“B o h nhãn hi u âm thanh và mùi v "
TRITUE’s
I. B o h nhãn hi u âm thanh và mùi v t i Vi t Nam
Đi u ki n chung v i nhãn hi u đc b o h “Là d u hi u nhìn ượ
th y đc d i d ng ch cái, t ng , hình v , hình nh, k c hình ba ượ ướ
chi u ho c s k t h p các y u t đó, đc th hi n b ng m t ho c ế ế ượ
nhi u m u s c”
(Kho n 1, Đi u 72, Lu t S h u Trí tu 2005, đc s a đi, b xung năm 2009) ượ
Theo lu t S h u Trí tu thì âm thanh và mùi v ch a đc ư ượ
b o h t i Vi t Nam vì chúng là các d u hi u không th nhìn
th y đc. ượ
II. B o h nhãn hi u âm thanh và mùi v m t s qu c gia trên th ế
gi i
các n c trên th gi i vi c s d ng các d u hi u âm thanh và ướ ế
mùi v (d u hi u phi truy n th ng) hi n nay đã xu t hi n nhi u n c, ướ
trong nhi u lĩnh v c nh : đi n nh, gi i trí, phát thanh truy n hình, công ư
ngh thông tin, đi n t , d ch v khách s n, nhà hàng:
Đi n hình là các b n nh c hi u trên các ch ng trình gi i trí, phát ươ
thanh, truy n hình. Chúng ta đã tr nên quen thu c v i nh ng hình nh
ng nghĩnh, âm thanh đc tr ng m i khi t t m đi n tho i di đng, máy ư
nghe nh c k thu t s hay khi truy c p các trang m ng a thích. Chúng ư
ta cũng t ng b t g p nh ng hình nh sinh đng, nh ng âm thanh mang
tính bi u tr ng c a nhà s n xu t, phát hành khi xem các tác ph m đi n ư
nh, băng đĩa gi i trí, ví d v nhãn hi u âm thanh đc b o h và s ượ
d ng r ng rãi trên th gi i nh : Ti ng g m c a s t m đu cho phim ế ư ế ư
c a hãng MGM (Hoa K ), ti ng chuông đi n tho i m c đnh c a hãng ế
NOKIA (Ph n Lan), ti ng s m r n c a hãng môtô Harley – Davidson (Hoa ế
1
K ) ho c b n n t nh c lên xu ng tr m b ng c a hãng d c ph m ượ
HISAMITSU (Nh t B n)…
Ta cũng có th bi t đn m t mùi h ng đc tr ng nào đó mang tính ế ế ươ ư
ch đnh ngu n g c s n ph m, d ch v ,… ví d đó là Nhãn hi u mùi v
“mùi th m mát c a n c hoa plumeria” dùng cho ch may và thêu ren đcơ ướ ượ
công nh n b o h M vào năm 1990. Mùi c v a m i c t cũng đc ượ
đăng ký làm nhãn hi u mùi cho bóng tennis d liêu t v vi c R
156/1998-2 c a C ng đng Châu Âu.
C s c a vi c b o h nhãn hi u âm thanh và mùi v (nhãn hi u phiơ
truy n th ng)
“Nhãn hi u là d u hi u dùng đ phân bi t hàng hóa, d ch v c a các t
ch c, cá nhân khác nhau”
(Kho n 16, Đi u 4, Lu t S h u Trí tu 2005, đc s a đi, b xung năm 2009) ượ
Xét v b n ch t, nhãn hi u chính là nh ng d u hi u dùng đ phân bi t
hàng hóa, d ch v . Âm thanh, hình nh đng , mùi h ng cũng là nh ngươ
d u hi u v n t n t i khách quan, có th c m nh n đc; b n thân chúng ượ
l i đa d ng, có s khác nhau trong cùng m t lo i hình nên có th dùng đ
đánh d u và phân bi t s n ph m, d ch v c a các nhà s n xu t, kinh
doanh khác nhau. Do v y, vi c s d ng các d u hi u phi truy n th ng làm
nhãn hi u là có c s và phù h p v i b n ch t, ch c năng c a nhãn hi u. ơ
Đi u ki n b o h nhãn hi u âm thanh và mùi v
T th c ti n b o h nhãn hi u phi truy n th ng c a m t s n c và ướ
d a trên nh ng quy đnh chung v đi u ki n b o h nhãn hi u truy n
th ng cho th y, vi c b o h nhãn hi u phi truy n th ng ph i đáp ng
nh ng đi u ki n sau:
Th nh t, d u hi u phi truy n th ng nh âm thanh, hình nh ư
đng, mùi h ng dùng làm nhãn hi u ph i có ươ kh năng phân bi t . Đây
là đi u ki n t i quan tr ng khi b o h nhãn hi u. Nhãn hi u là công c
đ nh n di n và ch d n ngu n g c hàng hóa, d ch v . Mu n th c hi n
đc s m nh này, tr c tiên b n thân d u hi u dùng làm nhãn hi uượ ướ
2
ph i có kh năng phân bi t. Vi c d a vào m t d u hi u có kh năng
phân bi t đ nh n di n, phân bi t và l a ch n hàng hóa là hoàn toàn có
c s . Tuy nhiên, mu n có kh năng phân bi t thì các d u hi u dùngơ
làm nhãn hi u phi truy n th ng c n ph i n i b t, n t ng, d nh n ư
bi t, d ghi nh và không mang tính miêu t hay tính công năng. M tế
s d u hi u tuy kh năng phân bi t không cao nh ng qua th c ti n lâu ư
dài s d ng đc ng i tiêu dùng th a nh n và đt đn tác d ng phân ượ ườ ế
bi t, ch d n ngu n g c hàng hóa, d ch v nên cũng có th coi là có
kh năng phân bi t.
Th hai, d u hi u dùng làm nhãn hi u phi truy n th ng ph i
t n t i d i ướ hình th c có kh năng c m nh n đc ượ . Đó là d u hi u có
th nhìn th y đi v i nhãn hi u hình nh đng, có th nghe th y đi
v i nhãn hi u âm thanh và có th ng i đc đi v i nhãn hi u mùi ượ
h ng. Nh v y, n u nhãn hi u truy n th ng là nh ng d u hi u cóươ ư ế
th c m nh n b ng th giác thì nhãn hi u phi truy n th ng (tr nhãn
hi u hình nh đng) l i là nh ng d u hi u có th c m nh n b ng
thính giác, kh u giác. Ngoài ra, do d u hi u âm thanh, hình nh đng là
nh ng d u hi u phi v t th cho nên m t s n c còn quy đnh các d u ướ
hi u này đc b o h khi chúng có kh năng th hi n d i hình th c ượ ướ
đ h a.
Hoa K , d u hi u âm thanh mu n đc đăng ký b o h t i C ượ ơ
quan S h u trí tu Hoa K (USPTO) ph i đáp ng đc 02 đi u ki n v tính ượ
ch c năng và kh năng phân bi t.
oTh nh t, đi u ki n v tính ch c năng: D u hi u xin đăng ký là m t
t ng th , hay ch là m t đc đi m có tính ch c năng? N u d u hi u này ch ế
là m t đc đi m có tính ch c năng thì s không đc đăng ký b o h nh ượ ư
m t nhãn hi u. Tòa án T i cao Hoa K đã tuyên b r ng m t đc đi m c a
nhãn hi u xin đăng ký b o h có tính ch c năng n u nó “c n thi t cho vi c ế ế
s d ng ho c cho m c đích c a s n ph m ho c nh h ng đn giá thành ưở ế
ho c giá tr c a s n ph m”.
Các nhân t đ quy t đnh tính ch c năng nh : Có ph i sáng ch h u ích? ế ư ế
Có nh m qu ng cáo - l i ích th c ti n? Có ph i là thi t k thay th ? Có ế ế ế
khi n ph ng pháp s n xu t đn gi n và r h n? Tuy nhiên, không c nế ươ ơ ơ
ph i d a trên t t c các nhân t k trên m i đ đ quy t đnh đc đi m đó ế
có tính ch c năng đi v i hàng hóa hay không, c th là tùy thu c vào t ng
tr ng h p, m t s ho c t t c các nhân t có th cùng t n t i.ườ
3
oTh hai, đi u ki n v kh năng phân bi t: N u d u hi u này không có ế
tính ch t ch c năng, nó có tính phân bi t không? C th là: B n ch t có kh
năng t phân bi t hay đt đc kh năng phân bi t hay không? M t s nhãn ượ
hi u phi truy n th ng có th v b n ch t có kh năng phân bi t. Ví d , các
nhãn hi u âm thanh có th mang kh năng phân bi t v b n ch t n u chúng ế
là “ng u nhiên, đc đáo và có kh năng phân bi t và có th đc s d ng ượ
nh m t o n t ng trong tâm trí ng i nghe và khi b t g p l i, ng i nghe ượ ườ ườ
có th nh n ra r ng m t s n ph m ho c d ch v đó xu t phát t m t ngu n
g c c th , dù không rõ tên ngu n”.
Nh ng l u ý khi đăng ký nhãn hi u âm thanh nh sau: (i) ư ư Yêu c u
b n v không áp d ng đi v i nhãn hi u âm nh c; (ii) N u m t nhãnế
hi u ch a âm nh c ho c t ng kèm âm nh c, ng i n p đn ph i n p ườ ơ
b n nh c đ l u l i nh b n mô t nhãn hi u HO C nh m t m u ư ư ư
v t; (iii) Đ minh h a r ng nhãn hi u âm thanh th c s ch d n và phân
bi t các d ch v và ch d n ngu n g c c a chúng, m u v t nên ch a
m t ph n đy đ v n i dung âm thanh đ th hi n b n ch t c a nhãn
hi u.
M t s nhãn hi u âm thanh đã đc c p t i Hoa K b i USPTO: ượ
Âm thanh là gi ng ng i đang hát t âm tr m ngân lên âm cao t ườ
“YAHOO” thu c ch s h u Yahoo!, Inc và nhãn hi u g m ba m i ươ
(30) n t nh c (B giáng 3, E giáng 4, D4, C4, B giáng 3, G3, B giáng 3, E
giáng 4, E giáng 4, D4, C4, D giáng 4, D4, D4, D4, B giáng 3, C4, B
giáng 3, D4, D4, B giáng 3, C4, G3, G3, B giáng 3, B3, C4, D4, E giáng 4
và G4. Nhãn hi u có bài nh c n n là gi i đi u Merrie) thu c ch s
h u Công ty gi i trí Time Warner.
Cách th c đăng kí b o h nhãn hi u âm thanh và mùi v
T kinh nghi m đã làm c a m t s n c, vi c b o h nhãn hi u ướ
phi truy n th ng cũng nên đc th c hi n theo cách th c đăng ký và xét ượ
nghi m đn gi ng v i vi c b o h nhãn hi u truy n th ng. ơ
Trong đó giai đo n đăng ký, ng i n p đn ph i l a ch n ho c ườ ơ
t o ra đc d u hi u phi truy n th ng đáp ng yêu c u làm nhãn hi u; ượ
xác đnh đc danh m c hàng hóa, d ch v s d ng nhãn hi u. Sau đó ượ
ng i n p đn ph i hoàn thi n h s đn và n p cho c quan đăng kýườ ơ ơ ơ ơ
nhãn hi u. Trong giai đo n xét nghi m đn, c quan đăng ký nhãn hi u ơ ơ
ti n hành các b c th m đnh hình th c, th m đnh n i dung đ xác đnhế ướ
ph m vi b o h nh m trao quy n nhãn hi u.
4
Do d u hi u dùng làm nhãn hi u phi truy n th ng đu có tính phi
v t th , kênh nh n bi t c a t ng lo i d u hi u này l i khác h n v i nhãn ế
hi u truy n th ng, cho nên khi đăng ký b o h nhãn hi u phi truy n th ng
c n l u ý m t s đi m khác bi t sau: ư
Đi v i nhãn hi u âm thanh: Ng i n p đn c n ph i thườ ơ
hi n âm thanh d i hình th c m t khuông nh c đc chia thành các ướ ượ
g ch nh p cùng các ký hi u âm nh c đ có th xác đnh đc đ tr m ượ
b ng, đ ngân vang c a nó. Đng th i h c n ch ra ph ng th c cũng ươ
nh công c dùng đ th hi n âm thanh đó. Ngoài ra, âm thanh cũng cóư
th ghi vào v t ghi đ n p kèm theo đn. Vi c này s đc bi t c n ơ
thi t đi v i nh ng âm thanh không có kh năng th hi n b ng khuôngế
nh c.
Đi v i nhãn hi u hình nh đng trên giao di n đi n
t : Ng i n p đn c n ph i th hi n hình nh đng d i d ng m tườ ơ ướ
chu i các hình nh đc b trí theo th t thay đi, n hi n, bi n ượ ế
đng c a nó. H còn ph i n p kèm theo b n mô t đ gi i thích các
hình nh n i ti p nhau di n t đi u gì. Ngoài ra, v t ghi d li u hình ế
nh đng kèm ch ng trình th hi n nó cũng r t có ý nghĩa đ xác ươ
đnh hình nh này.
Đi v i nhãn hi u mùi h ng: ươ Ng i n p đn c n ph i môườ ơ
t d u hi u mùi h ng sao cho ng i tiêu dùng bình th ng có th ươ ườ ườ
hi u đc, n p b n mô t đó kèm theo đn đăng ký nhãn hi u. H có ượ ơ
th b yêu c u ph i n p kèm theo hình nh ho c s n ph m th c c a
s n ph m s d ng nhãn hi u mùi h ng đó. ươ
Tóm l i, b o h nhãn hi u phi truy n th ng tuy có đi m gi ng v i
b o h nhãn hi u truy n th ng, nh ng do tính ch t ch t đc thù c a ư
nó nên b o h nhãn hi u phi truy n th ng cũng có nh ng đi m khác
bi t nh t đnh v đi u ki n, cách th c b o h . Đây chính là n i dung
c n quan tâm khi xem xét đa v n đ b o h nhãn hi u phi truy n ư
th ng vào quy đnh, đi u ch nh trong lu t.
III. Ví d v b o h âm thanh và mùi v m t s qu c gia trên th ế
gi i
5