] BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGHỆ THUẬT TRUNG ƯƠNG
ĐỀ CƯƠNG LUẬN VĂN
TRUYỀN DẠY CỒNG CHIÊNG GIẺ TRIÊNG CHO HS TRƯỜNG
PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ HUYỆN ĐẮK GLEI, TỈNH KON
TUM
Học viên: Võ Thị Ti Na ; Khóa: 9 (2017 - 2019)
Chuyên ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học Âm nhạc
Mã số: 8140111
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮ
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGHỆ THUẬT TRUNG ƯƠNG
VÕ THỊ TI NA
TRUYỀN DẠY CỒNG CHIÊNG GIẺ TRIÊNG CHO
HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ
ĐĂK GLEI, TỈNH KON TUM
LUẬN VĂN THẠC SĨ
LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ÂM NHẠC
Khóa 9 (2017 - 2019)
Hà Nội, 2019
1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Vào năm 2005, không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được
UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể thế giới, cùng với 10 di sản
phi vật thể khác trở thành niềm tự hào của mỗi người dân Việt Nam.
Cồng chiêng Tây Nguyên có nguồn gốc truyền thống văn hóa, lịch sử
rất lâu đời. Không chỉ vậy, cồng chiêng Tây Nguyên còn mang giá trị tâm linh
hết sức sâu sắc, được sử dụng trong nhiều nghi lễ, tín ngưỡng quan trọng.
Tuy nhiên, hiện nay một số lớp trẻ chưa hiểu hết giá trị và ý nghĩa của
không gian văn hoá cồng chiêng nên ít quan tâm, yêu thích, tìm hiểu.
Theo tổ chức UNESCO, việc giáo dục âm nhạc truyền thống cho HS
các trường phổ thông có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nhằm làm tăng sự hiểu
biết, khơi gợi tình yêu của thế hệ trẻ đối với những di sản văn hóa của cha
ông.
Hiện nay vấn đề bảo tồn và phát huy các di sản văn hoá phi vật thể
đang rất được quan tâm và đã có những đề tài nghiên cứu về vấn đề này, đây
không phải là đề tài mới nhưng chưa có đề tài nào nghiên cứu về việc truyền
dạy cồng chiêng Giẻ Triêng cho HS.
Hướng đi của Luận văn có thể được coi là mới mẻ, phù hợp với xu thế hiện
nay và sẽ đem lại những giá trị tích cực trong việc góp phần lưu giữ, bảo tồn di
sản phi vật thể của mảnh đất Tây Nguyên nói riêng và của thế giới nói chung.
2. Tình hình nghiên cứu
Đã có nhiều tài liệu, công trình, sách, bài báo, luận văn, luận án liên
quan đến đề tài; có thể kể đến như: Văn hóa cồng chiêng các dân tộc của tác
giả Đào Huy Quyền (2010), Kiệt tác di sản truyền miệng và phi vật thể của
nhân loại của Viện VHTT (2006). Luận văn tốt nghiệp chuyên ngành Lý luận
và Phương pháp dạy học Âm nhạc tại Trường Đại học sư phạm Nghệ thuật
TW Đưa Cồng chiêng Mường vào chương trình giáo dục âm nhạc cho bậc
2
Trung học cơ sở ở tỉnh Hòa Bình của Nguyễn Quang Nhã năm 2014. Hay như
luận văn tốt nghiệp chuyên ngành Lý luận và Phương pháp dạy học Âm nhạc
tại Trường Đại học sư phạm Nghệ thuật TW Dạy học cồng chiêng của tộc
người Jrai và Bahnar cho học sinh Trường Trung cấp văn hóa nghệ thuật Gia
Lai của Phan Công Sĩ Tiến năm 2017. Luận án Tiến sĩ chuyên ngành Văn hóa
dân gian tại Viện nghiên cứu văn hóa Cồng chiêng Mường của Kiều Trung
Sơn năm 2010.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các biện pháp truyền dạy cồng chiêng Giẻ Triêng cho học sinh
Trường Phổ thông dân tộc nội trú Đăk Glei, tỉnh Kon Tum.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu: Cấu trúc âm nhạc và cách diễn tấu cồng chiêng Giẻ
Triêng
- Làm rõ những điều kiện cần và đủ cho việc truyền dạy cồng chiêng
Giẻ Triêng tại Trường Phổ thông dân tộc nội trú Đăk Glei, tỉnh Kon Tum
- Xác định biện pháp để truyền dạy cồng chiêng Giẻ Triêng học sinh
Trường Phổ thông dân tộc nội trú Đăk Glei, tỉnh Kon Tum
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Nghệ thuật cồng chiêng của người Giẻ Triêng và biện pháp truyền dạy
cồng chiêng Giẻ Triêng
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Một số bài chiêng của dân tộc Giẻ Triêng trên địa bàn huyện Đăk
Glei, tỉnh Kon Tum
3
- Địa điểm: Đề tài nghiên cứu truyền dạy cồng chiêng Giẻ Triêng cho
học sinh khối 11 tại Trường Phổ thông dân tộc nội trú Đăk Glei trong hoạt
động ngoại khóa
- Thời gian: Năm học 2018 - 2019
- Qui mô nghiên cứu: Truyền dạy 1 bài cồng chiêng Giẻ Triêng
5. Phương pháp nghiên cứu
Trong luận văn này, chúng tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu
sau: Phương pháp điền dã dân tộc học, quan sát, phương pháp nghiên cứu tài
liệu, phương pháp thực nghiệm. Ngoài ra còn sử dụng các phương pháp khác
như: Phương pháp phỏng vấn, phương pháp thu thập số liệu… để có những
kết luận mang tính khách quan trong nghiên cứu.
6. Những đóng góp của luận văn
- Góp phần vào việc nâng cao giáo dục giá trị của công chiêng Giẻ
Triêng cho học sinh Trường Phổ thông dân tộc nội trú Đăk Glei.
7. Bố cục của Luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Tài liệu tham khảo, Phụ lục, nội dung Luận văn
gồm 2 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn
Chương 2: Biện pháp truyền dạy cồng chiêng Giẻ Triêng cho học sinh
Trường Phổ thông dân tộc nội trú Đắk Glei
4
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Một số khái niệm
1.1.1. Truyền dạy
Truyền dạy cũng là một trong những hình thức của hoạt động dạy học,
thông qua phương pháp truyền khẩu (truyền miệng) hoặc truyền tay để truyền
lại vốn tri thức hoặc kỹ năng của người này cho người khác. Tuy nhiên, khái
niệm Truyền dạy thường được sử dụng trong văn hóa dân gian và phương
pháp dân gian. Khác với khái niệm Dạy học (là hoạt động giữa hai chủ thể
người dạy và người học. Trong đó người học chủ động tích cực tự điều khiển
mọi hoạt động nhận thức dưới sự tổ chức và hướng dẫn của người dạy nhằm
thực hiện mục tiêu đào tạo và nhiệm vụ dạy học) là khái niệm thường dùng
trong hệ thống giáo dục.
Truyền khẩu là dùng miệng, dùng lời nói để truyền đạt từ người này sang
người khác (hoặc từ thế hệ này sang thế hệ khác).
1.1.2. Cồng chiêng
Trong cuốn Cồng chiêng Mường của Kiều Trung Sơn, tác giả nhận
định Khái niệm cồng chiêng bao gồm ba dấu hiệu bản chất, đó là:
“Cồng chiêng - một loại nhạc khí
Cồng chiêng - một hiện tượng văn hóa tộc người
Cồng chiêng - một loại hình nghệ thuật” [29; 23].
Cồng chiêng Giẻ Triêng cũng tồn tại trong nó ba dấu hiệu bản chất đã
nêu trên. Cồng chiêng Giẻ Triêng là một loại nhạc khí có cấu tạo đơn giản,
với nhiều kích thước khác nhau của người Giẻ Triêng. Người Giẻ Triêng sử
dụng chiêng ở nhiều lễ hội, nghi lễ quan trọng của đời người, gắn với tín
ngưỡng thờ thần (Giàng). Các đặc trưng về đặc điểm, hình thức cấu tạo, hệ
thống bài bản, phương thức diễn tấu, đặc biệt là các hình thức chủ điệu, đa