BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HUẾ
ĐỀ TÀI: XÂY DỰNG CÂU HỎI KHÁCH
QUAN TỪ BÀI TOÁN TỰ LUẬN
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Đăng Minh Phúc
Sinh viên thực hiện : Châu Thị Na
Mã sinh viên : 13S1011098
Lớp : 4T
Huế, ngày 11, tháng 4 năm 2017
Bài viết này sẽ đi vào tìm hiểu cách xây dựng các câu hỏi trắc nghiệm
khách quan dựa trên bài toán tự luận tập trung chủ yếu vào chương “ Hàm số” –
một chương vô cùng quan trọng và giữ vị trí trung tâm trong chương trình toán
trung học phổ thông cũng như trong kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông hay
tuyển sinh đại học, cao đẳng.
Bằng việc ứng dụng đạo hàm ta có thể xây dựng được các dạng bài toán về hàm
số như :
+ Các bài toán liên quan đến tính tăng đến tính tăng giảm của hàm số.
+ Các bài toán liên quan đến cực trị của hàm số.
+ Các bài toán về giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của hàm số.
+ Các bài toán về tiếp tuyến với đồ thị của hàm số.
+ Các bài toán sự tương giao
+ Các bài toán liên quan đến việc khảo sát đồ thị của hàm số
Cụ thể hơn chúng ta sẽ đi vào xét các ví dụ sau đây.
Xét các ví dụ sau:
Ví dụ 1: Tìm giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số sau đây :
( )
Lời giải:
(
)
(
)
( )
Bảng biến thiên:
Vậy max y = 2 tại x = -1, min y = 2/3 tại x = 1
Phân tích
Bài toán này là dạng tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của hàm số bằng
phương pháp khảo sát trực tiếp gồm các bước
+ Tính đạo hàm y’=f’(x)
+ Tìm các điểm mà tại đó f’(x) = 0
+ Lập bảng biến thiên của hàm số trên D rồi dựa vào đó để kết luận.
Căn cứ vào các bước để giải quyết bài toán ta có thể hình thành ý tưởng xây dựng
các câu hỏi trắc nghiệm khách quan kiểu như:
+ Trong các phát biểu sau đây, phát biểu nào là sai?
+ Hàm số này đồng biến trên khoảng nào?
+ Giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của hàm số lần lượt là ?
+ Đưa về bào toán tương giao xác định m để phương trình có số nghiêm là 1, 2,
3,…
Câu 1: Cho hàm số
( )
Trong các mệnh đề sau đây mệnh đề nào đúng ?
A. Giá trị nhỏ nhất của hàm số trên đoạn [-∞; -1] là 2
B. Đồ thị hàm số đã cho cắt trục hoành tại một điểm duy nhất
C. Hàm số đã cho có 1 cực trị
D. Giá trị nhỏ nhất của hàm số đã cho là 2/3
⇒ Đáp án đúng của câu hỏi này là đáp án D
+ Đối với câu hỏi này thì mức độ nhiễu của đáp án A là lớn nhất vì học sinh đã
quen với cách làm đối với các hàm đa thức nên thường không quan tâm tới các
giới hạn ở vô cực (hàm đa thức giới hạn ở vô cực là vô cùng lớn hoặc vô cùng
bé) dẫn đến việc học sinh chỉ đi tính đạo hàm và tìm ra giá trị x mà tại đó đạo
hàm bằng 0. Giá trị x= -1 làm đạo hàm bằng 0 và thuộc đoạn [-∞; -1] nên y=2
(ứng với x= -1) sẽ được học sinh lựa chọn là giá trị nhỏ nhất của hàm số trên
đoạn [-∞; -1] .
+ Đáp án B hoặc C nằm ở năng lực tính toán của các em.
Đáp án B cắt trục hoành có nghĩa là ta phải đi giải phương trình y=0 số nghiệm
của phương trình này cũng chính là số giao điểm với trục hoành.
Đáp án C nếu các em không nắm chắc được cách tính đạo hàm của hàm ( )
( )
thì sẽ tính sai đạo hàm dẫn đến kết luận hàm số đã cho không có cực trị, ví dụ
điển hình về lỗi sai của học sinh là:
(
) ( )
( )
Từ đó kết luận hàm số đạt cực trị chỉ tại một điểm x = 0
Câu 2: Hàm số
( )
Đồng biến trên khoảng nào sau đây?
A. (0;+∞)
B. (-1;1)
C. (-10;-5)
D. (-1;+∞)
Đối với câu hỏi này nếu học sinh không hiểu ý câu hỏi thì rất dễ gặp lúng túng.
Giả sử học sinh lập bảng biến thiên đúng và tìm được các khoảng đồng biến của
hàm số này là (-∞; -1) (1;+∞) nhưng lại không tìm đáp án thỏa mãn dẫn đến
mất thời gian làm bài nhiều hoặc là sẽ chọn nhầm đáp án D. Thực ra ta chỉ cần
đối chiếu đáp án đề cho với khoảng đã tìm được thì sẽ tìm được đáp án đúng là
câu C (khoảng (-10;-5) chứa trong khoảng (-∞; -1)).
Đối với các học sinh chọn đáp án A là do sai lỗi như ở ví dụ 1 vì đạo hàm sai
hàm số này ( ) từ đó lập sai bảng biến thiên và kết luận hàm số
đồng biến trong khoảng (0;+∞).
Đối với các học sinh chọn đáp án B là do sai ở bước xét dấu y’dấn đến kết luận
hàm số nghịch biến trên khoảng (-∞; -1) (1; +∞) và đồng biến trong khoảng (-
1; 1).
Tương tự như vậy ta có thể xây dựng thêm các câu hỏi tương tự nhưng là đối với
khoảng nghịch biến.
Câu 3: Giá trị nhỏ nhất và giá trị lớn nhất của hàm số sau trên tập xác định của
nó là
( )
A. Min y = 2/3 và không tồn tại max y
B. Min y = 2/3 và max y = 2
C. Min y =1 và không tồn tại max y
D. Tất cả các đáp án trên đều sai
Đáp án đúng là B.
Như đã nói ở trên, nếu học sinh quen với cách làm bài của các hàm đa thức sẽ
không chú ý đến giới hạn ở vô cực của hàm số từ đó cho rằng
nên kết luận không tồn tại max y và sẽ phân vân lựa chọn giữa đáp án A và đáp
án C.
Nếu dùng đúng công thức đạo hàm thì học sinh sẽ tính được đạo hàm của hàm
số này bằng 0 tại hai điểm x=1 và x=-1, mà f(1)=2/3 < f(-1)=2 nên min y = 2/3
tại điểm x=1 ⇒ chọn đáp án A.
Nếu dùng sai công thức đạo hàm thì học sinh sẽ tính được min y = 1 tại điểm
x=0 ⇒ chọn đáp án C.
Câu 4 : Tìm m để đường thẳng y = m cắt đồ thị của hàm số
( )
Tại hai điểm phân biệt
A. m > 1
B. 1> m >2/3
C. 1 < m < 2
D. 2/3 < m < 1 1< m < 2