BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP
Võ Thị Hải Hiền
PHÁT TRIỂN RỪNG TRỒNG GỖ LỚN TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH QUẢNG TRỊ
Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp
Mã số: 9620115
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH KINH TẾ
HÀ NỘI, NĂM 2024
1
MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam là một nước có tiềm năng lớn về ngành lâm nghiệp. Cuộc sống của đại bộ phận người
dân ở vùng núi rất gắn bó với rừng, nhưng trình độ quản lý rừng chưa cao nên mặc dù đã có nhiều dấu
hiệu tích cực về trồng và bảo vệ rừng từ sự quan tâm của Đảng và nhà nước, song kinh tế rừng vẫn còn
thấp, chưa đáp ứng mong đợi của người trồng rừng cũng như nền kinh tế đất nước. Việt Nam vẫn phải
đổi mặt với các thách thức lớn; Một là, nguồn cung gỗ từ rừng trồng trong nước chưa đáp ứng đủ cầu gỗ
nguyên liệu cho chế biến; Hai là, tỷ trọng gỗ lớn thấp, thiếu gỗ chất lượng cao; Ba là, gỗ từ rừng trồng
trong nước chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu kiểm soát nguồn gốc gỗ hợp pháp.
Mỗi năm Việt Nam nhập khẩu khoảng 1,5 – 2 triệu m3 gỗ tròn và gỗ xẻ có nguồn gốc từ các quốc
gia nhiệt đới, là nguồn gỗ có nguy cơ rủi ro về pháp lý, chiếm 30 - 40% tổng lượng gỗ nguyên liệu nhập
khẩu. Điều đó không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh ngành gỗ Việt mà làm giảm mất cơ hội trong
việc sử dụng nguồn gỗ rừng trồng trong nước có nguồn gốc của các nông hộ. Thực tế, Việt Nam tiêu thụ
gỗ nguyên liệu khoảng 32 triệu m3/năm, mà nguồn cung trong nước chỉ giới hạn khoảng 2 triệu m3/năm.
Điều này cho thấy, Việt Nam hàng năm vẫn phải nhập khẩu gỗ nguyên liệu. Đặc biệt, gỗ tròn và gỗ xẻ
nhập khẩu đều là gỗ có quy cách lớn, chất lượng cao trong nguồn cung trong nước chưa đủ khả năng đáp
ứng nội địa.
Trong bối cảnh hiện nay, sự cạnh tranh gay gắt về nguyên liệu khi Trung Quốc, Lào và Campuchia
đóng cửa rừng tự nhiên, cùng với việc giá gỗ nguyên liệu từ Châu Phi tăng cao, việc tìm kiếm nguồn gỗ
trở nên khó khăn hơn. Đối với Việt Nam, việc thực hiện chiến lược ứng phó với biến đổi khí hậu và tiếp
tục duy trì đóng cửa rừng tự nhiên ít nhất đến năm 2030, rừng đặc dụng, phòng hộ (khoảng 7 triệu ha)
phải giữ nguyên, 4 triệu ha rừng phòng hộ cần phục hồi. Tổng diện tích rừng sản xuất có thể khai khác
chỉ còn khoảng 4 triệu ha. Như vậy, vấn đề phát triển rừng trồng sản xuất nói chung, rừng trồng gỗ lớn
được đặt ra thật sự cần thiết.
Quảng Trị là tỉnh có nhiều lợi thế và tiềm năng trồng rừng kinh doanh. Tuy diện tích rừng trồng
của Tỉnh tăng hàng năm, nhưng năng suất và chất lượng rừng còn thấp, thu nhập do rừng mang lại chưa
cao. Giá cả thị trường và việc thu mua không ổn định gây nên sự chèn ép, cạnh tranh làm ảnh hưởng đến
kinh tế của chủ rừng. Ngoài ra, khí hậu của Tỉnh chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc kèm theo mưa
nên dễ gây lũ lụt. Nếu phát triển rừng gỗ lớn, gỗ có giá trị kinh tế cao thay cho việc trồng rừng nguyên
liệu gỗ nhỏ trồng với chu kỳ ngắn hiện nay để thay đổi cách trồng rừng manh mún, nhỏ lẻ, giảm biến đổi
khí hậu, hạn chế khắc phục được bão lũ thiên tai xảy ra.
Quảng Trị đã thực hiện thành công nhiều mô hình chuyển đổi trồng rừng gỗ nhỏ sang trồng rừng
kinh doanh gỗ lớn có chứng chỉ FSC. Nhờ vậy, Quảng Trị được đánh giá là một trong những tỉnh đầu tiên
tại Việt nam được cấp chứng nhận quản lý rừng bền vững theo tiêu chuẩn FSC cho các tổ chức, mô hình
nhóm hộ gia đình. Những năm qua, các chủ rừng trên địa bàn Tỉnh đã trồng rừng kinh doanh thành công
trên đất rừng được giao và cũng đã bước đầu thực hiện trồng mới và chuyển đổi sang trồng rừng gỗ lớn
2
đối với loài cây Keo lai là chủ đạo, chu kỳ kinh doanh 10 - 12 năm và được sơ bộ đánh giá hiệu quả kinh
tế cao.
Trước xu hướng phát triển trồng rừng gỗ lớn đang đặt ra, Tôi thực hiện nghiên cứu luận án với tên
đề tài: “Phát triển rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị ” là thực sự có ý nghĩa về cả lý luận
và thực tiễn.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng phát triển rừng trồng gỗ lớn, đề xuất một số giải pháp góp phần
phát triển rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Tổng luận những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển rừng trồng gỗ lớn.
- Đánh giá thực trạng phát triển rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
- Đề xuất một số giải pháp góp phần phát triển rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
1.3. Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi nghiên cứu chính của đề tài: “Làm thế nào để phát triển rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn
tỉnh Quảng Trị trong điều kiện hiện nay?”.
Câu hỏi này hình thành các câu hỏi nghiên cứu cụ thể như sau:
(i) Phát triển rừng trồng gỗ lớn dựa trên những cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn nào?
(ii) Thực trạng phát triển rừng trồng gỗ lớn hiện nay của Tỉnh như thế nào?
(iii) Hiệu quả kinh tế rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn Tỉnh được xác định ra sao?
(iv) Những yếu tố nào ảnh hưởng đến phát triển rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị ?
(v) Những giải pháp nào nên thực hiện trong thời gian tới để thúc đẩy phát triển rừng trồng gỗ
lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị ?
1.4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Phát triển rừng trồng gỗ lớn cây Keo lai địa bàn tỉnh Quảng Trị.
- Đối tượng khảo sát: Các chủ rừng có vốn đầu tư trồng rừng hoạt động trên địa bàn tỉnh Quảng
Trị.
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về nội dung
+ Đề tài tập trung vào vấn đề phát triển rừng trồng gỗ lớn bằng cây Keo lai trên địa bàn tỉnh
Quảng Trị. Nghiên cứu cho các khu rừng Keo lai được trồng thuần loài, đều tuổi do các hộ gia đình quản
lý mà chưa tiếp cận đến sự tham gia của các công ty lâm nghiệp, của các tổ chức tham gia trồng rừng
khác.
+ Nghiên cứu sự phát triển rừng trồng gỗ lớn ở giai đoạn sản xuất lâm nghiệp: Từ giai đoạn trồng
rừng mới và chuyển hoá rừng trồng gỗ nhỏ sang gỗ lớn tới giai đoạn chặt hạ.
+ Giới hạn trong điều kiện cho phép phù hợp, đề tài nghiên cứu điểm với cây Keo lai:
3
(i) Là giống cây lâm nghiệp chính, được trồng phổ biến (>80%) trên địa bàn Tỉnh. Hiện tại ở tỉnh
Quảng Trị, chưa có loài cây nào có ưu thế và được sử dụng rộng rãi hơn cây Keo lai trong trồng rừng sản
xuất.
(ii) Theo đề án phát triển rừng trồng gỗ lớn tỉnh Quảng Trị đến năm 2025, định hướng đến năm
2030, cây Keo lai là loài cây được lựa chọn xây dựng mô hình thí điểm chuyển hoá rừng, trồng rừng kinh
doanh gỗ lớn tại tỉnh Quảng Trị.
(iii) Là loài cây sinh trưởng nhanh, có thể sinh trưởng trên đất nghèo dinh dưỡng. Nếu chăm sóc
đúng quy trình kỹ thuật, Keo lai sẽ ít bị bệnh, giảm thiểu được chi phí chữa bệnh cho cây. Nếu được chăm
sóc và bón phân thích hợp, Keo lai trên đất nghèo dinh dưỡng vẫn sinh trưởng nhanh.
- Phạm vi về không gian: Nghiên cứu được thực hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
- Phạm vi về thời gian
Các thông tin, số liệu thứ cấp được tổng hợp trong giai đoạn 2011 - 2022
Các thông tin, số liệu sơ cấp điều tra, khảo sát trong giai đoạn 2018 - 2022.
Các giải pháp được đề xuất cho giai đoạn 2023 - 2030.
1.5. Nội dung nghiên cứu
- Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển rừng trồng gỗ lớn.
- Thực trạng phát triển rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
- Hiệu quả kinh tế rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
- Yếu tố ảnh hưởng tới phát triển rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn Tỉnh.
- Định hướng, giải pháp phát triển rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn Tỉnh.
1.6. Những đóng góp mới của luận án
- Về lý luận:
Luận án đã vận dụng lý thuyết và phương pháp tiếp cận để nghiên cứu phát triển rừng trồng gỗ
lớn trong điều kiện cụ thể của tỉnh Quảng Trị.
Áp dụng phương pháp xác định sản lượng và đánh giá hiệu quả kinh tế rừng trồng để đánh giá
phát triển rừng trồng gỗ lớn.
Đưa ra phương pháp xác định các yếu tố ảnh hưởng tới phát triển rừng trồng gỗ lớn.
- Về thực tiễn:
Từ tổng hợp thực tiễn phát triển rừng trồng gỗ lớn trong nước và nước ngoài, luận án chỉ ra được
những khoảng trống, sự khác biệt giữa cơ sở lý luận và thực tiễn.
Cung cấp cơ sở dữ liệu về thực trạng phát triển rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Luận
án đã vận dụng các chỉ tiêu kĩ thuật để xác định sản lượng rừng, đánh giá hiệu quả kinh tế trồng rừng
nhằm xác định được giá trị bằng tiền trong phát triển rừng trồng gỗ lớn tại tỉnh Quảng Trị.
Luận án dựa vào kết quả hồi quy từ việc thu thập số liệu ở địa bàn để đề xuất các giải pháp cho
các bên liên quan (Nhà nước, địa phương, doanh nghiệp, nhà khoa học…) làm cơ sở khuyến cáo các chủ
rừng phát triển rừng gỗ lớn tỉnh Quảng Trị.
1.7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
- Ý nghĩa khoa học:
4
Luận án đã góp phần làm rõ hơn lý thuyết về phát triển và khái niệm gỗ lớn trong phát triển rừng
trồng gỗ lớn, là tài liệu tham khảo đối với các nhà nghiên cứu các nhà hoạch định chính sách.
- Ý nghĩa thực tiễn:
Luận án đã đánh giá được thực trạng phát triển rừng trồng gỗ lớn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị
thông qua các chỉ tiêu phản ánh về số lượng và chất lượng. Chỉ rõ được điểm manh, điểm yếu, cơ hội và
thách thức trong phát triển rừng trồng gỗ lớn và chỉ ra điểm thành thục tối ưu trong khai thác để đạt hiệu quả kinh
tế cao nhất là 11 năm.
Luận án cũng đã chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng tới phát triển rừng trồng gỗ lớn nhằm đề xuất các giải pháp
cho các bên liên quan thuyết phục chủ rừng kéo dài thời gian trồng rừng, nhằm phát triển rừng trồng gỗ lớn trên
địa bàn Tỉnh.
Kết quả nghiên cứu có thể làm tài liệu tham khảo đối với công tác hoạch định và thực thi trồng rừng của
Tỉnh và các địa phương khác.
