TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT BỘ MÔN CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI BỘ MÔN CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
CHƯƠNG VI
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HÓA, ĐẠO ĐỨC, CON NGƯỜI
09/20/23
1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
NỘI DUNG BÀI GIẢNG
09/20/23
Tư tưởng Hồ Chí Minh về Con người
2
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HÓA
1. Một số nhận thức chung về văn hóa và quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác
a.Quan niệm của Hồ Chí Minh về văn hóa Khái niệm văn hóa trong tư tưởng Hồ Chí Minh, được hiểu theo cả bốn nghĩa: rộng, hẹp, hẹp hơn và phương thức sử dụng công cụ sinh hoạt.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
“Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hoá.”.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
b. Quan điểm của Hồ Chí Minh về quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác
- Trong quan hệ văn hóa với chính trị: Hồ Chí Minh cho rằng, nước Việt Nam thuộc địa, trước hết phải giải phóng dân tộc, giành độc lập dân tộc, thiết lập nhà nước của dân, do dân, vì dân.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
b. Quan điểm của Hồ Chí Minh về quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác (tt)
- Trong quan hệ với kinh tế, Hồ Chí Minh giải thích văn hóa là một kiến trúc thượng tầng, kinh tế là thuộc về cơ sở hạ tầng, là nền tảng của việc xây dựng văn hóa. Văn hóa không thể đứng ngoài mà phải đứng trong kinh tế, văn hóa không hoàn toàn phụ thuộc vào kinh tế, mà có vai trò tác động tích cực trở lại kinh tế.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
b. Quan điểm của Hồ Chí Minh về quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác (tt)
- Quan hệ văn hoá với xã hội: theo Hồ Chí Minh xã hội
thế nào thì văn hóa thế ấy.
- Về giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu văn hóa
nhân loại.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò văn hóa a. Văn hóa là mục tiêu, động lực của sự nghiệp cách mạng
- Mục tiêu chung của cách mạng Việt Nam là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Cùng với chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa nằm trong mục tiêu đó.
- Là quyền sống, quyền sung sướng, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc; khát vọng của nhân dân về các giá trị chân, thiện, mỹ.
- Là một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành…
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò văn hóa
b. Văn hoá là một mặt trận
Mặt trận văn hóa là cuộc đấu tranh cách mạng trên lĩnh vực văn hóa-tư tưởng.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò văn hóa
- Phải có những tác phẩm văn nghệ xứng đáng với thời đại mới của đất nước và của dân tộc
- Văn nghệ là một mặt trận, văn nghệ sĩ là chiến sĩ, tác phẩm văn nghệ là vũ khí sắc bén trong đấu tranh cách mạng, trong xây dựng xã hội mới, con người mới.
- Văn nghệ phải gắn với thực tiễn của đời sống nhân dân
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò văn hóa
c. Văn hoá phục vụ quần chúng nhân dân
Văn hóa “ từ trong quần chúng ra. Về sâu trong quần chúng” để định hướng giá trị cho quần chúng.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng nền văn hoá mới
Trước CM tháng Tám 1945
Tháng 8/1943, Hồ Chí Minh quan tâm xây dựng nền văn hóa với 5 nội dung. Xây dựng tâm lý: Tinh thần độc lập tự cường. Xây dựng luân lý: biết hy sinh mình, làm lợi cho quần chúng. Xây dựng xã hội: Mọi sự nghiệp liên quan đến phúc lợi của nhân dân. Xây dựng chính trị: dân quyền. Xây dựng kinh tế.
Trong kháng chiến chống TD Pháp
Cả dân tộc bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ, gian khổ, Người khẳng định xây dựng nền văn hóa mới có tính chất dân tộc, khoa học và đại chúng theo Đề cương văn hóa Viêt Nam 1943
Trong thời kỳ xây dựng CNXH
Trong thời kỳ nhân dân miền Bắc quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Hồ Chí Minh chủ trương xây dựng nền văn hóa có nội dung xã hội chủ nghĩa và tính chất dân tộc.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC
1. Quan điểm vai trò sức mạnh của đạo đức cách mạng
a. Đạo đức là gốc, là nền tảng tinh thần của xã hội, của người cách mạng
+ Đạo đức là nguồn nuôi dưỡng và phát triển con người, như gốc của cây, ngọn nguồn của sông suối
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
1. Quan điểm vai trò sức mạnh của đạo đức cách mạng
- Đạo đức là gốc của người cách mạng + Trong điều kiện Đảng cầm quyền, Hồ Chí Minh trăn trở với nguy cơ xa rời cuộc sống, xa rời quần chúng, rơi vào thoái hóa biến chất của Đảng. Vì vậy, Người yêu cầu Đảng phải là đạo đức, là văn minh.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
a. Đạo đức là gốc, là nền tảng tinh thần của xã hội, của người cách mạng
Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là đạo đức trong hành động, lấy hiệu quả thực tế làm thước đo. Do vậy, Người luôn đặt đạo đức bên cạnh tài năng, gắn đức với tài, lời nói đi đôi với việc làm…
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
1. Quan điểm vai trò sức mạnh của đạo đức cách mạng
b. Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội
- Sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội là ở những giá trị đạo đức cao đẹp, ở phẩm chất của những người cộng sản ưu tú, bằng tấm gương sống và hành động của mình, chiến đấu cho lý tưởng xã hội chủ nghĩa thành hiện thực.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
2. Quan điểm về những chuẩn mực của đạo đức cách mạng
a. Trung với nước, hiếu với dân
22
33
11
Suốt đời phấn đấu Hy sinh vì Độc lập, tự Do của TQ
Đấu tranh Cho sự Phồn Vinh của TQ
Thực hiện Tốt chính Sách của Đảng, PL Nhà nước
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
- Hiếu với dân là phải thương dân, tin dân, thân dân, học hỏi dân, lấy trí tuệ ở dân, kính trọng dân, lấy dân làm gốc “ hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Phải yêu kính nhân dân. Phải thật sự tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân. Tuyệt đối không được lên mặt quan cách mạng, ra mặt ra oai”. - Đạo đức ngày nay “phải trung với nước, phải hiếu với toàn dân, đồng bào”.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
b. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư
+ Cần là lao động cần cù, siêng năng + Cần + Kiệm là tiết kiệm “Không xa xỉ, không hoang + Kiệm
phí, không bừa bãi,”
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
+ Liêm là trong sạch, không tham lam địa vị, + Liêm tiền của... + Chính là không tà, thẳng thắn, đứng đắn + Chính + Chí công vô tư là công bằng công tâm, không + Chí công vô tư
thiên tư, thiên vị
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
c. Thương yêu con người, sống có tình nghĩa
+ Yêu thương con người đòi hỏi mỗi người phải luôn luôn nghiêm khắc với mình, rộng rãi, độ lượng với người khác, phải có thái độ tôn trong con người.
+ Khoan dung, độ lượng với những người có sai lầm khuyết điểm, kể cả với những người lầm đường lạc lối, với cả những kẻ thù đã bị thương, bị bắt hoặc đã quy hàng.
+ Tình yêu thương con người còn là tình yêu bạn bè,
đồng chí, có thái độ tôn trọng con người
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
d. Tinh thần quốc tế trong sáng
- Tinh thần quốc tế vô sản, bốn phương vô sản
đều là anh em.
- Tinh thần đoàn kết với các dân tộc bị áp bức,
với nhân dân lao động các nước.
- Tinh thần đoàn kết của nhân dân Việt Nam với tất cả những người tiến bộ trên thế giới vì hoà bình, công lý và tiến bộ xã hội.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
3. Quan điểm về những nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng
+ Đây là nguyên tắc quan trọng bậc nhất trong xây dựng một nền đạo đức mới. Nó đối lập hoàn toàn với thói đạo đức giả của giai cấp bóc lột, nói một đằng làm một nẻo, thậm chí nói mà không làm. + Nêu gương về đạo đức là một nét đẹp của truyền thống văn hóa phương Đông. Nói đi đôi với làm phải gắn liền với nêu gương về đạo đức.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
- Xây dựng các giá trị, các chuẩn mực đạo đức mới. - Chống các biểu hiện, các hành vi vô đạo đức, suy
thoái đạo đức.
- Xây phải đi đôi với chống, muốn xây phải chống, chống nhằm mục đích xây, lấy xây làm chính. - Phải khơi dậy ý thức đạo đức lành mạnh ở mỗi
người.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
- Đạo đức cách mạng gắn liền với thực tiễn cách mạng
và và phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân.
- Việc rèn luyện, tu dưỡng bền bỉ suốt đời phải như công
việc rửa mặt hàng ngày.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
III. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CON NGƯỜI
1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về con người
- Hồ Chí Minh xem xét con người như một chỉnh thể thống nhất về tâm lực, thể lực và các hoạt động của nó. Con người luôn có xu hướng vươn lên cái chân – thiện – mỹ, mặc dù “có thế này, thế khác”.
- Hồ Chí Minh xem xét con người trong sự thống nhất của hai mặt đối lập: thiện và ác, hay và dở, tốt và xấu, hiền và dữ… bao gồm cả mặt xã hội– mặt sinh học của con người.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về con người
Bạn bè
Đồng bào
Nhân dân, TQ
Họ hàng
Anh em
Gia đình
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về vai trò của con người
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
- Con người là mục tiêu: mục tiêu cách mạng là giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng giai cấp và giải phóng con người. - Con người là động lực: con người vốn là quý nhất, động lực, nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp cách mạng. Nhân dân là lực lượng trí tuệ, quyền hành, lòng tốt, niềm tin, đó chính là gốc, động lực của cách mạng.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
3. Quan niệm của Hồ Chí Minh về xây dựng con người
- Ý nghĩa của việc xây dựng con người là yêu cầu khách quan, vừa cấp bách, vừa lâu dài có ý nghĩa chiến lược của cách mạng.
- Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết
cần có những con người xã hội chủ nghĩa.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
IV. XÂY DỰNG VĂN HÓA, ĐẠO ĐỨC, CON NGƯỜI VIỆT NAM HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
1. Xây dựng và phát triển văn hóa, con người
2. Về xây dựng đạo đức cách mạng
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƯƠNG TP.H TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG TH Ồ CHÍ MINH ƠNG TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT
CÂU HỎI ÔN TẬP
1. Trong quan niệm của Hồ Chí Minh, nền văn hóa có
những tính chất nào?
2. Trong Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng có vai trò gì?
3. Hồ Chí Minh nhìn nhận con người trên những bình diện
nào?
09/20/23
32
