Báo cáo: Nghiên cứu khoanh định các cấu trúc ẩn sâu có tiềm năng quặng mỏ đới sâu sông Mã trên cơ sở áp dụng tổ hợp các phương pháp hợp lý

Chia sẻ: Lê Thương | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:206

Thêm vào BST

Báo xấu

83
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm xác định các cấu trúc ẩn sâu có tiềm năng và triển vọng quặng hoá ở đới sâu Sông Mã trên cơ sở các dữ liệu địa vật lý, địa chất, địa hoá, viễn thám có cơ sở khoa học đáng tin cậy; mô hình hoá các cấu trúc ẩn sâu có tiềm năng quặng hoá, dự báo tiềm năng khoáng sản ở diện tích chi tiết hoá; đề xuất phương hướng công tác điều tra phát hiện các dạng tài nguyên quặng mỏ ẩn sâu trên diện tích nghiên cứu. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo: Nghiên cứu khoanh định các cấu trúc ẩn sâu có tiềm năng quặng mỏ đới sâu sông Mã trên cơ sở áp dụng tổ hợp các phương pháp hợp lý

Bé tµi nguyªn vµ m«i tr−êng ViÖn nghiªn cøu ®Þa chÊt vµ kho¸ng s¶n b¸o c¸o Nghiªn cøu khoanh ®Þnh c¸c cÊu tróc Èn s©u cã tiÒm n¨ng quÆng má ë ®íi kh©u S«ng M· trªn c¬ së ¸p dông tæ hîp c¸c ph−¬ng ph¸p hîp lý thuyÕt minh 6618 27/10/2007 Hµ Néi - 2003
Bé tµi nguyªn vµ m«i tr−êng ViÖn nghiªn cøu ®Þa chÊt vµ kho¸ng s¶n T¸c gi¶: Ph¹m Kho¶n, Mai Träng Tó (chñ biªn), §µm Ngäc, NguyÔn V¨n Häc, NguyÔn Minh Trung, NguyÔn V¨n Chung, NguyÔn §øc ChiÕn, KiÒu Trung ChÝnh, NguyÔn Kiªm, §ç YÕn Ngäc, NguyÔn Quèc TuÊn, NguyÔn §×nh Uy, NguyÔn Duy B×nh. b¸o c¸o Nghiªn cøu khoanh ®Þnh c¸c cÊu tróc Èn s©u cã tiÒm n¨ng quÆng má ë ®íi kh©u S«ng M· trªn c¬ së ¸p dông tæ hîp c¸c ph−¬ng ph¸p hîp lý thuyÕt minh VIÖN tr−ëng chñ biªn TS. NguyÔn xu©n KhiÓn GS.TSKH. Ph¹m kho¶n Hµ Néi - 2003
Môc Lôc C¸c v¨n b¶n ph¸p lý…………………………………………………………….......5 Më ®Çu………………………………………………………………………...….....41 Ch−¬ng I. LÞch sö nghiªn cøu ®íi kh©u S«ng M· vµ nh÷ng tån t¹i.........................43 I.1. LÞch sö nghiªn cøu..............................................................................43 I.2. Nh÷ng tån t¹i chñ yÕu.........................................................................46 Ch−¬ng II. Néi dung vµ tæ hîp c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu................................49 II.1. Néi dung nghiªn cøu..........................................................................49 II.2. Tæ hîp c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu..................................................49 Ch−¬ng III. §Æc ®iÓm ®Þa chÊt cÊu tróc ®íi kh©u S«ng M·.................................58 III.1. §Þa tÇng............................................................................................58 III.2. C¸c thµnh t¹o magma.......................................................................66 III.3. KiÕn t¹o............................................................................................71 Ch−¬ng IV. CÊu tróc ®Þa chÊt Èn ®íi kh©u S«ng M· theo tµi liÖu ®Þa vËt lý...........76 IV.1. §Æc ®iÓm c¸c tr−êng dÞ th−êng ®Þa vËt lý ®íi kh©u S«ng M·............76 IV.2. CÊu tróc ®Þa chÊt Èn theo tµi liÖu ®Þa vËt lý.......................................78 IV.3. Mét sè nÐt vÒ ph©n vïng cÊu tróc theo ®Æc ®iÓm tr−êng ®Þa vËt lý....86 Ch−¬ng V. KÕt qu¶ nghiªn cøu c¸c mÆt c¾t tæng thÓ b»ng tæ hîp ph−¬ng ph¸p hîp lý.......................................................................................................90 V.1. TuyÕn §åi Gum – B¸i Th−îng – NghÜa §µn, tuyÕn 1 – T1................90 V.2. TuyÕn B¸t Mät – B¸i Th−îng, tuyÕn 2 – T2.......................................96 V.3. TuyÕn Na MÌo – Lòng NiÖm, tuyÕn 3 – T3......................................101 V.4. TuyÕn ChiÒng Kh−¬ng – S¬n La, tuyÕn 4 – T4.................................107 V.5. TuyÕn §iÖn Biªn – Pac Ma, tuyÕn 5 – T5.........................................109 Ch−¬ng VI. C¸c tr−êng dÞ th−êng ®Þa hãa ®íi kh©u S«ng M·..............................117 Ch−¬ng VII. C¸c thµnh hÖ quÆng ®íi kh©u S«ng M·...........................................125 A - C¸c thµnh hÖ quÆng ë ®íi kh©u S«ng M· ……………………………125 3
B - Nh÷ng thµnh hÖ quÆng thuéc ®íi taphrogen SÇm N−a………………......127 C- Nh÷ng thµnh hÖ quÆng thuéc ®íi rift s«ng §µ …………………......……137 Ch−¬ng VIII. Ph©n vïng dù b¸o tiÒm n¨ng kho¸ng s¶n ®íi kh©u S«ng M·.........147 VIII.1 Nguyªn t¾c thµnh lËp s¬ ®å ph©n vïng dù b¸o..............................147 VIII.2. Tiªu chuÈn ph©n vïng vµ c¸c yÕu tè khèng chÕ quÆng ho¸...........147 VIII.3. Ph©n vïng dù b¸o tiÒm n¨ng kho¸ng s¶n......................................150 Ch−¬ng IX. CÊu tróc ®Þa chÊt vµ triÓn väng kho¸ng s¶n cña c¸c diÖn tÝch nghiªn cøu chi tiÕt..............................................................................................164 IX.1. Khu vùc vµ vïng Bã Xinh, S«ng M·, S¬n La ................................164 IX.2. Vïng quÆng thiÕc Bï Me, Th−êng Xu©n, Thanh Ho¸.....................180 IX.3. Vïng quÆng vµng Lµng NÌo, B¸ Th−íc, Thanh Ho¸.......................185 IX.4. QuÆng hãa cromit vïng Th−êng Xu©n, Thanh Ho¸.........................188 Ch−¬ng X. Kinh tÕ - kÕ ho¹ch......................................................................................192 KÕt luËn...............................................................................................................231 Tµi liÖu tham kh¶o........................................................................................................235 Danh môc c¸c b¶n vÏ giao nép theo b¸o c¸o...............................................................241 Danh s¸ch phô lôc kÌm theo b¸o c¸o...........................................................................242 4
Më ®Çu Ngµy 21 th¸ng 5 n¨m 1999 Bé tr−ëng Bé C«ng NghiÖp ®· ra quyÕt ®Þnh sè 1131/Q§-CNCL phª chuÈn ®Ò ¸n: "Nghiªn cøu khoanh ®Þnh c¸c cÊu tróc Èn s©u cã tiÒm n¨ng quÆng má ë ®íi kh©u S«ng M· trªn c¬ së ¸p dông tæ hîp c¸c ph−¬ng ph¸p hîp lý" cña ViÖn Nghiªn cøu §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n do GS.TSKH. Ph¹m Kho¶n lµm chñ nhiÖm víi c¸c néi dung sau. 1- Môc tiªu, nhiÖm vô cña ®Ò ¸n: - X¸c ®Þnh c¸c cÊu tróc Èn s©u cã tiÒm n¨ng vµ triÓn väng quÆng ho¸ ë ®íi kh©u S«ng M· trªn c¬ së c¸c d÷ liÖu ®Þa vËt lý, ®Þa chÊt, ®Þa ho¸, viÔn th¸m cã c¬ së khoa häc ®¸ng tin cËy. - M« h×nh ho¸ c¸c cÊu tróc Èn s©u cã tiÒm n¨ng quÆng ho¸; - Dù b¸o tiÒm n¨ng kho¸ng s¶n ë diÖn tÝch chi tiÕt ho¸; - §Ò xuÊt ph−¬ng h−íng c«ng t¸c ®iÒu tra ph¸t hiÖn c¸c d¹ng tµi nguyªn quÆng má Èn s©u trªn diÖn tÝch nghiªn cøu; 2- DiÖn tÝch 10.000km2 ®−îc giíi h¹n bëi c¸c ®iÓm cã to¹ ®é: A: 103006'00''K§; 22o00'00'' VB B: 106003'00''K§; 20003'00'' VB C: 105052'00''K§; 19000'00'' VB D: 102053'00''K§; 21022'00'' VB Thuéc ®Þa phËn c¸c tØnh Thanh Ho¸, S¬n La, Ninh B×nh, Hoµ B×nh, NghÖ An. 3- C¸c ph−¬ng ph¸p kü thuËt chñ yÕu: Thu thËp, xö lý, ph©n tÝch vµ tæng hîp c¸c tµi liÖu ®· cã trªn vïng, lé tr×nh ®Þa chÊt, ®Þa vËt lý, ®Þa ho¸, khoan, khai ®µo, lÊy vµ ph©n tÝch mÉu c¸c lo¹i. 4- Khèi l−îng c¸c d¹ng c«ng t¸c nh− phô lôc kÌm theo. 5- Thêi gian thùc hiÖn: 36 th¸ng - Khëi c«ng: Th¸ng 5 n¨m 1999 - KÕt thóc ®Ò ¸n vµ nép b¸o c¸o vµo L−u tr÷ §Þa chÊt: 12/2001. 6- §Ò ¸n ®−îc chia lµm hai giai ®o¹n gåm 4 b−íc víi tæng dù to¸n : 2.256.817 ngh×n ®ång (Hai tû hai tr¨m n¨m s¸u triÖu t¸m tr¨m m−êi b¶y ngh×n ®ång) (Xem chi tiÕt ë phô lôc “B¸o c¸o kinh tÕ kÕ ho¹ch” kÌm theo) §Ó thùc hiÖn quyÕt ®Þnh nµy, tËp thÓ t¸c gi¶ gåm : GS.TSKH. Ph¹m Kho¶n (chñ nhiÖm) cïng c¸c TS. Mai Träng Tó, KS. §µm Ngäc, TS. NguyÔn V¨n Häc, ThS. NguyÔn Minh Trung, TS. NguyÔn §×nh Uy, KS. §ç YÕn Ngäc, KS. NguyÔn Kiªm, KS. NguyÔn Duy B×nh, KS. NguyÔn Quèc TuÊn, KS. NguyÔn §øc ChiÕn, KS. 41
NguyÔn V¨n Chung, KS. KiÒu Trung ChÝnh; vµ c¸c céng t¸c viªn (TS. Qu¸ch V¨n Gõng, TS. Lª V¨n Th©n, TS. NguyÔn Quang N−¬ng, TS. Ph¹m HoÌ, TS. TrÇn Ngäc Th¸i, TS. TrÇn Thanh RÜ) ®· tiÕn hµnh thùc hµnh thùc hiÖn c¸c môc tiªu nhiÖm vô ®−îc giao. V× cã nh÷ng biÕn ®éng vÒ nh©n sù còng nh− vÒ khèi l−îng vµ thiÕt bÞ, nªn c¸c nghiªn cøu chuyªn s©u cña ®Ò ¸n th−êng bÞ gi¸n ®o¹n, ¶nh h−ëng kh«ng nhá tíi viÖc tiÕp thu, xö lý vµ luËn gi¶i sè liÖu mét c¸ch hÖ thèng. §ång thêi viÖc nghiªn cøu khoanh ®Þnh c¸c cÊu tróc Èn s©u cã tiÒm n¨ng quÆng má lµ d¹ng c«ng viÖc míi mÎ, do ®ã b¸o c¸o kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. TËp thÓ t¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®−îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c nhµ khoa häc trong vµ ngoµi ViÖn nh»m n©ng cao chÊt l−îng cña b¸o c¸o, gãp phÇn ®Þnh h−íng cho nh÷ng nghiªn cøu tiÕp theo. B¸o c¸o gåm 172 trang, trong ®ã cã 18 biÓu b¶ng vµ 23 h×nh vÏ, ®−îc c¬ cÊu thµnh 8 ch−¬ng kh«ng kÓ më ®Çu, kÕt luËn, tµi liÖu tham kh¶o vµ c¸c b¶n vÏ kÌm theo, ®−îc thÓ hiÖn theo tr×nh tù sau: Ch−¬ng I. LÞch sö nghiªn cøu ®íi kh©u S«ng M· vµ nh÷ng tån t¹i (Ph¹m Kho¶n, Mai Träng Tó, NguyÔn V¨n Häc) Ch−¬ng II. Néi dung vµ tæ hîp c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu (Ph¹m Kho¶n, Mai Träng Tó, NguyÔn V¨n Häc) Ch−¬ng III. §Æc ®iÓm ®Þa chÊt cÊu tróc ®íi kh©u S«ng M· (NguyÔn §×nh Uy, §µm Ngäc, NguyÔn V¨n Häc, Ph¹m Kho¶n, Mai Träng Tó ) Ch−¬ng IV. CÊu tróc ®Þa chÊt Èn ®íi kh©u S«ng M· theo tµi liÖu ®Þa vËt lý (Ph¹m Kho¶n, NguyÔn Quèc TuÊn, Qu¸ch V¨n Gõng, NguyÔn §øc ChiÕn) Ch−¬ng V. KÕt qu¶ nghiªn cøu c¸c mÆt c¾t tæng thÓ b»ng tæ hîp ph−¬ng ph¸p hîp lý (Ph¹m Kho¶n, NguyÔn Quèc TuÊn, Mai Träng Tó, §µm Ngäc, NguyÔn V¨n Häc ). Ch−¬ng VI. C¸c tr−êng dÞ th−êng ®Þa ho¸ ®íi kh©u S«ng M· (Mai Träng Tó, NguyÔn V¨n Kh−¬ng, Ph¹m ThÞ Nhung Lý). Ch−¬ng VII. C¸c thµnh hÖ quÆng ë ®íi kh©u S«ng M· (NguyÔn Minh Trung, NguyÔn V¨n Häc). Ch−¬ng VIII. Ph©n vïng dù b¸o tiÒm n¨ng kho¸ng s¶n ®íi kh©u S«ng M· (Mai Träng Tó, NguyÔn Minh Trung, Ph¹m Kho¶n, NguyÔn V¨n Häc). Ch−¬ng IX. CÊu tróc ®Þa chÊt vµ triÓn väng kho¸ng s¶n cña c¸c diÖn tÝch nghiªn cøu chi tiÕt (Mai Träng Tó, NguyÔn Minh Trung, Ph¹m Kho¶n, NguyÔn V¨n Häc, NguyÔn Kiªm). 42
Ch−¬ng I LÞch sö nghiªn cøu ®íi kh©u S«ng M∙ vµ nh÷ng tån t¹i I.1. LÞch sö nghiªn cøu ThuËt ng÷ ®íi kh©u trong ®Þa chÊt ®· ®−îc nh¾c ®Õn tõ nh÷ng n¨m n¨m m−¬i vµ s¸u m−¬i thÕ kû nµy víi c¸c tªn gäi ®ång nghÜa lµ: ®íi kh©u cÊu tróc, ®íi kh©u kiÕn t¹o hay ®íi kh©u. §Ò ¸n sö dông thuËt ng÷ nµy theo ®Þnh nghÜa ®· ®−îc nªu trong tõ ®iÓn ®Þa chÊt Nga (1978): §íi kh©u lµ ®íi kÐo dµi, nã ph¶n ¸nh lªn trªn mÆt sù tån t¹i cña ®øt g·y s©u hoÆc cña hÖ ®øt g·y s©u ch¹y song song vµ kÒ s¸t nhau. Nã th−êng n»m gi÷a c¸c cÊu tróc lín nh− gi÷a phøc bèi tµ vµ h−íng tµ hay gi÷a ®Þa khèi trung t©m vµ r×a bao quanh nã. Phô thuéc vµo chuyÓn ®éng kiÕn t¹o cña c¸c ®¬n vÞ kiÕn t¹o n»m hai bªn, ®íi kh©u cßn ®−îc chia ra c¸c kiÓu kh¸c nhau. §Æc tr−ng ®iÓn h×nh cña ®íi kh©u lµ cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho dung dÞch magma x©m nhËp. Thêi gian ph¸t triÓn cña ®íi kh©u gÇn trïng víi thêi gian ph¸t triÓn cña c¸c cÊu tróc kiÕn t¹o n»m 2 bªn nã. I.1.1 §Þa chÊt kho¸ng s¶n VÒ mÆt kh«ng gian, ®íi kh©u S«ng M· trïng khíp víi c¸c ®íi S«ng M·, Thanh Ho¸, phÇn t©y nam ®íi S¬n La cña Dovjikov (1965) vµ gÇn trïng víi c¸nh cung S«ng M· cña Fromaget (1941), NguyÔn §×nh C¸t (1969), Gatinxki (1970). Chuyªn tõ "®íi kh©u S«ng M· " ®· ®−îc Ng« Th−êng San (1965) vµ TrÇn V¨n TrÞ (1977, 1986) ®−a ra vµ ®−îc xem nh− ranh giíi kiÕn t¹o gi÷a miÒn uèn nÕp B¾c Bé vµ §«ng D−¬ng. Ranh giíi ®íi kh©u S«ng M·: Ranh giíi phÝa b¾c - ®«ng b¾c lµ ®øt g·y BØm S¬n - S¬n La cßn phÝa t©y nam lµ ®øt g·y r×a t©y nam trong hÖ ®øt g·y S«ng M·. Nh− vËy ®íi kh©u S«ng M· n»m gi÷a hai ®íi ®Þa chÊt cÊu tróc: rift S«ng §µ ë phÝa b¾c - ®«ng b¾c, rift SÇm N−a ë phÝa nam - t©y nam vµ trë thµnh bøc t−êng cæ dùng cao t−¬ng ph¶n cÊu tróc. a/ Trªn ®íi kh©u S«ng M· ®· cã b¸o c¸o tæng kÕt cña 13 ®Ò tµi nghiªn cøu tæng hîp vÒ ®Þa chÊt, kho¸ng s¶n, ®Þa vËt lý, ®Þa ho¸ ë tû lÖ 1:1.000.000 vµ 1:500.000 cña: Dovjikop.A.E vµ nnk, 1965; NguyÔn ThiÖn Giao,1986; NguyÔn Kim Hoµn,1978; Ph¹m Kho¶n, 1977, 1984; NguyÔn V¨n Kh−¬ng vµ nnk, 1979, 1986; TrÇn §øc L−¬ng vµ nnk, 1981; NguyÔn Nghiªm Minh, 1987; Ph¹m V¨n Quang, 1984, 1987; NguyÔn Kinh Quèc, 1995; Lª V¨n Tr¶o, 1984; TrÇn V¨n TrÞ 1997,1986; NguyÔn Tµi Thinh, 1994. 43
Qua ph©n tÝch tæng hîp nh÷ng tµi liÖu hiÖn cã, c¸c t¸c gi¶ ®· ®−a ra kÕt luËn vÒ lÞch sö ph¸t triÓn ®Þa chÊt, quy luËt ph©n bè kho¸ng s¶n cña mçi giai ®o¹n cho tõng vïng l·nh thæ vµ kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c ®iÒu tra, nghiªn cøu, t×m kiÕm th¨m dß tiÕp theo. b/ ViÖc ®o vÏ b¶n ®å ®Þa chÊt, ®Þa vËt lý, ®Þa ho¸ vµ kho¸ng s¶n tû lÖ 1:200.000 ®· ®−îc thÓ hiÖn trong 14 b¸o c¸o cña nhiÒu t¸c gi¶ [18÷32]. §èi víi tõng tê, c¸c t¸c gi¶ ®· ®−a ra kÕt luËn vÒ ®Þa chÊt, kho¸ng s¶n, kiÕn nghÞ diÖn tÝch ®o vÏ vµ t×m kiÕm kho¸ng s¶n tØ lÖ 1:50.000 tiÕp theo, còng nh− c¸c tån t¹i cÇn gi¶i quyÕt. c/ KÕ thõa thµnh qu¶ cña ®o vÏ b¶n ®å ®Þa chÊt vµ kho¸ng s¶n 1:2.00.000, hiÖn nay trªn ®íi kh©u S«ng M· ®· tiÕn hµnh xong viÖc ®o vÏ b¶n ®å ®Þa chÊt vµ t×m kiÕm kho¸ng s¶n tû lÖ 1:50.000 vµ 1:25.000 trong ®ã cã 16 b¸o c¸o ®Þa chÊt [33÷59]. Ngoµi nh÷ng kÕt qu¶ míi vÒ ®Þa chÊt, ®Þa vËt lý vµ kho¸ng s¶n; c¸c c«ng tr×nh nµy ®· chØ ra nh÷ng diÖn tÝch cã triÓn väng kho¸ng s¶n ®Ó t×m kiÕm ë tû lÖ lín h¬n, sÏ ®−îc ®Ò cËp ë phÇn sau. d/ C«ng t¸c t×m kiÕm kho¸ng s¶n ë tû lÖ 1:10.000 vµ lín h¬n ®−îc tiÕn hµnh chñ yÕu ë Thanh Ho¸ (vµng, thiÕc - volfram, crom, nickel, cobal, pyrit, graphit), sau ®Õn lµ S¬n La (pyrit, ®ång, vµng), Hoµ B×nh (vµng - antimon) vµ NghÖ An (vµng - antimon). KÕt qu¶ ®−îc tr×nh bµy trong c¸c b¸o c¸o nghiªn cøu ®Þa chÊt vïng: Räc §«ng - Bu Bu, Thanh Ho¸ (TrÞnh Xu©n Can, 1992); V¹n Sµi - Suèi Ch¸t, S¬n La (TrÞnh Xu©n Can, 1994); Nam S¬n - §µ B¾c, Hoµ B×nh. Ng« TÊt ChÝnh, 1995); Nói N−a, Thanh Ho¸ (NguyÔn Xu©n §¹o, 1983); v.v.. Ngoµi nh÷ng b¸o c¸o ®Þa chÊt, kho¸ng s¶n, ®Þa vËt lý, ®Þa ho¸, viÔn th¸m cã trong L−u tr÷ §Þa chÊt; ®Ò ¸n cßn tham kh¶o c¸c tµi liÖu c«ng bè liªn quan víi ®Þa chÊt kiÕn t¹o, kho¸ng s¶n, ophyolit ®íi kh©u S«ng M· còng nh− ph−¬ng ph¸p t×m kiÕm quÆng Èn, m« h×nh ho¸…: Aristov.V.V.,1984; Lª Duy B¸ch vµ nnk, 1996; Brodovoi,V.V vµ nnk, 1980; §Æng V¨n Can, 1990; §inh §øc ChÊt, 1994; V¨n §øc Ch−¬ng, TrÇn V¨n Th¾ng vµ nnk. 1995; Vò Xu©n §é vµ nnk, 1997; NguyÔn §Þch Dü, 1995; Eremeev A.H, 1968; GrigorianS.V., 1968; Grigorian C.V., 1984; Lª Thanh H¶i vµ nnk, 1997; Kovalov.A.A; Leonenko.E.I., 1993; Koselova I.A. vµ nnk, 1976; NguyÔn Ngäc Liªn vµ nnk, 1990; Ph¹m §øc L−¬ng, 1971; Litvin P.A. vµ nnk, 1981; NguyÔn Träng Nga, 1995; NguyÔn Xu©n Tïng, 1992; NguyÔn Kinh Quèc , 1995; Phan Cù TiÕn vµ nnk, 1977; NguyÔn ThÞ Kim Thoa, 1998; §µo §×nh Thôc, 1985; TrÇn V¨n TrÞ, Phan Cù TiÕn, Th¸i Quý L©m vµ nnk, 1996; Cao §×nh TriÒu, 1997… Tãm l¹i, nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn lµ nh÷ng tµi liÖu cã gi¸ trÞ khoa häc vµ thùc tiÔn. KÕt qu¶ c«ng t¸c ®o vÏ b¶n ®å ®Þa chÊt ®· cho thÊy nh÷ng thay ®æi vÒ ®Þa tÇng, magma, kiÕn t¹o vµ nh÷ng ph¸t hiÖn míi vÒ ®Þa chÊt vµ kho¸ng s¶n. Tuy nhiªn vÉn cßn mét tån t¹i lµ: míi chØ tËp trung nghiªn cøu nh÷ng biÓu hiÖn trªn mÆt, ch−a cã nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu theo chiÒu s©u, ®Æc biÖt lµ nghiªn cøu ®é bãc 44
mßn cña quÆng, tÝnh ph©n ®íi ®øng, ngang cña quÆng trong t×m kiÕm ®¸nh gi¸ ®Ó dù b¸o triÓn väng quÆng ho¸ ë phÇn s©u nh»m ®Þnh h−íng cho c«ng t¸c ®iÒu tra ®Þa chÊt ë nh÷ng giai ®o¹n tiÕp theo. I.1.2. §Þa vËt lý Kh¸c víi c«ng t¸c ®Þa chÊt, c«ng t¸c ®iÒu tra, t×m kiÕm, th¨m dß ®Þa vËt lý ë ®íi kh©u S«ng M· chØ ®−îc tiÕn hµnh sau n¨m 1960 vµ chñ yÕu tõ 1975 trë l¹i ®©y. a/ KÕt qu¶ c«ng t¸c ®Þa vËt lý khu vùc ®· cho phÐp thµnh lËp c¸c b¶n ®å dÞ th−êng: tõ hµng kh«ng tû lÖ 1:200.000 MiÒn B¾c ViÖt Nam (Ivanhicop, NguyÔn Quang Quý, 1963); träng lùc ViÖt Nam, tû lÖ 1:500.000 (NguyÔn ThiÖn Giao, 1986); tõ hµng kh«ng ViÖt Nam, tû lÖ 1:500.000 vµ 1:200.000 (T¨ng M−êi, 1994); tr−êng phãng x¹ tù nhiªn ViÖt Nam, tû lÖ 1:500.000 (NguyÔn Tµi Thinh, 1994). §íi kh©u S«ng M· cã ®Þa h×nh hiÓm trë, phÝa T©y gi¸p biªn giíi ViÖt - Lµo nªn c«ng t¸c ®o ®¹c ®Þa vËt lý khu vùc cßn th−a thít, ch−a bao phñ ®−îc toµn ®íi. C¸c b¶n ®å trªn, qua xö lý vµ luËn gi¶i ®Þa chÊt, kho¸ng s¶n (Ph¹m Kho¶n, 1971, 1984, 1990, 1997; Qu¸ch V¨n Gõng, 1978; NguyÔn ThiÖn Giao, 1986; Cao §×nh TriÒu, 1997; v.v.) ®· nªu ra ®−îc mét sè nÐt chÝnh vÒ cÊu t¹o s©u ë tû lÖ 1:500.000 vµ 1:1.000.000. b/ C«ng t¸c ®o vÏ träng lùc 1:50.000 vµ bay ®o tõ phæ gamma 1:25.000 ®· cho c¸c b¶n ®å dÞ th−êng: träng lùc vïng Hoµ B×nh - CÈm Thuû, V¹n Yªn, S«ng M·, Bã Xinh, CÈm Thuû, Hoµ B×nh, S¬n La; tõ phæ gamma vïng Phó Thä , Yªn B¸i , Kim B«i , Hoµ B×nh, Thanh Ho¸, Hoµ B×nh - Thanh Ho¸, V¹n Yªn, Ngäc L¹c. ViÖc kiÓm tra chi tiÕt dÞ th−êng tõ hµng kh«ng ®· ®−îc tiÕn hµnh ë mét sè vïng nh− Thanh Ho¸, T©y Tam §iÖp, ThiÖu Ho¸ - Thanh Ho¸, Ngäc L¹c. Trªn vïng nghiªn cøu ®· cã c¸c c«ng t¸c nghiªn cøu tham sè vËt lý ®¸ vµ quÆng cña NguyÔn V¨n LÞch (1984), NguyÔn Kh¶i (1985), NguyÔn H÷u TrÝ (1985), §inh §øc ChÊt (1994). Víi ®o vÏ b¶n ®å ®Þa chÊt vµ kho¸ng s¶n tû lÖ 1:200.000, ®· tiÕn hµnh ®o x¹ ®−êng bé, x¸c ®Þnh tham sè mËt ®é, ®é tõ c¶m, ®é tõ d−, n¨ng tÝnh phãng x¹ cña ®Êt ®¸ theo c¸c lé tr×nh ®Þa chÊt. Trªn mét sè vïng cã triÓn väng kho¸ng s¶n ®· thi c«ng c¸c ph−¬ng ph¸p ®Þa vËt lý má nh− ®iÖn, tõ ë tû lÖ lín. Víi b¶n ®å ®Þa chÊt tû lÖ 1:50.000, theo lé tr×nh ®Þa chÊt còng tiÕn hµnh ®o x¹ ®−êng bé, x¸c ®Þnh tham sè ®Þa vËt lý (riªng tê Hoµ B×nh - Suèi Rót cã b¶n ®å th¹ch - ®Þa vËt lý). C«ng t¸c ®Þa vËt lý má còng ®−îc thùc hiÖn trªn c¸c diÖn tÝch cã triÓn väng kho¸ng s¶n. Nã ®· gióp c¸c nhµ ®Þa chÊt khoanh ®−îc c¸c ranh giíi ®Êt ®¸, c¸c th©n kho¸ng ho¸. Tãm l¹i, b−íc ®Çu c«ng t¸c ®Þa vËt lý ®· thiÕt lËp ®−îc mèi liªn quan gi÷a c¸c dÞ th−êng ®Þa vËt lý víi yÕu tè cÊu tróc ®Þa chÊt vµ magma cã thÓ liªn quan víi 45
quÆng ho¸. I.1.3. §Þa ho¸ Trªn vïng nghiªn cøu ®· cã c¸c tµi liÖu ®Þa ho¸ sau: B¶n ®å kim l−îng, träng sa kÌm theo b¶n ®å ®Þa chÊt tû lÖ. 1:200.000, 1:50.000; S¬ ®å ®Þa ho¸ miÒn B¾c ViÖt Nam tû lÖ 1:1.000.000 cña NguyÔn V¨n Kh−¬ng (1979); S¬ ®å ph©n vïng ®Þa ho¸ ViÖt Nam tû lÖ 1:1.000.000 cña NguyÔn V¨n Kh−¬ng (1986); §Æc ®iÓm ®Þa ho¸ c¸c ®¸ magma B¾c ViÖt Nam cña NguyÔn Kh¾c Vinh vµ NguyÔn TiÕn Dòng (1974); Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ triÓn väng pyrit T©y B¾c, B¾c Bé cña Hoµng Nga §Ýnh,1985; §¸nh gi¸ tµi liÖu ®Þa ho¸ vµ ph©n chia ®Þa ho¸ T©y B¾c phôc vô cho t×m kiÕm má quÆng cña §ç Thanh ThÕ, 1990. C«ng t¸c ®Þa ho¸ cßn ®−îc thùc hiÖn trong ®o vÏ b¶n ®å ®Þa chÊt vµ kho¸ng s¶n tû lÖ 1:200.000, 1:50.000 vµ c¸c ®Ò tµi: sinh kho¸ng vµ dù b¸o kho¸ng s¶n c¸c ®íi S«ng §µ - S«ng M· do NguyÔn Ngäc Liªn chñ biªn (1990), quy luËt ph©n bè vµ dù b¸o triÓn väng ®ång, nickel vµ c¸c kho¸ng s¶n quý hiÕm ®i kÌm ë T©y B¾c ViÖt Nam do NguyÔn Ngäc Liªn chñ biªn (1995) vµ c¸c b¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ t×m kiÕm ë mét sè má cô thÓ nh− ®ång - nickel T¹ Khoa, crom - ®ång - cobal ë Cæ §Þnh, vµng CÈm Thuû, antimon - ch× - kÏm - arsen Quan Ho¸ - B¸ Th−íc, v.v. KÕt qu¶ c«ng t¸c ®Þa ho¸ trong ®o vÏ b¶n ®å ®Þa chÊt vµ t×m kiÕm kho¸ng s¶n ®· v¹ch ®Þnh ra vµnh ph©n t¸n nguyªn sinh, thø sinh vµ vµnh ph©n t¸n c¸c nguyªn tè chØ thÞ quÆng ho¸ ®i kÌm. B−íc ®Çu ®· gãp phÇn cho viÖc ®iÒu tra nghiªn cøu t×m kiÕm kho¸ng s¶n Èn. I.1.4. ViÔn th¸m Ph−¬ng ph¸p viÔn th¸m lµ mét ph−¬ng ph¸p rÊt cã hiÖu qu¶ trong nghiªn cøu ®Þa chÊt nãi chung vµ ®iÒu tra kho¸ng s¶n nãi riªng. C¸c t− liÖu viÔn th¸m cung cÊp c¸c th«ng tin kh¸ch quan vµ bæ Ých vÒ: cÊu tróc ®Þa chÊt, sù ph©n bè trong kh«ng gian cña c¸c thÓ ®Þa chÊt, ho¹t ®éng ®øt gÉy ph¸ huû vµ tµi nguyªn kho¸ng s¶n. C¸c tµi liÖu cò liªn quan ®Õn viÔn th¸m ë vïng nghiªn cøu rÊt nghÌo nµn, mét sè tµi liÖu cò ®· cã bao gåm: S¬ ®å gi¶i ®o¸n photolineament khu vùc ®«ng nam miÒn T©y B¾c ViÖt Nam tû lÖ 1:500.000 (§µo V¨n ThÞnh, n¨m 1993 ); C¸c s¬ ®å gi¶i ®o¸n ¶nh tû lÖ 1:50.000 ë c¸c nhãm tê: Quan Ho¸, CÈm Thuû cña c¸c t¸c gi¶ thuéc Liªn ®oµn B§§CMB c¸c n¨m 1987÷1990. C¸c th«ng tin ®ù¬c khai th¸c tõ c¸c t− liÖu viÔn th¸m sÏ gãp phÇn dù b¸o cÊu tróc Èn cã tiÒm n¨ng triÓn väng quÆng ho¸ Èn ë ®íi S«ng M·. I.2. Nh÷ng tån t¹i chñ yÕu I.2.1. §Þa chÊt 46
− Däc theo ®øt g·y S«ng M·, hÖ tÇng §ång TrÇu (T2a®t) cã thµnh phÇn v«i xen kÏ hay lµ ®¸ v«i Paleozoi th−îng ë Th−êng Xu©n, Nh− Xu©n, Quan S¬n? §i liÒn víi hÖ tÇng nµy cßn cã trÇm tÝch (§ång §á) chøa than? − C¸c thÓ magma ph©n bè trong kh«ng gian cã chÞu sù chi phèi cña ®øt g·y S«ng M· hay kh«ng vµ ®øt g·y nµy cã h−íng dÞch tr−ît vµ ®é dèc lµ bao nhiªu. §øt g·y S«ng M· cã ®Ých thùc lµ ®øt g·y nghÞch trong c¬ chÕ vËn ®éng hót ch×m ghÐp nèi lôc ®Þa trÎ c¸c thÓ mafic - siªu mafic tråi nguéi hay kh«ng. − Cã nh÷ng dÉn liÖu g× vÒ mèi t−¬ng quan gi÷a c¸c biÓu hiÖn kho¸ng s¶n trªn mÆt vµ d−íi s©u víi sù ph©n bè c¸c thùc thÓ cÊu tróc trªn b×nh ®å ®Þa chÊt hiÖn t¹i ? − CÊu tróc s©u vµ cÊu tróc d−íi c¸c trÇm tÝch Kainozoi ®ång b»ng Thanh Hãa, trong ®ã cã ®¸ phun trµo mafic cña rift S«ng §µ kÒ ®øt g·y BØm S¬n - S¬n La ch−a ®−îc nghiªn cøu ®Þnh l−îng toµn diÖn. − X¸c lËp tæ phÇn cña hîp t¹o ophiolit S«ng M·. I.2.2. Kho¸ng s¶n − Thµnh phÇn vËt chÊt quÆng ch−a ®−îc nghiªn cøu ®Çy ®ñ vµ hÖ thèng ë phÇn s©u. − Nguån gèc vµ ®iÒu kiÖn thµnh t¹o cña quÆng ho¸ ch−a ®−îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng. − Quy luËt ph©n bè vµ kh¶ n¨ng triÓn väng quÆng ho¸ theo chiÒu s©u ch−a ®−îc nghiªn cøu ®Çy ®ñ. I.2.3. §Þa vËt lý − Ch−a thµnh lËp ®−îc mét b¶n ®å ®Þa chÊt cÊu tróc tû lÖ trung b×nh, trªn ®ã thÓ hiÖn c¸u tróc khèi - líp, ®Æc biÖt tõ mãng uèn nÕp biÕn chÊt kÕt tinh trë lªn, c¸c ®øt g·y vµ c¸c thÓ magma Èn. − ThiÕu sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c dÊu hiÖu ®Þa vËt lý víi c¸c dÊu hiÖu ®Þa chÊt vµ kho¸ng s¶n, do ®ã c¸c kÕt luËn vÒ ®Þa chÊt kho¸ng s¶n Èn ch−a mang tÝnh tæng quan vµ thuyÕt phôc. Tãm l¹i, tõ tr−íc ®Õn nay ë ®íi kh©u S«ng M· ch−a cã mét c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Þa vËt lý nµo xem xÐt ®Çy ®ñ c¸c cÊu tróc vµ vËt thÓ ®Þa chÊt Èn cã tiÒm n¨ng quÆng má mét c¸ch hÖ thèng. Do vËy vÊn ®Ò nghiªn cøu c¸c cÊu tróc Èn cã tiÒm n¨ng quÆng má b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p ®Þa vËt lý lµ cÇn thiÕt. I.2.4. §Þa ho¸ − Tµi liÖu nghiªn cøu ®Þa ho¸ nguyªn sinh, ®Þa ho¸ s©u cßn qu¸ Ýt nªn h¹n chÕ ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng quÆng má Èn. −KÕt qu¶ nghiªn cøu tæng hîp tµi liÖu ®Þa ho¸ ®· chØ ra diÖn tÝch cã triÓn väng 47
nh−ng ch−a ®−îc nghiªn cøu chi tiÕt vµ kiÓm tra b»ng c«ng tr×nh s©u. − Trong thêi gian qua, ë mét sè má ®· khoan t×m kiÕm - th¨m dß nh−ng c«ng t¸c ®Þa ho¸ ch−a ®−îc tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Çy ®ñ do ®ã ®· bá qua nh÷ng th«ng tin do nghiªn cøu ®Þa ho¸ ®−a l¹i vµ h¹n chÕ ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng, dù b¸o kho¸ng s¶n Èn s©u. − Trong c¸c c«ng tr×nh ®o vÏ ®Þa chÊt t×m kiÕm kho¸ng s¶n ë c¸c tû lÖ nªn chó ý nghiªn cøu thuû ®Þa ho¸ - ph−¬ng ph¸p cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn c¸c quÆng ho¸ s©u. 48
Ch−¬ng II Néi dung vµ tæ hîp c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu II.1. Néi dung nghiªn cøu Néi dung nghiªn cøu bao gåm: - Thu thËp, xö lý, ph©n tÝch, tæng hîp c¸c tµi liÖu ®· cã ë vïng nghiªn cøu. - Kh¶o s¸t ®Þa chÊt, kho¸ng s¶n, ®Þa vËt lý, ®Þa ho¸. - Khai ®µo vµ khoan. - LÊy vµ ph©n tÝch mÉu. Khèi l−îng cho tõng néi dung ®−îc thÓ hiÖn trªn b¶ng dù to¸n khèi l−îng, kinh phÝ cho toµn ®Ò ¸n vµ cã thay ®æi theo tõng b−íc do lý do kh¸ch quan nh− : thiÕu kinh phÝ, hoÆc kü thuËt (kh«ng thùc hiÖn 50 ®iÓm ®o tõ tellur v× kh«ng cã thiÕt bÞ, nÕu thuª n−íc ngoµi th× ®¬n gi¸ cao h¬n víi ®¬n gi¸ ®−îc duyÖt). II.2. Tæ hîp c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu - §Ó thùc hiÖn néi dung nªu ra, ®Ò ¸n ®· ph©n tÝch vµ tæng hîp 62 b¸o c¸o ®Þa chÊt kho¸ng s¶n, ®Þa vËt lý, ®Þa ho¸ thu thËp ®−îc ë LT§C Côc §Þa chÊt vµ Kho¸ng s¶n ViÖt Nam. Tõ ®ã ®−a ra kÕt qu¶ ®¹t ®−îc ë tõng chuyªn ngµnh còng nh− tån t¹i cÇn gi¶i quyÕt trªn vïng nghiªn cøu. - ViÖc thu thËp tµi liÖu nguyªn thuû ë LT§C, c¸c Liªn ®oµn ®Ó ph©n tÝch bæ sung kh«ng thùc hiÖn ®−îc v× kinh phÝ kh«ng cho phÐp. - Trªn 5 l¸t c¾t tæng thÓ vµ vïng nghiªn cøu chi tiÕt Bã Xinh, tiÕn hµnh ®ång bé c¸c kh¶o s¸t mÉu ®Þa chÊt, kho¸ng s¶n, ®Þa vËt lý, ®Þa ho¸ vµ lÊy mÉu c¸c lo¹i. II.2.1. Kh¶o s¸t tæng thÓ ViÖc nghiªn cøu tæng thÓ trªn 5 l¸t c¾t ë tû lÖ 1:250.000 vµ 1:100.000 (sö dông b¶n ®å 1:50.000 UTM lµm nÒn) nh»m môc ®Ých ph¸t hiÖn c¸c cÊu tróc Èn khu vùc. ViÖc v¹ch ®Þnh c¸c tuyÕn nµy ®· ®−îc tËp thÓ c¸c nhµ ®Þa chÊt, ®Þa vËt lý, kho¸ng s¶n vµ ®Þa ho¸ thùc hiÖn. Trong sè 5 l¸t c¾t cã 2 l¸t c¾t liªn hîp (chuÈn), trªn ®ã ®o tõ tellur, träng lùc vµ tõ, cô thÓ lµ tuyÕn: §åi Cum - B¸i Th−îng - NghÜa §µn dµi 150km vµ Ca Hiªn - S¬n La (§iÖn Biªn - Pac Ma) dµi 110km. C¸c l¸t c¾t liªn hîp nµy t−¬ng øng víi c¸c tuyÕn 1 vµ 5. Trªn c¬ së kÕt qu¶ nghiªn cøu 2 l¸t c¾t nµy b»ng ®o tõ tellur, ®Ò ¸n sÏ thµnh lËp ph−¬ng tr×nh håi quy t−¬ng quan gi÷a kÕt qu¶ ®o tõ tellur vµ träng lùc, tõ ®ã x©y dùng bøc tranh cÊu tróc ®Þnh l−îng cho vïng nghiªn cøu tû lÖ 1:250.000 hoÆc 1:500.000. C«ng viÖc nµy ®· kh«ng thùc hiÖn ®−îc v× kh«ng cã m¸y ®o tõ tellur, do ®ã viÖc nghiªn cøu tíi ®é s©u mÆt mãng uèn nÕp kÕt tinh ch−a thùc hiÖn ®−îc nh− ý 49
muèn. Sau ®©y lµ c¸c tuyÕn tæng thÓ ΣT=327km. TuyÕn 1: §åi Gum - B¸i Th−îng - NghÜa §µn (Qu× Ch©u - B¸i Th−îng - CÈm Thuû - §åi Gum), dµi 138km (vµng, s¾t, antimon, molibden, thiÕc, volfram,…), tû lÖ 1:250.000. VÒ cÊu tróc ®Þa chÊt mÆt c¾t ®i qua nÕp låi CÈm Thuû - B¸ Th−íc víi thµnh phÇn ®Êt ®¸ kh¸ phøc t¹p vµ ®Çy ®ñ. Mét sè nhµ nghiªn cøu ®Þa chÊt ®· ph¸t hiÖn c¸c thÓ ®¸ t−êng (®ai cæ) liªn quan víi mét lo¹t kho¸ng s¶n cã thÓ ph©n ®íi tõ s¾t - antimon - vµng. C¸c kho¸ng s¶n nµy th−êng ph©n bè ë c¸nh c¸c nÕp låi, cã thÓ lµ mét khèi magma. Liªn quan víi chóng ë phÇn s©u cã thÓ cßn cã c¸c lo¹i kho¸ng s¶n nhiÖt ®é cao nh− ch× - kÏm vµ s¾t. Víi nhiÒu biÓu hiÖn kho¸ng s¶n liªn quan vµ c¸c vµnh ph©n t¸n träng sa kim l−îng kh¸ tËp trung nh− ®ång, molybden, ch× - kÏm, sulfur, vµng vµ s¾t, nã còng lµ mÆt c¾t rÊt cã ý nghÜa nghiªn cøu s©u v× cã thÓ tån t¹i ë ®©y c¸c khèi magma Èn víi thµnh phÇn kh¸ ®a d¹ng mafic vµ axit (gabro vµ granit). TuyÕn 2: B¸t Mät - B¸i Th−îng (Th−êng Xu©n - B¸i Th−îng), dµi 48km (thiÕc, ®ång, ch× - kÏm,…), tû lÖ 1:250.000. Lµ mÆt c¾t däc theo ®øt g·y S«ng M· nªn kho¸ng s¶n kh¸ ®a d¹ng (®ång, thiÕc, ch× - kÏm). Cho ®Õn nay ch−a x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®−îc diÖn ph©n bè cña granitoid B¶n ChiÒng vµ B¶n Muång. TuyÕn 3: Na MÌo - Lòng NiÖm (M−êng Sai - Lòng Cao), dµi 67km (®ång, vµng, ch× - kÏm, s¾t, antimon,…), tû lÖ 1:100.000. BiÓu hiÖn kho¸ng ho¸ nghÌo, chñ yÕu lµ nhiÖt dÞch nhiÖt ®é thÊp. Ho¹t ®éng magma phong phó vµ trÇm tÝch chñ yÕu lµ lôc nguyªn - carbonat, viÖc nghiªn cøu kho¸ng s¶n ®ang cßn nhiÒu h¹n chÕ. Tuy nhiªn, ®©y lµ khu vùc cã kh¶ n¨ng h×nh thµnh c¸c kho¸ng s¶n s¾t, ®ång, ch× - kÏm kiÓu skarn liªn quan víi cÊu tróc Èn s©u. TuyÕn 4: ChiÒng Kh−¬ng - S¬n La (S¬n La - Mai S¬n - ChiÒng Kh−¬ng), dµi 51km (vµng, ®ång, nickel, cobal…), tû lÖ 1:100.000. Ngoµi viÖc nghiªn cøu cÊu tróc Èn s©u, cßn l−u ý ®Õn mét sè vµnh ph©n t¸n Au liªn quan. TuyÕn 5: Ca Hiªn - S¬n La nay lµ §iÖn Biªn - Pac Ma, dµi 23km (®ång, vµng, pyrit, magne,…), tû lÖ 1:250.000. Cã biÓu hiÖn kho¸ng s¶n ®ång, pyrit, manhetit ë B¶n Phóng, Bã Xinh. MÆt c¾t nµy kh«ng nh÷ng phong phó vÒ kho¸ng s¶n mµ cßn phøc t¹p vÒ mÆt ®Þa chÊt vµ cÊu kiÕn t¹o. RÊt triÓn väng vÒ tiÒm n¨ng quÆng s©u. Ph©n tÝch má pyrit Bã Xinh cho thÊy ë phÇn s©u cã thÓ tån t¹i quÆng conchedan l−u huúnh vµ ®ång nh− 50
mét sè má ë Liªn X« (cò), cÇn ®Çu t− nghiªn cøu s©u. II.2.2. Kh¶o s¸t chi tiÕt ViÖc nghiªn cøu chi tiÕt ®−îc thùc hiÖn ë vïng Bã Xinh víi diÖn tÝch 28km2. DiÖn tÝch nµy n»m däc ®íi ophiolit S«ng M·, cã rÊt nhiÒu c¸c khèi magma siªu mafic, mafic vµ granit. Tµi liÖu träng lùc ®· chøng tá ®iÒu ®ã. Trªn b¶n ®å dÞ th−êng träng lùc Bughe, c¸c dÞ th−êng kÐo dµi theo h−íng t©y t©y b¾c - ®«ng nam. PhÝa t©y nam diÖn tÝch cã côm dÞ th−êng ph¶n ¸nh phøc hÖ ChiÒng Kh−¬ng. PhÇn ®«ng nam cã côm dÞ th−êng ph¶n ¸nh khèi siªu mafic Èn (cã thÓ nh− phøc hÖ Bã Xinh). Ngoµi ra c«ng t¸c ®Þa vËt lý má cßn cho biÕt c¸c ®íi quÆng pyrit cã ®ång ®i kÌm ë Bã Xinh, B¶n M¹. Chóng ®−îc thÓ hiÖn bëi c¸c dÞ th−êng: ph©n cùc kÝch thÝch cao h¬n ph«ng 3 lÇn, ®é dÉn biÓu kiÕn cao h¬n ph«ng tõ 3÷6 lÇn (NguyÔn Träng Nga, 1991). KÕt hîp víi tµi liÖu kho¸ng s¶n ®Ò ¸n thÊy ®©y lµ diÖn tÝch cÇn ®−îc nghiªn cøu ®Ó ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng quÆng Èn. Theo kh¶o s¸t ®Þa chÊt, diÖn tÝch nghiªn cøu ®−îc thµnh t¹o bëi c¸c trÇm tÝch phun trµo cæ hÖ tÇng S«ng M·. Ho¹t ®éng magma kh¸ phong phó. Kho¸ng s¶n liªn quan lµ pyrit, ®ång, vµng. §¸ng chó ý lµ má pyrit Bã Xinh liªn quan víi phun trµo mafic, cã quy m« kh¸ lín. Thµnh phÇn vËt chÊt quÆng, ngoµi pyrit cßn cã ®ång, ch× - kÏm vµ vµng ®i kÌm. Theo tµi liÖu ®Þa ho¸, diÖn tÝch nghiªn cøu n»m trong ®íi ®Þa ho¸ TuÇn Gi¸o thuéc miÒn ®Þa ho¸ T©y B¾c (NguyÔn V¨n Kh−¬ng, 1984). - VÒ ®Þa ho¸ nguyªn sinh: ®íi ®−îc thµnh t¹o chñ yÕu bëi c¸c ®¸ cã tuæi Paleozoi vµ Proteozoi. Theo sù ph©n bè c¸c nguyªn tè ho¸ häc trong ®¸ gèc cïng c¸c vµnh ph©n t¸n ®Þa ho¸ thø sinh th× diÖn tÝch nghiªn cøu ®−îc ®Æc tr−ng bëi nhãm nguyªn tè chalcofin - siderofin, tiªu biÓu lµ c¸c nguyªn tè ch× - kÏm, thiÕc, vµng, bari, s¾t. - VÒ ®Þa ho¸ thø sinh: qua tæng hîp tµi liÖu vµnh ph©n t¸n ®Þa ho¸ thø sinh vµ träng sa th× diÖn tÝch nghiªn cøu n»m trong tr−êng dÞ th−êng ®Þa ho¸ S«ng M·, bao gåm c¸c vµnh ph©n t¸n ®Þa ho¸ thø sinh cña c¸c nguyªn tè kÏm, ®ång, antimon, ch×, vµng. Nh− vËy, theo tµi liÖu ®Þa chÊt, ®Þa vËt lý, ®Þa ho¸, hy väng ë phÇn s©u cña quÆng ho¸ cã thÓ tån t¹i c¸c kiÓu kho¸ng ho¸ s©u (tõ trªn xuèng d−íi): - Pyrit - chalcopyrit (chøa vµng) - Pyrit - chalcopyrit - sphalerit. - Pyrit - manhetit chøa chalcopyrit. MÆt kh¸c trong khu vùc cßn nhiÒu biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh listvenit ho¸, liªn quan víi chóng lµ magnezit vµ vµng. 51
Tãm l¹i, ë diÖn tÝch nghiªn cøu chi tiÕt - vïng Bã Xinh, ®èi t−îng quÆng bÞ khèng chÕ bëi cÊu tróc vµ vËt thÓ ®Þa chÊt Èn d−íi líp phñ. Chóng ®· ®−îc c¸c tµi liÖu ®Þa chÊt kho¸ng s¶n, ®Þa vËt lý, ®Þa ho¸ vµ viÔn th¸m s¬ bé x¸c nhËn. II.2.3. Ph−¬ng ph¸p ®Þa chÊt kho¸ng s¶n §· ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p sau: - Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cÊu tróc vµ khèi l−îng vËt chÊt ®èi s¸nh. - Ph−¬ng ph¸p kiÕn t¹o khe nøt, tr−êng øng suÊt. - Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Þa m¹o h×nh th¸i vµ ®Þa m¹o cÊu tróc. - Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch th¹ch häc, kho¸ng t−íng, träng sa thiªn nhiªn, träng sa nh©n t¹o, hãa silicat, kÝch ho¹t neutron (15 nguyªn tè), quang phæ ®Þnh l−îng gÇn ®óng, quang phæ plasma (15 chØ tiªu), quang phæ hÊp thô nguyªn tö, nung luyÖn vµng - b¹c, v.v.. - Ph−¬ng ph¸p khai ®µo c¸c c«ng tr×nh ®Þa chÊt . Trªn c¬ së c¸c kÕt qu¶ cña c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch trªn, tiÕn hµnh xö lý b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p sau: - Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch thµnh hÖ quÆng (nghiªn cøu tæ hîp céng sinh kho¸ng vËt, x¸c ®Þnh c¸c giai ®o¹n t¹o kho¸ng). - Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®é bãc mßn cña quÆng ho¸. - Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cÊu tróc tr−êng quÆng, ph©n tÝch c¸c yÕu tè khèng chÕ quÆng ho¸ (tr−íc quÆng, trong quÆng vµ sau quÆng) víi viÖc m« h×nh ho¸ c¸c diÖn tÝch chøa quÆng Èn. II.2.4. Ph−¬ng ph¸p ®Þa vËt lý §Ó ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu cña ®Ò ¸n, nhiÖm vô cña c«ng t¸c ®Þa vËt lý lµ x¸c ®Þnh c¸c hÖ thèng ®øt g·y, khèi magma Èn, thµnh lËp s¬ ®å cÊu tróc ®Þa chÊt Èn s©u vµ ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng quÆng má liªn quan theo tµi liÖu ®Þa vËt lý. C¸c ph−¬ng ph¸p kü thuËt ®Þa vËt lý sö dông bao gåm. a. §Þa vËt lý khu vùc − Thu thËp, tæng hîp vµ luËn gi¶i ®Þa chÊt tµi liÖu ®Þa vËt lý hiÖn cã trªn diÖn tÝch nghiªn cøu tõ 1:500.000 ®Õn 1:10.000. − ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch xö lý sè liÖu ®Þa vËt lý hiÖn cã ®Ó xö lý vµ luËn gi¶i ®Þa chÊt sè liÖu ®o ®¹c tõ, träng lùc, ®iÖn ë tû lÖ 1:100.000. − Sö dông mÆt mãng kÕt tinh uèn nÕp cã ®−îc trªn c¬ së x©y dùng mèi t−¬ng quan gi÷a tµi liÖu tõ, träng lùc, tõ telua víi c¸c th«ng tin tiªn nghiÖm ®· biÕt do Cao §×nh TriÒu, ViÖn ®Þa chÊt, TTKHTN vµ CNQG thùc hiÖn. 52
− §o tõ trªn 5 tuyÕn ë tû lÖ 1:100.000: kho¶ng c¸ch c¸c ®iÓm ®o trªn tuyÕn tõ 100 ®Õn 200m vµ trªn vïng dÞ th−êng ®−îc ®an dµy víi kho¶ng c¸ch c¸c ®iÓm ®o dÇy h¬n. Sai sè cho phÐp lµ 5nT. − §o träng lùc trªn 5 tuyÕn ë tû lÖ 1:100.000: kho¶ng c¸ch c¸c ®iÓm ®o trªn tuyÕn lµ 1000m vµ trªn vïng dÞ th−êng ®−îc ®an dµy víi kho¶ng c¸ch c¸c ®iÓm ®o dÇy h¬n. Sai sè cho phÐp lµ 0,21mlg − LÊy mÉu vµ ®o tham sè vËt lý (tõ, x¹ vµ mËt ®é) trªn 5 tuyÕn. b. §Þa vËt lý chi tiÕt Do ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt thùc tÕ phøc t¹p vµ khèi l−îng c«ng t¸c ®Þa vËt lý ®· ®Þnh tr−íc cã h¹n, nªn kh«ng thÓ dµn tr¶i vµo nhiÒu chç, nhiÒu ®èi t−îng kh¸c nhau. V× vËy ®Ò tµi ®· chän mét sè ®èi t−îng ®Þa chÊt tiªu biÓu ë vïng Bã Xinh ®Ó nghiªn cøu chi tiÕt vµ cô thÓ ho¸ c¸c nhiÖm vô cÇn gi¶i quyÕt cña c«ng t¸c ®Þa vËt lý nh− sau. − Nghiªn cøu cÊu tróc ®Þa chÊt vµ triÓn väng kho¸ng s¶n d−íi s©u trªn c¸c tuyÕn trôc víi c¸c ph−¬ng ph¸p : ®o tõ, ®o mÆt c¾t vµ ®o s©u ®iÖn ph©n cùc. − Nghiªn cøu sù ph©n bè cña c¸c th©n quÆng sulfur, c¸c thÓ ®¸ siªu mafic vµ mafic trªn m¹ng l−íi tuyÕn vu«ng gãc víi tuyÕn trôc: ®o tõ, ®o tr−êng ®iÖn tù nhiªn, ®o mÆt c¾t ph©n cùc, ®o s©u ph©n cùc ®èi xøng, ®o s©u ph©n cùc vµ ®iÖn trë l−ìng cùc trôc liªn tôc ®Òu. C¸c ®èi t−îng ®Þa chÊt ®−îc nghiªn cøu b»ng ph−¬ng ph¸p ®Þa vËt lý ®Òu n»m ë bê tr¸i cña s«ng M· thuéc B¶n Bã, x· Bã Xinh. D−íi ®©y tr×nh bµy vÒ m¹ng l−íi tuyÕn ®o, kü thuËt thi c«ng vµ khèi l−îng, chÊt l−îng ®iÓm ®o. M¹ng l−íi tuyÕn ®−îc lËp b¶o ®¶m phñ trªn diÖn tÝch cã thÓ nghiªn cøu c¸c ®èi t−îng ®Þa chÊt d¸ng chó ý nhÊt trong vïng: c¸c th©n quÆng sulfur, c¸c thÓ ®¸ siªu mafic vµ mafic … - TuyÕn trôc chÝnh (TT1) cã ph−¬ng vÞ lµ 1150 theo h−íng T©y t©y b¾c - §«ng ®«ng nam, dµi 3500m vµ ®−îc bè trÝ gÇn nh− trïng víi ph−¬ng cÊu tróc ®Þa chÊt chÝnh cña vïng. Trªn tuyÕn trôc cø 10m ®ãng 1 cäc ®Ó ®o ®Þa vËt lý vµ cø 100m®ãng 1 cäc gç to lµm mèc ®Ó ph¸t triÓn tuyÕn ngang. Tõ nh÷ng cäc mèc nµy lËp c¸c tuyÕn ngang vu«ng gãc víi tuyÕn trôc. C¸c tuyÕn ngang cã ph−¬ng vÞ 25o. TuyÕn trôc chÝnh c¾t cäc 0 cña c¸c tuyÕn ngang tê tuyÕn – VIII ®Õn tuyÕn VII (16 tuyÕn). Ngoµi tuyÕn trôc chÝnh cßn cã c¸c tuyÕn trôc phô TT2 vµ TT3, ®ãng vai trß c¸c tuyÕn nghiªn cøu cÊu tróc s©u. - TuyÕn TT2 dµi 2700m, song song víi tuyÕn trôc chÝnh vµ c¸ch nã 200m vÒ phÝa ®«ng b¾c (ch¹y däc c¸c cäc 20 cña tuyÕn ngang). - TuyÕn TT3 dµi 500m, ®ãng vai trß tuyÕn trôc cña c¸c tuyÕn ngang tõ VIII ®Õn XIII (6 tuyÕn), còng cã ph−¬ng vÞ lµ 115 0 . 53
C¸c tuyÕn ngang gåm 22 tuyÕn, ®¸nh sè thø tù La M· tõ -VIII ®Õn XIII (b¶ng II.1). Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c tuyÕn lµ 100m hoÆc 200m tuú theo ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt - ®Þa vËt lý. §é dµi cña c¸c tuyÕn ngang kh«ng ®Òu nhau (tõ 400m ®Õn 750m) phô thuéc vµo ®Þa h×nh dßng ch¶y S«ng M· vµ c¸c v¸ch nói dùng ®øng. Trªn c¸c tuyÕn ngang kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c cäc lµ 10m ®¸nh sè thø tù theo chiÒu ©m, d−¬ng vÒ 2 phÝa cña cäc 0. Víi môc ®Ých khèng chÕ c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu, mÆt kh¸c phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, v× vËy ®é dµi, ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi c¸c tuyÕn ngang kh«ng gièng nhau. B¶ng II.1: §Æc ®iÓm cña c¸c tuyÕn Tªn tuyÕn Cäc ®Çu Cäc cuèi §é dµi (mÐt) Trôc TT1 - 200 150 3 500 Trôc TT2 - 200 70 2700 Trôc TT3 80 130 500 - VIII -7 51 580 - VII -6 54 600 - VI -2 58 600 -V -8 52 600 - IV - 11 50 610 - III - 11 49 600 - II - 11 49 600 -I - 17 43 600 0 - 20 40 600 I - 26 40 660 II - 35 40 750 III - 40 14 540 IV - 38 22 600 V - 35 8 430 VI - 26 13 390 VII - 34 15 490 VIII -8 25 330 IX - 16 25 410 X - 15 25 400 XI - 33 25 580 XII - 32 25 570 XIII - 25 25 490 Céng 18 730 Do ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh vµ ®èi t−îng nghiªn cøu ®Þa chÊt kh¸c nhau nªn vïng c«ng t¸c ®−îc chia ra lµm 2 khu vùc : Khu A : tõ tuyÕn -VIII (cäc -80 tuyÕn trôc 54
TT1) ®Õn tuyÕn VII (cäc 70 tuyÕn trôc TT1); Khu B : Tõ tuyÕn VIII (cäc 80 tuyÕn trôc TT3) ®Õn tuyÕn XIII (cäc 130 tuyÕn trôc TT3) - Ph−¬ng ph¸p ®o tr−êng ®iÖn tù nhiªn ®−îc tiÕn hµnh b»ng m¸y VITIGESKA trªn tÊt c¶ c¸c tuyÕn ngang, b−íc ®o trªn c¸c tuyÕn d =10m. - Ph−¬ng ph¸p ®o tr−êng tõ ®−îc tiÕn hµnh trªn tuyÕn trôc TT.1 vµ tÊt c¶ c¸c tuyÕn ngang b»ng m¸y ENVIRMAG do Cana®a s¶n xuÊt, b−íc ®o trªn c¸c tuyÕn d =10m. §o theo dâi biÕn thiªn tõ b»ng m¸y MP- 2 ®Æt t¹i n¬i thÝch hîp. - Ph−¬ng ph¸p ®o s©u ®iÖn trë l−ìng cùc trôc liªn tôc ®Òu víi m¸y th¨m dß ®iÖn VITIGESKA ®−îc thùc hiÖn trªn c¸c tuyÕn ngang- IV,- III vµ II b»ng c¸c l−ìng cùc: AB = MN = d = 20m , sè cù ly n = 8 . Víi hÖ cùc thiÕt bÞ nµy cã thÓ nghiªn cøu chi tiÕt sù biÕn ®æi vÒ ®iÖn trë theo chiÒu s©u ®Õn 40÷50m. B¶ng II.2: Khèi l−îng vµ chÊt l−îng thùc hiÖn c¸c ph−¬ng ph¸p §¬n vÞ Khèi l−îng TT C«ng viÖc Sai sè tÝnh Dù kiÕn Thùc hiÖn Ghi chó 1 §iÖn tù nhiªn §iÓm 1200 1 320 §o th−êng §iÓm 1 222 Kh«ng §o liªn kÕt §iÓm 24 kÓ ®o §o lÆp §iÓm 124 lÆp §o kiÓm tra §iÓm 74 3,6 mV 2 §o tõ §iÓm 1200 1 541 §o th−êng §iÓm 1 447 §o kiÓm tra ®iÓm gèc §iÓm 17 ±0,8 nT §o kiÓm tra th−êng §iÓm 77 ±3,2 nT 3 MÆt c¾t ph©n cùc §iÓm 800 800 δρ=4,1% §o th−êng §iÓm 730 δη=6,3% §o kiÓm tra §iÓm 70 §o s©u ph©n cùc kÝch 4 §iÓm 40 55 thÝch ®èi xøng δρ=6,1% §o th−êng §iÓm 52 δη=5,3% §o kiÓm tra §iÓm 3 §o s©u ph©n cùc kÝch 5 thÝch l−ìng cùc trôc liªn 0 60 tôc ®Òu. §o s©u ®iÖn trë l−ìng 6 33 45 cùc trôc liªn tôc ®Òu. δρ=5,27% §o th−êng §iÓm 42 §o kiÓm tra §iÓm 3 - Ph−¬ng ph¸p ph©n cùc kÝch thÝch, dïng m¸y ®o DWJ-2 víi nguån ph¸t lµ m¸y ph¸t ®iÖn lo¹i 3,5kW ®−îc triÓn khai theo c¸c hÖ thiÕt bÞ nh− sau: MÆt c¾t ph©n 55
cùc ®èi xøng trªn c¸c tuyÕn trôc TT1 vµ TT2 víi cù ly : AB = 500m, MN = 100m, b−íc ®o d = 10m . Víi hÖ cùc thiÕt bÞ nµy cã thÓ nghiªn cøu s©u ®Õn 70 ÷ 80m. Trªn c¸c tuyÕn ngang I, II, X, XI vµ XII víi cù ly: AB = 200m, MN = 60 m, b−íc ®o d = 10 m, cã thÓ nghiªn cøu s©u ®Õn 30 ÷ 40m. - §o s©u ph©n cùc ®èi xøng trªn tuyÕn trôc TT.1 c«ng t¸c ®o s©u ph©n cùc ®èi xøng ®−îc thùc hiÖn víi cù ly AB/2max = 750m vµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®iÓm ®o s©u trªn tuyÕn lµ 50m. §é s©u nghiªn cøu 200 ÷ 250m. Trong sè c¸c tuyÕn ngang chØ ®o s©u ph©n cùc ®èi xøng trªn tuyÕn II víi cù ly AB/2max = 240m , t¹i ®o¹n tuyÕn cã dÞ th−êng cña ph−¬ng ph¸p mÆt c¾t ph©n cùc ®èi xøng. Víi hÖ cùc thiÕt bÞ nµy cã thÓ nghiªn cøu s©u ®Õn 70 ÷ 80m. II.2.5. Ph−¬ng ph¸p ®Þa ho¸ C¸c ph−¬ng ph¸p ®Þa ho¸ ®−îc ¸p dông ®Ó t×m kiÕm ph¸t hiÖn c¸c má quÆng bao gåm. − Xö lý tæng hîp tµi liÖu: thu thËp, tæng hîp, xö lý tµi liÖu ®· cã, khai th¸c tèi ®a c¸c th«ng tin ®Þa ho¸ nh− ®Æc tÝnh chuyªn ho¸ ®Þa ho¸ cña c¸c ®¸ vµ tiÒm n¨ng chøa quÆng cña chóng, c¸c vµnh vµ dßng ph©n t¸n ®Þa ho¸ thø sinh vµ c¸c vµnh träng sa. − Nghiªn cøu thùc ®Þa bæ sung. + KÕt hîp víi nghiªn cøu ®Þa chÊt cÊu tróc s©u, ®Þa vËt lý cÇn tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Þa ho¸ nguyªn sinh, vµnh vµ dßng ph©n t¸n, theo c¸c mÆt c¾t qua ®íi kh©u S«ng M·. §Æc biÖt chó ý c¸c ®íi dËp vì, khe nøt kiÕn t¹o, n¬i cã nhiÒu kh¶ n¨ng cã nhiÒu dÞ th−êng ®Þa ho¸ cña c¸c nguyªn tè liªn quan víi quÆng ho¸ s©u, biÓu hiÖn râ nÐt + TiÕn hµnh nghiªn cøu chi tiÕt ë vïng Bã Xinh - vïng cã triÓn väng ®−îc khoanh ®Þnh do tæng hîp c¸c tµi liÖu cã trong LT§C. C«ng viÖc nµy ®−îc tiÕn hµnh ®ång bé víi nghiªn cøu ®Þa chÊt kho¸ng s¶n, ®Þa vËt lý vµ kÕt qu¶ khai ®µo. - Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c thùc ®Þa t¹i c«ng tr×nh khai ®µo vµ khoan ph¶i tiÕn hµnh lÊy mÉu ®Þa ho¸ nghiªn cøu tÝnh ph©n ®íi cña c¸c nguyªn tè theo chiÒu s©u phôc vô cho nghiªn cøu chÈn ®o¸n tiÒm n¨ng quÆng ho¸ Èn cã hiÖu qu¶ h¬n. 2.2.6. Ph−¬ng ph¸p viÔn th¸m - Khai th¸c c¸c th«ng tin bæ Ých tõ c¸c t− liÖu viÔn th¸m, kÕt hîp víi c¸c th«ng tin kh¸c nh»m phôc vô cho nghiªn cøu, khoanh ®Þnh c¸c cÊu tróc Èn s©u cã tiÒm n¨ng quÆng ho¸ néi sinh däc ®íi kh©u S«ng M·. C«ng viÖc nµy do TS.§µo V¨n ThÞnh thùc hiÖn ë tû lÖ 1:100.000. − Gi¶i ®o¸n c¸c t− liÖu viÔn th¸m theo c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau. Chó 56