TI U LU N MÔN : NH NG NGUYÊN LÝ C B N C A CH NGHĨAỂ Ậ Ữ Ơ Ả Ủ Ủ
MAC - LÊ NIN
“ V N Đ TÔN GIÁO TRONG TI N TRÌNH XÂY D NG CNXH VI T NAM”Ấ Ề Ế Ự Ở Ệ
PH N M Đ UẦ Ở Ầ
1. Lý do ch n đ tàiọ ề
Trong đ i s ng tinh th n c a con ng i tôn giáo luôn đóng m t vai trò nh t đ nh.ờ ố ầ ủ ườ ộ ấ ị
Cùng v i ti n trình phát tri n c a l ch s loài ng i, tôn giáo ra đ i và tr thành m tớ ế ể ủ ị ử ườ ờ ở ộ
hi n t ng xã h i. Có nhi u tôn giáo khác nhau trên th gi i nh ng nhìn chung m i tônệ ượ ộ ề ế ớ ư ọ
giáo đ u h ng t i con ng i v i nh ng giá tr t t đ p. Ch nghĩa c ng s n không phề ướ ớ ườ ớ ữ ị ố ẹ ủ ộ ả ủ
nh n tuy t đ i tôn giáo mà dung hòa tôn giáo trong đ i s ng, chính tr , xã h i đ phátậ ệ ố ờ ố ị ộ ể
tri n. n c ta cũng v y, tôn giáo đóng vai trò nh t đ nh trong đ i s ng tinh th n. Nhìnể Ở ướ ậ ấ ị ờ ố ầ
chung m i giáo lý c a các tôn giáo đ u ch a đ ng tính nhân văn sâu s c. Nh ng chi t lýọ ủ ề ứ ự ắ ữ ế
y giúp cho con ng i s ng v i nhau g n gũi h n, có trách nhi m h n v i b n thân,ấ ườ ố ớ ầ ơ ệ ơ ớ ả
c ng đ ng, v i s phát tri n chung c a toàn xã h i. Tôn giáo là s t do tin ng ng c aộ ồ ớ ự ể ủ ộ ự ự ưỡ ủ
m i công dân. Vì v y trong đ nh h ng trên con đ ng xây d ng xã h i ch nghĩa,ỗ ậ ị ướ ườ ự ộ ủ
Đ ng và nhà n c ta luôn coi tr ng vai trò c a các tôn giáo. M t khác Vi t Nam trongả ướ ọ ủ ặ ở ệ
l ch s , tôn giáo đã b l i d ng đ ph c v cho m c đích chính tr , và ngày nay v n cònị ử ị ợ ụ ể ụ ụ ụ ị ẫ
t n t i nh ng k l i d ng tôn giáo đ ch ng phá nhà n c xã h i ch nghĩa c a ta.ồ ạ ữ ẻ ợ ụ ể ố ướ ộ ủ ủ
Chính vì th mà m i ng i dân c n xác đ nh rõ t t ng t do tín ng ng ph i đi đôiế ỗ ườ ầ ị ư ưở ự ưỡ ả
v i ch p hành pháp lu t c a Đ ng và nhà n c. Đó cũng là lý do chúng em quy t đ nhớ ấ ậ ủ ả ướ ế ị
chon đ tài “ V n đ tôn giáo trong ti n trình xây d ng xã h i ch ngh a Vi t Nam ”ề ấ ề ế ự ộ ủ ỉ ở ệ
làm đ tài nghiên c u, đ tr c h t m i thành viên trong nhóm s có nh ng hi u biêtề ứ ể ướ ế ỗ ẽ ữ ể
nh t đ nh v các tôn giáo Vi t Nam. Đ ng th i xác đ nh rõ cách nhìn nh n , l a ch nấ ị ề ở ệ ồ ờ ị ậ ự ọ
tín ng ng góp ph n vào s phát tri n chung c a xã h i.ưỡ ầ ự ể ủ ộ
2. M c đích nghiên c uụ ứ
Tôn giáo là m t hình thái ý th c xã h i ra đ i và bi n đ i theo s bi n đ ng c aộ ứ ộ ờ ế ổ ự ế ộ ủ
hoàn c nh l ch s xã h i. Cũng t đó, chúng ta còn bi t m t cách khái quát r ng, tôn giáoả ị ử ộ ừ ế ộ ằ
còn t n t i trong quá trình xây d ng ch nghĩa xã h i. V y, trong quá trình xây d ng đó,ồ ạ ự ủ ộ ậ ự
tôn giáo còn t n t i là do nh ng nguyên nhân c th gì?ồ ạ ữ ụ ể
M t khác, n c ta hi n nay tôn giáo đang có xu h ng phát tri n, tr c tìnhặ ở ướ ệ ướ ể ướ
hình đó, đ góp ph n đ y m nh công cu c đ i m i đ t n c, c n ph i th c hi n t tể ầ ẩ ạ ộ ổ ớ ấ ướ ầ ả ự ệ ố
các ch tr ng, chính sách c a Đ ng v v n đ tôn giáo nh th nào? Trên đây chính làủ ươ ủ ả ề ấ ề ư ế
nh ng m c đích mà nhóm chúng em mu n h ng t i khi nghiên c u đ tài: “ V n đữ ụ ố ướ ớ ứ ề ấ ề
tôn giáo trong ti n trình xây d ng ch nghĩa xã h i Vi t Nam ’’ế ự ủ ộ ở ệ
3. N i dung nghiên c uộ ứ
Nhóm chúng em nghiên c u v đ tài: “V N Đ TÔN GIÁO TRONG TI N TRÌNHứ ề ề Ấ Ề Ế
XÂY D NG CNXH VI T NAM ’’Ự Ở Ệ
N i dung nghiên c u bao g m 3 ch ng và ph n k t lu n trình bày quan đi m c aộ ứ ồ ươ ầ ế ậ ể ủ
nhóm chúng em.
Ch ng 1.Tìm hi u chung v tôn giáo và tôn giáo Vi t Namươ ể ề ở ệ
Ch ng 2. Nh ng nguyên nhân ch y u cho s t n t i các tôn giáo n c ta.ươ ữ ủ ế ự ồ ạ ở ướ
Ch ng 3: Tôn giáo trong ti n trình xây d ng xã h i ch nghĩa Vi t Namươ ế ự ộ ủ ở ệ
4. K t qu nghiên c uế ả ứ
Hi u đ c b n ch t , ngu n g c và các v n đ c a tôn giáo. Bi t đ c nguyên nhânể ượ ả ấ ồ ố ấ ề ủ ế ượ
t n t i và nguyên t c gi i quy t v n đ tôn giáo trong quá trình xây d ng ch nghĩa xãồ ạ ắ ả ế ấ ề ự ủ
h i. N m v ng và bi t v n d ng nhi u quan đi m, chính sách tôn giáo c a Đ ng và nhàộ ắ ữ ế ậ ụ ề ế ủ ả
n c ta trong quá trình h c t p, công tác.ướ ọ ậ
PH N N I DUNGẦ Ộ
CH NG 1ƯƠ
TÌM HI U CHUNG V TÔN GIÁO VÀ TÔN GIÁO VI T NAMỂ Ề Ở Ệ
1.1 Tôn giáo và ý nghĩa c a tôn giáo trong đ i s ngủ ờ ố
a. Tôn giáo là gì?
Tôn giáo là m t hi n t ng xã h i ra đ i r t s m trong l ch s nhân lo i và t nộ ệ ượ ộ ờ ấ ớ ị ử ạ ồ
t i ph bi n h u h t các c ng đ ng ng i trong l ch s hàng ngàn năm qua. Nhìnạ ổ ế ở ầ ế ộ ồ ườ ị ử
chung b t c m t tôn giáo nào, v i hình thái phát tri n c a nó đ u bao g m: ý th c tônấ ứ ộ ớ ể ủ ề ồ ứ
giáo và h th ng t ch c tôn giáo cùng v i nh ng ho t đ ng mang tính ch t tín ng ngệ ố ổ ứ ớ ữ ạ ộ ấ ưỡ
nghi th c c a nó.ứ ủ
Tôn giáo không thu n tuý ch là m t hi n t ng xã h i mà còn là hi n t ng vănầ ỉ ộ ệ ượ ộ ệ ượ
hoá, l ch s , m t l c l ng có th c trong đ i s ng xã h i. Trong quá trình ho t đ ngị ử ộ ự ượ ự ờ ố ộ ạ ộ
th c ti n, con ng i ph i đ i m t v i th gi i hi n th c, đ i m t v i các hi n t ngự ễ ườ ả ố ặ ớ ế ớ ệ ự ố ặ ớ ệ ượ
di n ra trong t nhiên và trong xã h i nh : s m, ch p, mây m a, bão lũ... đ i m t v iễ ự ộ ư ấ ớ ư ố ặ ớ
các hi n t ng phân hoá giàu nghèo, nh ng b t công xã h i, s xung đ t gi a các bệ ượ ữ ấ ộ ự ộ ữ ộ
t c, b l c, chi n tranh, b nh t t... Đó là nh ng hi n t ng có th t, nh ng qua ph nộ ộ ạ ế ệ ậ ữ ệ ượ ậ ư ả
ánh c a tôn giáo l i tr thành siêu nhiên, th n thánh... Đi u này đã đ c Ph.Ăngghenủ ạ ở ầ ề ượ
kh ng đ nh: "T t c m i tôn giáo ch ng qua là s ph n ánh h o - vào trong đ u ócẳ ị ấ ả ọ ẳ ự ả ư ả ầ
con ng i - c a nh ng l c l ng bên ngoài chi ph i cu c s ng hàng ngày c a h ; chườ ủ ữ ự ượ ở ố ộ ố ủ ọ ỉ
là s ph n ánh trong đó nh ng l c l ng tr n th đã mang hình th c nh ng l c l ngự ả ữ ự ượ ầ ế ứ ữ ự ượ
siêu tr n th . "[1.tr461] ầ ế
- Tuy nhiên, dù hi u theo cách nào thì m i tôn giáo đ u ch a đ ng m t giá tr vănể ọ ề ứ ự ộ ị
hoá, đ o đ c, đ o lý t t đ p phù h p v i xã h i, v i truy n th ng bao đ i c a dân tôc .ạ ứ ạ ố ẹ ợ ớ ộ ớ ề ố ờ ủ
b. Ý nghĩa c a tôn giáo đ i v i đ i s ngủ ố ớ ờ ố
Hi n nay, trên tinh th n đ i m i nh n th c v tôn giáo, Đ ng và Nhà n c ta đãệ ầ ổ ớ ậ ứ ề ả ướ
nh n đinh tôn giáo là nhu c u c a m t b ph n nhân dân, trong tôn giáo có nh ng giá trậ ầ ủ ộ ộ ậ ữ ị
t t đ p v đ o đ c, văn hóa. V n đ tôn giáo đã đ c nhi u nhà khoa h c quan tâmố ẹ ề ạ ứ ấ ề ượ ề ọ
nghiên c u. Các giáo lý tôn giáo đ u ch a đ ng m t s giá tr đ o đ c nhân b n r t h uứ ề ứ ự ộ ố ị ạ ứ ả ấ ữ
ích cho vi c xây d ng n n đ o đ c m i và nhân cách con ng i Vi t Nam hi n nay. Giáệ ự ề ạ ứ ớ ườ ệ ệ
tr l n nh t c a đ o đ c tôn giáo là góp ph n duy trì đ o đ c xã h i, hoàn thi n nhânị ớ ấ ủ ạ ứ ầ ạ ứ ộ ệ
cách cá nhân, h ng con ng i đ n Chân - Thi n - M . Tuy nhiên, đ o đ c tôn giáoướ ườ ế ệ ỹ ạ ứ
cũng còn nhi u y u t tiêu c c, nó h ng con ng i đ n h nh phúc h o và làm m tề ế ố ự ướ ườ ế ạ ư ả ấ
tính ch đ ng, sáng t o c a con ng i. V n đ đ t ra là, c n nh n đi n đúng vai tròủ ộ ạ ủ ườ ấ ề ặ ầ ậ ệ
c a tôn giáo nh m phát huy nh ng giá tr t t đ p c a tôn giáo và h n chê nh ng tácủ ằ ữ ị ố ẹ ủ ạ ữ
đ ng tiêu c c c a nó đ i v i vi c hoàn thi n nhân cách con ng i Vi t Nam hi n nay.ộ ự ủ ố ớ ệ ệ ườ ệ ệ
Trong xu th đ i m i hi n nay, cùng v i nh ng chuy n bi n căn b n trong đ i s ngế ổ ớ ệ ớ ữ ể ế ả ờ ố
kinh t - xã h i, s đ i m i trong t duy lý lu n, trong nh n th c v tôn giáo cũng đã vàế ộ ự ổ ớ ư ậ ậ ứ ề
đangdi nra.ễ
Tr c đây, trong m t th i gian dài, chúng ta đã coi tôn giáo nh là "tàn d " c a xãướ ộ ờ ư ư ủ
h i cũ, là k t qu sai l m trong nh n th c c a con ng i. Tôn giáo b xem nh cái đ iộ ế ả ầ ậ ứ ủ ườ ị ư ố
l p v i ch nghĩa xã h i, v i khoa h c, k thu t hi n đ i và c n ph i lo i b .ậ ớ ủ ộ ớ ọ ỹ ậ ệ ạ ầ ả ạ ỏ
Tuy nhiên trong ti n trình xây d ng xã h i ch nghĩa, Đ ng và Nhà n c ta đã cóế ự ộ ủ ả ướ
nh ng nh n đ nh mang tính khách quan, khoa h c v tôn giáo, xác đ nh tôn giáo còn t nữ ậ ị ọ ề ị ồ
t i lâu dài và có m t s giá tr đ o đ c phù h p v i l i ích c a toàn dân, v i công cu cạ ộ ố ị ạ ứ ợ ớ ợ ủ ớ ộ
xây d ng xã h i m i và do v y, c n phát huy nh ng giá tr t t đ p v văn hóa, đ o đ cự ộ ớ ậ ầ ữ ị ố ẹ ề ạ ứ
c a tôn giáo. Đi u này có ý nghĩa quan tr ng trong vi c h ach đ nh chính sách tôn giáo,ủ ề ọ ệ ọ ị
b o v và tu t o các di s n văn hóa tôn giáo.ả ệ ạ ả
Vi c tìm hi u, ch ra chân giá tr c a các tôn giáo còn có ý nghĩa nh t đ nh trongệ ể ỉ ị ủ ấ ị
công cu c đ i m i hi n nay, khi mà chúng ta c n ph i huy đ ng m i ngu n l c thamộ ổ ớ ệ ầ ả ộ ọ ồ ự
gia vào s nghi p xây d ng đ t n c theo đ nh h ng xã h i ch nghĩa, trong đó có v nự ệ ự ấ ướ ị ướ ộ ủ ấ
đ quan tr ng là c ng c kh i đ i đoàn k t dân t c và k th a, phát huy nh ng giá trề ọ ủ ố ố ạ ế ộ ế ừ ữ ị
văn hóa đ o đ c trong tôn giáo vào vi c xây d ng n n đ o đ c m i, n n văn hóa tiênạ ứ ệ ự ề ạ ứ ớ ề
ti n, đ m đà b n s c dân t c.ế ậ ả ắ ộ
1.2 Các tôn giáo ph bi n n cổ ế ở ướ
Vi t Nam là m t Qu c gia đa tôn giáo, trong đó có 6 tôn giáo chính, t n t i vàệ ộ ố ồ ạ
phát tri n cùng v i ti n trình xây d ng ch nghĩa xã h i n c ta. Đó là: Ph t giáo,ể ớ ế ự ủ ộ ở ướ ậ
Thiên Chúa giáo, đ o Tin Lành, đ o H i, đ o Hòa H o, đ o Cao Đài. M i m t tôn giáoạ ạ ồ ạ ả ạ ỗ ộ
đ u mang nh ng nét đ c tr ng riêng, tuy v y các tôn giáo đ u có chung m t đ c đi mề ữ ặ ư ậ ề ộ ặ ể
đó là khuy n khích giáo dân c a đ o mình làm nh ng vi c t t đ o đ p đ i , ho t đ ngế ủ ạ ữ ệ ố ạ ẹ ờ ạ ộ
tôn giáo trên khuân kh c a pháp lu t Vi t Nam.ổ ủ ậ ệ
a) Đ o Ph tạ ậ
Ph t giáo đ c du nh p vào Vi t Nam t th k th VI, đ n đ i Lý (th k thậ ượ ậ ệ ừ ế ỷ ứ ế ờ ế ỷ ứ
XI) Ph t giáo vào giai đo n c c th nh và đ c coi là h t t ng chính th ng. Ph tậ ở ạ ự ị ượ ệ ư ưở ố ậ
giáo đ c truy n bá r ng rãi trong nhân dân và có nh h ng sâu s c t i đ i s ng xãượ ề ộ ả ưở ắ ớ ờ ố
h i, đ l i nhi u d u n trong lĩnh v c văn hoá, ki n trúc. Nhi u chùa, tháp đ c xâyộ ể ạ ề ấ ấ ự ế ề ượ
d ng trong th i kỳ này.Nhà nho Lê Quát h c trò Chu Văn An đã l y làm khó ch u khi toànự ờ ọ ấ ị
dân theo Ph t: “Ph t ch l y đi u h a phúc mà đ ng lòng ng i, sao mà sâu xa và b nậ ậ ỉ ấ ề ọ ộ ườ ề
ch c đ n nh v y? Trên t v ng công, d i đ n th dân, h làm cái gì thu c v Ph t,ắ ế ư ậ ừ ươ ướ ế ứ ễ ộ ề ậ
thì h t c gia tài cũng không ti c…’’ế ả ế
Ph t giáo Vi t Nam k t h p ch t ch vi c đ o v i vi c đ i. V n là m t tônậ ệ ế ợ ặ ẽ ệ ạ ớ ệ ờ ố ộ
giáo xu t th , nh ng vào Vi t Nam Ph t giáo tr lên r t nh p th : các cao tăng đ cấ ế ư ệ ậ ở ấ ậ ế ượ
nhà n c m i tham chính trong nh ng vi c h tr ng.Ph t t Vi t Nam hăng hái thamướ ờ ữ ệ ệ ọ ậ ử ệ
gia vào các ho t đ ng xã h i, các phong trào đ u tranh đòi hòa bình và đ c lâp dân t c,ạ ộ ộ ấ ộ ộ
đ nh cao là s ki n hòa th ng Thích Qu ng Đ c t thiêu vào mùa hè năm 1963. V i tínỉ ự ệ ượ ả ứ ự ớ
đi u giáo lý đ o Ph t luôn răn d y ng i ta s ng làm vi c thi n , tránh xa cái ác.ề ạ ậ ạ ườ ố ệ ệ
b) Đ o Thiên Chúaạ
Vào th k XVI, Công giáo (Thiên chúa giáo) truy n vào Vi t Nam do các giáo sĩế ỷ ề ệ
B đào nha, Tây ban nha và sau là Pháp. S truy n đ o giai đo n đ u ít g p tr ng i doồ ự ề ạ ạ ầ ặ ở ạ
tính khoan dung c a ng i Vi t Nam và tính không đ i d u c a tôn giáo b n đ a nh ngủ ườ ệ ố ầ ủ ả ị ư
s truy n đ o đ t k t qu không cao. Sau đó Pháp v n đ ng Giáo Hoàng cho phép đ cự ề ạ ạ ế ả ậ ộ ộ
quy n truy n đ o t i Vi t Nam. H i truy n giáo Pa-ri đ c thành l p năm 1660 cùngề ề ạ ạ ệ ộ ề ượ ậ
nhà n c Pháp tuy n ch n, đào t o giáo sĩ, c sang ho t đ ng Vi t Nam và m t sướ ể ọ ạ ử ạ ộ ở ệ ộ ố
n c khác.ướ
Trong nh ng năm g n đây Công giáo n c ta có chi u h ng phát tri n. Sữ ầ ướ ề ướ ể ố
l ng tín đ tăng do s gia tăng dân s t nhiên và m t s tín đ khô đ o, nh t đ o trượ ồ ự ố ự ộ ố ồ ạ ạ ạ ở
l i sinh ho t. S tín đ Công giáo n c ta hi n nay kho ng 5 tri u, hi n nay đang cóạ ạ ố ồ ướ ệ ả ệ ệ
cu c s ng n đ nh và ph n kh i tr c cu c đ i m i và chính sách tôn giáo c a Đ ngộ ố ổ ị ấ ở ướ ộ ổ ớ ủ ả
đang chăm lo c i thi n đ i s ng và tham gia vào các ho t đ ng xã h i nhân đ o, an ninhả ệ ờ ố ạ ộ ộ ạ
tr t t , phòng ch ng các t n n xã h i và th hi n cu c s ng theo ph ng châm “t tậ ự ố ệ ạ ộ ể ệ ộ ố ươ ố
đ i, đ p đ o”, “kính Chúa yêu n c”. ờ ẹ ạ ướ
