Đề tài: Một số vấn đề về thanh toán không dùng tiền mặt và thực trạng ở Việt Nam

Ờ Ở Ầ

L I M  Đ U

ấ ả ươ

ể

ắ ủ ượ ứ ữ ư ươ ế ừ ng th c sau k  th a và phát tri n các ph ể ụ c đó. Đ  kh c ph c nh ng nh

ề c đi m c a ph ặ

ớ ề ướ c trên th  gi ộ

l

ế ề

ể

ườ c ng ư c tính  u vi ế ư ậ ư ậ ệ   i, vi c thanh toán không dùng ở ệ   ườ i dân, trong khi đó   Vi t ặ ế ỷ ệ ấ ạ    r t h n ậ   ấ ượ i dân ch p nh n ượ ệ ủ t c a thanh   ệ ố   ề ụ t

ự ấ ế .

ướ ệ

ờ ả ươ ằ ố t  ph

ề ạ ư ừ c ta đã không ng ng đ a ra các bi n pháp, các ứ ng th c thanh toán không dùng c ta ặ ở ướ  n

ườ ử ụ ế ề i s  d ng.

ặ ề ậ ạ ệ ướ ự ng đi đúng cho s  phát

ề ể ề ế ả

ề ể ặ ầ ủ ấ ầ ả ứ ộ ơ ộ

ứ ể ớ ơ

ng th c thanh toán  ề ọ ề ươ c tìm hi u sâu h n v  ph ộ ố ấ ề ề “M t s  v n đ  v  thanh toán không dùng ti n

1

ặ ứ   ng th c     Quá trình s n xu t và l u thông hàng hóa đã kéo theo các ph ươ   ể ng thanh toán phát tri n, ph ể ứ ươ ướ ứ ng th c thanh th c tr   ặ ề ờ ằ toán b ng ti n m t, thanh toán không dùng ti n m t đã ra đ i và phát huy   ệ ủ ữ ư ượ t c a nó. c nh ng  u vi đ ế ớ ề ở ấ ệ      Hi n nay   r t nhi u n ở ỗ ặ ti n m t đã tr  nên quen thu c v i m i ng ề ố ượ ng thanh toán không dùng ti n m t còn chi m t Nam, kh i l ư ặ ch . Thanh toán không dùng ti n m t ch a đ ộ r ng rãi. Có th  nói chúng ta ch a phát huy đ ề ặ toán không dùng ti n m t và vì v y ch a t n d ng h t các đi u ki n t ể ủ ề nh t cho s  phát tri n c a n n kinh t     Th i gian qua, Nhà n văn b n pháp quy nh m phát huy t ti n m t. Tuy nhiên, tình tr ng thanh toán không dùng ti n m t  còn nhi u h n ch  và gây nhi u phi n toái cho ng ệ     Vì v y, hi n nay vi c tìm hi u đ  tìm ra h ỏ ể t. Nó đòi h i ph i có  tri n thanh toán không dùng ti n m t là r t c n thi ự s  quan tâm, nghiên c u m t cách đ y đ , ph i có cái nhìn sâu h n, r ng  h n.ơ ố ượ      V i mong mu n đ ề này, em đã ch n đ  tài:  ự ạ ở ệ  Vi m t và th c tr ng t Nam”

CH

NG I

:

Ổ

Ặ

Ề

ƯƠ Ề T NG QUAN V  THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TI N M T

Ề Ư L U THÔNG TI N T

ệ I. 1. Khái ni m và vai trò c a l u thông ti n t

ủ ề ệ ề ệ ề  trong n n kinh t ề ệ ộ  là s  v n đ ng c a ti n t

ố ậ ự ư ệ ệ ươ Ệ ủ ư ế ể  ự ậ  đ   ng m i, hàng hóa, phân ph i thu nh p, hình

ố

ế ồ ự ư

ạ ộ ơ ể ế

ặ ỏ ụ ệ ố ẽ ơ ể ẽ ạ ộ ư ệ ố    đóng vai trò nh  h  th ng ố   ạ ộ ạ t ạ ượ ạ ế   i n u h  th ng m ch máu c l ơ ể ẽ  ị ắ

ế ẽ ườ ơ ể ng.

ằ ư

ệ _ L u thông ti n t ạ th c hi n các quan h  th ộ ợ i xã h i. thành ngu n v n và phúc l ề ề ệ        _ S  l u thông ti n t  trong n n kinh t ệ ố m ch máu trong m t c  th , n u h  th ng m ch máu này ho t đ ng t ể ạ thì c  th  s  kh e m nh và phát tri n, ng ặ ế ữ này ho t đ ng tr c tr c, ho c h n th  n a là b  t c ngh n thì c  th  s ể ố m y u và s  không th  phát tri n bình th ề ệ. ứ ư 2. Các hình th c l u thông ti n t ặ 2.1. L u thông b ng ti n m t ự ậ ủ ề ế ặ

ụ  ph c v ộ ộ ộ ệ ươ ề ạ ớ ụ  ỏ   ng m i v i quy mô nh  và trong n i b  dân

ể ả

ườ ệ ế ả ắ ư i tham gia l u thông. ố ớ  cao đ i v i ng

ể c đi m:

ề ệ ề ặ ư ư ấ ả ả nh : in  n, b o qu n, t ổ

ứ ư

ệ ượ ự ử ề ắ ộ ố   ộ ng tiêu c c xã h i: tr m c p, r a ti n, tr n

ả .

ề ề     _ Khái ni m: là s  v n đ ng c a ti n m t trong n n kinh t cho               các quan h  th ư c  là chính. Ư ể ơ     _  u đi m: đ n gi n, chu chuy n nhanh, không gây ách t c trong chu ể chuy n và nó có hi u qu  kinh t ượ    _ Nh ố       + T n kém v  m t chi phí l u thông ti n t ch c l u thông… ữ       + Gây ra nh ng hi n t thu …ế ạ       + N n ti n gi ư 2.2.

ớ ậ    và hàng hóa v n   ng đ i đ c l p v i nhau, đáp  ng cho nhu c u thanh toán v i quy

2

ố ộ ậ ườ ứ ệ ề ặ . L u thông không dùng ti n m t ề ệ ứ ư ệ     _ Khái ni m: là hình th c l u thông trong đó ti n t ầ ớ ươ ộ đ ng t ớ mô l n, thông th ng là các doanh nghi p.

ể c đi m:

ớ ộ ượ c.

ượ ả ọ

ầ ấ ố

ề ả ậ

ư ộ

ủ ủ c, c a ngân hàng.

II.

ầ ụ ượ c m t ph n chi phí l u thông. ướ ể ả ng kh  năng ki m soát c a nhà n ự ườ ự ạ ị

Ặ . THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TI N M T

_ Nh ấ ị       + Ph i có trình đ  nh t đ nh m i tham gia đ ả       + M i thanh toán ph i thông qua ngân hàng. ị ơ ở ậ       + Trang b  c  s  v t ch t ban đ u khá t n kém ấ       + V n đ  b o m t. Ư ể    _  u đi m: ắ       + Kh c ph c đ       + Tăng c       + T o ra s  văn minh l ch s  trong thanh toán. Ề ề ặ . 1. Ngu n g c thanh toán không dùng ti n m t

ấ ả ế ư

ệ ườ ố i c a m i quan h  T_H là m t t i, n u còn s n xu t hàng hóa và l u thông hàng ộ ấ ế t y u khách quan. Đó là

ộ ố ẫ

ề ử ữ , đ ng ti n đã có nh ng b

th p đ n cao. Trong n n kinh t

ầ ả

ọ ầ ở ộ ề ệ ồ ế ự  t ấ ượ ộ

ấ ứ

ổ ấ ề ầ ổ

ấ ấ ắ ề ư

ắ ự ườ

ộ

ầ ề ứ ả c hàng hóa ng ậ ứ ầ ổ ượ ầ ề ệ ủ

i m t hàng hóa mà nhi u ng ầ ể ả ồ

ấ ơ ầ ấ ằ ỏ ổ ậ ả

ễ ậ ỏ

ườ ữ ể ễ ọ i đã ch n vàng.

ư ả ấ

ề ề ả

ườ ư ủ ơ

ư ờ ấ ợ ị

ệ ễ ổ

ư ể ề

ố ượ ề ấ ộ ớ

ạ ả ế ả

3

ề ố ượ ấ ư ể ề ồ ố ộ      Trong xã h i loài ng ự ồ ạ ủ hóa, thì s  t n t ệ ệ ứ m i quan h  bi n ch ng, tác đ ng l n nhau. ướ   ị ế c      Theo ti n trình l ch s  hình thành ti n t ề ể ừ ấ ế   phát tri n t  nhiên khép kín, do nhu ữ ườ ự ả ấ ơ ầ c nh ng gì mình c n và i t  s n xu t đ c u còn r t đ n gi n con ng   ơ   ể ổ do đó h  không nhu c u trao đ i. Khi xã h i phát tri n và m  r ng h n, ề ể ự ả ọ ấ ằ   h  th y r ng mình không th  t  s n xu t th  mà mình c n do nhi u lý ư ế ệ ấ ầ   do,lúc này nhu c u trao đ i xu t hi n và v n đ  là trao đ i nh  th  nào. ở ệ ầ   V n đ  trùng l p nhu c u xu t hi n. Nh ng không ph i lúc nào và   đâu ố i ta nghĩ cũng có s  trùng l p nhu c u. Mu n trao đ i đ   ậ   ườ ớ i cùng c n, đó là v t đ ng ra làm v t t ậ   . Lúc đ u v t ngang giá ngang giá chung_hình th c đ u tiên c a ti n t ỏ ế ế chung r t đ n gi n, nó có th  là v  sò v  h n hay con bò, mi ng đ ng… ậ   ườ ầ ệ Do yêu c u thu n ti n trong trao đ i ng i ta th y r ng c n ph i có v t ể ế   ngang giá chung th  nào đó d  v n chuy n, d  chia nh , không hao mòn và có th  tích tr  dùng cho sau này.  Con ng ư ể         S n xu t hàng hóa ngày càng phát tri n, hàng hóa đ a vào l u thông ứ ượ ỏ ư   càng nhi u, đòi h i ph i có thêm l ng ti n đ a vào thêm đáp  ng nhu ế ữ ằ   ấ ầ i ta th y r ng c u c a hàng hóa đ a vào l u thông. H n th  n a ng ấ   ề ậ ư ề ị  gi y ghi n  cũng có gía tr  nh  ti n v y. Ti n gi y trong mua bán ch u, t ậ ợ ơ ấ   ờ i h n r t ra đ i và nó đã giúp cho vi c trao đ i hàng hóa di n ra thu n l nhi u.ề ả      Nh ng s n xu t không ng ng phát tri n, kh i l ệ thông ngày m t l n, đ c bi ấ ị ạ h n ch  nh t đ nh nh : chi phí in  n,b o qu n,ti n gi ề ữ n a trong n n kinh t ừ ư   ư ng ti n đ a vào l u ữ   ộ ộ ấ  nh ng t là khi có l m phát. Ti n gi y b c l ơ   ế ả ể ,ki m đ m…H n ộ   ng ti n trong m t ặ ư ế  phát tri n nh  ngày nay kh i l

ế

ề ớ ư ả ắ t h n kh c ph c đ

ị ư ậ ữ ạ ạ

ư ộ ấ ế

ể ấ ớ ấ ệ   ằ ặ giao d ch là r t l n, n u thanh toán b ng ti n m t thì rõ ràng là b t ti n. ụ ượ   ứ ươ ỏ ệ ơ ng th c m i  u vi Nh  v y đòi h i ph i có ph c ộ ể ế ớ   ớ ợ ế  m i. nh ng h n ch  trên, phù h p v i m t giai đo n phát tri n kinh t ể ệ   ấ ặ ề t y u, th  hi n Thanh toán không dùng ti n m t xu t hi n nh  m t t ề ệ ể ệ ở ỉ ướ  đ nh cao c a l ch s  phát tri n ti n t b .

ệ ủ ị ề

ử c phát tri n và hoàn thi n  ặ . ủ 2. Vai trò c a thanh toán không dùng ti n m t ố ư ố ầ

ờ ế ủ ữ ả ở

ộ ẽ ạ ồ ấ

ộ ế ề ả

ắ ượ ị ụ ứ ố ấ ệ ổ ả ượ ạ c l

ấ

ộ ệ ể ề

ớ ầ ủ ủ

ủ

ộ ề ề ặ ể ể

ệ ươ v i ch c năng là ph

ố ể ề ệ ừ ế . ự ậ ổ ứ ng ti n thanh toán gi a các t ả t

ừ ẫ ủ

ề ặ thi tr ng thanh toán không dùng ti n m t có vai

ế

nói chung: ề ụ ặ

ụ ở ộ ỉ ầ ch c, cá nhân mà nó còn góp ph n m  r ng các quan h

ố qu c dân.

ậ ư ể ẩ , tăng nhanh

ể ế .

ề ặ ậ ượ   c

ồ ố

ượ ừ ấ ị phí cung c p d ch v ả c kho n thu t ụ

ổ

ướ ệ

ề ộ ừ ư ợ ế   ể t    đó có các chính sách phù h p tác đ ng vào

ế .

4

ệ ề ự ệ ậ ồ ấ        Thanh toán là c u n i gi a s n xu t, phân ph i, l u thông và tiêu dùng. ả   Đ ng th i nó cũng là khâu m  và là khâu k t thúc c a quá trình tái s n ệ   t công tác thanh toán nói chung s  t o đi u ki n xu t xã h i. T  ch c t ị   c ti n hành m t cách trôi ch y nh p cho quá trình s n xu t kinh doanh đ ả   ặ i vi c thanh toán b  tr c tr c, ách t c thì quá trình s n nhàng. Ng ệ ẽ xu t kinh doanh s  lâm vào trì tr . ạ   ế ế ớ i đã phát tri n sang m t giai đo n      Hi n nay khi mà n n kinh t  th  gi ứ   ứ ả m i, lúc nay ngân hàng ph i phát huy đ y đ  các ch c năng c a ch c năng c a mình đó là trung tâm thanh toán trong n n kinh t ủ ề        Ta có th  hi u thanh toán không dùng ti n m t là s  v n đ ng c a ti n ứ ữ ệ ớ  ch c cá nhân trong t   ộ ằ ả    tài kho n này sang tài kho n xã h i b ng cách trích chuy n v n ti n t ặ khác ho c bù tr  l n nhau thông qua vai trò trung gian thanh toán c a ngân   ụ ổ ứ  ch c tín d ng khác. hàng hay t ườ ế ố ớ ề      Đ i v i n n kinh t ấ ớ trò r t l n. ố ớ ề   _ Đ i v i n n kinh t ạ          + Thanh toán không dùng ti n m t không ch  ph c v  cho các ho t ổ ứ ủ ệ  ộ đ ng c a các t ế ề ế kinh t  khác trong n n kinh t       + Thúc đ y nhanh quá trình luân chuy n hàng hóa, v t t ố ộ ư ề ố t c đ  l u chuy n v n trong n n kinh t ố ớ   _ Đ i v i ngân hàng:       + Thanh toán không dùng ti n m t giúp cho ngân hàng t p trung đ ư các ngu n v n trong dân c .            + Giúp cho ngân hàng có đ ị thanh toán  n đ nh và an toàn. ạ ề            + T o đi u ki n cho ngân hàng Nhà N c ki m soát và đi u ti ượ ề l ng ti n đi vào l u thông, t ề n n kinh t ớ       + V i vai trò là các trung gian tài chính vi c thanh toán qua ngân hàng   ể   giúp cho vi c thu th p các ngu n thông tin v  doanh nghiêp và s  chuy n

ế ạ ự ề ệ ẩ ị ệ . T o đi u ki n cho vi c th m đ nh các d  án

ườ ự ệ ậ ị ng thanh toán văn minh, l ch s , thu n ti n và nhanh

ườ i dân có thói quen thanh toán qua ngân hàng và s ử

ề ạ ố ề ị d ch v n trong n n kinh t ầ ư ượ ố ơ t h n.  đ đ u t c t ộ ố ớ   _ Đ i v i xã h i: ạ        + T o môi tr chóng.        + Giúp  cho ng ụ ị ụ d ng các d ch v  ngân hàng. ế ạ       + H n ch  n n ti n gi ậ , r a ti n, thành l p các qu  đen…

ề ứ

ế ị ỹ ả ử ề ặ 3. Các hình th c thanh toán không dùng ti n m t ố

ướ ố ề ứ

ệ ố ủ ủ ụ ệ ồ

ư ụ ế

ẻ ả ế ằ ỉ

ạ ề ớ

ằ Theo quy t đ nh 22/QD­NH ngày 21/01/1994 do Th ng đ c ngân hàng   ặ ượ   c Nhà N c ban hành, các hình th c thanh toán không dùng ti n m t đ ệ   áp d ng trong h  th ng ngân hàng bao g m: séc,  y nhi m chi,  y nhi m ộ ố  thu, th  tín d ng, ngân phi u thanh toán, th  thanh toán. Tuy nhiên, m t s ộ   chuyên gia cho r ng ngân phi u không ph i là TTKDTM mà ch  là m t ệ lo i ti n m nh giá l n. Thanh toán b ng séc

ậ ướ ng ti n thanh toán do ng

ả

ườ ườ ươ ẫ ộ ố ề ứ   ườ i kí phát l p d i hình th c ệ ự   i th c hi n thanh toán tr  không ặ   ụ ưở ng có tên trên séc ho c i th  h

i c m séc

ể ườ ệ i l p và kí tên trên séc đ  ra l nh cho ng ườ   i

ự ả ố ề

ườ ỉ ị i ký phát ch  đ nh có quy n h ưở   ng

ặ ề ưở ờ ề  séc

ờ ườ ầ ố ớ ố ề ng đ i v i s  ti n ghi trên t  séc mà t i c m t

ụ ừ ả ả ề ả ề ờ  séc đó: ặ c tr  ti n là chính mình; ho c ặ i tr  ti n ho c ghi c m t  “Tr  cho ng ườ ầ   i c m

ể ằ ậ ữ ng b ng ký h u cho mình thông qua dãy ch  ký

ứ ứ ổ ụ

ườ

ượ ử ụ ậ ả ườ ữ ề ứ ch c cung  ng d ch v  thanh   ả   ộ c s  d ng tài kho n thanh toán v i m t kho n ỏ    ch c cug ị ớ ớ ổ i ký phát v i t

ụ

3.1. ệ       _ Séc là ph ẵ ệ ừ ứ ch ng t  theo m u in s n l nh cho ng ề ấ ị ệ đi u ki n m t s  ti n nh t đ nh cho ng ườ ầ ng ủ ể      _ Các ch  th  tham gia thanh toán séc: ườ ậ        + Ng i ký phát: là ng ặ ệ th c hi n thanh toán thay m t mình tr  s  ti n ghi trên séc ả ề ườ ượ i đ c tr  ti n: là ng         + Ng ượ ể ng quy n h ho c chuy n nh ụ ưở ườ        + Ng ng: là ng i th  h ườ ượ i đ      ­ có ghi tên ng ườ       ­ không ghi tên ng séc”; ho c:ặ ượ          ­ đã chuy n nh ụ ượ ể ng liên t c. chuy n nh ị ự ệ ơ         + Đ n v  th c hi n thanh  toán: là t ơ toán n i ng i ký phát đ ể ti n đ  ký phát séc theo th a thu n gi a ng ị úng d ch v  thanh toán đó ị ơ        + Đ n v  thu h : là t thu h  sécộ

5

ổ ứ ộ ứ ị ị ụ  ch c cung  ng d ch v  thanh toán làm d ch v ụ

ệ ụ ứ ủ ể ổ

ị ứ ụ ế ổ ứ ấ   ặ  séc: là NHNN ho c TCTD cung c p  ch c, ch  trì vi c trao   ừ  ụ    ch c cung  ng d ch v  thanh toán là thành

ể ườ ứ i ký phát ghi trên séc đ  làm căn c

ủ ờ ờ ạ

ị

ấ ấ ờ ngày ký phát đ n ngày ể ể ừ ế i đ a đi m thanh toán.

ờ ệ c xu t trình t c thanh toán vô đi u ki n khi xu t trình.

ượ ượ ủ

ậ ượ ờ ạ

ườ ự i th c hi n thanh toán không nh n đ ố ớ ờ ấ ế    ngày ký phát, n u sau c thông   ả   i ký phát đang có kho n

ờ ệ  séc đó và ng  séc đó.

ế ờ ứ ủ ể c s  d ng đ  đ  chi tr  cho t ả

ế ấ ả

ạ ỉ ệ ử ụ ỉ ố

ườ ạ ợ

ắ ẽ ị ườ ố ẽ   th  hai, NHNN s ố ư  t c  các ngân hàng, khách hàng phát hành séc quá s  d ể ờ i thi u là 3   ẫ ớ   i ng h p vi c vi ph m nguyên t c phát hành séc d n t ị ọ    theo quy đ nh i phát hành sec s  b  truy t

ậ ạ

ả

ủ ả ả

ạ ể ự ườ ụ ự ng là lo i séc do ch  tài kho n ký ệ ng đ  th c hi n nghĩa v  thanh ườ ụ ưở i th  h

ườ ế ậ ắ t ch c ch n kh ng không bi i th  h

ụ ưở ố ớ ờ ả  ắ ể    séc đó. Do đó séc chuy n

i ký phát đ i v i t ệ ợ ườ

ườ ng h p 2 bên tín  nhi m nhau trong thanh toán ờ ạ ế ử ụ ể ị

ệ ả ụ ỉ

ặ ứ ừ ậ

ế

ứ ụ ị

ườ ườ ả ch c cung  ng d ch v  thanh toán xác   ụ  i chi tr  trao séc cho ng i th

6

ả ể ừ         +  Trung tâm thanh toán bù tr ấ ượ ị d ch v  thanh toán đ c NHNN c p phép đ  t ừ ổ đ i, thanh toán bù tr  séc và quy t toán các nghĩa v  tài chính phát sinh t ệ vi c thanh toán séc cho các t viên.       _ Ngày ký phát: là ngày mà ng ấ  séc. tính th i h n xu t trình c a t ờ ạ      _ Th i h n xu t trình: 30 ngày theo l ch, k  t ạ ị ế ký phát đ n ngày t  séc đó đ ề ờ ạ  séc đ Trong th i h n này, t ờ ạ ể ừ      _ Th i h n thanh toán c a séc: là 6 tháng k  t ườ ấ th i h n xu t trình ng ỉ báo đình ch  thanh toán đ i v i t ả ề ượ ử ụ ti n đ ạ ủ ườ ế i ch  tài kho n vi ph m phát hành séc đ n t N u ng thông báo đ n t ẽ ị s  b  đình ch  vi c s  d ng lo i séc đó, th i gian đình ch  t ệ tháng. Trong tr ả ậ h u qu  nghiêm tr ng thì ng ủ c a pháp lu t.      _ Các lo i séc: ể          + Séc chuy n kho n: ể       Séc chuy n kho n­ séc thông th ế phát và tr c ti p giao cho ng ủ toán c a mình ư ậ       Nh  v y, khi nh n séc, ng ủ năng thanh toán c a ng ườ ng dùng trong tr th ệ   ả ơ       C  ch  s  d ng séc chuy n kho n hi n nay quy đ nh: th i h n hi u ữ   ể ự ủ l c c a séc là 10 ngày và séc chuy n kho n ch  áp d ng thanh toán gi a ả ở ộ  m t chi nhánh ngân hàng ho c khác chi các khách hàng có tài kho n    ừ ự   nhánh ngân hàng có tham gia thanh toán bù tr  và giao nh n ch ng t  tr c ti p hàng ngày. ả          + Séc b o chi: ả       Séc b o chi là séc đã đ ậ nh n kh  năng thanh toán tr ậ ưở h ượ ổ ứ c t ướ c khi ng ụ ị ng đ  nh n hàng hóa và d ch v .

ả ả ả ượ séc đã đ

ợ ệ ư ậ ượ c dùng trong tr ả ả ờ c đ m b o kh  năng chi tr , do ng h p 2 bên mua bán không tín nhi m nhau

ả ườ ng, ng i th  h

ị ườ ể

ụ ờ  séc đ ớ ờ i ký phát m i có th  dùng t ố ụ ưở i ký ụ ụ  ch c cung  ng d ch v  thanh toán ph c v  mình đ  làm ượ ả ấ c đóng d u b o chi, ghi ký ể ể  séc đó đ  trao cho

ả ề ầ ộ

ố ớ ộ ượ ằ ư ặ   c đ m b o tr  ti n đ i v i m t ph n ho c ườ   i

ả ệ ả ị

ượ ả ờ

séc đã đ ợ ư ậ ả ườ ả ả   c đ m   ng h p 2 bên mua bán c dùng trong tr

ệ

ề ượ ử ụ ữ

ặ ạ ị i cùng m t t

c s  d ng đ  thanh toán gi a hai khách hàng m ụ  ch c cung  ng d ch v  thanh toán ho c t ế ộ ổ ứ ụ ự ệ ị ở  ể ư   i hai    ch c cung  ng d ch v  thanh toán có cam k t th c hi n thanh toán séc

ủ Nh  v y, séc b o chi là t ườ đó nó đ ề v  thanh toán ướ c khi mu n phát hành séc b o chi cho ng      Tr ứ ả ế ổ ứ phát ph i đ n t ờ ủ ụ ả  séc. Sau khi t th  t c b o chi cho t ườ ờ ậ ệ  séc, ng hi u m t lên t ụ ưở ườ ng ng. i th  h ả          + Séc b o lãnh: ả ả      Séc b o lãnh là séc đã đ ộ ố ề ủ toàn b  s  ti n ghi trên séc b ng vi c b o lãnh c a m t bên th  ba(ng ơ ả ư ả b o lãnh),  nh ng không ph i là đ n v  thanh toán ả ư       Nh  v y, cũng nh  séc b o chi, séc b o lãnh là t ượ ả b o kh  năng chi tr , do đó nó đ không tín nhi m nhau v  thanh toán ả      Séc b o lãnh cũng đ ả ạ tài kho n t ứ ổ ứ t cho các khách hàng c a nhau.

ằ ệ ủ

ệ ủ ệ ả ủ

ả ị ề

ứ ứ ưở ổ ứ ấ ị ả ở ị ườ ượ i đ ặ ổ ứ    ch c ừ   cùng   ụ c h ụ  ch c cung  ng d ch v  thanh toán ho c khác t ệ ộ ố ề ng có tài kho n   ch c cung  ng d ch v

ề

ể ề ượ ủ ườ ử ụ ụ

ụ ặ ổ ị ch c cung  ng d ch v  thanh toán ho c gi a các t ụ   c áp d ng trong thanh toán ti n hàng ị   i s  d ng d ch v  thanh toán ứ   ữ  ch c

ữ ể

ể ượ ử ụ ả ạ ở ộ ổ ả ạ ề ụ ị ổ ứ ụ ể   c s  d ng đ  thanh toán, chuy n ti n gi a hai ị ứ ứ  ch c cung  ng d ch v  thanh toán   ứ    ch c cung  ng d ch v  khác i hai t

ườ ệ ề ị

ượ ể ẳ ng h p dùng L nh chi hay UNC đ  thanh toán ti n hàng hóa, d ch c chuy n th ng vào

ệ ệ ủ

ự ể ể ề

7

ườ ế ệ ả ể ứ ườ ủ ả 3.2. Thanh toán b ng L nh chi hay  y nhi m chi(UNC): ủ ệ     _ L nh chi hay UNC là l nh c a ch  tài kho n  y nhi m cho t ụ ụ ụ ứ cung  ng d ch v  thanh toán ph c v  mình trích m t s  ti n nh t đ nh t ử ủ tài kho n ti n g i c a mình cho ng ị ổ ứ t thanh toán. ư ậ ệ      Nh  v y, L nh chi hay UNC đ ặ ụ ị hóa, d ch v  ho c chuy n ti n c a ng ứ ứ ổ trong cùng t ứ ụ ị cung  ng d ch v  thanh toán. ệ          L nh chi có th  đ ở khách hàng m  tài kho n t i m t t ặ ho c hai khách hàng m  tài kho n t nhau. ợ ể      Tr ự ụ ố ề ủ ệ v  thì khi th c hi n l nh chi, s  ti n c a l nh chi đ ụ ưở tài kho n thanh toán c a ng ng. i th  h ợ ng h p dùng tr c ti p l nh chi hay UNC đ  chuy n ti n đ ng tên      Tr   ụ  ụ ưở ườ ng thì chuy n tr  vào tài kho n thanh toán c a ng ng ả ườ i th  h i th

ứ ứ ả ạ ổ

ụ ưở ườ i th  h ườ ế i t ng không có tài kho n t ụ  ị  ch c cung  ng d ch v ả ạ ổ ứ   i t  ch c cung

ề i th  h ậ ng có tài kho n t ụ ưở ể

ả ệ

ề ề ị ủ ằ

ầ ị ườ ể ụ ụ ỉ ử ụ

ể ữ ứ

ự ứ ệ ố ị

ậ ng   h p   này   ch   s   d ng   đ ụ  ch c cung  ng d ch v  thanh toán cùng h  th ng. ổ  ch c cung  ng d ch v ụ

ạ ệ ị ệ ờ ạ ườ ử ụ ự ả

ả ệ

ế ề   , UNT chi m  u th  tuy t đ i trong thanh toán không dùng ti n

ậ ế ư ễ ệ

Thanh toán b ng  y nhi m thu(UNT )

ị ụ ưở ế h ng(n u ng ề ả ả ti n ph i tr ” (n u ng ứ ụ ng d ch v  thanh toán nh n chuy n ti n) ể ể   ặ ủ ệ      Ch  tài kho n cũng có th  dùng l nh chi ho c  y nhi m chi đ  chuy n ụ ứ ị ổ ứ  ch c cung  ng d ch v  thanh toán ph c v  mình ti n b ng cách đ  ngh  t   ể  ợ ề ể phát   hành   séc   chuy n   ti n   c m   tay.   Tr ị ổ ứ ề chuy n ti n gi a hai t ụ  ứ ệ ệ ờ ạ       Th i h n th c hi n l nh chi hay UNC do t ể   ớ ỏ thanh toán th a thu n v i ng i s  d ng d ch v  thanh toán. Khi ki m ị   soát, h ch toán l nh chi, các bên ph i th c hi n đúng th i h n đã quy đ nh ể ả đ  đ m b o thanh toán nhanh l nh chi. ệ ố ự ế Th c t ặ m t vì nó thu n ti n, d  dàng và các lý do khách quan. ằ ủ ệ

ở ệ ượ ụ

ữ ặ

ị ụ ơ ở ề ề ặ ợ

ả ề

ậ ng. ệ ờ

ấ ờ ụ ứ ị

ấ ủ ể ủ i ban l p đ   y thác cho t ươ ườ ụ ớ ị ị i mua t ng

ệ đ ng l p  y nhi m thu này có th  d n t

ệ ự ộ ặ ậ ủ ờ ậ ủ ố

ệ ờ

ể ư ệ ướ ị

ạ ứ ủ

ụ ờ ạ ụ ệ ườ ử ụ ụ ệ ỏ ớ ị i s  d ng d ch v  thanh toán.

ệ ờ ộ

ứ ứ ị

ụ ụ ứ ị

ứ ệ i tr

ườ ể ự

ườ ủ t n u trên tài kho n c a ng

ả ườ ể ự ủ ề ờ

3.3. ặ ủ ờ   c áp d ng trong giao d ch thanh toán       Nh  thu ho c  y nhi m thu đ ả ộ   ườ ử ụ ữ ữ i s  d ng d ch v  thanh toán có m  tài kho n trong n i gi a nh ng ng ứ   ổ ứ ị ứ ộ ổ ứ  ch c cung  ng  ch c cung  ng d ch v  thanh toán ho c gi a các t b  t ệ   ồ ỏ ụ ị d ch v  thanh toán, trên c  s  có th a thu n ho c h p đ ng v  đi u ki n ộ ữ ụ ưở thu h  gi a bên tr  ti n và bên th  h ủ ự  thanh toán do            Th c ch t c a nh  thu hay  y nhi m thu là gi y t ộ  ổ ứ ậ ườ ng  ch c cung  ng d ch v  thanh toán thu h ứ ộ ố ề ở m t s  ti n    ng  ng v i giá tr  hàng hóa d ch v  đã cung ng.ứ ườ   ể ẫ ớ i i ng       Tuy nhiên, vi c t ườ   ể ừ ề ủ i bán l p  y nhi m thu ho c nh  thu đ  thu kh ng, thu th a ti n c a ng ỉ ượ ử ụ ữ c s  d ng đ  thanh toán nh ng hàng   mua, do đó nh  thu hay UNT ch  đ ệ ụ c… hóa, d ch v  có d ng c  có ghi đo chính xác nh  đi n, đi n tho i, n ứ   ổ ờ ự       Th i h n th c hi n nh  thu hay  y nhi m thu do t  ch c cung  ng ụ ậ ị d ch v  thanh toán th a thu n v i ng ậ   ể ể ừ ờ  th i đi m nh n       Trong th i gian không quá m t ngày làm vi c k  t ụ ượ ổ ụ  ụ ườ i th  ch c cung  ng d ch v  thanh toán ph c v  ng c UNT do t đ ườ ả  ụ ử ế ưở ổ ụ  ch c cung  ng d ch v  thanh toán ph c v  ng ng g i đ n, t h i tr ế ả ề ủ ấ ả ề ả    ti n n u trên tài t vi c trích tài kho n c a ng ti n ph i hoàn t ệ ệ ả ủ ị ườ ủ ề   i chi tr  đó có đ  đi u ki n đ  th c hi n giao d ch thanh kho n c a ng ả ề ả ế ế ặ i đó i tr  ti n bi toán, ho c báo cho ng   ể  ị ệ không có đ  ti n đ  th c hi n giao d ch thanh toán, đ ng th i theo dõi đ ườ ả ề thanh toán khi tài kho n c a ng

8

ả ủ ủ ề ồ i tr  ti n có đ  ti n.

ế ỷ ọ ệ ậ ấ ự ế , UNT chi m t ỏ  tr ng thanh toán r t nh  vì ít thu n ti n, khó áp

Th c t d ng.ụ

ằ ư

3.4. ư

ụ ế

ụ

ệ ụ ủ ườ ử ụ ề i s  d ng thanh toán( ng ầ ở  ệ ượ c ngân hàng m ở ư ườ   i xin m  th  tín d ng) ị   i s  d ng d ch v  thanh

ệ ặ ủ

ớ ợ ừ ượ ề ậ ụ ưở ả ề ấ ng khi nh n đ

ụ

ề

ộ ặ ủ ể ng vào m t th i đi m nh t đ nh trong t

ợ ấ ề ừ ả ề ươ ệ ti n theo ấ ị ng lai ớ  xu t trình phù h p v i các đi u ki n thanh

ư ả ề  ti n ho c  y quy n cho ngân hàng khác tr ờ ụ ưở i th  h ứ ộ c b  ch ng t ụ

ề ụ

ợ ế ữ ườ ị ườ i mua và ng ng h p gi a ng

ẫ

ườ ị

ụ ế ng áp d ng khi bên bán ho c bên mua giao d ch không th ầ ủ ặ

ầ ả ặ ỏ ả

ắ ắ

ư ợ ị

ữ ở

ả ộ

ề ư ườ

i bán. Tr ụ ộ ở ư ạ ố ề ế ả ườ i s  ti n m  th  tín d ng cho ng ợ   ng h p ườ   i

ờ ạ ể ừ ườ ụ ụ ngày ngân hàng ph c v  ng

ở ư ườ ứ ừ ụ ộ i mua  thanh toán vào ngân i bán n p ch ng t

ả ư ộ ị ườ ỏ i mua ph i l u ký 100% giá

ị ư i ngân hàng.

9

ẻ ằ Thanh toán b ng th  tín d ng: ụ ả ộ    *Th  tín d ng là m t văn b n cam k t có đi u ki n đ ườ ử ụ ầ ủ theo yêu c u c a ng ự theo đó ngân hàng th c hi n yêu c u c a ng toán đ :ể ủ   ả ề _ Tr  ti n ho c  y quy n cho ngân hàng khác tr  ti n ngay theo l nh c a ộ ứ ườ i th  h ng    xu t trình phù h p v i các c b  ch ng t ệ ủ ề đi u ki n c a th  tín d ng. ậ ấ _ Ch p nh n tr ườ ủ ệ l nh c a ng ượ ậ khi nh n đ ủ ư toán c a th  tín d ng. ể ặ    *Đ c đi m: ơ ở ợ   ụ ư _ Th  tín d ng dùng trong thanh toán ti n hàng hóa d ch v  trên c  s  h p ườ ế ồ  đã ký k t và trong tr đ ng hinh t   i bán ệ không tín nhi m l n nhau. ườ   ặ ng _ Th ầ ị   t nhau ho c giao d ch l n đ u, ho c do yêu c u c a bên xuyên, không bi ả ỏ   bán đòi h i bên bán đòi h i bên mua đ m b o cho kh  năng thanh toán ch c ch n. ạ    *Ph m vi thanh toán: ế  ụ ề ể ụ Th  tín d ng dùng đ  thanh toán ti n hàng hóa, d ch v  theo h p kinh t ườ ả ở ườ ế  hai ngân hàng   đã ký k t gi a ng i mua và ng i bán m  tài kho n  ợ ủ   ạ ị ệ ố ườ ệ ố i đ a bàn c a cùng h  th ng. Tr ng h p thanh toán ra khác h  th ng thì t ớ   ệ ố ườ ụ ụ i bán ph i có m t ngân hàng cùng h  th ng v i ngân hàng ph c v  ng ừ ụ ụ ườ ngân hàng ph c v  ng i mua tham gia thanh toán bù tr . ệ    *Đi u ki n thanh toán: ộ ầ ỉ ụ _ Th  tín d ng ch  thanh toán m t l n và cho m t ng thanh toán không h t thì ph i hoàn l mua. ệ ự _ Th i h n hi u l c: 3 tháng k  t ế m  th  tín d ng đ n ngày ng hàng. ụ ư _ Thanh toán th  tín d ng n i đ a đòi h i ng ạ tr  th  tín d ng t 3.5. ụ Thanh toán b ng th  ngân hàng

ệ

ặ ề ứ ươ

ẻ ườ ử ụ i s  d ng th  có th

ị ể ụ ạ

ẻ ặ ạ i các máy rút ti n t i các ngân hàng đ i lý thanh toán th  ho c t ng th c thanh toán không dùng ti n m t do   ể  ặ   ề i các ĐVCNT hay rút ti n m t ề ự ộ    đ ng

ộ ắ ạ

ậ ọ ứ

ủ ệ

ề ề ợ

ụ ớ ẻ

ủ ề

ể ặ

ẻ ạ ủ ng m i c a th

ẻ

ố ẻ ổ c in n i

ặ

ộ

ch a các thông tin đã đ ế ạ ế ố ể ư ố ẻ ố ẩ   c mã hóa theo m t chu n  ki m tra an toàn khác.

ủ ẻ ữ

ẻ ẻ 3.5.1. Khái ni m th : ộ ẻ       Th  ngân hàng là m t ph ngân hàng phát hành cho khách hàng, theo đó ng ề dùng đ  thanh toán ti n hàng hóa d ch v  t ạ ạ t ATM. ề   ệ ệ ươ ẻ ng ti n thanh toán hi n đ i vì nó g n li n      Th  thanh toán là m t ph ẻ ụ ớ ỹ   v i k  thu t tin h c  ng d ng trong ngân hàng. Th  thanh toán do ngân hàng phát hành và bán cho khách hàng c a mình( các doanh nghi p, cá   ặ   ị ể nhân) đ  thanh toán ti n hàng hóa, d ch v , thanh toán n  và lĩnh ti n m t. Ở ộ ố ướ   c, các hãng, các công ty l n cũng phát hành th  thanh toán  m t s  n ể đ  thu ti n bán hàng c a hãng mình. ấ ạ ủ ẻ     3.5.2. Đ c đi m c u t o c a th : ồ ặ ướ c bao g m:    _ M t tr ươ ệ        + Nhãn hi u th ủ        + Tên và logo c a ngân hàng phát hành th ủ ẻ ượ        + S  th , tên ch  th  d ồ ẻ ủ   _ M t sau c a th  bao g m: ượ ứ ừ ả         + D i băng t ấ th ng nh t nh : s  th , ngày h t h n, các y u t        + Ô ch  ký dành cho ch  th 3.5.3. Phân lo i thạ

ỹ ạ

ớ ậ ừ ộ ả tính v i m t d i băng

c s n xu t d a trên k  thu t t ủ ặ ừ ượ ả  ch a 2 rãnh thông tin

ộ ẻ ỹ ẻ ở ặ  m t sau c a th . ử

ậ ự ử

ấ ẻ ỹ ư ộ ẻ ệ ử

ượ ớ ế ệ ớ ọ ả ệ ử ng nh  c a “chip” đi n t ấ    có b  vi x  lý Chip( th  thông minh): là th  h  m i nh t ờ  ẻ     khác

ệ ử ể ườ

ừ ế ẻ ộ ấ ng, m t t m th  thông minh đ ườ  sau th . Cũng có tr

ẻ ẻ ữ ệ ừ và băng t

ề ủ ẻ ị ầ ưở ơ ề ạ ị ấ i   đ n   v   ch p   nh n   th

ẻ

ố ớ ử

10

ồ ậ ả ắ ệ ở ư ệ ậ ủ ẻ ủ ế ả ậ    *Phân lo i theo đ c tính k  thu t ấ ự ẻ   _ Th  băng t : đ ừ ứ t ẻ ệ ử   _ Th  đi n t ẻ ủ c a th  thanh toán, th  thông minh d a trên k  thu t vi x  lý tin h c nh ắ  có c u trúc nh  m t máy tính hoàn h o. Th g n vào th  “Chip” đi n t ớ ủ ề thông minh có nhi u nhóm v i dung l nhau. ượ ắ  đ  thay        Thông th c g n chip đi n t ả  ẻ ả ợ th  cho d i băng t ng h p th  thông minh có c ả  ử ệ ử ắ chip đi n t . Th  thông minh g n chip x  lý d  li u có kh ờ   ừ ư ữ ể ng tích lũy đ ng th i năng v a l u tr  các thông tin v  ch  th , đi m th ẻ  ữ ữ ố ệ ư   s   li u   v   nh ng   l n   giao   d ch   t l u   gi ủ ượ ộ   t tr i này c a th  thông minh giúp c t gi m chi (ĐVCNT). Tính năng v ố   phí x  lý đ i v i ngân hàng và các trung gian thanh toán b i vi c đ i ậ   chi u thông tin tài kho n và thông tin c a ch  th  cũng nh  vi c c p nh t

ớ ự ượ ạ ơ ẻ ờ đây đ i th  gi ấ   ị i đ n v  ch p ệ c th c hi n ngay t

ậ ẻ

ộ ấ ạ ế ủ

ợ ạ ẻ ẻ ạ

ớ ắ ủ ử

ả ườ ả ả ạ ộ ể ử ụ ạ ẻ ủ ẻ ng xuyên t

ẻ ạ

ị ự ộ i các đ n v  ch p nh n th (ĐVCNT), giá tr  các giao d ch s

ơ ậ ứ

ề ả ư

ề ẻ ạ ố ư ủ ẻ ả ả ử ủ ị ư ậ ả ủ ở ữ

ị ố ạ ẻ

ể

ớ ủ ẻ ự ợ ậ ứ ả ứ ủ ẻ ế

ệ ừ ề ự ộ ế ủ ẻ máy rút ti n t

ạ ề ố ư

ể i máy rút ti n t ả ả

ệ ề ạ

ủ ẻ ử ề ẻ ử ụ i các máy ATM. Tuy nhiên, s  d ng th  ATM, ch  th

nh ng máy rút ti n t ượ ậ ạ ể ế ậ ộ ạ ừ ữ ư ề ự ộ ụ c t n d ng tri

ạ

ể ẻ ặ ằ

ự ệ ợ ố ả

ể ế ộ ề ự ộ ạ

i các máy rút ti n t ề ượ ự ờ ị

ạ

ẻ ớ ượ ủ ụ ẻ ả ướ  tr ế ớ ẻ ạ ầ ự ệ ể

ầ ầ

ủ ọ ỉ ầ ứ

ươ ặ

ẻ ớ ẻ ề ố

ớ ạ ẻ c gi

ấ ị ủ ộ ỗ ị

ấ ầ

ẻ ẻ ụ ạ c s  d ng ph

11

ẻ ượ ử ụ ộ ạ ủ ẻ ượ ử ụ ườ ứ ế ấ thông tin liên quan t nh n th (ĐVCNT). ẻ    *Phân lo i theo tính ch t thanh toán ( n i dung kinh t ) c a th   ế   ệ ự    _ Th  ghi n  (Debit Card)­ th  lo i A: là lo i th  có quan h  tr c ti p ạ   ề và g n v i tài kho n ti n g i thanh toán c a ch  th . Đ  s  d ng lo i ủ ẻ th  này, ch  th  ph i có tài kho n ho t đ ng th   i ngân hàng. ề ạ ẻ i các máy t    đ ng(ATM) hay mua hàng hóa Lo i th  này khi rút ti n t ậ ẻ ị ẽ  ấ ụ ạ ị d ch v  t ườ ử ụ   ả ủ ừ ượ đ c tr  ngay l p t c vào tài kho n c a ch  th . Nh  v y ng i s  d ng ẻ ẻ   th  này không ph i l u ký ti n vào tài kho n đ m b o thanh toán th , căn ả ứ ể c  đ  thanh toán là s  d  tài kho n ti n g i c a ch  s  h u th  t   i ngân ủ ứ hàng và h n m c thanh toán t i đa c a th  do ngân hàng quy đ nh. ầ   ẻ       Trong các hình th c th  ghi n , th  ATM là hình th c phát tri n đ u ạ   tiên, nó cho phép ch  th  ti p c n tr c ti p v i tài kho n c a mình t i ể ự  đ ng. Ch  th  có th  th c hi n nhi u giao   ngân hàng t ồ ề ự ị d ch khác nhau t    đông ATM, bao g m: xem s  d  tài ả kho n, chuy n kho n, rút ti n, in sao kê, xem các thông tin qu ng cáo… ả   ệ ố H  th ng máy ATM hi n đ i còn cho phép ch  th  g i ti n vào tài kho n ủ ẻ  ủ c a mình ngay t ả ủ ớ ỉ  đ ng. ch  có th  ti p c n v i tài kho n c a mình t   ệ ể  ả ế ở t đ Đây là m t h n ch  b i tài kho n cá nhân ch a đ ụ ị i các ĐVCNT. trong thanh toán d ch v , hàng hóa t ấ ủ ọ i là đ c đi m quan tr ng nh t c a th  ATM. B ng cách          S  ti n l   ủ   ậ ủ ẻ ậ nh p mã s  cá nhân PIN, ch  th  có th  ti p c n tài kho n cá nhân c a ầ    đ ng 24/24h m t ngày và 7 ngày trong tu n. mình t ệ   ệ ề Đi u này có nghĩa là nhi u giao d ch đ  làm vi c c th c hi n ngoài gi ỉ ủ c a ngân hàng và các ngày ngh .   c(Prepaid Card)­ th  lo i B: là lo i th  m i đ c phát    _ Th  tr ả i, khách hàng không c n ph i th c hi n các th  t c phát tri n trên th  gi   ẻ   ư ề ẻ hành th  theo yêu c u c a ngân hàng nh  đi n vào yêu c u phát th , ộ ố ề ẽ ượ   ả c ch ng minh tài chính…, h  ch  c n tr  cho ngân hàng m t s  ti n s  đ ủ   ươ ệ ộ ấ ng. Đ c tính c a ng đ ngân hàng bán cho m t t m th  v i m nh giá t ỉ  ẻ ỉ ườ ư ọ ạ ng khác, ch  cóđi u th  này ch lo i th  này gi ng nh  m i th  bình th ộ ượ ả   ẻ ộ ố ề i h n trong c s  ti n có trong th  và chi tiêu trong m t kho ng đ ờ ạ   ứ th i gian nh t đ nh tùy thu c vào quy đ nh c a m i ngân hàng, t c là h n ứ m c th  không có tính ch t tu n hoàn. ẻ ạ   _ Th  tín d ng (Credit Card)­ th  lo i C: là lo i th  đ bi n nh t, theo đó ng ổ  ụ   c s  d ng m t h n m c tín d ng i ch  th  đ

ị ế

ử ụ ấ ả ố ề ữ i nh ng c  s  ch p nh n lo i th

ộ ạ ặ ủ ẻ ị ươ

ả ướ c tr i s  d ng kh  năng chi tiêu tr

ể ả i lúc ch  th

ộ ộ ạ ụ ớ c dùng đ  thanh toán hàng hóa, d ch v  t ừ

ứ

ễ ổ ố ớ ố ề ủ ẻ ễ ế ờ

ư

ộ ố ề ả ả

ủ ạ

ụ ầ ủ ẻ ấ ọ

ư

ự ả

ự ả ị

ả ư ề

ợ ệ ẵ ố ớ ủ ổ ộ

ứ ữ ờ   ả quy đ nh không tr  lãi (n u ch  th  hoàn tr  s  ti n đã s  d ng đúng th i ẻ  ậ ắ ể ụ ạ ạ ơ ở h n) đ  mua s m hàng hóa d ch v  t ề ứ ụ ẻ ng th c thanh toán không dùng ti n m t cho này. Th  tín d ng là m t ph   ờ   ả ề ườ ử ụ  ti n sau. Kho ng th i phép ng ủ ẻ  ị ẻ ượ ừ  khi th  đ gian t ả ề ẻ ả ụ ph i tr    ti n cho ngân hàng có đ  dài ph  thu c vào t ng lo i th  tín ượ   ờ ủ ụ c  ch c khác nhau. Th i gian này ch  th  hoàn toàn đ d ng c a các t ế mi n lãi đ i v i s  ti n phát sinh. N u h t th i gian mi n lãi này mà toàn   ượ ộ ố ề ủ ẻ ẽ  c thanh toán cho ngân hàng thì ch  th  s b  s  ti n phát sinh ch a đ ậ ượ   ữ ị c ch u nh ng kho n phí và lãi ch m tr . Khi toàn b  s  ti n phát sinh đ ủ ẻ ượ ụ   ứ ả hoàn tr c khôi ph c  cho ngân hàng, h n m c tín d ng c a ch  th  đ ầ ụ ư nh  ban đ u. Đây còn g i là tính ch t tu n hoàn c a th  tín d ng. ổ ứ    ch c tài chính nh  ngân hàng hay các công ty tài chính phát hành      Các t ả  ả ụ ả ẻ th  tín d ng cho khách hàng d a trên uy tín và kh  năng đ m b o chi tr ả ượ ả ủ ừ   c a t ng khách hàng. Kh  năng đ m b o chi tr  đ c xác đ nh d a trên ố   ậ ổ t ng h p nhi u thông tin khác nhau nh : thu nh p, tình hình chi tiêu, m i ị ị  ch c tài chính, đ a v  xã h i…c a khách quan h  s n có đ i v i các t   ụ ỗ hàng. Do đó, m i khách hàng có nh ng h n m c tín d ng khác nhau.

ứ ạ ộ ủ ể ạ 3.5.4. Các ch  th  tham gia vào ho t đ ng phát hành và thanh toán

thẻ

ẻ ự ử ụ

ậ ủ ẻ ơ ẽ ủ ủ ẻ ẻ ủ ẻ

ố ươ ị ấ ệ ạ ộ ặ ẻ ọ ẻ ừ i đa vai trò làm ph

ẻ ệ

ự ệ

ị ẩ ệ ả

ẻ ế ạ ầ ị

ạ ớ

ế ợ ồ

ạ ụ ứ ặ ộ

ợ

ẻ ượ ư ụ ả

ng và nh ng  u vi

ị ườ ề ị ủ ứ ở

ề ị ạ ộ ồ ướ ạ ứ

12

ượ ạ ọ Ho t đ ng phát hành, s  d ng và thanh toán th  ngân hàng có s  tham   gia ch t ch  c a 4 ch  th  là: ngân hàng phát hành th , ngân hàng thanh toán th , ch  th  và các đ n v  ch p nh n th . T ng ch  th  đóng vai trò   ệ   ng ti n quan tr ng khác nhau trong vi c phát huy t ạ ủ thanh toán hi n đ i c a th  ngân hàng.   _ Ngân hàng phát hành: Ngân hàng phát hành là ngân hàng th c hi n vi c:        + Th m đ nh tính năng pháp lý và kh  năng tài chính khách hàng. ả ẩ        + Phát hành th  cho các khách hàng có k t qu  th m đ nh đ t yêu c u ủ ẻ ế ủ ẻ        + T o sao kê cho ch  th  và quy t toán v i ch  th ớ   ề      Ngoài ra, ngân hàng phát hành còn có quy n ký k t h p đ ng đ i lý v i ứ ộ ổ    ch c tài chính tín d ng khác bên th  ba, là m t ngân hàng ho c m t t ụ ườ ệ   ng h p nay, ngân hàng phát trong vi c phát hành th  tín d ng. Trong tr ứ ế ủ ệ ậ c  u th  c a bên th  ba v  kinh nghi m, kh  năng hành t n d ng đ   ả   ệ ề ị ữ ư ậ t v  v  trí đ a lý; tuy nhiên cũng ph i thâm nh p th  tr   i danh nghĩa ch u r i ro v  tài chính b i bên th  ba lúc này ho t đ ng d ế ợ ớ   là ngân hàng phát hành. Bên th  ba khi ký k t h p đ ng đ i lý v i ngân ạ   c g i là ngân hàng phát hành đ i lý (ngân hàng đ i lý). hàng phát hành đ

ẻ

ệ ụ ủ ế ờ ơ ạ ệ ố

ơ ữ

ả ộ  r i t ẻ ủ ị

ệ

ạ ạ ự ế ị ậ ợ ự ổ ứ ch c th c hi n các công vi c còn l

ẻ

ẻ ụ ệ

ỏ

ả

ả ậ

ườ ế ng, đ  tr

ậ ữ ệ ậ ữ

ầ ả ứ ượ ấ ị

ệ ả  công ngh  và ch t xám.

ườ ượ ủ ề ế ẻ i đ

ẻ ả ồ ợ

ể ỗ ủ ẻ , m i ch  th  chính th

ườ ệ ụ ẻ ẻ

ủ ẻ ủ ẻ ẻ ả ộ

ả

ụ ủ ẻ ỳ ố ớ ố

ẻ ủ

ủ ẻ ử ụ ậ ị ể ứ ấ

ệ

ể ặ ạ ẻ ể ự ẻ ị ề ị ộ ụ

ườ ị

ẻ ứ ặ ử ụ  đ ng ATM. Trong tr ấ ị ượ ủ ẻ ố ề

ư ố ề ớ

ẻ ế ợ

ờ ẽ ự ộ ể ố i thi u b t bu c. N u là th  ghi n , ngân hàng s  t ệ ị ả ủ ượ ự ị đ ng trích n ẻ ằ c th c hi n b ng th .

ấ ạ

13

ậ ế ợ ẻ ấ ươ ệ ồ Các ngân hàng này không tham gia toàn b  vào quá trình phát hành th  mà ủ   i h  th ng chi nhánh c a ch  y u có nhi m v  phân phát các t ộ   mình và nh n nh ng đ n xin phát hành th  c a khách hàng và trong m t ủ   ẩ ố ườ ng h p tham gia vào quá trình th m đ nh kh  năng tài chính c a s  tr ệ ẵ ố khách hàng d a trên kinh nghi m và m i quan h  s n có. Ngân hàng phát   ệ ứ   ư ệ hành là t i nh  quy t đ nh h n m c ồ ế ợ ụ tín d ng cho khách hàng, ký k t h p đ ng và in th ả ầ ư ơ ụ ể  l n vào         Đ  ph c v  vi c phát hành th , các ngân hàng ph i đ u t ạ   ệ ệ ế ị ở ữ trang thi t b  b i công tác phát hành đòi h i nh ng công ngh  hi n đ i. ẻ ệ ố   ị ệ ố Trong đó ngân hàng phát hành ph i trang b  h  th ng in th , h  th ng ủ ẻ   qu n lý và c p nh t d  li u liên quan đ n ch  th  và tình hình chi tiêu ủ ủ ẻ ể ở  thành ngân hàng phát c a ch  th …Chính vì v y thông th   ụ ứ ổ ẻ    ch c tín d ng nói chung hành th , ngoài uy tín, nh ng ngân hàng và t ầ   ề ữ c nh ng yêu c u nh t đ nh v  kh  năng tài chính, đ u ph i đáp  ng đ ấ ư t ủ ẻ   _ Ch  th : ủ ẻ ặ ữ c  y quy n (n u là th  do      Ch  th  là nh ng cá nhân ho c ng   ổ   ẻ ượ ề ử ụ ủ c ngân hàng phát hành th  có tên in n i công ty  y quy n s  d ng) đ ế ớ   ề ẻ ử ụ trên th  và s  d ng th  theo đi u kho n trong h p đ ng đã ký k t v i ngân hàng phát hành ộ   ệ ng có th  phát hành thêm m t       Theo thông l ư ậ ụ th  ph . Nh  v y, phát sinh hai khái ni m th  chính và th  ph . Tuy   ủ ẻ  ụ nhiên ch  th  chính và ch  th  ph  cùng chi tiêu m t tài kho n. Ch  th ư   ệ ph  cũng có trách nhi m thanh toán các kho n phát sinh trong k  nh ng ệ ườ ch  th  chính là ng   i có trách nhi m thanh toán cu i cùng đ i v i ngân hàng ụ ạ        Ch  th  s  d ng th  c a mình đ  thanh toán hàng hóa, d ch v  t i các ặ ạ ệ  ơ ề đ n v  ch p nh n th ,  ng ti n m t t i h i các đi m  ng ti n m t t ạ ố i may rút th ng ngân hàng ho c s  d ng th  đ  th c hi n các giao d ch t   ờ   ả ợ ề ự ộ ng h p th  tín d ng, sau m t kho ng th i ti n t ủ ẻ ẽ  ủ ừ gian nh t đ nh tùy theo quy đ nh c a t ng ngân hàng phát hành, ch  th  s ả   ả ậ nh n đ c sao kê(statement) là b n thông báo s  ti n mà ch  th  ph i ể   thanh toán v i ngân hàng và th i đi m thanh toán cũng nh  s  ti n thanh ắ ợ  ộ toán t ủ ẻ tài kho n c a ch  th  theo giá tr  giao d ch đ    _ Ngân hàng thanh toán: ư ộ   Ngân   hàng   thanh   toán   là   ngân   hàng   ch p   nh n   các   lo i   th   nh   m t ẻ  ậ ệ ng ti n thanh toán thông qua vi c ký k t h p đ ng ch p nh n th ph

ị ể ụ

ị ơ ậ ứ ợ ụ

ẻ

ị ậ ấ ẻ ủ ệ ố ứ ế ớ ế ơ

ị ấ

ạ ướ ng d n s  d ng ho c ch

ố ờ ưỡ ụ ả ẻ ự ộ ế ị ọ t b  đ c th  t ươ ặ ả ơ  đ ng cho các đ n v  này kèm theo   ứ   ng trình đào t o nhân viên cách th c   ng đi kèm trong su t th i gian

ẻ ử ữ ữ ử ụ

ơ ứ ườ ng, ngân hàng thanh toán thu t

ồ ậ ứ ế ợ

ệ ử ừ ị ẻ ớ ọ ộ ử ụ ị

ộ ấ ụ

ị ừ ơ c đ i v i các đ n v  khác nhau.

ừ ế ượ ố ớ ự ế ấ ừ , r t nhi u ngân hàng v a là ngân hàng phát hành v a là

ơ

ứ ấ ậ

ế ợ ọ ụ ượ ồ ơ ệ ộ

ng   ti n   thanh   toán   đ ủ ố

ướ ẻ ộ

ẻ ữ ế ớ c trên th  gi ụ ươ ư ở ấ ể ể

ạ ậ Ở ệ  Vi ng t

ư ề

ử i các c a hàng.  ị ồ ủ ệ ư ệ ạ i các trung tâm th

ộ

ự ế ả ố ị ẻ t là đ n v  này ph i có tình hình tài chính t

ẩ

ư ệ ẻ ẽ ỉ ọ

ế ị ả ế ợ ẻ ớ ữ ệ ậ ồ ị

ả ị

ộ ỷ ệ ả

ấ ề ả ỗ ẫ ị

14

ặ ố ề ở ệ ẻ ậ ấ ằ ồ   ị ớ v i các đi m cung  ng hàng hóa, d ch v  trên đ a bàn. Trong h p đ ng ị ẻ ấ ch p nh n th  ký k t v i các đ n v  cung  ng hàng hóa, d ch v , ngân   hàng thanh toán th  cam k t:         + Ch p nh n các đ n v  này vào h  th ng thanh toán th  c a ngân hàng.        + Cung c p các thi ẫ ử ụ ữ nh ng h ậ ớ ị v n hành cùng v i d ch v  b o trì, b o d ạ ộ ho t đ ng ơ   ị ả        + Qu n lý và x  lý nh ng giao d ch có s  d ng th  trong nh ng đ n ị v  này.  các đ n v  cung  ng hàng        Thông th ế   ấ ụ ị t hóa, d ch v  có ký k t h p đ ng ch p nh n th  v i h  m t m c phí chi ấ ẻ ạ   kh u (discount rate) cho vi c x  lý các giao d ch có s  d ng th  t i đây. ố ứ   M c phí này cao hay th p ph  thu c vào t ng ngân hàng và vào m i quan ệ h  chi n l ề       Trên th c t ngân hàng thanh toán th .ẻ ị ấ ẻ ậ   _ Đ n v  ch p nh n th  (ĐVCNT): ẻ  ị ị ơ      Các đ n v  cung  ng hàng hóa, d ch v  ký k t h p đ ng ch p nh n th ậ   ị ư ấ ươ c   g i   là   đ n   v   ch p   nh n nh   m t   ph ả ộ ữ   ừ ẻ  nh ng th (ĐVCNT). Các ngành kinh doanh c a các ĐVCNT tr i r ng t ạ   ạ ế ệ ử , nh ng nhà hàng ăn u ng, đ n khách s n, sân bay…T i c a hi u bán l ệ   ề nhi u n ng ti n i, khi th  ngân hàng đã tr  thành m t ph ủ   ữ thanh toán thông d ng, chúng ta có th  nhìn th y nh ng bi u tr ng c a ẻ ườ ủ ế   t Nam, các ĐVCNT t p trung ch  y u th  th ữ   ướ ụ ạ i các ngành hàng, d ch v  có thu hút nhi u khách n c ngoài nh  nh ng t ỹ ử ươ   c a hàng bán đ  th  công m  ngh , l u ni m t ng ạ ữ ạ ớ ạ m i, nh ng nhà hàng, khách s n l n, các đ i lý bán vé máy bay… ấ   ạ ố ớ ể ở  thành ĐVCNT đ i v i m t lo i th  ngân hàng nào đó, nh t          Đ  tr ơ t và có năng l c kinh   thi ướ   ị doanh. Cũng nh  vi c ngân hàng phát hành th m đ nh khách hàng tr c   khi phát hành th  cho h , các ngân hàng thanh toán cũng s  ch  quy t đ nh ơ ký k t h p đ ng ch p nh n th  v i nh ng đ n v  kinh doanh hi u qu , có   ẻ ử ụ kh  năng thu hút nhi u giao d ch s  d ng th . ấ   ế t kh u  phí chi  l       M c dù ph i tr  cho ngân hàng thanh toán m t t ế ạ   ượ ợ i th  c nh c l theo s  ti n trong m i giao d ch, các ĐVCNT v n có đ ơ   ẽ tranh b i vi c ch p nh n thanh toán b ng th  ngân hàng s  giúp các đ n

ượ ố ượ ộ ượ ớ ng khách hàng l n, nâng cao s  l

ả ặ ầ ề ệ ệ c m t l ả ng các giao ả

ứ ươ ng th c thanh toán

ứ ươ

ị ữ ả ạ

ị ỉ ố ộ

ữ ả ạ

ươ ệ ố

ứ ươ

ữ ả ạ ơ

ệ ố i hai đ n v  ngân   ươ   ng

ữ

ạ ộ ể ụ ề

ươ ờ ữ khác ph

ụ

ố ớ ẳ ầ ỉ

ạ ề ở ả ạ   i

ỉ ự

ệ ố ở

ấ ả t c  các lo i ti n có m  tài kho n t ề ể ụ ừ c n i trú đóng i ngân hàng Nhà n

ệ ỉ

ụ ế ườ ng, thì các ngân hàng th i đ a ph

ướ ơ ộ ở ạ ị ỉ ề ệ

ố

ử ụ ề ể ị v  này thu hút đ ự ị d ch th c hi n, gi m chi phí qu n lý ti n m t, góp ph n tăng hi u qu kinh doanh. 4. Các ph   4.1. Ph ng th c thanh toán liên chi nhánh ngân hàng ơ i hai đ n v  ngân            Thanh toán gi a hai khách hàng có tài kho n t ặ hàng/chi nhánh ngân hàng thu c cùng đ a bàn t nh, thành ph , ho c ị ơ i hai đ n v  ngân            Thanh toán gi a hai khách hàng có tài kho n t ạ ộ hàng/chi nhánh ngân hàng thu c cùng h  th ng ngân hàng th ng m i     4.2. Ph ng th c thanh toán liên ngân hàng ị              Thanh toán gi a hai khách hàng có tài kho n t ị hàng/chi nhánh ngân hàng khác đ a bàn, khác h  th ng ngân hàng th m i.ạ            Thanh toán liên ngân hàng là ho t đ ng thu ng xuyên gi a các ngân ệ ạ i các hàng thành viên trong nghi p v  chuy n ti n gi a các ngân hàng t ị đ a nhau. ng ệ ử CITAB : Áp d ng cho các thành viên đã tham gia đi n t  ngân hàng, thông ơ ả ườ ng ch  có các thành ph  l n, TpHCM, C n Th ,H i phòng, Đà N ng, th Hà n iộ        VCB:Thanh toán thông qua t ệ ệ VCB, ch  th c hi n l nh chuy n ti n có ả        H  th ng thanh toán bù tr  áp d ng cho các ngan hàng có m  tài kho n ạ t ỗ ị ụ         Vi c áp d ng tùy thu c vào m i đ a bàn khác nhau. Ví d , n u các t nh ươ ng thông thành mà không có CN m  t   ơ   ể ạ qua NHNN t i tpHCM và T nh đó đ  truy n l nh, thông qua NHNN n i ậ mu n nh n và đi ộ Tùy thu c vào phí chuy n ti n mà s  d ng CITAD hay VCB

ươ ứ ừ ự ế ng th c thanh toán bù tr  tr c ti p 4.3. Ph

ừ ứ

ự ươ ươ ng th c thanh toán trong ngo i th ế c thanh toán tr c ti p và ngay gi a ng

ả ọ

ượ ả ủ  bù tr  gi a tài kho n c a hai bên. C  th ợ ườ c chia làm hai bên, bên N  và bên Có, th

ươ ề ộ

15

ấ ộ ượ ộ       Thanh toán bù tr  là m t ph ề ượ trong đó ti n hàng không đ ườ ộ ượ c ghi vào m t tài kho n đ i mua mà đ bán và ng ố ỳ ti n hành ừ ữ ế ế Clearing, đ n cu i k ượ ả là, tài kho n Clearing đ ệ  nhi u th trong m t năm xu t hi n ị mua c aủ  bên B m t lô hàng thì tr  giá hàng s ụ ữ ẽ đ ạ ng,   ườ   ữ i ả   c g i là tài kho n ụ ể    ng là  khi bên A  ủ    Có c a tài ng v  gi a bên A và bên B, c ghi vào bên

ợ ả ả ủ

ế ủ ị ộ

ố ợ ủ ượ ế

ả ả ả ừ ữ ở

ẽ đ ẽ ế  Đ n cu i năm s  ti n hành bù tr  gi a bên ắ ố ệ  theo nguyên t c s  li u cu i cùng ả ố ố ư ế

ợ ủ ả ả ố ề ẽ

ả

ợ ượ ạ c l ợ ố ư ả ề

ả ả ả kho n bên A và N  vào tài kho n bên B, còn n u bên B mua c a bên A c ghi vào bên Có c a tài kho n B và ghi vào m t lô hàng thì tr  giá s   bên N  c a tài kho n A.  Có và  ả    hai tài kho n N  c a hai tài kho n, và ứ ớ  đó n u tài kho n A có s  d  bên Có, t c là tài ph i trùng kh p nhau. Khi    ph iả   ố ư đó chính là s  ti n mà bên B ố ư kho n B s  có s  d  bên N , và s  d ứ ế   i, n u tài kho n B có s  d  bên Có, t c là thanh toán cho bên A. Ng  đó s  dố ư đó chính là kho n ti n mà bên ố ư tài kho n A có s  d  bên N , lúc   A ph i tr  cho bên B.

c s  d ng trong thanh toán bù tr

đ là ượ chuy nể  đ iổ   ra   b t   kấ

ả

ể ặ ồ ồ c   ả  sang các tài kho n khác, bên ể c ượ chuy n kho n ạ ệ ự  t

ợ ủ ợ

ủ clearing có th

ứ ượ ự  c a n n

ề ệ ủ ả ướ ả ở ứ   ừ  đ ng ti n clearing t c ề ỳ đ ng   ti n   nào   khác, ề   ả   ư ợ ẽ  nào d  n  s  ph i ặ   ả  do ho c chuy n sang tài kho n vay n  năm sau ho c ự  ầ ủ ướ c ch  n . Tùy theo s ề ệ  ọ c l a ch n là ti n t ặ ộ ớ   c th  ba. V i ả   ị ng th c thanh toán này có th  qui đ nh c  hai bên ph i m  tài kho n

ứ ỉ ầ ươ ặ ộ ở ượ ử ụ Ti n tề ệ đ ề ồ là đ ng   ti n   không không đ ả ằ tr  b ng ngo i t ụ ị ả ợ ằ tr  n  b ng hàng hóa, d ch v  theo yêu c u c a n ể đ ề ệ ậ ỏ th a thu n c a hai bên, ti n t cướ  c a hai bên ho c ti n t ủ ủ c a m t trong hai ể ph ả ho c ch  c n m t bên m  tài kho n.

ấ ề ứ ượ ươ ừ đ ng   th c   thanh   toán   bù   tr

ữ

th

ạ

ứ ả ụ ơ ừ ị ệ  đ nh th ng th c thanh toán bù tr , ví d  nh  Hi p

ệ ị ệ ế ươ ng nhân có quan h  buôn bán thân thi ủ ụ  Để đ n gi n th  t c thanh toán hai bên s ề ư ữ

ồ

ậ

ẽ ợ ị

ậ

ả

ạ ậ

ướ ụ

ấ ể

ớ ự ứ

ươ ươ ứ

16

Th cự  ch t   ph ử ụ   c   s   d ng   nhi u   trong ị Hi pệ  đ nh mua bán hàng hóa d ch v ặ   ố ủ ụ gi a chính ph  hai qu c gia, ho c ữ  đ iổ   gi a hai t và hàng năm trao ớ ử  v i nhau nhi u lo i hàng hóa. ươ ụ ạ  và  ươ d ng ph ng m i  đ nh mị ở  thanh toán clearing Vi t Nam và Campuchia nh ng năm 1960 qui ả tài   kho nả  b ngằ  đ ng   B ng   Anh,   Hi p ệ  đ nh   Vi ớ   nẤ  Độ  ệ ị t   Nam   ký   v i ộ ớ   nẤ  Đ , v i Ai ồ b ngằ  đ ng Rupi ữ   ớ ậ ả ồ ằ  đ ng B ng Ai C p...V i nh ng  C p b ng ệ  đ nh nh  th  này, n ở ướ  nào m  tài kho n n ư ế ạ ở   ướ  đó s  có l ả c lo i hi p i, b i c ố ả ở ướ ố d  Cóư ướ ả vì n c không m  tài kho n mu n nh p hàng tr c thì ph i có s   ả ấ ế ượ  đó m iớ  đ ướ ồ trên tài kho n n u không ph i xu t hàng tr   c phép c r i sau   dố ư Có   trên  ả ượ ướ ở c   m   tài   kho n   không nh p   hàng.   Ng  có s c   l i,   n ẫ  đ ẩ  Đ  gi ằ   ế ự ể ả ậ ượ ả ề i quy t s  không công b ng c quy n nh p kh u. tài kho n v n ị ả ế ị này, hi pệ  đ nh kí k t gi a hai n ữ   cho  tín d ng th u chi  đ nh  c ph i quy ủ  hệ  ệ ả ở ướ n c không m  tài kho n clearing. Hi n nay v i s  phát tri n c a ệ ử ụ th ng ố ụ   ệ ng th c thanh toán tín d ng t vi c s  d ng  ph ngân hàng, đ c bi ừ  ậ ứ ng th c thanh toán bù tr  thành t p quán, thì ph ch ng t r tấ  ít đ ặ ở ừ  đã tr  L/C ượ ử ụ       c s  d ng.

ứ ươ c ng th c thanh toán qua ngân hàng Nhà n

ủ ự ướ ộ ệ

ả ụ ự

ề ề ụ ề ệ ư

ố ư ượ và l u thông hàng hóa đ c nhanh chóng chính xác và thông su t.

Ị Ắ Ữ

Ặ

ệ ề ụ ủ

ệ ẽ ế

ị ổ ứ ổ ế t c  các t

ch c cá nhân trong n n kinh t ề

ầ ễ ả ề ợ ủ ặ i c a các bên tham gia, c n ph i th ng nh t công tác t

ị ữ ố ướ c đã có nh ng quy đ nh nh

ướ ượ ề   c quy n

ể c, đoàn th  cá nhân đ ự ệ ị

ọ ệ

ướ ợ ằ ạ i ngân hàng, kho b c nhà n ồ t Nam. Tr

ườ ạ ố ủ ượ ệ ế ph i th c hi n theo quy ch  qu n lý ngo i h i c a chính ph ự   c thì th c ằ   ng h p ghi b ng ủ

ị

ủ ự ả ả ả

ạ

ệ ủ ệ ậ ặ ố ư ề ệ ử ể ả ạ

ướ ủ

ả

ả ế  ch i thanh toán n u tài kho n không đ ộ c  y quy n t ị ữ ề ề

ế ế

ệ ạ ả ồ ng thi

ệ ạ t h i cho khách hàng ườ ệ ạ t h i và tùy ậ t h i mà có th  b  x  lý theo pháp lu t.

ứ ộ ự ụ ượ   c

ướ c.

17

ị 4.4. Ph ệ      NHNN th c hi n ch  trì thanh toán cho toàn b  h  thông NHTM ướ ơ c v  các lĩnh v c ti n t ­tín d ng­      NHTW là c  quan qu n lý Nhà n ề   ằ ạ ố thanh toán­ngo i h i và ngân hàng nh m m c đích đi u hòa l u thông ti n ệ t III.   NH NG   QUY   Đ NH   MANG   TÍNH   NGUYÊN   T C   TRONG Ề THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TI N M T ặ            Thanh toán không dùng ti n m t là nghi p v  trung gian c a ngân ặ ụ ệ   hàng, nghi p v  này có liên quan ch t ch  đ n quan h  trao đ i hàng hóa ể ề ạ   ụ ủ ấ ả . Đ  ho t và d ch v  c a t ả   ả ậ ợ ộ đ ng thanh toán không dùng ti n m t di n ra thu n l i, an toàn, b o đ m ổ ứ ấ    ch c và quy n l ư  ị ụ ể ữ có nh ng quy đ nh c  th . Ngân hàng Nhà n sau: ị :   1. Quy đ nh chung ệ ơ        Các doanh nghi p, c  quan nhà n ả ể ở ự l a ch n ngân hàng đ  m  tài kho n giao d ch và th c hi n thanh toán. ạ ả ở      Vi c m  tài kho n thanh toán t ả ệ ệ c ghi b ng đ ng Vi hi n qua tài kho n đ ạ ệ ả ự ả ngo i t ệ t Nam ban hành. Vi ố ớ  2. Quy đ nh đ i v i ngân hàng ủ       Th c hi n  y thác thanh toán c a ch  tài kho n, b o đ m chính xác,   ả ằ   an toàn, thu n ti n. Các ngân hàng và kho b c có trách nhi m chi tr  b ng ặ ầ   ề ti n m t ho c chuy n kho n trong ph m vi s  d  ti n g i theo yêu c u ủ ả ủ c a ch  tài kho n. ệ   ự ả ể ủ c khi th c hi n       Ki m tra kh  năng thanh toán c a ch  tài kho n tr ề ừ ố ủ  ượ ủ thanh toán và đ ớ ủ   ệ ờ ồ ti n, đ ng th i không ch u trách nhi m v  nh ng n i dung liên đ i c a bên khách hàng.      N u thi u sót trong quá trình thanh toán, gây thi thì ngân hàng và kho b c ph i có trách nhi m b i th ể ị ử ệ ạ theo m c đ  thi ị ệ      Khi th c hi n các d ch v  thanh toán cho khách hàng, ngân hàng đ ủ ị thu phí theo quy đ nh c a ngân hàng nhà n ố ớ 3. Quy đ nh đ i v i khách hàng

ệ ể ả ủ ờ

ả ủ ề ủ ị ợ ả

ả ạ

ứ ấ

ả ậ ả ầ ủ ẫ ẵ ị ề ẫ ữ ứ theo m u s n do ngân hàng  n hành  quy đ nh v  m u, ch  ký đăng ký ả ừ  ph i đ y đ  các y u t

18

ả   ầ ự      Đ  đ m b o th c hi n thanh toán đ y đ  k p th i, các ch  tài kho n ọ ườ ố ư   ph i có đ  ti n trên tài kho n, m i tr ng h p thanh toán quá s  d  là ị ậ ủ ả ử ph m pháp và ph i x  lý theo quy đ nh c a pháp lu t ừ ủ      Ch  tài kho n ph i l p ch ng t ế ố và các ch ng t ạ i ngân hàng. t

ƯƠ

NG II:

Ệ

Ặ

Ạ

VÀI NÉT V  THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TI N M T T I  VI T NAM

Ự I.

ứ ủ

CH Ề Ề Ạ TH C TR NG (cid:0) C  s  pháp lý c a h  th ng các hình th c thanh toán ơ ở

ề không dùng ti n m t

ặ ể

ừ ướ ạ ộ ủ

ả ư t Nam ề ệ c Vi ạ

ề

ặ ề ụ ứ ả

ụ ổ ứ ch c tín d ng ban hành năm 1997, trong đó

ấ ậ ề ậ ề ậ

ố ế ủ

ế ế ị ề ẻ

ủ ị ề

ị ạ ộ ứ

ế ị ụ ố

ị  ch c cung  ng d ch v  thanh toán. ố ạ ộ ề ệ ủ ế

ứ ị

ủ ố

ề ấ ố ế ứ

ế ị ủ ố ố

ủ ụ ứ ổ ị

ụ

ủ ị ị

ứ

ử ụ ờ ỹ ượ ự ệ ệ ộ

ặ ồ ặ ế ỷ ọ t, t

ư ệ ặ ả

ề ớ ơ ằ ợ ế

ặ ở ề ệ ế ằ Vi

ế ả ố th p, kho ng 30% t ng doanh s  thanh toán trong n n kinh t

ề ỹ ơ ặ ơ

19

ỷ ồ ệ ể ả ừ ự ề ể ệ ố ặ ở ệ  Vi ệ         Đ  ho t đ ng thanh toán không dùng ti n m t ngày càng hoàn thi n ơ t Nam không ng ng nghiên h n, Chính ph  và ngân hàng Nhà n   ạ   ứ c u và đ a ra các văn b n có tính pháp lý, t o hành lang pháp lý cho ho t ặ ộ   đ ng thanh toán không dùng ti n m t và các hình th c thanh toán không ệ ố dùng ti n m t phát huy tác d ng. H  th ng các văn b n pháp quy đó bao   g m:ồ   _ Lu t NHNN và lu t các t có đ  c p đ n v n đ  thanh toán qua ngân hàng. ố    _  Quy t   đ nh  371/QD­NHNN  c a  Th ng  đ c  NHNN   ban  hành  ngày 19/10/1999 v  quy ch  phát hành và thanh toán th  ngân hàng. ủ   _ Ngh  đ nh 64/2001/ND­CP c a Chính ph  ban hành ngày 20/09/2001 v ổ ứ ho t đ ng thanh toán qua t     _ Quy t đ nh 226/2002/QD­NHNN c a Th ng đ c NHNN ban hành ngày ổ  26/03/2002 v  vi c ban hành quy ch  ho t đ ng thanh toán qua các t ụ ch c d ch v  thanh toán ế ị   _ Quy t đ nh 235/2002/QD­NHNN c a Th ng đ c NHNN ban hành ngày 01/04/2002 v  ch m d t phát hành ngân phi u thanh toán.    _ Quy t đ nh 1092/2002/QD­NHNN c a Th ng đ c NHNN ban hành   ứ    ch c cung  ng ngày 08/10/2002 quy đ nh th  t c thanh toán qua các t ị d ch v  thanh toán. ủ    _ Ngh  đ nh 159/2003/ND­CP c a Chính ph  ban hành ngày 10/12/2003 ệ ự ề v  cung  ng và s  d ng séc có hi u l c thi hành ngày 01/04/2004. ề ể   c th c hi n ráo      Đã có m t th i, vi c ki m soát ti n m t t n qu  đ ề   ri  tr ng thanh toán không dùng ti n m t(qua ngân hàng) tăng cao, ạ   thanh toán b ng ti n m t gi m m nh. Nh ng bi n pháp hành chính đó ề ế ị ườ ng. Đ n nay, nhi u chuyên gia ngân không phù h p v i c  ch  th  tr   ỷ  ẫ hàng cho r ng thanh toán không dùng ti n m t  t Nam v n chi m t ề   ổ ệ ấ . Nhi u l ị    đ ng ti n m t trong t ng cá nhân, gia đình, qu  c  quan, đ n v , nghìn t ấ   ế doanh nghi p đ  thanh toán tr c ti p khi mua hàng hóa, k  c  mua b t

ỷ ồ

ổ ế ạ

ố ủ ướ ả ừ ậ

ấ ấ ờ ỳ ậ

ệ ữ ướ ng l n v  vi c s  d ng ph

ề ưở ề ệ ử ụ ế ủ ơ ng c a c  ch

ả . Tuy nhiên, do  nh h ớ ệ ố

ỉ ả ể

ợ ợ ướ ệ ự ủ

ọ Nhà n ượ

ở ạ ậ ươ ị ế

ằ ệ ễ ụ ự ề ự

ế

ả ề ề ư ặ

ế ớ

ấ ứ ặ ế ề ả ộ

ề ề ả ố ể ặ ượ

ể ề

ườ ở

ệ ệ ạ ứ

ể ế c phát tri n v

ề ề ặ c đây, nh ng nhìn chung còn nhi u b t c p trong xu th

ệ ố ướ ấ ậ ấ ộ ố ố ế ư ậ , ch a đi vào cu c s ng, th m chí còn r t xa l

ố

ứ ủ

ộ ạ ệ ấ ả Vi

ứ ự ắ ệ ở ơ ổ ế ệ t Nam

ặ ở ạ i 750 doanh nghi p Vi ệ ư ế ở

ệ ố ệ ơ

ữ ệ ượ

ị ế ướ ệ

ướ ư ầ ề  nhân đ u tr  l

ả ươ ế c và t ộ ệ ặ ế ộ ề ằ

20

i lao đ ng b ng ti n m t. Trong các h  kinh doanh, có đ n 86,2% s ả ị ố ộ ề ằ ả ặ ề ử ụ ị ộ    đ ng. S  d ng ti n m t ph  bi n trong thanh đ ng s n tr  giá hàng t ừ ẽ ở ớ ề   toán v a gây quá nhi u lãng phí, v a là k  h  l n cho n n tham nhũng, ố ự ể ẩ ế ồ buôn l u, tr n th  lu n lách, l n tr n s  ki m soát c a Nhà n   c và xã h i.ộ ề        Trong th i k  t p trung bao c p, Nhà n c ta cũng r t quan tâm đ  ra ớ ủ ươ ươ nh ng ch  tr ng ti n thanh toán không   ế  ặ ề dùng ti n m t trong n n kinh t ộ ấ   ệ ệ m nh l nh hành chính quan liêu cùng v i h  th ng ngân hàng m t c p, ậ   ộ ở ộ m  r ng thanh toán chuy n kho n ch  phát huy hi u l c trong b  ph n ủ ể ế   c. L i ích chính đáng và h p pháp c a ch  th  thanh toán kinh t ủ ươ   ữ ứ ng không đ c tôn tr ng đúng m c chính là lý do làm cho nh ng ch  tr ệ ể  nói trên kém th c thi, th m chí còn b  bi n d ng tr  thành ph ng ti n th ướ   c năm hi n quy n l c nh m m c  đích gây sách nhi u, phi n hà. Tr ộ ạ   ặ ề 1985, thanh toán không dùng ti n m t chi m 80%, nh ng trong cu c l m ớ   phát phi mã 1985­1988, thanh toán không dùng ti n m t sút gi m ghê g m ế ộ   vì ti n khan hi m đ n m c các ngân hàng qu c doanh khi đó, v i th  đ c ộ quy n, đã kh t chi ti n m t. M t cái séc chuy n kho n n p vào ngân hàng   ề ằ ớ c. ph i 15 ngày sau m i tính ra b ng ti n m t đ ạ ộ ự ế ấ ớ ớ ưở ả i ho t đ ng thanh toán không    trên đã  nh h          Th c t ng r t l n t ơ ế ị  ế ấ ặ ề  đã chuy n sang c  ch  th dùng ti n m t hi n nay, nh t là khi n n kinh t ậ ộ   ấ ộ ọ ng. M i vi c l i tr  nên “quá đà” khi xã h i không ch p nh n r ng tr ặ rãi các hình th c thanh toán không dùng ti n m t. H  th ng thanh toán   ượ   ị t thông qua đ nh ch  tài chính­ngân hàng m c dù có b ế  ư ớ ướ ậ b c so v i tr ạ ớ ạ   ậ ộ h i nh p qu c t  v i đ i ư đa s  dân c .        ằ          Theo đánh giá c a các c  quan ch c năng, m c đ  thanh toán b ng ề t Nam là r t ph  bi n. Kh o sát th c tr ng thanh toán năm ti n m t    ấ   ề  3 mi n B c, Trung, Nam cho th y: 2003 t   các doanh nghi p t  nhân (có trên 500 công nhân tr  lên) ti n hành 63 % ị   các giao d ch qua h  th ng ngân hàng. Nh ng doanh nghi p có ít h n 25 ệ ố ự   c th c hi n qua h  th ng ngân hàng. Các công nhân, 47% các giao d ch đ ệ ố   ị doanh nghi p Nhà n c ti n hành 80% các giao d ch thông qua h  th ng ngân hàng.   ng cho        H u h t các doanh nghi p Nhà n ố  ườ ng ặ ộ ẫ   h  v n chi tr  hàng hóa b ng ti n m t; 75% s  h  kinh doanh chi tr  d ch

ộ ặ ề ư ố ộ ế ằ ề    nhân n p thu  b ng ti n

ổ ề ở ạ

ả ầ ệ ừ ặ ỷ ọ  tr ng ti n m t trên t ng ph ng gi m d n qua t ng năm.

ế

ị

ứ ộ ủ ủ ệ ố ừ ề ả ự

ể ế ọ ừ ấ  gi y), h  th ng thanh toán xã h i c a Vi ự ộ ng th c x  lý bán t

ấ ế  chi m t ử ứ ử ừ ệ ử  đi n t ờ

ố ầ c rút ng n t ử ụ ị ị  hàng tu n xu ng còn vài phút, vài giây, ho c t c th i.

ị ủ ệ ố

ả ể

ớ ố ầ ộ ệ ố ừ

ớ ả

ố ả ả ỷ ồ ờ ệ   ạ ng m i hi n   ng tài kho n cá nhân trong toàn b  h  th ng ngân    135.000 tài ả   ệ i 1.297.000 tài kho n). Năm 2005 đã tăng lên 5 tri u tài kho n ả    đ ng. S  tài kho n tăng trung bình kho ng

ả ỗ ế ị ả ự ộ  đ ng (ATM), các thi t b  POS và m ng l

ị ẻ ữ

ố

ấ ế ẻ ớ

ả ề ố ượ ị ụ ng tham gia cung  ng d ch v  thanh toán không còn gi

c mà còn có c  các t ụ ạ ị ườ ổ ứ ạ ở ả ng d ch v  thanh toán tr

ữ ứ

ố

ử ụ ự ề ậ ạ

ễ ề

ẫ ộ ướ c ta v n là ủ ề ấ ỹ ấ ệ ố

ả ấ ệ ệ ạ ề    : "m t qu c gia s  d ng quá nhi u   c ngoài. Th c tr ng đó theo    :"...làm cho vi c đi u hòa l u thông ấ   ng r t ệ  ạ i   h

ằ

: ủ ề

ư

ủ ữ ệ ẫ ị

21

ị ử ụ ư ề ụ ằ v  b ng ti n m t; 72% s  h  kinh doanh t m t…ặ ộ ố ươ         Tuy nhiên, m t s  năm tr  l i đây, t ng ướ ộ Năm  ti n thanh toán xã h i đang có xu h 1997 là 32,2%; năm 2001 là 23,7%; năm 2004 là 20,3%; năm 2005 là 19%  và đ n tháng 3­2006 là 18,5%.         T  n n t ng thanh toán hoàn toàn th  công (m i giao d ch thanh toán ệ   ơ ở ề đ u d a trên c  s  ch ng t t ươ ầ    đ ng. Đ n nay, các giao Nam chuy n d n sang ph ớ ỷ ọ ứ ị    tr ng khá l n trong các d ch thanh toán s  d ng ch ng t ộ ạ ộ t m t giao d ch ho t đ ng giao d ch thanh toán. Th i gian x  lý hoàn t   ặ ứ ượ ắ ừ đ ươ ả ụ       D ch v  tài kho n cá nhân c a h  th ng ngân hàng th ố ượ đang phát tri n. S  l ầ hàng cu i năm 2004 tăng g n 10 l n so v i năm 2000 (t kho n lên t ớ ố ư v i s  d  kho ng 20.000 t ố ư 150%; s  d  tài kho n tăng trung bình 120% m i năm.  ị  ạ ướ ơ i đ n v      Máy giao d ch t ể ề ố ượ ể ậ ng. ch p nh n th  ngân hàng đã có nh ng phát tri n đáng k  v  s  l   ậ   ị ấ ơ ố ượ ng đ n v  ch p nh n Đ n tháng 6­2006, s  máy ATM là 2,154 máy; s  l ẻ ậ ấ ơ th   kho ng   12.000   (so   v i   8.789   đ n   v   ch p   nh n   th   năm   2003).   ứ ớ ạ   ị      V  đ i t i h n ướ ở  các ngân hàng, Kho b c Nhà n    ch c khác không ơ   ị ả  nên c nh tranh h n, ph i ngân hàng. Th  tr ổ ỉ ữ không ch  gi a các ngân hàng mà còn gi a ngân hàng và các t    ch c làm ụ ị d ch v  thanh toán ộ ự ạ      Th c tr ng xã h i n ặ  " nh  nh n xét c a nhi u khách n ướ ư ti n m t ư ủ ướ ng Nguy n T n Dũng Phó th  t ả ưở ề ệ  và qu n lý kho qu  r t khó khăn, phân tán, t n kém,  nh h ti n t ớ ệ ế l n   đ n   vi c   hi n   đ i   hóa   công   ngh   ngân   hàng   và   c u   trúc   l ố th ng..."   1. Thanh toán b ng Séc ử  ị ị    Ngày 9/5/1996, chính ph  đã ban hành ngh  đ nh 30 v  phát hành và s ướ ụ    07 c đã ban hành thông t d ng séc. Ngày 27/12/1996 Ngân hàng Nhà n ả   ủ ướ h ng d n vi c thi hành ngh  đ nh trên c a chính ph . Nh ng văn b n ệ ự ơ   pháp quy v  phát hành và s  d ng séc có hi u l c h n 5 năm nay. Nh ng,

ữ

ấ ủ ư ư ữ

ộ ố  07 c a ngân hàng Nhà n ộ ố

ố ư ậ ướ ể ấ ặ

ộ ộ ậ

ố ớ ấ ả ướ i cao nh t c  n

ị ằ

ờ ể ư c nh  mong đ i

ư ệ t

ế

ấ ạ ươ ứ thanh toán b ng séc ở ướ  n ư ế  chi m t ẫ ng m i, hình th c

ổ ặ ề

ớ ữ ữ ệ ớ

ữ

ấ ứ ự ế :

ắ

ụ ẫ ệ ấ ả

ừ ệ ủ ơ ỷ ồ ệ ặ ố ự ề

ộ

ủ ư ề ạ ặ ầ ư i đa đ

ố ề ố ề ượ ụ

ụ

các n ươ ậ

ổ ế  Lu t séc riêng, ho c séc s  đ ế ố

ả ở

ượ ạ ươ ấ ề ư ậ c ban hành d

ặ ẽ ử ụ ả c đ m b o. Còn  ỉ ượ ng M i cũng không quy mà m i ch  đ ị ủ ủ ị Ngh  đ nh này và Thông t

ể ệ ề

ữ ư ả

ậ ề ợ ả ử ụ ườ ữ ụ ủ i va nghĩa v  c a nh ng ng

ả ư ẫ   séc v n ch a đi vào cu c s ng. Nh  v y, nh ng văn b n pháp quy trên, ợ   ể c có nh ng đi m ch a phù h p, nh t thông t ư ố  ề nên séc ch a đi vào cu c s ng. Ta có th  th y rõ đi u này qua các con s ề ề th ng kê v  thanh toán không dùng ti n m t TP.HCM. ể ố       TP.HCM là m t thành ph  l n có t c đ  phát tri n và thu nh p bình ầ ứ ư ườ quân đ u ng c. Nh ng các hình th c thanh toán không ể ấ ạ ặ ề dùng ti n m t cũng phát tri n r t ì  ch. ậ ợ       Thanh toán b ng séc thu n l i và nhanh chóng trong giao d ch mua bán.   ẫ ư ợ ở  ượ Nh ng, ra đ i đã lâu mà séc v n ch a phát tri n đ   Vi Nam. ư ờ ừ ằ ạ    lâu          Thanh toán b ng séc đã ra đ i t c ta nh ng đ n nay lo i ợ Ở ể ư hình thanh toán này v n ch a phát tri n nh  mong đ i.   các ngân hàng   ả   ỷ ệ ấ ằ  r t th p (kho ng  l th ủ ế   2%) trong t ng thanh toán phi ti n m t; trong đó ch  y u là thanh toán ệ   gi a các doanh nghi p v i nhau, còn thanh toán gi a doanh nghi p v i cá ớ nhân, gi a cá nhân v i cá nhân r t ít. ộ               đây là m t ví d , d n ch ng th c t ắ        v a qua, các doang nghi p (DN) l p ráp xe g n máy hai bánh đã mua  ướ ớ ố ộ ị linh ki n c a các DN s n xu t trong n c, th c hi n n i đ a hóa, v i s   ế ả ằ ộ ầ ề  đ ng, thanh toán m t l n b ng ti n m t tr n thu . X y ra  ti n h n t ặ ề ụ ị ệ ượ ng này m t ph n là do d ch v  thanh toán không dùng ti n m t  hi n t ơ ế ;  ể ủ c a ngân hàng (NH) ch a phát tri n, Chính ph  ch a ban hành c  ch ằ ph m vi và s  ti n t c thanh toán b ng ti n m t. ặ ẫ   ạ ư ệ ệ ấ    _M c dù có nhi u công c  thanh toán hi n đ i xu t hi n, nh ng séc v n ầ ớ ở ế ớ ướ   ộ c là m t công c  thanh toán ph  bi n trên th  gi i. Ph n l n  đ u cóề ạ   ậ ị ẽ ượ ng M i, c quy đ nh trong lu t Th ử  ậ ặ ho c n u không s  s  d ng ngay Lu t Th ng nh t v  séc, nên kho s ậ   ệ ụ t Nam ch a có Lu t séc, trong lu t  Vi d ng séc đ ị  ướ ạ ớ Th i d ng Ngh ẫ   ư ướ ự ế ị ng d n  h đ nh c a Chính ph . Song th c t ể ự ợ   ư ề ị ị ủ c a NHNN đ  th c hi n Ngh  đ nh v  séc còn nhi u đi m ch a phù h p, ắ   ả do v y tính kh  thi không cao, tính pháp lý ch a đ m b o v ng ch c,   i tham gia s  s ng séc không rõ quy n l ràng.

NGUYÊN NHÂN :

22

ề ở ấ ộ ­ M t là, v n đ  m  tài kho n ả  :

ẫ ướ ư ủ c a Ngân hàng nhà n

ử ụ c h ợ

ả ư

ế c. Trong thông t ệ ố

ỉ ề ướ

ớ ả ả ạ ỳ ạ

ộ ệ ề ỳ ạ ả

ỉ ớ ả ề ử ạ ề

ề ử ề

ướ ế ế c thi t k  không phù Séc do ngân hàng nhà n

ướ

ọ

ệ ự ế ấ

ố ự

ầ

ặ ướ ạ

ằ ủ ủ ặ ả ộ t mà nên dành cho chi nhánh ngân hàng ờ   séc. Các chuyên gia cho r ng trên t ả   ườ ượ c ch  tài kho n i đ

ỉ ầ ề y quy n.

ẹ

ạ ầ ư

ấ ệ ố ằ ị

ể ế ậ

ướ ợ ị ầ ả ạ ng h p 2 đ n v  mua bán có tài kho n t ẹ ị ạ c, ghi có sau. Tr

ủ ụ ườ ờ ấ ả

ả ơ ị

ề ề ả

ệ ả ư ứ ắ ượ ể c th i gian luân chuy n ch ng t ừ .

ệ ử ụ ả ớ ụ ụ

ủ ư ị

ươ ệ ạ ợ

ứ

ề ể

ấ ị

c s  d ng, séc chuy n ti n ch  đ ườ ấ ờ ủ ủ ề

23

ả ậ ử ể ừ ứ ả ạ ị  ướ         Trong thông t ng d n thi hành Ngh ư ề ị ố ế   ệ ớ đ nh 30 v  phát hành và s  d ng séc ch a phù h p v i thông l  và  qu c t ướ ủ  07 dùng ngôn văn b n pháp quy c a Ngân hàng nhà n   ủ ừ   t  “tài kho n thanh toán” trong khi đó h  th ng k  toán c a ngân hàng ử   ả ươ c ban hành ch  có tài kho n ti n g i ng m i do Ngân hàng nhà n th ế ử ề   không   k   h n  và   tài   kho n   ti n  g i   có  k   h n.   Trên   th   gi i,   doanh ở   i ngân hàng và nghi p, cá nhân cùng m t lúc m  hai tài kho n ti n g i t ặ ặ ỳ ạ ch  tài kho n ti n g i không k  h n m i có quy n rút ti n m t ho c thanh   ặ toán không dùng ti n m t. ứ ờ  ­     Hai là, hình th c t ự ế ớ ợ h p v i th c t . ườ   ủ ư ẫ c, ng i  07 c a ngân hàng nhà n       Theo m u Séc kèm theo thông t ệ ố ụ ưở ả ườ   ng còn ph i ghi s  ngày i th  h phát hành Séc ngoài vi c ghi h  tên ng ỉ  ỳ ạ ố ệ ấ ị ử ề ả ấ  ; s  hi u tài kho n ti n g i không k  h n và đ a ch c p và c p CMND ườ ự ề ụ ưở ườ ng. Đi u này th c t i th  h    r t khó th c hi n. Ng i phát hành ng ệ   ớ ả ặ ụ ưở ườ i th  h séc và ng ng cùng thành ph , ph i g p nhau m i th c hi n ờ ượ ộ  séc này yêu c u. c n i dung t đ ế ộ ầ      N i dung trên là không c n thi ế ậ ờ ho c kho b c nhà n c ti p nh n t ủ ữ séc ch  c n m t ch  ký c a ch  tài kho n ho c ng ủ ủ          ­    Ba là, ph m vi thanh toán c a séc quá h p ạ   ậ      Nh  trong ph n lý lu n chung ta đã th y thanh toán b ng séc có ph m ố  vi khá h p, không cho thanh toán ngoài h  th ng, ngoài đ a bàn thành ph ợ  nên b  h n ch . Th  t c luân chuy n séc cũng ch m vì còn yêu c u ghi n ơ ơ   i 2 n i tr ợ ướ   ể c khác nhau, ph i m t th i gian chuy n cho ngân hàng bên mua ghi n  tr ụ   ồ r i ngân hàng bán ghi có sau vào tài kho n đ n v  bán. Vi c này áp d ng ớ ả v i c  séc b o chi gây không ít phi n hà cho khách vì ph i l u ký ti n trên   ờ tài kho n mà không rút ng n đ ị   ­     V i các d ch v  thanh toán, vi c s  d ng các công c  thanh toán ban ị ị  08 c a ngân hàng hành theo ngh  đ nh 91/CP, Quy đ nh 22­NH và Thông t   ớ   ề ướ ng m i hi n nay không còn phù h p v i Nhà N c v  kinh doanh th ị ứ ụ ư ự ế . Các hình th c thanh toán séc đ nh m c, th  tín d ng hoàn toàn th c t   ượ ử ụ ỉ ượ ử ụ c s  d ng r t ít. không đ ế ộ ư ộ ố ủ ụ ­    M t s  th  t c còn r m rà nh  trong ch  đ  quy đ nh khi mua séc, ệ ả ồ ị ch  tài kho n ph i l p gi y đ  ngh  bán séc, đ ng th i  y nhi m chi trích ộ ộ ề  cho cùng m t n i dung. tài kho n ti n g i đ  mua séc, hay lo i ch ng t

ộ ợ ng h p nh  ng

ị ể ư ơ

ặ ơ ụ ở ể i th  h ộ ơ ư

ị ả ế

ơ ắ ứ

ị ậ ừ ứ ư ầ ể ễ

ấ ể ứ ế ố ng v  séc đ  d  dàng xác nh n trên ch ng t ả ơ  “b t kh  kháng” đ  các c  quan ch c năng có th  d

ớ ầ

ộ ờ ả ề ề ừ ỗ ầ ủ ỉ ượ ủ ấ ị

ậ ườ ề ả

ủ ậ ị ủ ả

ả ườ

ế ờ ậ ệ ề ề ạ ệ

ơ

ế

ượ c phép chuy n nh ẽ

ị

ỉ ủ ả ọ

ụ ầ ườ ư ố i th

ể ứ  séc vì m t khi séc đã cho phép chuy n nh

ộ ề ở ể  ngân hàng có th  không ph i là ng i th

ồ ơ ở ủ ượ ng thì ng ả ườ ớ

ị

ư ư ể ờ i và nhanh chóng trong giao d ch mua bán.   ợ ở  ượ c nh  mong đ i

ư ệ t Nam.

ệ

ố ớ ổ ế ử ụ ằ

ằ ủ ủ ệ ng, thu n ti n và d  dàng.

ệ ễ ế ặ , UNC chi m trên 80% thanh toán không dùng ti n m t

ượ ư ề ơ ấ ộ

ằ ị ế ủ ụ ữ ể ệ

ế .

ệ ố ề ệ

ỷ ọ ế ấ tr ng trong thanh toán r t nh ỏ

24

ớ ủ ụ ệ ệ ậ ườ ụ ưở ộ ố ườ   ng séc n p séc vào ngân hàng quá M t s  tr ị ậ ờ ạ   th i h n thanh toán, đ n v  thu h  chuy n séc ch m cho đ n v  thanh ườ ả ế toán...ph i đ n UBND xã ph   ng n i c  trú ho c đóng tr  s  đ  xin xác ậ ắ   ấ nh n lý do b t kh  kháng. Quy đ nh này khi n cho công chúng cân nh c ọ ử ệ ự   vi c l a ch n s  séc vì các c  quan ch c năng nói trên ch a ch c đã am ườ ề . Do đó, c n xác đ nh rõ t   ể ễ  ế th  nào là y u t dàng xác nh n.ậ ặ   ả c  y quy n t ng l n phát hành séc ho c      V i tài kho n cá nhân, ch  đ ủ   y quy n trong m t th i gian nh t đ nh, m i l n  y quy n ph i ra UBND ố ớ i toàn huy n, qu n xác nh n. Đ i v i pháp nhân, ch  tài kho n là ng   ủ   ỗ ề ử ụ ệ quy n  ch u  trách  nhi m  v  s   d ng  tài  kho n  c a  mình.  M i  khi   y ả ậ   ủ i khác, ch  tài kho n cũng ph i ra UBND qu n quy n t m th i cho ng ờ ạ ệ ự ỉ ố ớ ề   huy n xác nh n là đi u vô lý. Đ i v i th i h n hi u l c, n u ch  cho phép ệ ở ướ ắ     c khác 6 tháng hay 1 có 15 ngày thì quá ng n so v i thông l  các n ể ờ   ệ ượ ng nên n u kéo dài th i năm. Do hi n nay séc đ ườ ơ   ụ ưở ủ ờ ệ ự ng séc an tâm h n, i th  h  séc s  làm cho ng gian hi u l c c a t ứ   ơ ạ ả ế ố ấ ứ ả i các c  quan ch c  b t kh  kháng t không ph i lo đi minh ch ng y u t ọ  ỉ ườ ầ năng. Theo các chuyên gia, không c n ghi đ a ch  ng i phát hành séc vì h ư ị đã có tài kho n tín d ng, và đ a ch  c a h  đã l u trong h  s  m  tài   ụ  ả kho n. Cũng không c n ghi s  ch ng minh th  nhân dân c a ng ưở ườ   ờ i h ng tên t ụ  ự ự ườ th c s  trình séc lĩnh ti n  ưở   i nào trình séc h ng có tên ghi trên séc, còn v i séc vô danh thì ng ề ườ i đó lĩnh ti n. ng ậ ợ ằ       Thanh toán b ng séc thu n l ẫ Nh ng, ra đ i đã lâu mà séc v n ch a phát tri n đ Vi     2.Thanh toán b ng  y nhi m chi ọ   ấ      Thanh toán b ng  y nhi m chi r t ph  bi n vi nó s  d ng đ i v i m i ậ ố ượ đ i t ự ế       Trong th c t ả   c  a chu ng nh t do th  t c đ n gi n,            Thanh toán b ng UNC đ ế hi n đang chi m v  th  tuy t đ i trong khâu thanh toán gi a các th  nhân   và pháp nhân khác nhau trong n n kinh t ằ ủ     3. Thanh toán b ng  y nhi m thu ệ ằ ủ       Thanh toán b ng  y nhi m thu chi m t so v i  y nhi m chi vì nó ít thu n ti n và khó áp d ng.

ự ạ ụ ư ằ

ứ ề ặ ươ ổ ế ố ng đ i ph  bi n

4. Th c tr ng thanh toán b ng th  tín d ng Đây là hình th c thanh toán không dùng ti n m t t  Ví dụ :

ổ ế ứ ư ứ ụ ệ Th  tín d ng là hình th c ph  bi n hi n nay, đây là hình th c mà Ngân

ạ ươ ệ ặ ườ ậ hàng Ngo i th ng Vi t Nam (NHNTVN) thay m t Ng ẩ   i nh p kh u

ườ ấ ẩ ườ ẽ ả ề ấ ế ớ cam k t v i Ng i xu t kh u/Ng i cung c p hàng hoá s  tr  ti n trong

ờ ị ườ ấ ẩ ườ ấ th i gian qui đ nh khi Ng i xu t kh u/Ng ấ   i cung c p hàng hoá xu t

ữ ứ ừ ợ ớ ượ trình nh ng ch ng t ị  phù h p v i qui đ nh trong L/C đã đ c NHNTVN

ườ ẩ ẫ ậ ở ượ ở ủ ầ i nh p kh u (M u m  L/C đ ẵ c in s n do

m  theo yêu c u c a ng NHNT c p)ấ

ứ ườ ẩ ậ ượ ế ậ ớ Thông qua hình th c này, ng i  nh p kh u  đ ữ   c ti p c n v i  nh ng

ố ế ự ẩ ệ ắ chu n m c thanh toán qu c t (hi n hành là: UCP 600 ­ Các qui t c và

ụ ứ ự ố ừ ươ ấ ề th c hành th ng nh t v  Tín d ng ch ng t do Phòng th ố   ạ ng m i qu c

ế t phát hành).

ủ ậ ẩ ở Là khách hàng m  L/C nh p kh u c a NHNTVN, Quý khách còn có th ể

ầ ư ấ ữ ề ề ả ố yêu c u NHNTVN t v n v  nh ng đi u kho n thanh toán...t ấ t nh t phù

ệ ố ế ể ạ ệ ớ ợ h p v i thông l qu c t ả  đ  đ t hi u qu .

ứ ự ứ ả ấ Trong hình th c này, th c ch t NHNTVN đã đ ng ra b o lãnh thanh toán

ườ ộ ố ậ ẩ ầ ậ cho ng ố ớ   ẽ ư i nh p kh u. Vì v y, NHNT s  đ a ra m t s  yêu c u đ i v i

ứ ư ề ả ố ỹ ị khách hàng nh : Đ  ngh  ký qu , vay v n...Căn c  vào kh  năng thanh

ứ ụ ủ ể ễ ả

ố ừ ố ỹ toán, uy tín c a khách hàng, NHNT có th  áp d ng m c mi n, gi m ký   ừ   ị qu  khác nhau do Giám đ c t ng đ a bàn NHNTVN công b  trong t ng

ờ ỳ ụ ể th i k  c  th .

ề ệ ủ ự ẩ

ượ ự ả c s  tín nhi m c a đông đ o các Ngân hàng ph c v

ấ ạ  đã t o đ ẩ ệ ườ ạ ở ẩ i nh p kh u m  L/C t i NHNT.

ư ẻ ẻ ượ ư

25

i xu t kh u cũng nh  Ng ằ ằ ướ c coi là kh ử ụ ể ề ấ ẫ Trong nhi u năm qua, vi c tuân th  nghiêm túc các chu n m c thanh toán   ụ ụ  ủ ố ế qu c t ậ ườ Ng    5. Thanh toán b ng th         Thanh toán b ng th , dù còn khá khiêm t n nh ng đ quan và có chi u h ả  ố   ng phát tri n vì đang h p d n cá nhân s  d ng. Sau

ậ ẻ ữ

ệ ữ ỷ ỉ ầ ử ụ ộ i Vi

ề

ẻ ủ ự ạ ộ

ở ự ề ủ ầ ẳ ạ t Nam đã ch ng h n l ủ ể ấ ộ ố ấ

ệ t Nam. ể i Vi

ộ

ổ

ẻ

ả ế ư ừ ử ụ ổ i Singapore ồ ệ t Nam s  đi vào v t xe đ  nh  t ng x y ra t

ị ộ ề ẽ ụ

ứ ượ

ằ ạ ể

ả ủ ươ ầ ủ ế ạ ặ ng m i phát tri n, ch  y u t ằ

ể ị ề

ệ ả ể ươ

ả ế ỗ ặ ồ phát tri n, Ngân hàng công th ng, ACB, ợ ng th o các h p đ ng thuê ch  đ t máy

ả ầ ư ể

i bài toán đ u t ờ ệ ớ

ậ ử ụ

ắ ầ ừ ấ ừ ư ả

ể ằ

ệ ố ả cho trung tâm th

ạ ộ ấ ế ớ

ế ị

ắ ố ợ ể ệ

ế ề ể ỉ

ẻ ẻ ệ ướ ổ

ề ẻ ủ ự

ủ ữ  máy ATM c a ngân hàng khác.

ệ c khai thác hi u qu ả ?

ế

ấ ị ẽ

ằ  trang b  máy ATM. H  th ng ATM s  giúp cho xã h i đ ơ ệ ặ

ươ ệ ể

26

t b  m i s  giúp các ngân hàng có ph ệ ố ế ị ớ ẽ ả ơ ệ ầ ư ể ệ ợ ờ ỳ   th i k  hoàng kim nh ng năm đ u th p k  90, tình hình s  d ng th  tín ớ   ớ ạ ụ d ng t i, và ch  g n đây m i sôi đ ng lên v i ự s  tham gia c a nhi u ngân hàng phát hành và thanh toán. ạ          Ta có th  th y th c tr ng c a ho t đ ng thanh toán th  qua s  phát ớ   ứ tri n và m t s  v n đ  c a hình th c thanh toán này   các ngân hàng l n ạ t ạ      5.1. Các ngân hàng trong cu c ch y đua ATM ố ạ ễ                Theo ông Nguy n Thanh To i, phó t ng giám đ c Ngân hàng Á ề ự ộ ộ  đ ng, các châu(ACB) :R i đây, trong cu c đua s  d ng th  rút ti n t   ạ  :  ngân hàng Vi m t siêu th  có hàng ch c máy rút ti n. ề        Automated Teller Machine(ATM) là hình th c đang đ   c nhi u ngân ả   ố ớ hàng th i các thành ph  l n, nh m gi m ề ả i nhu c u giao d ch b ng ti n m t. Máy này cho phép ch  tài kho n có t   ố ư ể th  rút, chuy n ti n, xem s  d  tài kho n... ầ ư        Hi n nay, Ngân hàng đ u t ươ Vietcombank...đang ráo ri t th ATM. ụ ẻ ả ễ   ị  phát tri n d ch v  th  thanh toán không ph i d ,        Gi ư ể  ớ ầ c n có th i gian cho nhân viên làm quen v i công vi c m i cũng nh  đ ớ ệ   khách hàng ch p nh n s  d ng ti n ích m i. Vietcombank b t đ u phát ạ   ế ẻ  năm 1993, nh ng đ n tháng 12/1999 ph i cho ng ng ho t hành th  này  t ả ệ ộ đ ng vì không hi u qu . ậ   ố        Chi phí đ  mua máy (30.000 USD/máy) không t n b ng chi phí v n ỗ ẻ  ạ ỷ hành h  th ng máy. M i năm, ACB đã ph i chi b c t ả ho t đ ng, trong khi ph i m t đ n 5 năm, trung tâm này m i làm ra lãi. ầ   ướ c đã khuy n ngh  các NHTM nên cân nh c khi đ u       Ngân hàng Nhà n ệ ố ả ư  và phát tri n h  th ng ATM sao cho hi u qu . Do thi u ph i h p trong t   ấ   ẻ khâu phát hành th  nên th  ngân hàng nào ch  có th  rút ti n ngân hàng  y. ệ ố   ng tích Tuy nhiên, h  th ng th  hi n nay đã có nhi u thay đ i theo h ự ể ế c c do s  liên k t gi a các ngân hàng, th  c a ngân hàng này có th  rút   ề ở ti n  ệ ố ượ     5.2. H  th ng ATM có đ ệ ắ   ề        Hi n nay có r t nhi u ý ki n cho r ng, các ngân hàng nên cân nh c ộ ượ   ệ ố ầ ư khi đ u t c ầ ư  ị ề văn minh h n và tăng các giao d ch không dùng ti n m t. Vi c đ u t ng ti n đ  kinh doanh thêm thi   ậ   i nhu n hi u qu  h n. Tuy nhiên, vi c đ u t vào h  th ng ATM đ  có l

ế ệ ế ớ ẫ

ụ

ị ụ ử ụ ự ấ ị

ậ ể ề ố ề ẻ ộ ị ề ử

ậ ệ ệ ụ ệ ụ ả ủ ị

ể h  th ng ATM

ị ụ ướ ệ ố

ể ? ề ự ộ ư

ả ứ

ạ ệ ư ề

ộ ướ c, tr ể ị ấ ủ ệ ệ ố ệ  ứ ố  ể    giá, lãi su t c a ngân hàng, chuy n ả  ả ậ   ng cho cán b  công nhân viên. Th m chí, h  th ng ATM có th  phát

ư c các  n ph m nh  tem, vé xem phim...

ị ượ ơ ấ ế ữ ẩ ệ ố

ả ể

ế khác. Trong t

ị ế ươ ặ ẽ

ạ ộ

ẻ ẽ ọ

ẻ ể ụ ị ỉ ế ả ộ ướ ấ ề ị ộ ệ ấ ế t y u. Trong xã h i hi n đ i đó, m t th  có th ư ả ư : ch ng minh th , b o hi m, y t ứ ị ử ụ ườ i dùng s  d ng d ch v  nào s

ả ề ạ ị

ụ ể ộ ộ ướ ệ ớ ồ  trình h ng t

ấ

III.

ƯỚ Ể THU N L I, KHÓ KHĂN VÀ H NG PHÁT TRI N

1. Thu n l ị ườ ở ạ ụ

ậ

ượ   ư c, ngay thì đ n nay trên th  gi i v n ch a có ngân hàng nào th c hi n đ ộ ở ể   b i đ  tính chi phí và doanh thu riêng cho m t d ch v  là r t khó. M t cá ể ự nhân s  d ng d ch v  ATM có th  th c hi n nhi u giao d ch có liên quan   ị khác như : ki m các thông s  v  th  tín d ng, g i nh n ti n và các d ch   ầ ư  ụ v  khác...Do v y vi c đánh giá hi u qu  c a d ch v  này ngay khi đ u t ấ là r t khó. ụ ừ ệ ố ị ng phát tri n các d ch v  t        Xu h ả ơ         H  th ng ATM không đ n gi n là d ch v  rút ti n t  đ ng, mà h ụ ố th ng ATM còn cho phép ngân hàng tri n khai các d ch v  nh  tra c u s ề ỷ ư d  tài kho n, tra c u thông tin v  t ơ kho n, thanh toán các lo i háo đ n nh  ti n đi n thoai, đi n, n ươ l hành đ           H n th  n a, h  th ng ATM không ch  dùng cho các giao d ch ngân   hàng, mà nó còn liên quan đ n ngành thu , h i quan, b o hi m và các ể   ngành kinh t ng lai, khi xã h i ngày càng phát tri n thì ố ượ ng giao d ch ng giao d ch ti n m t s  ngày càng th p đi, và xu h kh i l   ể  ộ ằ b ng m t th  s  là t ế   ị , dùng cho m i giao d ch liên quan nh ẽ  ệ ố ngân hàng, các h  th ng siêu th ...Và ng ự ụ   tr  ti n cho d ch v  đó. T i khu v c châu Á, H ng Kông và Malaysia là ọ ự hai ví d  đi n hình trong vi c xây d ng m t l   i m i giao ộ ẻ ị d ch thông qua m t th  duy nh t. Ậ Ợ ậ ợ i ẻ ng th  tín d ng “nóng” tr  l ờ ỳ ạ ỷ ỉ ầ ệ ẻ i Vi

ề

ướ ừ c đi sau các n c đi

ể ọ ữ ấ ị ủ ệ ỏ c nh ng r i ro nh t đ nh.

ệ : chúng ta có th  h c h i kinh nghi m t ể i tiêu dùng Vi ượ  :

ụ ớ ị

ứ ộ ụ ị ụ ạ ạ ị

ầ

ụ ệ ắ ế ư ậ ư ậ ứ

ứ ứ ể ặ ộ

27

ế ớ ướ ủ ự ấ i:   _ Th  tr ầ ữ ử ụ         Sau th i k  hoàng kim nh ng năm đ u th p k  90, tình hình s  d ng ộ   ớ ẳ ạ ữ ụ t Nam đã ch ng h n l th  tín d ng t i, và ch  g n đây m i sôi đ ng ớ ự ủ lên v i s  tham gia c a nhi u ngân hàng phát hành và thanh toán. ướ  _ Là n ờ ướ c, nh  đó có th  tránh đ tr ườ t Nam _ Ng ụ :  ệ ấ     R t nhanh chóng vi c thích nghi và  ng d ng các d ch v  m i. Ví d ẻ ờ   ộ ệ D ch v  đi n tho i th , đi n tho i di đ ng, d ch v  internet trong m t th i ự ự  ể ấ gian ng n đã phát tri n r t nhanh chóng trong khi các nhu c u th c s ể   không đ n m c nh  v y. Nh  v y không có lý do gì mà không th  phát tri n các hình th c thanh toán không dùng ti n m t – m t hình th c thanh   toán r t tích c c và văn minh. Đó là xu h ề ng chung c a th  gi i.

2. Khó khăn

ủ ắ     _  L m r i ro

ậ ươ

ạ ệ ế ớ i Công ty Th  Gi

ườ ế ễ ặ ệ ề ậ ớ

ị ộ ọ ể ấ

ả ả ủ ả ố ề ế   ng Di, qu n Bình Tân, TP HCM, mua chi c máy tính xách tay Bà Lã Ph ộ ng Nguy n Th  Minh i Di Đ ng trên đ   hi u Lenovo t ệ   ồ  mang thi u ti n m t (m t tri u Khai (qu n 3), v i giá 7,2 tri u đ ng. Vì ệ   ậ ồ đ ng) và do công ty này ch p nh n cho chuy n kho n, bà Di đã g i đi n ự ế ờ ườ i thân tr  s  ti n trên tr c ti p vào tài kho n c a công ty. nh  ng

ể ả ị

ị ỗ ả

ệ i. “Ngoài vi c ph i ch y t ạ ố ề

ườ ậ ượ ị ẹ ứ ề ớ ệ ự Tuy nhiên, vi c chuy n kho n không thành vì khi đang th c hi n giao d ch ạ ớ thì windows c a máy ATM b  l i ngân hàng ộ ơ ả làm b ng t i s  ti n trên, h n m t tháng sau m i nh n đ ệ ủ ờ ng trình, nh  xác minh l    c ti n b  k t trong máy ATM”, bà Di b c xúc.

ệ ạ

ộ ụ ố ươ ự ệ ằ ng v  làm ăn c a mình ch  đ u th c hi n theo ph

ề ố ụ ế

ớ ơ c đã có 8.800 máy ATM, v i h n 17 tri u th  ATM đang đ ườ ẻ ỉ ử ụ ự ế ẻ ố , đa s  ng

ế ầ i TP HCM cũng cho r ng, h u h t trong   Giám đ c m t doanh nghi p t ủ ề   ươ ị ề ng châm “ti n các th ể ự ố ấ ợ ả trao, cháo múc” vì r t s  x y ra “s  c ” phát sinh khi chuy n ti n qua tài   ướ ả kho n. Theo V  Thanh toán Ngân hàng Nhà n c, tính đ n cu i tháng 6,   ượ ư   ệ ả ướ c l u c  n ể hành. Song trên th c t   i dân ch  s  d ng th  ATM đ … rút ti n.ề

ấ ạ ướ

ổ ế ị ỹ ạ ộ ậ

ố ụ ụ ệ ấ ượ ề ặ

ệ ườ ư ủ ạ ằ ạ c, cho r ng, do t b  k  thu t ph c v  cho ho t đ ng thanh toán không ả ng, ti n ích và i dân và

ị ặ ứ ư ệ Ông T  Anh Tu n, Phó t ng giám đ c Kho b c Nhà n ạ ầ h  t ng và trang thi dùng ti n m t còn nghèo nàn và kém hi u qu ; ch t l ụ tính đa d ng c a các d ch v  thanh toán ch a phong phú nên ng ớ doanh nghi p ch a “m n mà” v i hình th c thanh toán này.

ổ ộ

ằ ố ề ệ

ệ ử ứ ư ề ặ

ệ ế  Vi ổ ế ị ư ậ

ẻ ề ặ

ạ ữ ữ ị

ị ệ ử ụ ớ ớ ư ể ơ ị ỉ

ủ ủ ứ ầ Ở ễ    góc đ  khác, ông Nguy n Hoàng Ly, T ng giám đ c Công ty Vietunion, ả ị ơ   đ n v  qu n lý ví đi n t t Nam  Payoo, cho r ng: “Hi n, n n kinh t ươ ử ụ   ng th c thanh toán không dùng ti n m t ch a ph  bi n do lo s  d ng ph ề ả ạ ề ấ   ng i v  v n đ  b o m t thông tin khi đ a thông tin th  vào giao d ch trên ả ố   ọ ạ m ng. Ngoài ra, h  cũng ng i thanh toán không dùng ti n m t do ph i t n ơ   phí giao d ch”. H n n a, nh ng d ch v  m i trong thanh toán nh  mobile   banking,  Internet  banking, ví   đi n t …m i   ch  có  ít  đ n   v   tri n  khai, không đ  đáp  ng nhu c u thanh toán c a khách hàng.

ư ệ ề ẫ ạ     _ Nhi u ti n ích nh ng dân v n ng i

ệ

28

ặ ưở ố ượ ấ Ông Tu n cho bi ạ ở ừ i  d ng l khâu tr  l ế ệ ỉ ớ   t, hi n vi c thanh toán không dùng ti n m t ch  m i ươ   ả ả ươ ng qua tài kho n cho các đ i t ng ề ng h ng l

ớ ả ệ

ệ

ướ ề ể ộ

ớ

ạ ộ

ườ ệ   ộ ố  ngân sách, v i kho ng 1,1 tri u ng i. Ngoài ra, m t s  doanh nghi p ể ụ ị ả ả ươ ng qua tài kho n cho nhân viên.    l ố ợ ữ      B  Tài chính đang tri n khai đ  án ph i h p gi a c tình hình đó, ằ   ạ ươ ạ ng m i nh m ượ ề   ế ử ụ c nhanh chóng, chính xác; h n ch  s  d ng ti n ế ặ ộ ừ t cũng đã r c r ch tri n khai vi c tr Tr ả ế ngành Thu  ­ Kho b c ­ H i quan v i các ngân hàng th thu n p ngân sách đ m t trong thu, n p thu …

ệ ệ ộ

ể ự ạ ở ệ ữ ệ

ặ ộ ầ

ươ ủ ạ ng m i đi n t

ệ ố   Tuy nhiên, đ  th c hi n trên di n r ng quy trình này, h  th ng ngân hàng ệ ố đang g p tr  ng i khi công ngh  gi a các h  th ng khác bi   t nhau. Do ế ố   ộ ơ ở ữ ệ ự ậ v y, B  Tài chính c n xây d ng m t c  s  d  li u dùng chung, k t n i ệ ử ạ   ệ ố h  th ng thanh toán c a các ngân hàng, các trang th i  l ớ v i nhau.

ệ ế ệ ̣ ̣

́ ́ ́ ̃ ̀ ̀ ượ

ậ ơ ̣ ̣

ướ ́ ́ ̀ ạ ề ̣ ̣

ư ệ ́ ố ệ ạ

ườ ́ ́ ́ t,   tai   Viêt   Nam   hi n   co   92%   doanh   nghi p   co   kêt   nôi   Ông   Ly   cho   bi ́ ́ c câp tên   internet, 82% trong sô đo dung ADSL va đa co 62.000 website đ ́ ệ   c, đi n miên… Do v y, viêc thanh toán cac loai hóa đ n nh  đi n, n ́ ́ ̀ ́ ̀ ̣  tho i, truy n hình cáp va tiên đên la thanh toan lê phi, thuê cho cac dich vu ủ   ệ ử công qua các ph  và qua m ng đang là m i quan tâm c a ng ti n đi n t ề nhi u ng ươ i dân.

ộ ệ ẻ ươ

ị

ệ ẻ ắ

ả ề ư

ặ ờ

ồ ươ ấ  Sài Gòn t ụ ng, Phó V  tr

ộ ế c (NHNN) cho bi

ị ườ ề ặ

ụ ả ị

ề ủ ề ề

ặ ạ ả

máy ATM l p đ t t ổ ư ị

ề ả ộ

ệ ố i thích đi u này: h  th ng POS l p đ t t ư ị ủ ượ ệ

ắ ặ ạ ế ố ớ ẻ ộ ị ủ ệ ế ẫ

ệ ổ ế M t trong các ph   ng ti n thanh toán khá ph  bi n hi n nay là th  thanh ố ượ toán giao d ch qua máy ATM, máy POS; tuy s  l   ng th , máy ATM, máy ươ ặ ạ POS do các ngân hàng th   ng m i (NHTM) phát hành, l p đ t ngày càng ố ượ ụ ư nh ng tác d ng gi m kh i l ng ti n m t vào l u thông còn r t khiêm   ư ế ự ổ ố ổ ứ   ế t n. Trong bu i giao l u tr c tuy n do Th i báo Kinh t  ch c ụ ưở ươ   ng V  Thanh toán ngày 8/6/2009, TS.D ng H ng Ph ướ ả ố t, theo th ng kê, kho ng 80% thu c Ngân hàng Nhà n   ệ   ả ể i dân ph n ánh, vi c giao d ch qua ATM là đ  rút ti n m t. Theo ng ế   ấ ạ thanh toán ti n mua hàng, tr  phí d ch v  qua máy POS còn r t h n ch  vì ể ả  ẻ ủ ạ không có đ  máy quét cho nhi u lo i th  c a nhi u ngân hàng. Đ  tr ắ ặ ừ ề ề   i các ti n mua hàng, khách hàng ph i rút ti n m t t ố ử   c a hàng, siêu th . Ông L u Trung Thái – Phó T ng giám đ c Ngân hàng ử i các c a hàng, siêu Quân đ i gi   ủ   ệ ố c k t n i v i các h  th ng c a th  c a các ngân hàng hi n nay ch a đ ngân hàng khác, d n đ n ít ti n ích cho các th  ATM n i đ a c a các ngân   hàng Vi t Nam.

ữ ộ

29

ể ươ ướ ế ớ ề các n ướ ­ Séc là m t trong nh ng ph ự phát tri n, d a trên Công ệ ng ti n thanh toán đã có lâu đ i  c th  gi ờ ở i v  Séc năm 1933, các n ướ   c ề   c đ u

ả ặ ệ

ỉ ướ ậ

ề

ị ệ ố

ươ ả ổ ế ở ệ ươ ng ti n thanh toán b ng séc đ

ỹ ể

ấ

đã đ t đ n 44, 5 t

ờ ầ ỹ ẫ ệ ử ố ượ ng thanh toán đi n t ư ạ ế ề ặ ớ ị

ằ ỷ ỷ ệ ử ỉ ạ  ch  đ t 27,4 ngàn t

ở ồ USD(2); thanh toán b ng séc

ượ ở ị Pháp là 56%,

ở ở i hàng năm

ườ

ậ ẻ

ử ụ ế ẻ ở ườ Luxemburg chi m 23% v i 23 món/ ng

ườ ẫ ậ ậ   ự ban hành Lu t Séc, ho c ban hành các văn b n h ng d n th c hi n Lu t ệ ể ệ ử ụ ượ Séc, đ  vi c s  d ng séc đ   c nhanh chóng, thu n ti n không ch  trong ướ ổ ươ ị ứ c đ u có Trung cùng đ a ph  ch c phát hành séc, các n ng và cùng t   ươ ừ ử   ng do  séc ngoài h  th ng và khác đ a ph tâm x  lý thanh toán bù tr ờ ậ   ộ ặ ng   ho c   Hi p   h i   Ngân   hàng   qu n   lý,   nh   v y, Ngân   hàng   Trung   ằ ướ   ề ượ ử ụ ệ  nhi u n ph c c s  d ng ph  bi n  ạ ộ   ệ ử ướ ử ụ  trong ho t đ ng c s  d ng thanh toán đi n t phát tri n(1). M  là n ớ ư ở ỹ ẻ   ngân hàng s m nh t, th  thanh toán cũng ra đ i đ u tiên   M  nh ng theo ự ữ Ngân hàng d  tr  Liên bang M  Atlanta (trích d n trong Bank Technology   ỷ  News, tháng 1/2005) thì s  l ằ    USD thanh toán b ng séc; nh ng v  m t giá tr  thì USD, so v i 46,7 t  USD, trong lúc thanh toán b ng séc thanh toán đi n t   ế   ằ ỷ ạ  B  Đào Nha còn chi m đ t 39,3 ngàn t ở  ổ ớ  Ireland là 70%,  ng giao d ch,  t i 81% trong t ng l ườ ầ ử ụ Anh là 51%; bình quân s  d ng séc tính theo đ u ng    Pháp ệ ở ở   là 80 món,   Hà Lan là 56 món, b i chi phí cho vi c phát hành, thanh toán ừ ấ ệ ế ả ơ   i dân, nh t là các séc v a đ n gi n, an toàn và ti t ki m, vì v y, ng ụ ể ơ ề ướ   c Tây Âu đ u thích s  d ng séc h n là th  ATM, c  th  thanh toán n ở ớ ằ b ng th      Pháp 15% i/ năm,  ớ v i 21 món/ ng i/năm(3).

ữ ờ ừ

ặ ệ

ề

ầ ườ

i mua hàng ký séc đ a cho ng ể ể ặ

ả ệ ư ả

ổ ỷ ệ  l ề ớ ả ặ

ằ

ứ ế ả ộ ị

ố ồ ư ỉ ộ

ệ ườ ả ủ

ề ạ ộ ườ i bán hàng s  tài kho n c a ng ế ủ ợ ệ

ệ ố

30

ệ ạ ư   ằ ở ướ  nh ng năm 1960 nh ng c ta, thanh toán b ng séc đã ra đ i t Còn   n ả ươ ế   ng ti n thanh toán này ngày càng gi m. M c dù thanh toán đ n nay, ph ị ằ ậ ợ   i  và nhanh chóng trong giao d ch mua bán, b ng séc có nhi u thu n l ỉ ầ ườ ư ườ   i bán ch  c n c m séc i bán và ng ng ề ượ ậ   c ti n ho c chuy n vào tài và CMND ra ngân hàng là có th  nh n đ ế ằ    thanh toán b ng séc m i chi m kho ng 2% kho n nh ng hi n nay, t ố   trong t ng thanh toán phi ti n m t; Ông Vũ Huy To n – Phó Giám đ c ằ   NHNN thành ph  H  Chí Minh cho r ng nguyên nhân thanh toán b ng séc ắ ị ạ   b  h n ch  là do ch a có quy đ nh b t bu c v  h n m c ph i thanh toán ự  ằ b ng séc mà hi n ch  “đ ng viên” dùng séc và m t nguyên nhân khác là s ề   ạ ủ i mua không còn ti n, lo ng i c a ng ề   ặ ả ễ ẫ , d  d n đ n r i ro. Vi c thanh toán séc cũng g p không ít phi n séc gi ộ ả ở ế ứ  cùng m t ngân ph c n u khách mua và khách bán không có tài kho n    ừ ủ   ả ộ hàng, bu c các NHTM ph i thông qua h  th ng thanh toán bù tr  c a ừ ư ư NHNN nh ng hi n t i, NHNN ch a có Trung tâm thanh toán bù tr  séc.

ả ạ ề ­ Th

ầ ữ ươ

ệ ụ

ừ doanh nghi p có website tăng t

ệ

ớ ủ ạ ướ ộ ộ ệ c. Hi n có t

ệ ạ ố

ủ ườ

ườ i mua và ng

ự ườ ề

ạ ẩ

ạ

ị

ế

ể

ụ phát, đ u t

ệ ể ầ ạ

ữ ệ ề

ụ ụ ị

ấ ị ế ị ệ ử ậ ệ ể ặ

ể ố ể ố t và phát tri n t t đ  mang l ư ạ ợ i l

ế ệ ử ươ    (TMĐT) còn nhi u rào c n: theo đánh ng m i đi n t ạ ộ ủ ng, trong nh ng năm g n đây,   giá c a lãnh đ o B  Công th ỷ  ộ ượ ứ c  ng d ng r ng rãi trong các doanh nghi p, t TMĐT đã đ ệ ệ    31% năm 2005 lên 45% l ự ỷ ệ  doanh nghi p đã xây d ng m ng n i b  năm   năm 2008, t  l ớ   2008 đ t trên 88% so v i 84% c a năm tr i ế ố   99% s  doanh nghi p đã k t n i internet. Tuy nhiên, do thói ế   ắ quen mua s m c a ng i tiêu dùng và khâu thanh toán khi n ể ậ ệ t Nam ch m phát tri n; ng TMĐT Vi   i bán ứ ươ ệ ẫ   ng   th c   “ti n   trao   cháo   múc”,   vì v n   th c   hi n   theo   ph ượ   ả ả ườ i tiêu dùng lo ng i mua ph i s n ph m không dùng đ ng c ố ư ặ ệ ố ấ ượ   ho c ch t l ng không đ t nh  mong mu n. H  th ng pháp ế ữ ẫ ả ệ   lý b o v  thông tin cá nhân v n còn thi u nh ng quy đ nh, ử ụ ệ ố ượ ụ ể ề ả   ng s  d ng TMĐT. Nhìn ch  tài c  th  v  b o v  đ i t ệ ệ ệ ở t Nam hi n còn mang tính   chung, vi c phát tri n TMĐT   Vi ộ   ệ ở ỗ ầ ư ự t  m i doanh nghi p ph  thu c  cho TMĐT  ủ   vào   t m   nhìn,   quan   đi m   c a   lãnh   đ o   doanh   nghi p,   có   nhi u cá nhân, doanh nghi p thành l p nh ng website TMĐT   (sàn   giao   d ch,   website   ph c   v   vi c   cung   c p   thông   tin, website rao v t, siêu th  đi n t …) đ  giành v  th  tiên phong,   ự ự  tuy nhiên, tình hình chung là các website này ch a th c s ậ   ượ đ i nhu n kinh t c marketing t ể  đáng k .

ộ ế ề ỗ ổ

ướ ệ ố

ị ể ệ ố

ụ

ề ể ự ợ

ớ

ế ố

ố ị ị ị

ữ ủ ề ặ ằ

ổ ị ị

ạ ộ ị ứ ụ ế ố

ố ị ẫ ị ọ ị

31

ệ ự ị ị ổ ứ ư ả ộ ị ơ ở ồ ­ C  s  pháp lý còn nhi u l    h ng và thi u đ ng b : Năm 1991 sau khi ộ ồ ề ệ H i đ ng Nhà n   c ban hành hai Pháp l nh v  Ngân hàng, h  th ng ngân ừ ộ ấ ấ hàng t    m t c p chuy n sang h  th ng ngân hàng hai c p: các giao d ch ế ổ ứ thanh toán trong n n kinh t  ch c tín d ng, Kho    thông qua NHNN, các t ữ ệ ệ ướ ạ ỏ ủ   ớ c, đ  th c hi n Pháp l nh và phù h p v i nh ng đòi h i c a b c Nhà n ị  ủ ổ ạ ứ ổ  ch c, cá nhân trong giai đo n đ i m i, Chính ph  ban hành Ngh các t ố ị ề ổ ứ  ch c công tác thanh toán không dùng đ nh s  91/CP ngày 25/11/1993 v  t   ề ể ệ  ị ị ặ ề ti n m t (TTKDTM) thay th  Ngh  đ nh s  04/CP ngày 7/3/1960 v  th  l   TTKDTM và Ngh  đ nh s  15/CP ngày 31/5/1960 quy đ nh nh ng nguyên ắ t c thanh toán b ng ti n m t. Sau đó, ngày 20/9/2001, Chính ph  ban hành   ứ   ề  ch c Ngh  đ nh s  64/2001/NĐ­CP v  ho t đ ng thanh toán qua các t ị  cung  ng d ch v  thanh toán thay cho Ngh  đ nh s  91/CP, đ n nay, Ngh ị đ nh này v n còn hi u l c thi hành; dù tên g i hai ngh  đ nh có khác nhau   ứ   ề ị nh ng n i dung c  2 ngh  đ nh trên đ u quy đ nh “ Các t  ch c cung  ng

ờ ầ ụ ủ ị

ị ụ

ề ệ ủ ự ặ ủ ậ

ớ ổ ạ ộ

ặ ả ề ướ ợ ộ ổ ấ ả ề nói chung, đ i m i ho t đ ng ngân hàng nói riêng thì t ừ c s  d ng tr c đó đ u b  lo i b

ả ư

ở ố ặ ề ặ ộ ộ  thành m t công c

ạ ạ ử ụ ế ề ố ượ

ế ề  trong n n kinh t

ể

ướ

ữ ể ắ ứ ươ ặ ề ế ị ườ  th  tr ế  ch c kinh t

ng th c này ho c ph ệ ỷ

ở

ặ ế ứ ề ế ợ ọ

ủ ậ

ậ ề ổ ằ ộ ớ

ư ổ

ư ng nh ng vì l ả ề ệ ấ  cho th y r ng, sau khi th c hi n công cu c đ i m i kinh t ớ ấ ư ượ ạ ể ặ ở ổ ề ư ị ậ ti n m t Vi

ướ ể ệ ả

ừ ầ  đ u; Nhà n ữ ệ ế ổ

ầ  và gi a các t ng l p dân c ề ch c kinh t ướ ớ ặ ữ ả

ế ầ ề  ụ ứ ị d ch v  thanh toán có nghĩa v  đáp  ng đ y đ , k p th i các nhu c u v ớ ườ ử ụ ề ử   g i và rút ti n m t c a ng i s  d ng d ch v  thanh toán phù h p v i quy ớ ị đ nh c a pháp lu t” (đi u 13). Sau khi th c hi n công cu c đ i m i kinh   ữ ế   t c  nh ng quy t ị ạ ỏ  ượ ử ụ ề ị đ nh v  qu n lý ti n m t đã t ng đ ớ ậ ạ ho c các văn b n quy ph m pháp lu t m i ban hành nh ng không đi vào   ụ  ễ ậ cu c s ng. Do v y, ti n m t  đã nghi m nhiên tr   thanh toán không h n ch  v  đ i t ng và ph m vi s  d ng. Đây cũng ể ạ ộ chính là nguyên nhân đ  t o ra m t thói quen trong dân chúng, trong các   ệ ư   ế ứ ổ ệ doanh nghi p và các t ,  đó là “vi c  a  ch c kinh t ặ ằ   ử ụ thích s  d ng ti n m t trong thanh toán”. Có nh ng quan đi m cho r ng ệ   trong kinh t c không th  b t ép các doanh nghi p, ng thì Nhà n ứ   ươ ả ử ụ ứ ổ ng th c  ph i s  d ng ph các t ể  ề ệ ử ụ khác trong thanh toán, vi c s  d ng ti n m t, séc hay u  nhi m chi… đ ế  ể ầ thanh toán cho nhau. Đây là quan đi m h t s c sai l m, b i dù là kinh t ủ ị ườ   th  tr i ích chung c a n n kinh t , m i công dân, doanh ệ nghi p đ u ph i tuân th  pháp lu t, trong đó có pháp lu t v  thanh toán.   ế   ự ự ế , Th c t ọ ề   ngành Ngân hàng đã có nhi u đ i m i r t quan tr ng, nh ng trong lĩnh ớ ể ữ ự c đ i m i đ  phát tri n mà còn v c thanh toán thì không nh ng ch a đ   ệ   ế ề ỏ ầ t g n nh  b  buông l ng. Do v y, tình tr ng n n kinh t ộ ề   Nam đã kéo dài trong nhi u năm là do không có m t hành lang pháp lý c không qu n lý và cũng không ki m soát vi c thanh ngay t   ư  ứ toán gi a các doanh nghi p, t ủ ỏ ự ớ c trong qu n lý ti n m t vô hình v i nhau, s  buông l ng c a Nhà n   ể ầ ạ chung đã t o cho kinh t “ng m” phát tri n.

ậ ụ ượ

ị ế ư ừ ị ệ ự ng có hi u l c thi hành t ị

ố

ộ ế i thu h , đ n nay trên th c t

ị

ườ ế ử ụ  s  d ng trong giao d ch th ố ấ ạ ế ờ ư ượ t kh u t

ố ử ụ ứ

ườ ử ụ ẫ

ư ư ậ

ể ấ ư ượ ể ượ

32

ể   ­ Lu t Các công c  chuy n nh  ngày 1/7/2006 ủ ư   nh ng đ n nay, Chính ph  ch a ban hành Ngh  đ nh quy đ nh thi hành, tuy ế ị   NHNN đã ban hành Quy t đ nh s  44/2006/QĐ­NHNN ngày 5/9/2006 quy ự ế   ố ề ủ ụ ế ị đ nh v  th  t c nh  thu h i phi u qua ng , ươ   ố ổ ứ ế h i phi u ch a đ ng  ch c kinh t c các t ạ   i các NHTM, ngày 11/7/2006, Th ng đ c NHNN ra m i và chi ề ế ế ị Quy t đ nh 30/2006/QĐ­NHNN v  Quy ch  cung  ng và s  d ng séc,   ư ượ ề ẫ   ế i s  d ng, vì NHNN v n c nhi u ng nh ng đ n nay, séc v n ch a đ ậ   ừ c các trung tâm bù tr  séc, qua đây có th  th y Lu t ch a thành l p đ ư ừ ơ ụ Các công c  chuy n nh    h n 3 năm nh ng ch a đi vào ng đã ban hành t ộ ố cu c s ng.

ặ ự ư

ậ ượ ệ ử

ệ  đã đ ụ

ệ ạ ạ ạ ề

ấ ủ ể

ạ ự ị ạ ộ

ậ ế ộ ố ỉ ủ

ự ộ

ả ả ế ụ ượ ệ ố ể ế ể ỉ

c ch nh s a, thay th  đ  có th ủ ể ả

ụ ứ

ườ ử ụ ả ẩ ữ ệ ả ị

ụ ẳ ạ

ệ

ụ ứ ổ

­ Hành lang pháp lý trong lĩnh v c thanh toán ch a hoàn thi n, m c dù ố   ị ừ ngày 19 tháng 11 năm 2005 v a qua, Lu t Giao d ch đi n t c Qu c ệ ụ ị ộ h i thông qua, t o hành lang pháp lý cho các nghi p v , d ch v  ngân hàng   ạ   ộ ệ hi n đ i, t o đi u ki n cho ngân hàng tham gia sâu r ng vào các ho t ụ ộ đ ng TMĐT, cung c p các d ch v  thanh toán cho các ch  th  tham gia   ể  kinh doanh tr c tuy n trên m ng trong ph m vi toàn xã h i. Tuy nhiên, đ ủ   Lu t này đi vào cu c s ng không ch  c a riêng ngành Ngân hàng mà c a ế toàn xã h i. H  th ng văn b n pháp lý liên quan đ n lĩnh v c thanh toán   ể  ầ ử ẫ ữ v n còn nh ng đi m c n ph i ti p t c đ ầ ố ế ệ ớ ợ    qu c t i s  d ng, đ  c  các  và nhu c u c a ng phù h p v i thông l ị ứ ổ ạ  ch c cung  ng d ch v  thanh toán không ph i là ngân hàng, lo i hình t   ứ ụ ỗ  ứ ổ các t  ch c công ngh  thông tin cung  ng nh ng s n ph m, d ch v  h ư  ị ổ ứ ợ tr  cho các ngân hàng, các t  ch c làm d ch v  thanh toán, ch ng h n nh ạ ả ấ ữ   nh ng công ty cung c p gi i pháp công ngh  qua m ng Internet, các công ị ụ ẻ ị   ty kinh doanh d ch v  th , các t  ch c chuyên làm d ch v  thanh toán bù tr :ừ

ề ượ ệ ư

ướ ề  trong nhi u năm tr

ế ự ế ề ơ ở ậ ố

ệ ế ị

ự ễ ả ế ể ng ch m tr ,  nh h ế ườ  th

ậ ừ

ằ ầ

ờ ụ

ứ ị ườ ụ ạ ệ ứ ề ầ   c yêu c u v  TTKDTM: ề   ấ ủ c đây, c  s  v t ch t c a nhi u ị ể ầ ư ề    trang b  máy ữ ệ t b  và công ngh  nên khi th c hi n công tác thanh toán gi a các   ủ   ố ưở ng đ n chu chuy n v n c a ọ  ậ ệ  nói chung và t ng doanh nghi p, cá nhân nói riêng, vì v y h ặ ướ   ề ươ c ng th c thanh toán b ng ti n m t. Th i gian g n đây, tr ị   ng và c nh tranh trong d ch v  ngân hàng, tình hình ượ   c

ơ ở ạ ầ ­ C  s  h  t ng v  công ngh  ch a đáp  ng đ ộ Có m t th c t NHTM còn nhi u y u kém do không có nhi u v n đ  đ u t móc thi ứ ổ t  ch c kinh t ế ề n n kinh t ọ ự l a ch n ph ỏ ủ ự s  đòi h i c a th  tr ứ ầ ư  và  ng d ng công ngh  thông tin trong ngành Ngân hàng đã đ đ u t ệ ả c i thi n.

ướ ể 3.    H ng phát tri n

ạ ạ ườ ẳ

ụ ổ ế

ệ ặ ứ ề

ộ ố

ụ ọ

ạ ệ ư ế ụ ị ệ ầ ố ị

33

ứ ờ ố ự ệ ấ ạ   ng minh b ch, lành m nh và bình đ ng cho ho t    _ Hình thành môi tr ở ộ   Ứ ề ệ ộ đ ng ti n t  ngân hàng.  ng d ng ph  bi n công ngh  thông tin, m  r ng nhanh các hình th c thanh toán không dùng ti n m t và thanh toán qua   ứ   ứ ngân hàng. Đa d ng hóa các hình th c huy đ ng v n, cho vay, cung  ng ệ ợ i và thông thoáng đ n m i doanh các d ch v  và ti n ích ngân hàng ti n l   ả   ờ nghi p và dân c , đáp  ng k p th i các nhu c u v n tín d ng cho s n ọ xu t, kinh doanh và đ i s ng, chú tr ng khu v c nông nghi p, nông thôn.

ủ ơ ầ ổ ế   t

ộ ố ế ề ề ệ ồ ự ế _ Hình thành đ ng b  khuôn kh  pháp lý, áp d ng đ y đ  h n các thi ẩ ch  và chu n m c qu c t ụ  v  an toàn trong kinh doanh ti n t ­ ngân hàng

ớ ệ ắ ế ạ ộ ổ ứ ạ ộ

i b  máy t ệ ố ể

ế ớ t chú ý đ n lĩnh v c đ u t

ơ ế ệ ặ ự ế ầ ư ổ ệ ộ ủ ọ

ự    ch c, đào t o cán b , xây d ng   _ Cùng v i vi c s p x p l ỉ hoàn ch nh c  ch  chính sách, h  th ng thanh tra ki m soát… Ngành ngân   ệ ứ   ự ầ  đ i m i công ngh ,  ng hàng c n đ c bi ạ ộ   ụ d ng nhanh s  ti n b  c a khoa h c công ngh  thông tin trong ho t đ ng ngân hàng.

Ứ ế ị ệ ạ ộ ạ ụ   _  ng d ng các thi t b  hi n đ i cho ho t đ ng ngân hàng

ề ơ ế ị ườ , tăng c

ạ ế ở ộ

ị ộ ụ ủ

ệ ả ầ ư t ph i đ u t

ươ ệ ườ ạ ệ ế ể ạ ị

i pháp và h ng , đ  ph c v  cho n n kinh t ạ ạ ộ ỹ ị  trang b  các ph ệ ỹ ướ ng đi là bài toán khó, cho dù chúng ta có l

ườ ướ

ấ ơ ở ệ ớ ệ ứ  Vi

ộ

ế ủ

ể ể ế ớ ề ơ ộ ả ướ ở ẽ ạ ấ ớ

ứ   ể ụ ụ       Trong c  ch  th  tr ng s c ủ ừ ạ   m nh c nh tranh lành m nh c a t ng ngân hàng: m  r ng, đa d ng các ạ   ạ lo i hình d ch v  và ho t đ ng ngân hàng c a m t ngân hàng hi n đ i, ế ậ ấ ng ti n k  thu t tiên ti n, xây nh t thi   ấ   ậ ộ ệ ố ự d ng m t h  th ng thông tin k  thu t hi n đ i. Vi c xác đ nh đi m xu t ợ   ọ ự ả phát, l a ch n gi i ủ ườ ế ủ c”. Tuy i đi tr i đi sau”, thông qua kinh nghi m c a “ng th  c a “ng   ọ   ỉ ỉ ọ ậ ả ượ ầ ề c nghiên c u th n tr ng, t  m , khoa h c nhiên, v n đ  này c n ph i đ ộ   ế ị ợ ệ ề ế trên c  s  phù h p v i đi u ki n kinh t t Nam đ  quy t đ nh m t ả ả ướ ọ i pháp khoa h c. Chúng ta không th  theo gi h   i pháp ng đi, m t gi ầ   ướ ủ “đóng” c a các n i là toàn c u c đã đi tr c khi mà xu th  c a th  gi ậ ợ   ả ạ i pháp m  s  t o ra chúng ta nhi u c  h i thu n l hóa, đa d ng hóa. Gi i ầ ư ợ ế ị ạ trong đ u t   t b  m nh nh t, phù h p v i kh  năng tài chính và  trang thi ậ ỹ k  thu t.

ế ố ự ệ ế ị ọ ọ    quan tr ng, quy t đ nh cho m i

_ Nhân l c cho công ngh . Đây là y u t ự s  thành công

ủ ụ ả ạ

34

ử ụ   _ S  d ng các công c  Marketing nâng cao kh  năng c nh tranh c a các ngân hàng

35

Ậ

Ế

K T LU N

ặ ề ứ ư ậ

ệ

ộ , nó làm tăng t c đ  chu chuy n v n, huy đ ng t

ờ ố ứ ố ộ ỗ t Nam hi n nay ế ố ạ

ạ ệ

ộ ạ n n xã h i.

ự ệ ợ ố ớ ề ả ườ i các t ố ớ ổ i, nhanh chóng, an toàn, th ể ố   t ổ    ch c cá nhân, hình ầ   ậ ng thanh toán minh b ch, thu n ti n và văn minh, góp ph n ệ ạ ứ  ch c cá nhân đó là s  ti n l ể

ệ

ố ớ ề ặ

ị

ề ỹ ơ ể ả ỷ ồ ế ả

đ ng s ờ ề ộ

ụ ụ

ọ ử ụ ổ ế ố ớ ị ả ề ặ

ẽ ở ề ạ ậ

ộ ừ ố ự ể ướ ế ẩ

c và xã h i. ấ

ủ ề ề ế

ặ ặ ả ượ ả ồ ụ ư ơ ủ ể ả

36

ể ấ      Nh  v y, phát tri n các hình th c thanh toán không dùng ti n m t là r t ệ ế ố ớ ầ c n thi t đ i v i Vi   _ Đ i v i n n kinh t ơ h n các kho n v n t m th i nhàn r i trong các t thành môi tr ố ch ng l    _ Đ i v i t ộ hi n trình đ  dân trí cao. ỷ ồ ả  đ ng ti n m t đang r i rác trong    _ Đ i v i ngân hàng: nhi u nghìn t   ể ệ ơ ừ   t ng cá nhân, gia đình, qu  c  quan, đ n v , doanh nghi p đ  thanh toán ẽ  ấ ộ ự tr c ti p khi mua hàng, k  c  mua b t đ ng s n tri giá hàng t ế ồ ề ố ầ ụ ượ c huy đ ng ph c v  nhu c u v  v n cho n n kinh t đ    đ ng th i là ồ ngu n thu phí d ch v  quan tr ng cho ngân hàng.    _ Đ i v i qu n lý xã h i: s  d ng ti n m t ph  bi n trong thanh toán   ố   ừ v a gây nhi u lãng phí, v a là k  h  cho n n tham nhũng, buôn l u, tr n ộ thu , lu n lách, l n tr n s  ki m soát c a Nhà n ự    Tác d ng c a thanh toán không dùng ti n m t là r t tích c c, chúng ta đã   ậ   ộ ố t, nh ng đ  thanh toán không dùng ti n m t đi vào cu c s ng thì th t bi ộ ả ộ   không đ n gi n, nó là c  m t quá trình. Nó ph i đ c c  xã h i quan tâm ủ ộ ng h .

Ả

TÀI LI U THAM KH O

ị ườ ề ệ

ng tài chính (Frederic S.Mishkin) ạ ọ ế (Đ i h c tài chính k  toán)

ị ườ ạ ạ ề ệ ng tài chính ti n t

ộ

Ệ , ngân hàng và th  tr 1. Ti n t ề ệ ế 2. Lý thuy t Tài chính­ ti n t ế 3. Giáo trình K  toán ngân hàng 4. T p chí ngân hàng 5. T p chí th  tr ệ ử 6. Báo đi n t

37

: vnexpress, vneconomy, Nhân dân, Lao đ ng…

Ụ

Ụ

M C L C

ề ề ổ ươ

I.

ư

II.

ệ

ồ

ặ ặ ề ề ố ủ

ề L u thông ti n t ề ệ ư 1. Khái ni m l u thông ti n t ………………………… ề ệ ứ ư 2. Các hình th c l u thông ti n t ……………………… ề Thanh toán không dùng ti n m t 1. Ngu n g c thanh toán không dùng ti n m t…………… 2. Vai trò c a thanh toán không dùng ti n m t…………… 3. Các hình th c thanh toán không dùng ti n m t……………

ứ ằ 3.1. Thanh toán b ng séc ằ 3.2. Thanh toán b ng UNC ằ 3.3. Thanh toán b ng UNT ằ 3.4. Thanh toán b ng th  tín d ng ằ 3.5. Thanh toán b ng th

4. Các ph

ươ ứ

ữ ề

ố ớ ố ị ị ị ớ

I.

ặ ạ ươ ề ề i   Vi

tr ng

ằ ằ

Trang ờ ở ầ  ………………………………………....................................1 L i m  đ u ặ … Ch ng   I:   T ng   quan   v   thanh   toán   không   dùng   ti n   m t ..........................................................................................................…….......2 ề ệ………………………………………. ……......2 ..………..2 ...………2 ặ ………………………. .……...3 ..…….3 ..…….4 ặ . ….5 …………………………………. .…...5 ………………………………. .……7 ……………………………..……….8 ư ụ ……………………. ……….8 ẻ………………………………. ………9 ..14 ng th c thanh toán………………………………… ặ ị III. Nh ng quy đ nh chung trong thanh toán không dùng ti n m t… .........................................................................................................16 .…..16 1. Quy đ nh chung…………………………………………… 2. Quy đ nh đ i v i ngân hàng………………………………… ...16  3. Quy   đ nh   đ i   v i   khách   hàng………………………………… ....................................................................................................16 ệ   Ch t ng   II:   Vài   nét   v   thanh   toán   không   dùng   ti n   m t   t Nam...............................................................................................................17 ạ …………………………………………………… ự Th c ...................................................................................................…..17 …...19 1. Thanh toán b ng séc……………………………………… ...… 2. Thanh toán b ng UNC………………………………………

22

3. Thanh toán b ng UNT………………………………………

ằ ....…

38

22

4. Thanh toán b ng th  tín d ng………………………………

ư ụ ằ .. .…

22

ằ ẻ

II.

ợ ng   phát   tri n i,   khó   khăn   và   h

ợ ậ l

ướ ể

ế

5. Thanh toán b ng th ……………………………………… …..23 ể ………………… ướ ậ Thu n   l ..................................................................................................…...25 i………………………………………………… 1. Thu n ...........................................................................................…….25 2. Khó khăn…………………………………………………….....25 3. H ng   phát   tri n…………………………………………… ...............................................................................................….30 ậ ………………………………………………………… K t   lu n ........................................................................................................32

39