Tìm vốn cho doanh
nghiệp (phần 2)
Ngoài vốn vay ngân hàng, doanh nghiệp có thể tìm vốn qua hình
thức phát hành cổ phiếu, trái phiếu, mua chịu hàng hóa, đi thuê
tài chính hay liên doanh liên kết.
Doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm tới 97% tổng số doanh nghiệp
tại Việt Nam, đóng góp hơn 40% tổng sản phẩm quốc nội, nhưng
lại gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận các kênh huy động vốn
chính thức, do quy mô nhỏ, uy tín chưa cao. Tuy nhiên, nếu biết
gõ đúng cửa, doanh nghiệp vẫn có cách để gỡ bài toán vốn.
Phát hành cổ phiếu
Thị trường chứng khoán được xem là kênh huy động vốn quan
trọng của các doanh nghiệp. Chỉ trong 5 tháng đầu năm 2010,
theo thống kê của Công ty Truyền thông Tài chính Stox Plus, đã
có 38,5% doanh nghiệp niêm yết công bố kế hoạch phát hành cổ
phiếu, dự kiến sẽ huy động được 32.000 tỉ đồng.
Tuy nhiên, việc phát hành cổ phiếu ồ ạt đã khiến thị trường
chứng khoán bị bội thực nguồn cung. Vì thế, kênh huy động này
đã thực sự không còn thu hút trong thời gian gần đây. Mặc dù
vậy, với đặc điểm vừa có thể gọi vốn từ cổ đông vừa có thể chào
bán riêng lẻ cho đối tác, công nhân viên chức, việc phát hành cổ
phiếu vẫn được nhiều doanh nghiệp ưa chuộng.
Phát hành trái phiếu
Trong 6 tháng đầu năm 2010, thị trường đã chứng kiến các đợt
phát hành trái phiếu thành công của nhiều doanh nghiệp như
Công ty Cổ phần Long Hậu, Công ty Cổ phần Vincom, Tập đoàn
Sông Đà, Tập đoàn Điện lực Việt Nam.
Điều này đã cho thấy sức hấp dẫn của kênh phát hành trái phiếu.
Bởi lẽ, doanh nghiệp có thể tránh bị pha loãng cổ phiếu, được
hưởng ưu đãi thuế đối với vốn vay và giảm chi phí sử dụng vốn.
Đặc biệt, nếu phát hành trái phiếu chuyển đổi, doanh nghiệp chỉ
phải trả mức lãi suất rất thấp, thậm chí không phải trả lãi (như đợt
phát hành trái phiếu chuyển đổi của Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai
và Tập đoàn Hòa Phát vào cuối năm 2009).
Để đảm bảo cho sự thành công của đợt phát hành, ông Mạc
Quang Huy, phụ trách quản lý tài sản và vốn của Ngân hàng Đầu
tư Nomura Australia, cho rằng, doanh nghiệp phải minh bạch và
uy tín. Bởi thế, trong số các doanh nghiệp đã phát hành thành
công trái phiếu, có thể thấy đó hoặc là tập đoàn lớn thuộc sở hữu
nhà nước hoặc là các công ty niêm yết và có những dự án hấp
dẫn.
Trong khi đó, các doanh nghiệp vừa và nhỏ lại yếu về năng lực
quản lý, công nghệ lạc hậu, thiếu nhân lực, vốn ít, lại bị hạn chế
trong việc lập dự án, phương án sản xuất, hệ thống sổ sách kế
toán thiếu minh bạch. Vì thế, cơ hội tiếp cận kênh huy động vốn
này không cao.
Đi thuê tài chính
Đi thuê tài chính là hoạt động đi vay thông qua việc thuê mướn
máy móc, thiết bị, phương tiện và các tài sản khác nhằm phục vụ
sản xuất kinh doanh. Ở Mỹ, cứ 10 doanh nghiệp thì có đến 8 thuê
tài chính vì tính linh hoạt và tiện lợi của hình thức này.
Khi thuê mướn tài sản, doanh nghiệp tránh được rủi ro do tài sản
mất giá. Ngoài ra, khi có nhu cầu thay đổi hoặc nâng cấp tài sản,
doanh nghiệp có thể tùy cơ ứng biến bằng cách thuê bổ sung
hoặc ngừng thuê. Doanh nghiệp chỉ trả chi phí cho thời gian sử
dụng thiết bị thay vì phải chi trả toàn bộ giá trị thiết bị. Vì thế, việc
đi thuê tài chính cho phép doanh nghiệp linh hoạt về vốn, thanh
toán, tận dụng được cơ hội kinh doanh và không làm ảnh hưởng
tới hạn mức tín dụng của doanh nghiệp khi đi vay ngân hàng.
Doanh nghiệp cũng hưởng được một khoản lợi về thuế so với
việc sở hữu tài sản…
Tuy nhiên, ở Việt Nam hình thức này lại chưa phổ biến. Nguyên
nhân là giá cho thuê tài chính (phí khấu hao tài sản, phí bảo
hiểm...) còn cao. Ngoài ra, hành lang pháp lý về cho thuê tài
chính vẫn chưa hoàn thiện.
Mua chịu hàng hóa
Đây là hình thức chiếm dụng vốn giữa các doanh nghiệp với
nhau thông qua việc mua chịu hàng hóa và trả chậm. Việc chiếm
dụng này có thể phải trả phí (lãi, chiết khấu) hoặc không tùy vào
mối quan hệ giữa các bên. Tuy nhiên, khi tận dụng được nguồn