SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
SỬ DỤNG KĨ THUẬT DẠY HỌC
KHĂN PHỦ BÀN VÀ BẢN ĐỒ TƯ
DUY TRONG DẠY HỌC MÔN
CÔNG NGHỆ 6 Ở THCS
MỤC LỤC
Trang
1
PHẦN A: ĐẶT VẤN ĐỀ
LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 2
I. Cơ sở lí luận 3
II. Cơ sở thực tiễn 5
1. Bản đồ tư duy 5
2. KT dạy học khăn phủ bàn 8
III. Nội dung 10
IV. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 10
V. Phương pháp nghiên cứu
VI. Cách tiến hành
11
11
PHẦN B: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
I. Đối với kĩ thuật khăn phủ bàn 13
II. Đối với kĩ thuật dạy học bản đồ tư duy 13
III. Một số ví dụ minh hoạ áp dụng 14
PHẦN C: KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM 22
PHẦN D: BÀI HỌC KINH NGHIỆM 23
PHẦN E: NHỮNG VẤN ĐỀ CÒN BỎ NGỎ VÀ ĐIỀU KIỆN THỰC
HIỆN ĐỀ TÀI
23
PHẦN F: KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT 25
TÀI LIỆU THAM KHẢO VÀ DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT 2
7
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Giáo dục vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển kinh tế -
xã hội có mối quan hệ trực tiếp, theo kịp với các nhu cầu của thị trường
lao động. Sự thành công trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước phụ thuộc vào nhiều yếu tố , trong đó yếu tố đóng vai trò then chốt
là nguồn lực con người . Trong định hướng chiến lược phát triển sự nghiệp
giáo dục thời kì đổi mới đất nước cũng đã nêu rõ “Tiếp tục đổi mới nội
dung và phương pháp giáo dục đào tạo... ”. Để đáp ứng yêu cầu trên của
đất nước, đối với nền giáo dục và đào tạo. Luật giáo dục đã quy định :
Mục tiêu đầu tiên của giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển
toàn diện, có đạo đức, có sức khỏe và năng lực trí tuệ , biết vận dụng xử lí
linh hoạt và thích ứng với sự phát triển nhanh chóng của khoa học kĩ thuật
, kinh tế xã hội ...
Để thực hiện được mục tiêu trên Luật giáo dục đã đề ra :
- Nội dung giáo dục phải đảm bảo tính cơ bản toàn diện, thiết thực
hiện đại và có hệ thống.
- Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động, tư duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng năng lực tự học, lòng say
mê học tập và ý chí vươn lên
Trong xu thế đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, việc người dạy
sử dụng những phương pháp phù hợp với mục tiêu dạy học đang là yêu cầu
cần thiết đòi hỏi người dạy phải đảm bảo được học sinh trở thành trung
tâm của quá trình nhận thức; Giáo viên trở thành người hướng dẫn cho học
sinh tìm tòi kiến thức, chiếm lĩnh kiến thức là yếu tố quyết định sự thành
công của một bài học.
Vì vậy để khắc phục những hạn chế đó trong dạy học người giáo viên
cần giúp người học phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng
tạo. Phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh (HS) có nghĩa
là phải thay đổi cách dạy và cách học. Chuyển cách dạy thụ động, truyền
thụ một chiều “đọc-chép”, giáo viên làm trung tâm sang cách dạy lấy học
sinh làm trung tâm hay còn được gọi là dạy và học tích cực (D&HTC).
Trong cách dạy này học sinh là chủ thể hoạt động, giáo viên là người thiết
kế, tổ chức, hướng dẫn, tạo nên sự tương tác tích cực giữa người dạy và
người học. D&HTC là điều kiện tốt khuyến khích sự tham gia chủ động,
sáng tạo và ngày càng độc lập của học sinh vào quá trình học tập để nâng
cao chất lượng trong giáo dục.
Hiện nay tại trường THCS môn Công nghệ vẫn được coi là môn phụ nên
học sinh không chú ý trong học tập. Nhưng thực tế môn Công nghệ lại là
một trong những môn có nội dung định hướng nghề sau này cho học sinh.
Với những quan điểm đã nêu trên và thực tế giảng dạy, theo dõi quá
trình học tập của học sinh để nâng cao chất lượng dạy và học tôi áp dụng
kĩ thuật dạy học mới: “Sử dụng kĩ thuật dạy học khăn phủ bàn và bản đồ
tư duy trong dạy học môn Công nghệ 6 ở THCS ”.
I. Cơ sở lí luận:
Đặc thù của bộ môn công nghệ 6 gồm 4 với nội dung :
- May mặc
- Trang trí nhà ở
- Nấu ăn trong gia đình
- Thu chi trong gia đình
Mục đích của môn học là góp phần hình thành cho HS tác phong công
nghiệp, thói quen sống và lao động phù hợp với một xã hội văn minh hiện
đại, một xã hội mà mọi việc từ nhỏ đến lớn như nấu một món ăn hàng
ngày đến sửa chữa một thiết bị... đều phải được tiến hành theo một quy
trình hợp lí để đạt được năng suất lao động cao, chất lượng sản phẩm tốt.
Chương trình phân môn Kinh tế gia đình có mục tiêu hình thành và
phát triển ở học sinh những kiến thức và kĩ năng cơ bản trong cuộc sống
và trong lao động hàng ngày
Gia đình là nền tảng của xã hội, ở đó mỗi người được sinh ra và lớn
lên, được nuôi dưỡng, giáo dục và chuẩn bị nhiều mặt cho cuộc sống
tương lai. Trong gia đình, mọi nhu cầu thiết yếu của con người về vật chất
và tinh thần đều được đáp ứng và không ngừng cải thiện. Môn kinh tế gia
đình có mục đích làm cho mỗi HS nhận thức được điều này để tích cực
tham gia vào các công việc của gia đình, cũng như chuẩn bị cho mình trở
thành những người chủ gia đình trong tương lai.
Do có liên quan trực tiếp đến cuộc sống nên các lĩnh vực này rất gần
gũi với con người, phục vụ nhu cầu cơ bản hàng ngày cho con người
không như các bộ môn khác, tài liệu tham khảo của bộ môn công nghệ
phải nói rất phong phú và đa dạng. Ngoài sách báo, internet, … học sinh
có thể học hỏi trực tiếp từ ông bà, bố mẹ, anh chị trong gia đình thông qua
các công việc hàng ngày như chuẩn bị bữa ăn, chăm sóc cây trồng... Tuy
nhiên, do độ tuổi học sinh THCS chưa chọn được hệ thống thông tin hoàn
chỉnh nên vai trò hướng dẫn của GV rất cần thiết để giúp các em có định
hướng đúng đắn khi chọn lựa thông tin. Từ đó các em chủ động tích cực
khai thác nội dung bài học.
Theo tôi, đổi mới phương pháp dạy học trong môn công nghệ cũng là
cách để nâng cao chất lượng dạy và học bằng cách sử dụng kết hợp các
phương pháp dạy học tích cực lấy HS làm chủ thể trung tâm.
Với những đặc thù của bộ môn để gây hứng thú say mê học tập của
học sinh tôi quyết định đổi mới PPDH là : Sử dụng linh hoạt kĩ thuật dạy
học khăn phủ bàn và bản đồ tư duy trong dạy học môn Công nghệ 6 .
Đây là hai PPDH đang được chú trọng sử dụng trong dạy học bởi vì nó
mang tính học tập hoạt động nhóm kết hợp giữa cá nhân và tập thể (nhóm)
giải quyết một vấn đề (kĩ thuật khăn phủ bàn) và tổng kết sâu chuỗi hệ
thống kiến thức giúp HS dễ dàng lĩnh hội kiến thức bài học. Tổ chức dạy
học theo phương pháp này sẽ giúp mỗi cá nhân trong nhóm phát huy được
tính chủ động, tích cực hoạt động tìm kiếm thông tin theo chủ đề yêu cầu.
II. Cơ sở thực tiễn:
2.1 Bản đồ tư duy
2.1.1 Vai trò của bản đồ tư duy :
Bản đồ tư duy là hình thức ghi chép nhằm tìm tòi, đào sâu, mở rộng
một ý tưởng, tóm tắt những ý chính của một nội dung, hệ thống hóa một
chủ đề... bằng cách kết hợp việc sử dụng hình ảnh, đường nét, màu sắc,
chữ viết. Nghĩa của cụm từ BĐTD không hiểu theo nghĩa của bản đồ địa lí
mà BĐTD được hiểu là một hình thức ghi chép theo mạch tư duy của mỗi
người bằng việc kết hợp nét vẽ, màu sắc, chữ viết. Đặc biệt đây là một sơ
đồ mở, việc thiết kế bản đồ tư duy theo mạch tư duy của mỗi người, không
yêu cầu tỉ lệ, chi tiết khắt khe như bản đồ địa lí, có thể vẽ thêm hoặc bớt
các nhánh, mỗi người vẽ một kiểu khác nhau, dùng màu sắc, hình ảnh, các
cụm từ diễn đạt khác nhau, cùng một nội dung nhưng mỗi người có thể “
thể hiện” nó dưới dạng BĐTD theo một cách riêng, do đó việc lập BĐTD
phát huy được tối đa khả năng sáng tạo của mối người.
BĐTD – một công cụ tổ chức tư duy nền tảng, có thể miêu tả nó là
một kĩ thuật hình họa kết hợp giữa từ ngữ , hình ảnh, đường nét, màu sắc
phù hợp với cấu trúc, hoạt động chức năng của bộ não giúp con người khai
thác tiềm năng vô tận của bộ não. Nó được coi là sự lựa chọn cho toàn bộ
trí óc hướng tới lối suy nghĩ mạch lạc. Tony Buzan ( người Anh) là một
