,
kin h nghiệ m về dự báo thòi tiế t hoặ c kinh
nghiệ m sả n xuấ t nông nghiệ p cũng khác
nhau. Ổ p hía bắ c nư ớ c ta thư ờ ng có bôn
m ùa tư ơ ng đô'i rõ rệ t như ng ở phía nam chỉ
có hai m ùa là m ùa m ư a và m ùa khô. Tuy
rằ ng, ở đâu cũng có th ể “trôn g mư a, trông
gió, trông ngày, trôn g đêm” để sả n x uấ t
nông nghiệ p, ở đâu cũng p h ả i đầ y đủ “tứ
pháp bả o” là “nư ớ c, phân, cầ n, giông” m ang
tính quy lu ậ t củ a sả n xu ấ t nông nghiệ p
trong cả nư ở c, như n g cách v ậ n dụ ng trong
thự c tiễ n ở mỗ i vùng, miề n có khác nhau , ó
phía bắ c nư ổ c ta, có thể th ây rấ t rõ trong
tụ c ngữ có chủ để qu an hệ thiên nh iên và
sả n xuấ t nông nghiệ p vùng đồ ng bằ ng Bắ c
Bộ , Bắ c T run g Bộ có n hiề u câu nói vê kinh
nghiệ m trồ ng lúa nư óc; còn ở vùng tru n g
du, m iề n núi, tụ c ngữ về q uan hệ thiên
nhiên, lao độ ng nông nghiệ p lạ i nói nhiêu
đế n kinh nghiệ m làm nư ơ ng rẫ y. N hư vậ y,
nhìn tổ ng quát, tụ c ngữ củ a ngư ờ i Việ t và
củ a các dân tộ c thiể u sô' ở phía bắ c nư ớ c ta
phầ n lớ n nói về sả n x uấ t nông nghiệ p đư ợ c
đúc kế t th à n h n h ữ n g kinh nghiệ m có giá
trị , lư u tru yề n trong từ ng dân tộ c và trao
đổ i vớ i các d ân tộ c khác.
Trong điể u kiệ n khoa họ c chư a p hát
triể n, việ c xem xét các hiệ n tư ợ ng thiên
