Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
1
ụ
ủ
ươ
A. M c đích c a ch
ng
ổ ọ
ể ữ ưở ứ ế ự ủ ể ặ ế ố ả nh h ng đ n s phát tri n tâm lý c a
ể Tìm hi u đ c đi m tâm sinh lý l a tu i h c sinh THPT Nh ng y u t ổ ứ l a tu i này ặ ể ọ ậ ư
ể ể ự
ố ượ ộ ợ ể Tìm hi u đ c đi m ho t đ ng h c t p cũng nh giao ạ ộ ệ ủ ư ữ T đó các nhà giáo d c có nh ng cách tác đ ng cũng nh ộ ộ ng này m t cách phù h p đ có m t
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
2
ế ti p và s phát tri n trí tu c a HSTH PT ụ ừ ụ giáo d c đ i t nhân cách toàn di nệ
ươ
ổ
Ch
ứ ng 4: Tâm lý l a tu i HSTHPT
ưở
ế ự
ể
ng đ n s phát tri n
nh h l a tu i h c sinh THPT
ọ ậ
ự
• II. Đ c đi m c a ho t đ ng h c t p và s phát ạ ộ ổ ọ
ể
• I. Nh ng y u t ữ tâm lý ặ tri n trí tu
ế ố ả ở ứ ổ ọ ủ ể ệ ở ứ l a tu i h c sinh THPT
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
3
ữ
ế ự ng đ n s phát
ế ố ả ở ứ
ưở ổ ọ
ể
I. Nh ng y u t tri n tâm lý
nh h l a tu i h c sinh THPT
ổ
ệ
1. Khái ni m tu i thanh niên
ắ ầ ừ
ế
ậ
lúc d y thì và k t thúc khi
ổ
Là giai đo n phát tri n b t đ u t ướ b
ạ c vào tu i ng
ể ườ ớ i l n
ổ ậ Tu i d y thì ổ Tu i ng ườ ớ i l n
ứ ạ Tính ph c t p ặ ề và nhi u m t ổ ủ ứ c a l a tu i này
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
4
Sinh h cọ Xã h iộ
ầ ằ
ộ ứ
ợ ổ ả ứ ạ
ọ ể ế ệ
ủ ự ậ
• Tu i thanh niên kéo dài t
ừ 14, 15 25 ờ ượ
• TLH Mácxít cho r ng c n ph i ả nghiên c u tu i thanh niên m t cách ế ph c t p, ph i k t h p quan đi m ộ ớ tâm lý h c xã h i v i vi c tính đ n ữ nh ng quy lu t bên trong c a s phát tri n.ể ổ ổ tu i, đ c chia thành 2 th i kì: – 14,15 17,18 tu i: thanh niên
ớ ớ ổ m i l n (HS THPT)
ổ
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
5
ạ ổ – 17,18 25 tu i: tu i thanh niên ổ ủ (giai đo n 2 c a tu i thanh niên)
ơ ể ặ ể 2. Đ c đi m c th
ủ
ổ ấ
ọ
ặ
ạ
ủ
ộ đ ề
Tâm lý S phát tri n c a ể ự ầ ệ h th n kinh có ữ nh ng thay đ i quan tr ng do c u trúc bên trong c a ủ ứ não ph c t p và ứ các ch c năng c a não phát tri nể
và
ậ
Sinh lý Tu i đ u ầ ổ thanh ầ ờ niên là th i kì đ u ự ạ ượ c s tăng đ t đ ề ưở ng v m t tr th l cể ự Nh p ị ưở tr cao ượ l
ng đã ch m l
ờ
tăng ề ng v chi u tr ng ọ ạ i Đa s các em đã ố t qua th i kì
ượ v phát d cụ
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
6
ộ ủ ự
ữ
ể
ề
ệ
3. Nh ng đi u ki n xã h i c a s phát tri n
ượ
ẳ c kh ng
ị (V trí ngày càng đ ị đ nh)
GIA ĐÌNH
ệ
ạ
• Đ c tham gia bàn b c vi c ượ gia đình
ổ
ể (Thay đ i đáng k )
ầ
ơ
ệ
• Yêu c u cao h n trong công vi c, trong cách suy nghĩ
ổ ượ
• 15 tu i đ
c làm CMT
ổ ượ
ầ ử
• 18 tu i đ
c đi b u c
• N đ tu i k t hôn ữ ủ ổ ế
ố
(Nòng c t các phong trào)
XÃ H IỘ
NHÀ NGƯỜ
TR
ổ
ứ
ch c Đoàn
• Tham gia t TNCS
ệ ố
ứ
• H th ng tri th c ngày càng phong phú
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
7
ặ
ể
ạ ộ
ọ ậ
ổ ọ
ủ ự II. Đ c đi m c a ho t đ ng h c t p và s ệ ở ứ ể phát tri n trí tu l a tu i h c sinh THPT ọ ậ
ặ
ể
ạ ộ
ỏ ự
ự
ộ
ể
ạ tri n m nh c a t
ủ ỏ ủ ư ứ
ướ
ế
1. Đ c đi m c a ho t đ ng h c t p • HĐHT đòi h i tính tích c c, năng đ ng cao, đòi h i s phát ậ duy lý lu n • Hình thành h ng thú h c t p liên quan đ n xu h ọ ậ
ề ng ngh
nghi pệ ứ
ồ ưỡ
• H ng thú h c t p đ
ẩ c thúc đ y, b i d
ọ ậ ự
ượ ễ
ớ ế
ạ ế
ọ ậ
ả
ơ ở ộ ng b i đ ng c ộ ủ mang ý nghĩa th c ti n, sau đó m i đ n ý nghĩa xã h i c a môn h cọ – Tích c cự : thúc đ y các em h c t p và đ t k t qu cao các
ẩ ọ ự môn đã l a ch n
ế
ế
ệ
ọ
ỉ
– Tiêu c cự : ch quan tâm đ n môn h c liên quan đ n vi c ọ
thi mà sao nhãng các môn h c khác
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
8
ặ ể
ệ ứ ấ i m c r t cao
ớ ệ ồ ủ ạ ớ ừ ượ ể ủ ự 2. Đ c đi m c a s phát tri n trí tu • Tri giác có m c đích đã đ t t ạ ớ ụ • Ghi nh có ch đ nh gi ạ ộ vai trò ch đ o trong ho t đ ng ủ ng, ghi
ớ
ữ ủ ị ờ trí tu , đ ng th i vai trò c a ghi nh logic tr u t ệ nh ý nghĩa ngày m t tăng rõ r t ạ ượ ế
ả
ộ ậ ư ặ ộ ộ ớ c tâm th phân hoá trong ghi nh ư duy lý duy: các em có kh năng t ẽ ng m t cách đ c l p, ch t ch có căn
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
9
• Các em đã t o đ • Có s thay đ i v t ổ ề ư ừ ượ ấ ự ậ lu n, t duy tr u t ứ c và mang tính nh t quán
NGUYÊN NHÂN NGUYÊN NHÂN
ủ ứ ủ • Do c u trúc c a não ph c t p và ch c năng c a não ứ ạ
ể ủ ủ ậ ọ ậ ưở ạ ộ ng c a ho t đ ng h c t p
ụ ầ ể
ủ ự ế ậ
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
10
ộ ậ ấ ấ phát tri nể • Do s phát tri n c a quá trình nh n th c ứ ự • Do nh h ả KLSP: Các nhà giáo d c c n giúp các em có th phát huy h t năng l c đ c l p suy nghĩ c a mình, nhìn nh n và ề ộ đánh giá các v n đ m t cách khách quan
ể ủ ế
ữ ự ứ ý th c
ặ 3. Nh ng đ c đi m nhân cách ch y u ể ủ ự 3.1. S phát tri n c a t • Đ c đi m c b n ơ ả ể
ế ặ Chú ý đ n hình dáng bên ngoài
ễ
ự
ẽ
ứ ổ
ạ
ố ị ớ
ộ ượ
ả
ủ
ể
Quá trình t ý th c di n ra ạ m nh m , sôi n i, có tính ặ đ c thù riêng ứ ủ ự ự ý th c c a các em S t ủ ầ ừ ấ yêu c u c a xu t phát t ộ ộ cu c s ng và ho t đ ng ể ậ ẻ ị đ a v m i m trong t p th , ữ ế ệ ớ ớ nh ng quan h m i v i th ớ i xung quanh bu c thanh gi ặ ứ c đ c niên ph i ý th c đ đi m nhân cách c a mình
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
11
ỉ
ủ ủ ậ ậ • N i dung ộ ứ ề Các em không ch nh n th c v cái tôi c a mình trong ề ị ứ i mà còn nh n th c v v trí c a mình trong
ệ ạ hi n t xã h i, t ng lai
ữ ẩ Có th hi u rõ nh ng ph m ch t nhân cách b c l
ấ ứ ạ ộ ộ ữ ể ệ ẩ
ộ ươ ể ể ữ ệ ấ ặ ủ ề rõ và nh ng ph m ch t ph c t p, bi u hi n nh ng quan h nhi u m t c a nhân cách
ả
ỉ
ộ
ữ
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
12
ộ Có kh năng đánh giá ử ữ nh ng c ch , hành vi ẻ ừ , t ng thu c tính riêng l ệ ế t đánh giá riêng bi t, bi ủ nhân cách c a mình nói ộ chung trong toàn b nh ng thu c tính nhân cách
• Ý nghĩa
ộ ấ ụ ệ
ầ ề phân tích có m c đích là m t d u hi u c n ng thành và là ti n t c a m t nhân cách đang tr
ụ ụ – Vi c t ệ ự ộ ế ủ thi ề ủ ự ự đ c a s t ưở giáo d c có m c đích
• KLSP
ụ ầ ọ
ế ắ
ộ – Các nhà giáo d c c n ph i tôn tr ng ý ki n c a h c ả ờ ế ủ t l ng nghe ý ki n c a các em, đ ng th i có c m t
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
13
ủ ề ế ủ ọ ồ sinh, bi ệ ể bi n pháp khéo léo đ các em hình thành đ ể ượ bi u t ượ ng khách quan v nhân cách c a mình
i quan
ự ỉ ố ầ
ủ ứ
ế ớ 3.2. S hình thành th gi • Ch s đ u tiên c a s hình thành th gi ế ớ ủ ự ố ớ ụ ứ ấ ủ ữ ữ
ộ ủ nhiên, c a xã h i...
ề ậ ệ ự i quan là s ấ ậ ể phát tri n c a h ng thú nh n th c đ i v i nh ng v n ắ ộ đ thu c nguyên t c chung nh t c a vũ tr , nh ng quy ổ ế ủ ự lu t ph bi n c a t • Vi c hình thành th gi
i quan không ch gi ể ệ ở ỉ ớ ạ ở i h n ạ ế ớ ứ ự ậ tính ộ ph m vi n i
tích c c nh n th c, mà còn th hi n dung
ụ
ụ ầ ắ ế ớ ự ạ KLSP: Trong quá trình giáo d c, nhà giáo d c c n ph i ả i quan lành m nh, đúng đ n cho các
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
14
xây d ng th gi em
ế ờ ố ả
ế
ấ ậ ổ ứ 3.3. Giao ti p và đ i s ng tình c m • Giao ti p trong nhóm b n ạ • Tu i thanh niên m i l n là l a tu i mang tính ch t t p ớ ớ
• ổ ướ ạ ớ ng làm b n v i
ổ ấ ể th nh t Ở ứ l a tu i này, các em có khuynh h ổ ạ b n bè cùng tu i
ạ
ề ầ ế ả ưở ủ • Các em tham gia vào nhi u nhóm b n khác nhau KLSP: Nhà giáo d c c n chú ý đ n nh h ụ
ng c a ạ ộ ch c cho các nhóm tham gia vào các ho t đ ng
15
ể ủ ổ ứ nhóm, t ậ t p th c a Đoàn... Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
ọ ề
ạ ộ ạ ộ ự ậ ớ ự ự 4. Ho t đ ng lao đ ng và s l a ch n ngh • Ho t đ ng lao đ ng t p th có vai trò l n trong s hình ể
ộ ộ ể ớ ớ thành và phát tri n nhân cách thanh niên m i l n
ệ ệ ẩ ở • Vi c l a ch n ngh nghi p đã tr thành công vi c kh n
thi
ự KLSP: Nhà giáo d c c n giúp các em l a ch n ngành
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
16
ọ ệ ự ề ớ ế ủ ọ t c a h c sinh l n ụ ầ ả ề ự ủ ớ ợ ọ ngh phù h p v i kh năng, năng l c c a các em
ề ề ầ ế ầ ướ ữ ụ 5. M t s v n đ giáo d c ữ Nh ng v n đ c n chú ý • Tr ộ ố ấ ấ ự c h t c n xây d ng m i quan h t
ệ ố ẳ ố ầ ọ ườ ớ t gi a thanh i l n trên tinh th n bình đ ng và tôn tr ng
ỡ ổ ứ
ả i l n c n ph i giúp đ t ị ể ạ ộ ượ ầ nh đ ho t đ ng c a Đoàn đ ộ ch c Đoàn m t cách ủ c phong
ộ ậ ượ
niên và ng ẫ l n nhau • Ng ườ ớ ế khéo léo, t ẫ ấ phú, h p d n và đ c l p ườ ớ i l n không đ ự ế ợ ế ị ẽ ữ ẻ ườ • Ng c quy t đ nh thay, làm thay tr • C n có s k t h p ch t ch gi a gia đình, nhà tr ặ ầ ng
Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
17
và xã h iộ
