Viêm ruột hoại tử sơ sinh

VIEÂM RUOÄT HOAÏI TÖÛ SÔ SINH<br /> I. ÑÒNH NGHÓA:<br />  Vieâm ruoät hoaïi töû sô sinh laø beänh lyù ñöôøng tieâu hoùa naëng, thöôøng gaëp ôû<br /> treû non thaùng. Nguyeân nhaân chöa roõ, nhieàu yeáu toá coù lieân quan ñeán<br /> sinh beänh hoïc: nhieãm truøng, dinh döôõng qua ñöôøng tieâu hoùa, toån<br /> thöông maïch maùu taïi choã.<br />  Tæ leä maéc caøng taêng neáu treû caøng non thaùng, beänh thöôøng khôûi phaùt<br /> trong voøng 3-10 ngaøy sau sanh.<br /> II. CHAÅN ÑOAÙN:<br /> 1. Coâng vieäc chaån ñoaùn:<br /> a) Hoûi:<br />  Khai thaùc tieàn söû tìm caùc yeáu toá nguy cô.<br />  Tieâu ra maùu, buù keùm, oïc söõa.<br />  Caùc yeáu toá nguy cô sau sanh:<br /> - Sanh ngaït.<br /> - Suy hoâ haáp sau sanh (beänh maøng trong).<br /> - Coù ñaët catheter ñoäng-tónh maïch roán, thay maùu.<br /> - Soác.<br /> - Haï thaân nhieät.<br /> - Thieáu maùu, ña hoàng caàu.<br />  Dinh döôõng:<br /> - AÊn söõa coâng thöùc.<br /> - Löôïng söõa quaù nhieàu vaø toác ñoä quaù nhanh.<br /> b) Khaùm:<br /> Caùc trieäu chöùng cuûa vieâm ruoät hoaïi töû sô sinh goàm 2 nhoùm:<br />  Trieäu chöùng toaøn thaân raát gioáng nhieãm truøng huyeát.<br />  Trieäu chöùng tieâu hoùa.<br /> b.1 Tìm trieäu chöùng toaøn thaân:<br /> - Li bì<br /> - Côn ngöng thôû<br /> - Thaân nhieät khoâng oån ñònh<br /> - Töôùi maùu da keùm<br /> b.2 Tìm trieäu chöùng ñöôøng tieâu hoùa:<br /> - Chöôùng buïng<br /> - Khoâng dung naïp söõa<br /> - Oïc söõa hoaëc dòch xanh<br /> - Tieâu maùu ñaïi theå hoaëc vi theå<br /> - Sôø thaáy khoái ôû buïng<br /> - Thaønh buïng neà ñoû<br /> Caùc trieäu chöùng coù theå khôûi phaùt töø töø hoaëc ñoät ngoät:<br /> <br /> <br /> <br /> Khôûi phaùt ñoät ngoät:<br /> Treû ñuû thaùng hoaëc non thaùng<br /> Toång traïng dieãn tieán xaáu raát nhanh<br /> Suy hoâ haáp<br /> Soác, toan chuyeån hoùa<br /> Chöôùng buïng roõ reät<br />  Khôûi phaùt töø töø:<br /> - Thöôøng ôû treû non thaùng<br /> - Toång traïng xaáu töø töø trong voøng 1-2 ngaøy<br /> - Khoâng dung naïp söõa<br /> - Tính chaát phaân thay ñoåi<br /> - Buïng chöôùng töøng ñôït<br /> - Maùu aån trong phaân<br /> c) Ñeàø nghò xeùt nghieäm:<br />  Caùc xeùt nghieäm ñaùnh giaù nhieãm truøng: pheát maùu, CRP, caáy maùu<br />  Khí maùu, ñieän giaûi ñoà, chöùc naêng ñoâng maùu<br />  Tìm maùu aån trong phaân<br />  X quang buïng:<br /> - Hình aûnh hôi trong thaønh ruoät: laø daáu hieäu ñaëc tröng giuùp chaån ñoaùn<br /> - Hôi töï do trong oå buïng: cho bieát bieán chöùng thuûng ruoät<br /> - Quai ruoät baát ñoäng daõn to treân nhieàu phim: cho bieát quai ruoät hoaïi töû<br /> - Khoâng coù hôi ruoät: vieâm phuùc maïc<br /> 2. Chaån ñoaùn:<br />  Vieâm ruoät hoaïi töû sô sinh giai ñoaïn I (chaån ñoaùn coù theå):<br /> - Trieäu chöùng toaøn thaân: thaân nhieät khoâng oån ñònh, côn ngöng thôû, li bì<br /> - Trieäu chöùng tieâu hoùa: söõa cuõ toàn ñoïng taêng daàn, chöôùng buïng, tieâu<br /> maùu vi theå/ñaïi theå<br /> - X quang buïng: bình thöôøng hoaëc lieät ruoät nheï<br />  Vieâm ruoät hoaïi töû sô sinh giai ñoaïn II A (chaån ñoaùn chaéc chaén – nheï):<br /> - Trieäu chöùng toaøn thaân: gioáng giai ñoaïn I<br /> - Trieäu chöùng tieâu hoùa: gioáng giai ñoaïn I + maát nhu ñoäng ruoät<br /> - X quang buïng: quai ruoät daõn, hôi trong thaønh ruoät<br />  Vieâm ruoät hoaïi töû sô sinh giai ñoaïn II B (chaån ñoaùn chaéc chaén – trung<br /> bình):<br /> - Trieäu chöùng toaøn thaân: gioáng giai ñoaïn I + toan chuyeån hoùa vaø giaûm<br /> tieåu caàu nheï<br /> - Trieäu chöùng tieâu hoùa: gioáng giai ñoaïn IIA + ñeà khaùng thaønh buïng +<br /> vieâm moâ teá baøo thaønh buïng hoaëc sôø buïng thaáy khoái 1/4 döôùi phaûi<br /> - X quang buïng: gioáng IIA+ hôi tónh maïch cöûa  dòch oå buïng<br />  Vieâm ruoät hoaïi töû sô sinh giai ñoaïn IIIA (chaån ñoaùn chaéc chaén –naëng):<br /> - Trieäu chöùng toaøn thaân: gioáng IIB + soác, DIC<br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> Trieäu chöùng tieâu hoùa: gioáng IIB + Vieâm phuùc maïc toaøn theå<br /> X quang buïng: gioáng IIB+ nhieàu dòch oå buïng<br />  Vieâm ruoät hoaïi töû sô sinh giai ñoaïn IIIB (chaån ñoaùn chaéc chaén – bieán<br /> chöùng thuûng ruoät):<br /> - Trieäu chöùng toaøn thaân: gioáng IIIA<br /> - Trieäu chöùng tieâu hoùa: gioáng IIIA<br /> - X quang buïng: gioáng IIB+ hôi töï do trong oå buïng<br /> III. ÑIEÀU TRÒ:<br /> 1. Nguyeân taéc ñieàu trò:<br />  Ñieàu trò noäi khoa: khaùng sinh, dinh döôõng tónh maïch, theo doõi bieán<br /> chöùng ngoaïi khoa<br />  Ñieàu trò ngoaïi khoa: can thieäp phaãu thuaät kòp thôøi<br /> 2. Ñieàu trò noäi khoa:<br /> Caùc bieän phaùp ñieàu trò noäi khoa neân ñöôïc aùp duïng ngay khi nghó ñeán beänh<br /> vieâm ruoät hoaïi töû (giai ñoaïn I) khoâng chôø ñeán chaån ñoaùn chaéc chaén vì ñaõ<br /> muoän.<br />  Nhòn aên ñöôøng mieäng, ñaët oáng thoâng daï daøy daãn löu dòch daï daøy, chæ<br /> cho aên ñöôøng mieäng trôû laïi khi dieãn tieán laâm saøng toát (heát tieâu maùu,<br /> buïng khoâng chöôùng) vaø / hoaëc ít nhaát 5 ngaøy sau khi X quang buïng trôû<br /> veà bình thöôøng (khoâng coøn hôi thaønh ruoät)<br />  Neáu ñang ñaët catheter tónh maïch roán: ruùt boû catheter tónh maïch roán.<br />  Boài hoaøn dòch ñieän giaûi, choáng soác, ñieàu trò DIC, khi huyeát ñoäng hoïc<br /> oån ñònh chuyeån sang dinh döôõng qua ñöôøng tónh maïch toaøn phaàn (1-2<br /> tuaàn)<br />  Khaùng sinh:<br /> - Khaùng sinh ban ñaàu: Ampicilline + Cefotaxime/Gentamycine +<br /> Metronidazol.<br /> - Neáu khoâng ñaùp öùng, thay ñoåi khaùng sinh theo khaùng sinh ñoà, neáu<br /> khoâng coù khaùng sinh ñoà: Pefloxacine phoái hôïp Metronidazole. Thôøi<br /> gian cho khaùng sinh: 10 -14 ngaøy<br />  Theo doõi saùt: daáu hieäu laâm saøng cuûa taéc ruoät, voøng buïng, X quang<br /> buïng moãi 8-12 giôø trong giai ñoaïn beänh chöa oån ñònh ñeå kòp thôøi phaùt<br /> hieän bieán chöùng ngoaïi khoa.<br /> 3. Ñieàu trò ngoïai khoa:<br /> Chæ ñònh can thieäp phaãu thuaät:<br />  Thuûng ruoät: Coù hôi töï do trong oå buïng / X quang buïng<br />  Vieâm phuùc maïc: Thaønh buïng neà ñoû, choïc doø dòch oå buïng ra maùu hoaëc<br /> muû hoaëc soi töôi coù vi truøng Gr(-)<br />  Quai ruoät daõn baát ñoäng treân nhieàu phim<br />  Laâm saøng: taéc ruoät, sôø thaáy khoái trong oå buïng<br /> 4. Phoøng ngöøa:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Giaûm toái ña caùc nguy cô lieân quan saûn khoa: sanh non, sanh ngaït, suy<br /> hoâ haáp sau sanh<br /> Söõa meï coù nhieàu yeáu toá baûo veä (IgA,IgG,IgM, lysozyme,<br /> lactoperoxidase, lactoferrin,…), söõa meï laø söõa duy nhaát laøm giaûm nguy<br /> cô vieâm ruoät hoaïi töû nhaát laø treû non thaùng.<br /> Ngöng aên ñöôøng mieäng khoâng phaûi laø bieän phaùp phoøng ngöøa, ñoâi khi<br /> taùc duïng ngöôïc laïi vì nieâm maïc ruoät khoâng phaùt trieån. Bieän phaùp toát<br /> nhaát ñoái vôùi treû non thaùng laø cho aên töø töø töøng löôïng nhoû, taêng daàn<br /> khoâng quaù 20 ml/kg/ngaøy vaø theo doõi saùt, ñaùnh giaù tình traïng dung<br /> naïp.<br /> <br /> Vaán ñeà<br /> Chöa coù chöùng côù cho thaáy tính hieäu quaû cuûa<br /> vieäc söû duïng khaùng sinh uoáng ñeå phoøng ngöøa<br /> vieâm ruoät hoaïi töû sô sinh.<br /> Cung caáp söõa meï sôùm cho treû non thaùng<br /> khoâng laøm taêng nguy cô vieâm ruoät hoaïi töû<br /> <br /> Möùc ñoä chöùng côù<br /> I<br /> Cochrane 2000<br /> I<br /> Cochrane 2000<br /> <br />