Bài giảng Kinh tế học vĩ mô: Chương 1

Nghiên cứu kinh tế học để làm gì?

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

Nền kinh tế Đối tượng của kinh tế học

Trên thế giới, kinh tế thị trường phát triển Mang lại sự giàu có, sự liên kết, hòa nhập ……

Kinh tÕ häc Kinh tÕ häc vÜ m« vÜ m«

Ở Việt Nam, thay thế nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung – kinh tế thị trường đang tác động mạnh mẽ đến cuộc sống của mỗi chúng ta.

Mọi người đều quan tâm đến các vấn đề kinh tế

N.A.§OµN –KTQL- §HBKHN

Nghiên cứu kinh tế học để làm gì?

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

Kinh tÕ häc nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò liªn quan trùc tiÕp ®Õn mçi chóng ta nh− t¨ng tr−ëng kinh tÕ, thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t,…

Môn khoa học mang tính phổ cập

Kinh tÕ häc lµ m«n khoa häc ®Ò cËp ®Õn lÜnh vùc quan träng nhÊt trong cuéc sèng cña chóng ta - ho¹t ®éng kinh tÕ.

Kinh tế học

Môn cơ sở chuyên ngành, trang bị những kiến thức cơ bản về:

Kinh tÕ häc nghiªn cøu c¬ chÕ vËn hµnh

Cơ chế hoạt động của nền kinh tế thị trường Hành vi của các chủ thể kinh tế

cña nÒn kinh tÕ, t×m ra nh÷ng −u, nh−îc ®iÓm cña nã vµ kh¶ n¨ng can thiÖp cña chÝnh phñ nh»m ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu cña xA héi.

………

CuuDuongThanCong.com

https://fb.com/tailieudientucntt

Môi trường kinh tế Các chính sách kinh tế

PGS.TS. NguyÔn AÝ §oµn

Chương 1 Chương 1

Gi¸o tr×nh

GiỚI THIỆU KINH TẾ HỌC GiỚI THIỆU KINH TẾ HỌC

Kinh tÕ häc

VÀ KINH TẾ HỌC VĨ MÔ VÀ KINH TẾ HỌC VĨ MÔ

vÜ m«

Nhµ xuÊt b¶n b¸ch khoa – hµ néi

TỔNG QUAN

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

• Kinh tế học có mục đích gì và nghiên cứu cái gì?

Mục tiêu cụ thể của chương 1:

Y HỌC Mục đích: Chăm sóc sức khoẻ cộng đồng * Kh¸i niÖm Kinh tÕ häc vµ kinh tÕ häc vÜ m«. * Néi dung c¬ b¶n cña Kinh tÕ häc vÜ m«. * Ph−¬ng ph¸p m« h×nh trong kinh tÕ häc. Trả lời câu hỏi: Sức khoẻ con người = ƒ(?) Đối tượng nghiên cứu: Cơ chế hoạt động của cơ thể con người

CuuDuongThanCong.com

https://fb.com/tailieudientucntt

KINH TẾ HỌC Mục đích: Phát triển kinh tế (Chăm sóc sức khoẻ nền kinh tế) Trả lời câu hỏi: Phát triển kinh tế = ƒ(?) Đối tượng nghiên cứu: Cơ chế hoạt động của nền kinh tế Néi dung: 1.1. khan hiÕm c¸c nguån lùc vµ Ba vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n 1.2. Kh¸i niÖm kinh tÕ häc 1.3. hiÖu qu¶ Sö dông c¸c nguån lùc vµ néi dung c¬ b¶n cña kinh tÕ häc 1.4. Kinh tÕ häc thùc chøng vµ kinh tÕ häc chuÈn t¾c 1.5. Kinh tÕ häc vi m« vµ kinh tÕ häc vÜ m« 1.6. Néi dung c¬ b¶n cña kinh tÕ häc vÜ m« 1.7. Ph−¬ng ph¸p m« h×nh trong kinh tÕ häc Câu hỏi: Cơ chế hoạt động của nền kinh tế là gì?

1.1. khan hiÕm c¸c nguån lùc vµ Ba vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n 1.1. khan hiÕm c¸c nguån lùc vµ Ba vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

Các nhà kinh tế tư duy như thế nào?

C¸c nguån lùc Cần những gì? §Ó s¶n xuÊt ra l−¬ng thùc, nhµ ë vµ cña c¶i, vËt chÊt nãi Để làm gì? Sản xuất? chung, chóng ta cÇn sö dông c¸c nguån lùc - cßn ®−îc gäi lµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt - bao gåm lao ®éng, vèn tµi s¶n vµ ®Êt ®ai. Đáp ứng nhu cầu. Các nguồn lực (các yếu tố đầu vào) Lao ®éng lµ thêi gian cña con ng−êi sö dông cho s¶n xuÊt, nh− lµm viÖc trong c¸c ph©n x−ëng, lµm ®Êt ®Ó trång hoa, nÊu phë,… Nhu cầu luôn tăng Nguồn lực khan hiếm §Êt ®ai - hay tæng qu¸t h¬n lµ c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn - Nảy sinh các vấn đề: Lựa chọn sản xuất sản phẩm gì? bao gåm ®Êt trång, ®Êt x©y dùng, tµi nguyªn rõng, kho¸ng s¶n, n−íc, khÝ hËu,... lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Sản xuất như thế nào để có nhiều sản phẩm nhất từ nguồn Vèn tµi s¶n lµ c¸c s¶n phÈm l©u bÒn cña nÒn kinh tÕ, ®−îc lực có hạn? chÕ t¹o ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm kh¸c. Vèn tµi s¶n bao gåm m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ x−ëng, ®−êng giao th«ng,... Phân phối lượng sản phẩm có hạn như thế nào?

1.1. khan hiÕm c¸c nguån lùc vµ Ba vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n 1.2. Kh¸i niÖm kinh tÕ häc

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

®èi t−îng cña kinh tÕ häc

c¬ chÕ vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ

S¶n xuÊt c¸i g×? S¶n xuÊt nh− thÕ nµo? S¶n xuÊt cho ai?

Nhu cÇu t¨ng nhanh

Cña c¶i s¶n xuÊt ra h¹n chÕ

ph−¬ng thøc gi¶i quyÕt 3 vÊn ®Ò

Cơ chế kinh tế cộng đồng Cơ chế kinh tế tự nhiên Cơ chế kinh tế thị trường Cơ chế kế hoạch hóa tập

- s¶n xuÊt c¸i g×? - s¶n xuÊt nh− thÕ nµo? - s¶n xuÊt cho ai?

trung Cơ chế kinh tế hỗn hợp

§Êt ®ai, tµi nguyªn thiªn nhiªn

kinh tÕ häc nghiªn cøu c¸ch thøc x· héi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n lµ: s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh− thÕ nµo vµ s¶n xuÊt cho ai?

néi dung chñ yÕu cña kinh tÕ häc hiÖn ®¹i lµ nghiªn cøu c¬ chÕ vËn ®éng cña thÞ tr−êng - c¸ch thøc thÞ tr−êng gi¶i quyÕt 3 vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n.

CuuDuongThanCong.com

https://fb.com/tailieudientucntt

H×nh 1.1. Khan hiÕm c¸c nguån lùc vµ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n cña x· héi

1.2. Kh¸i niÖm kinh tÕ häc Cơ chế thị trường

1.2. Kh¸i niÖm kinh tÕ häc

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

S¶n xuÊt - cung CÇu cña ng−êi TD

thÞ tr−êng

lao ®éng

ngo¹i hèi

Gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng hµng ho¸

G¹o, quÇn ¸o, nhµ ë … G¹o, quÇn ¸o, nhµ ë…

thÞ tr−êng

hµng ho¸

C¸c

thÞ tr−êng tiÒn tÖ

C¸c hé gia ®×nh doanh nghiÖp S¶n xuÊt c¸i g×? S¶n xuÊt nh− thÕ nµo? S¶n xuÊt cho ai?

Lao ®éng, ®Êt ®ai, vèn,… Lao ®éng, ®Êt ®ai, vèn tµi s¶n…

thÞ tr−êng lµ mét c¬ chÕ trong ®ã ng−êi mua vµ ng−êi b¸n t−¬ng t¸c víi nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vµ s¶n l−îng cña hµng ho¸ hay dÞch vô.

Gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng yÕu tè s¶n xuÊt

Cho thuª - cung §i thuª - cÇu

c©n b»ng thÞ tr−êng lµ sù c©n b»ng gi÷a tÊt c¶ ng−êi mua vµ ng−êi b¸n kh¸c nhau

H×nh 1.2. ThÞ tr−êng dùa vµo cung-cÇu ®Ó gi¶i quyÕt ba vÊn ®Ò kinh tÕ

1.2. Kh¸i niÖm kinh tÕ häc…

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

1.3. hiÖu qu¶ Sö dông c¸c nguån lùc vµ néi dung c¬ b¶n cña kinh tÕ häc Khái niệm hiệu quả Nguồn lực có hạn (cid:1) Hiệu quả Đường giới hạn khả năng sản xuất

Kinh tÕ häc lµ m«n khoa häc nghiªn cøu c¸ch thøc x· héi sö dông c¸c nguån lùc khan hiÕm nh− thÕ nµo ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm vµ ph©n phèi chóng cho c¸c ®èi t−îng kh¸c nhau

Diện tích đất 1

•

• G

CuuDuongThanCong.com

https://fb.com/tailieudientucntt

Lúa: 6 tấn Phương án A: lúa: 9 t; ngô: 0 t Ngô: 4 tấn Giải thích cơ chế vận C động của nền kinh tế Mục tiêu Ngô 12 Phương án C: lúa: 0 t; ngô: 12 t F • Lúa: 3 tấn •••• H 8 Diện tích đất 2 B •••• Luận chứng các khả năng điều tiết kinh tế từ phía nhà nước Ngô: 8 tấn • E Phương án B: lúa: 6 t; ngô: 8 t Nhà nước tác động như thế nào? • D A • 9 Lúa 0 6 Ưu điểm? Kinh tế thị trường Nhược điểm? H×nh 1.3. §−êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt (PPF) Đường giới hạn khả năng sản xuất chỉ ra mức sản lượngmà nền kinh tế có thể đạt được trong một thời kỳ nhất định, với số lượng đầu vào và trình độ công nghệ có sẵn.

1.3. hiÖu qu¶ Sö dông c¸c nguån lùc vµ néi dung c¬ b¶n cña kinh tÕ häc 1.3. hiÖu qu¶ Sö dông c¸c nguån lùc vµ néi dung c¬ b¶n cña kinh tÕ häc

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

Hiệu quả và phi hiệu quả:

Phân bổ nguồn lực

•

Sử dụng nguồn lực

•

Thay đổi đường giới hạn khả năng sản xuất C Ngô 12 C F • C B Ngô 12 • • H Ngô 12 •••• 8

Nội dung cụ thể của kinh tế học:

Nghiên cứu thị trường các yếu tố sản xuất và

cách thức phân bổ các nguồn lực

Nghiên cứu thị trường tài chính…

• E B B •••• •••• • G 8 8

Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến tăng

trưởng kinh tế

Nghiên cứu chu kỳ kinh doanh

Nghiên cứu phân phối thu nhập

• D A • 9 Lúa 0 6 A • A • 9 Lúa 0 6 0 5 9 Lúa H×nh 1.3. §−êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt (PPF)

Nghiên cứu khả năng điều tiết của chính phủ

Nghiên cứu thương mại quốc tế

……………….

H×nh 1.3b. Thay đổi giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt (PPF) H×nh 1.3b. Thay đổi giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt (PPF)

1.4. Kinh tÕ häc thùc chøng vµ kinh tÕ häc chuÈn t¾c

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

Chú ý

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

Tính hiệu quả của cơ chế?

Kinh tế học thực chứng

Gi¶i thÝch sù ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ mét c¸ch kh¸ch quan, khoa häc, dùa trªn c¸c chøng cø thùc tÕ.

Những yếu tố làm giảm hiệu quả?

Nghiên cứu cơ chế kinh tế thị trường

Kinh tế học chuẩn tắc

Giải pháp nâng cao hiệu quả?

Đ−a ra c¸c chØ dÉn hoÆc c¸c khuyÕn nghÞ dùa trªn nh÷ng ®¸nh gi¸ theo tiªu chuÈn cña c¸ nh©n.

CuuDuongThanCong.com

https://fb.com/tailieudientucntt

1.6. Néi dung c¬ b¶n cña kinh tÕ häc vÜ m« 1.5. Kinh tÕ häc vi m« vµ kinh tÕ häc vÜ m«

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

1.6.1. Nh÷ng quan t©m c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«

Kinh tế học vi mô

Nghiên cứu hành vi của các chủ thể kinh tế

Các chủ thể của nền kinh tế thị trường?

Kinh tế học vĩ mô

Nghiên cứu hoạt động tổng thể của nền kinh tế

Các chỉ tiêu: Sản lượng Chỉ tiêu quan trọng nhất? Giá Phát triển kinh tế Tỷ lệ thất nghiệp Đặc trưng của kinh tế thị trường? Cán cân thương mại Nợ nước ngoài Thâm hụt ngân sách ……..

1.6. Néi dung c¬ b¶n cña kinh tÕ häc vÜ m«

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

S¶n l−îng cña nÒn kinh tÕ 1.6.1. Nh÷ng quan t©m c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« Sản lượng tiềm năng

Tốc độ tăng trưởng kinh tế

SL = ƒƒƒƒ(LAO ®éng, vèn, ®Êt ®ai)

Sản lượng thực tế t Chu kỳ kinh doanh Các vấn đề cơ bản của chính sách kinh tế vĩ mô Y=Yn YYn Lạm phát

Yn=ƒ(lao động, vốn, đất đai…)

Tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên Tỷ lệ thất nghiệp cao …….. Tính chu kỳ và các tình trạng của nền kinh tế thị trường

Y =ƒ(lao động, vốn, đất đai… thùc sö dông )

CuuDuongThanCong.com

https://fb.com/tailieudientucntt

1.6. Néi dung c¬ b¶n cña kinh tÕ häc vÜ m«

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

1.6.2. C¸c c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«

Nhà nước tác động vào nền kinh tế thị trường bằng cách nào? Chính sách tài chính

c¸c chiÕn l−îc dµi h¹n cã môc tiªu lµ t¸c ®éng ®Õn c¸c yÕu tè s¶n xuÊt – c¸c nguån lùc, t¨ng s¶n l−îng tiÒm n¨ng

Chính sách tiền tệ Chính sách thu nhập Các chính sách kinh tế qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« Chính sách kinh tế đối ngoại

c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ng¾n h¹n ( æn ®Þnh ho¸) cã môc tiªu chèng dao ®éng chu kú, æn ®Þnh t¨ng tr−ëng,lµm cho s¶n l−îng thùc tÕ b»ng víi s¶n l−îng tiÒm n¨ng.

Quỹ vốn, quỹ tiền ………

Chi tiêu

Thu

Tài chính là gì?

Ngân sách nhà nước

Chi tiêu

Thu thuế

1.6. Néi dung c¬ b¶n cña kinh tÕ häc vÜ m«

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

Các chính sách kinh tế

Khái quát về tác động của các chính sách kinh tế

ChÝnh s¸ch tµi chÝnh lµ c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh

ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi cung

Chính sách tài chính

tiÒn vµ lAi suÊt.

Chính sách tiền tệ

ChÝnh s¸ch thu nhËp lµ viÖc kiÓm so¸t tiÒn c«ng,

Y=Yn YYn Chính sách thu nhập

gi¸ c¶ vµ thu nhËp thùc tÕ nãi chung.

………

Chính sách kinh tế đối ngoại Tính chu kỳ và các tình trạng của nền kinh tế thị trường

ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ viÖc kiÓm so¸t quan hÖ kinh tÕ víi n−íc ngoµi, bao gåm kiÓm so¸t xuÊt, nhËp khÈu, tû gi¸ hèi ®o¸i...

CuuDuongThanCong.com

https://fb.com/tailieudientucntt

1.6. Néi dung c¬ b¶n cña kinh tÕ häc vÜ m«

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

Khái quát về tác động của các chính sách kinh tế

VÝ dô: xi m¨ng d− thõa

Gi¶m s¶n xuÊt

Thu nhËp gi¶m

Mua Ýt quÇn ¸o, dÇy dÐp,…

1.7. Ph−¬ng ph¸p m« h×nh trong kinh tÕ häc

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

Z VÝ dô: M« t¶ viÖc mua g¹o. Q0=b E Z0 Sè tiÒn: Z=ƒƒƒƒ(Q) hoÆc Z=PQ. Z=PQ L−îng g¹o cÇn mua: Qcm =b, M« h×nh mua g¹o

Q0 Q

M« h×nh kinh tÕ lµ sù thÓ hiÖn ®óc kÕt lý thuyÕt, tr×nh bµy thùc tÕ d−íi d¹ng tãm t¾t, th−êng sö dông ®å thÞ hoÆc ph−¬ng tr×nh, nh»m môc ®Ých chØ ra nh÷ng mèi liªn hÖ then chèt gi÷a c¸c biÕn sè kinh tÕ.

Z = PQ Q = b H×nh 1.7. M« h×nh tæng qu¸t vÒ mua g¹o.

H×nh 1.5. M« h×nh ng«i nhµ

CuuDuongThanCong.com

https://fb.com/tailieudientucntt

1.7. Ph−¬ng ph¸p m« h×nh trong kinh tÕ häc 1.7. Ph−¬ng ph¸p m« h×nh trong kinh tÕ häc

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

m« h×nh

c¸c biÕn sè ngo¹i sinh c¸c biÕn sè néi sinh

M« h×nh c¬ cÊu chØ ra nh÷ng c¬ chÕ truyÒn ®éng, nh÷ng con ®−êng mµ theo ®ã nh÷ng biÕn sè ®Çu vµo ¶nh h−ëng ®Õn nh÷ng biÕn sè kh¸c

Cã hai lo¹i biÕn sè:

-BiÕn sè néi sinh lµ biÕn sè ph¸t sinh tõ m« h×nh;

M« h×nh rót gän xem xÐt ¶nh h−ëng gi÷a c¸c biÕn sè ®¬n gi¶n b»ng c¸ch nh×n trùc tiÕp vµo mèi quan hÖ gi÷a chóng, mµ kh«ng m« t¶ nh÷ng kªnh truyÒn t¸c ®éng riªng biÖt

- BiÕn sè ngo¹i sinh lµ biÕn sè gi¶i thÝch m« h×nh.

M« h×nh chØ ra t¸c ®éng cña nh÷ng thay ®æi cña c¸c biÕn sè ngo¹i sinh ®Õn c¸c biÕn sè néi sinh.

i y M i

i y m i

Đồ thị Đồ thị

N.A.§ - KTQL - §HBKHN

∆y

 a ∆x

y y y y’=y+b’ x=ay+b y y=ax+b x=f(y) x=f(y) y2 y=ax+b y=f(x) y2 x’=x+b’ y’ 1 y1 y1 y1 y1 x1 x2 x x x x’1 x1 x2 x y=f(x) x 1 DÞch chuyÓn song song theo trôc ®øng {y=f(x)} x 1 DÞch chuyÓn song song theo trôc ngang {x=f(y)} y y2 a a a y1 §å thÞ y cho biÕt øng víi mçi gi¸ trÞ cho tr−íc cña x th× gi¸ trÞ cña y lµ bao nhiªu.

H.1.0. Độ dốc của y=ƒ(x)

CuuDuongThanCong.com

https://fb.com/tailieudientucntt

x1 x2 x

Ưu điểm của nền kinh tế thị trường?

Những điểm cần chú ý trong chương 1

Nhược điểm của nền kinh tế thị trường?

• Mục đích của kinh tế học • Các nhà kinh tế học hướng vào trả lời câu hỏi tổng quát gì? • Cơ chế thị trường là gì? • Phát triển kinh tế học được đo lường bằng các chỉ tiêu nào? • Sản lượng nền kinh tế phụ thuộc những gì? • Những ưu, nhược điểm của nền kinh tế thị trường? • Các tình trạng cơ bản của nền kinh tế thị trường trong ngắn