Báo cáo tài chính, ph i bày hay che d u (Ph n đ u)ơ ấ ầ ầ
Hoàn toàn l ng im khi nghe b i th m đoàn đ c cáo tr ng, Bernardặ ồ ẩ ọ ạ
Ebbers, c u giám đ c đi u hành t p đoàn vi n thông World Com, Mự ố ề ậ ễ ỹ
đã b bu c t i gian l n và cung c p các s li u không chính xác t iị ộ ộ ậ ấ ố ệ ạ
các báo cáo tài chính liên quan đ n kho n ti n 11 t USD trong vế ả ề ỷ ụ
phá s n c a m t trong nh ng t p đoàn vi n thông l n nh t n c M .ả ủ ộ ữ ậ ễ ớ ấ ướ ỹ
V i các t i danh trên, Ebbers có th ph i ch u hình ph t lên đ n 85 năm tùớ ộ ể ả ị ạ ế
giam. Lúc đó, ph n ng duy nh t c a m i ng i trong phiên toà là t phíaả ứ ấ ủ ọ ườ ừ
v Ebbers, bà ng i khóc l ng l v i s an i c a cô con gái. Ebbers và gia đình đã r i kh i toàợ ồ ặ ẽ ớ ự ủ ủ ờ ỏ
mà không có bình lu n gì. V i h nh ng sai ph m tài chính đã quá rõ ràng.ậ ớ ọ ữ ạ
T tr c đ n nay, báo cáo tài chính là công c đ c s d ng đ công b nh ng ho t đ ng kinhừ ướ ế ụ ượ ử ụ ể ố ữ ạ ộ
doanh c a doanh nghi p. V y mà, nhi u công ty đã s d ng chính công c này đ “che d u”ủ ệ ậ ề ử ụ ụ ể ấ
nh ng thua l trong kinh doanh, l a d i các nhà đ u t . Đi u này đã d n đ n “m t ngh ch lýữ ỗ ừ ố ầ ư ề ẫ ế ộ ị
đáng bu n đ i v i báo cáo tài chính, m t công c v n đ c xem là cái g y c a các c quanồ ố ớ ộ ụ ố ượ ậ ủ ơ
qu n lý nh m duy trì tính minh b ch trong các ho t đ ng kinh doanh”, nh l i John Patosa, c uả ằ ạ ạ ộ ư ờ ự
giám đ c U ban ch ng khoán và h i đoái M (SEC) đã t ng nh n xét, “đó là càng che d u tàiố ỷ ứ ố ỹ ừ ậ ấ
chính bao nhiêu thì l i càng d ph i bày nh ng l i l m b y nhiêu”.ạ ễ ơ ữ ỗ ầ ấ
Bernie Ebbers, m t c u hu n luy n viên bóng r , đã góp công l n trong vi c đ a Worldcom tộ ự ấ ệ ổ ớ ệ ư ừ
m t công ty nh t i vùng Mississippi h o lánh tr thành m t trong nh ng t p đoàn vi n thông l nộ ỏ ạ ẻ ở ộ ữ ậ ễ ớ
nh t trên th gi i trong vòng ch a đ y 15 năm. Ông ch là m t trong 6 c u thành viên ban lãnhấ ế ớ ư ầ ỉ ộ ự
đ o c a Worldcom b truy t sau nh ng bê b i tài chính d n đ n s s p đ Worldcom, m t th iạ ủ ị ố ữ ố ẫ ế ự ụ ổ ộ ờ
là bi u t ng c a ngành vi n thông M . Đã có th i đi m, giá tr c a Worldcom trên th tr ngể ượ ủ ễ ỹ ờ ể ị ủ ị ườ
ch ng khoán v t qua con s 100 t USD. Đi u đáng ng c nhiên là m c dù đ c đánh giá nhứ ượ ố ỷ ề ạ ặ ượ ư
m t trong nh ng thành viên năng đ ng và nh y bén nh t c a Worldcom trong vi c m r ng ho tộ ữ ộ ạ ấ ủ ệ ở ộ ạ
đ ng kinh doanh vào th p k 90 nh ng t i toà án Ebber luôn nói là mình không bi t gì v các chiộ ậ ỷ ư ạ ế ề
ti t tài chính c a t p đoàn. Và khi công vi c kinh doanh sa sút, Worldcom đã che d u khó khănế ủ ậ ệ ấ
v i các c đông b ng nh ng gian l n k toán trong báo cáo tài chính lên đ n trên hàng ch c tớ ổ ằ ữ ậ ế ế ụ ỷ
USD.
Su t th i gian xét x , Ebbers luôn bác b các t i danh do tòa đ a ra và t bào ch a r ng chố ờ ử ỏ ộ ư ự ữ ằ ỉ
ông n m đ c r t ít tin t c v tình hình tài chính c a Worldcom, nh ng sai ph m trong báo cáoắ ượ ấ ứ ề ủ ữ ạ
tài chính ch y u thu c v c u giám đ c tài chính Worldcom, Scott Sullivan. Tr c khi quy tủ ế ộ ề ự ố ướ ế
đ nh r ng Ebber có ph m t i hay không, b i th m đoàn đã cân nh c r t k l i khai c a Ebber vàị ằ ạ ộ ồ ẩ ắ ấ ỹ ờ ủ
Scott Sullivan, ng i luôn cho r ng nh ng gian l n c a mình là làm theo l nh c a Ebbers.ườ ằ ữ ậ ủ ệ ủ
Vi c Worlcom s p đ đã kéo theo ph n ng dây chuy n khi n giá c phi u c a nhi u hãng vi nệ ụ ổ ả ứ ề ế ổ ế ủ ề ễ
thông khác cũng t t d c thê th m và chính ph M đã ph i c i cách l i toàn b các quy đ nhụ ố ả ủ ỹ ả ả ạ ộ ị
hi n hành v k toán. Trong khi nh ng gian l n t i Enron liên quan t i các th thu t k toán tinhệ ề ế ữ ậ ạ ớ ủ ậ ế
vi thì t i Worlcom các gian l n di n ra r t đ n gi n. Worlcom khi đó đã tăng gi m o các ch sạ ậ ễ ấ ơ ả ả ạ ỉ ố
k toán hi n hành và b đi các s li u v v n theo th i gian mà nh ra ph i công b công khai.ế ệ ỏ ố ệ ề ố ờ ẽ ả ố
V b n ch t, Worlcom đã chuy n d ch m t lo t các con s t c t này sang c t khác trong báoề ả ấ ể ị ộ ạ ố ừ ộ ộ
cáo tài chính.
Nh ng gian l n tài chính c a Worldcom đ c đ a ra ánh sáng ch a đ y m t năm sau vi cữ ậ ủ ượ ư ư ầ ộ ệ
Enron phá s n do nh ng scandal tài chính hàng ch c t USD. V vi c c a Worldcom và Enronả ữ ụ ỷ ụ ệ ủ
đ c đánh giá là hai v phá s n l n nh t trong l ch s n c M . Theo c tính thì Worldcom bượ ụ ả ớ ấ ị ự ướ ỹ ướ ị
phá s n đã khi n các c đông c a hãng ch u thi t h i kho ng 180 t USD và trên 20000 nhânả ế ổ ủ ị ệ ạ ả ỷ
viên b m t vi c làm. Sau khi chính th c tuyên b phá s n, Worldcom đã đ i tên thành MCI.ị ấ ệ ứ ố ả ổ
Đi u đáng quan tâm là không ch có hai đ i gia Enron và Worldcom tr c ti p tham gia vào nh ngề ỉ ạ ự ế ữ
gian l n trong báo cáo tài chính mà lúc đó còn có r t nhi u “th l c ng m” khác tr giúp. Vàậ ấ ề ế ự ầ ợ
ngân hàng CIBC (Canadian Imperial Bank of Commerce) là m t trong nh ng th l c ng m nhộ ữ ế ự ầ ư
v y. M i đây, t p đoàn ngân hàng này đã ch p nh n b ra 80 tri u USD đ dàn x p các kho nậ ớ ậ ấ ậ ỏ ệ ể ế ả
chi phí c a hãng liên quan đ n vi c s p đ c a Enron. SEC cho bi t s ki n ba thành viên đangủ ế ệ ụ ổ ủ ế ẽ ệ
và nguyên là nhân viên đi u hành cao c p c a CIBC. Hai trong s ba nhân viên trên đã gi iề ấ ủ ố ả
quy t v ki n và đ m b o s b i th ng 600.000 USD. SEC đã kh i t CIBC và ba nhà đi uế ụ ệ ả ả ẽ ồ ườ ở ố ề
hành c a t p đoàn này v t i “đã giúp Enron l a d i các nhà đ u t thông m t dãy các giao d chủ ậ ề ộ ừ ố ầ ư ộ ị
trong báo cáo tài chính v i c u trúc ph c t p trong m t vài năm tr c khi Enron phá s n”.ớ ấ ứ ạ ộ ướ ả
B n án đ c tuyên đã khi n r t nhi u công t viên th phào nh nh m b i g n 2 năm nay vi cả ượ ế ấ ề ố ở ẹ ọ ở ầ ệ
xét x các thành viên c a Worlcom luôn đ c xem là khó khăn nh t trong l ch s ngành toà ánử ủ ượ ấ ị ử
M . Và vi c tuyên b Ebber ph m t i s làm n n t ng cho vi c xét x ba thành viên khác c aỹ ệ ố ạ ộ ẽ ề ả ệ ử ủ
c a Worlcom trong th i gian t i v i nhi u ch ng c và đánh giá ph c t p h n nhi u. Nhi uủ ờ ớ ớ ề ứ ứ ứ ạ ơ ề ề
chuyên gia kinh t M nh n đ nh r ng vi c xét x “th ng tay” các thành viên ban lãnh đ oế ỹ ậ ị ằ ệ ử ẳ ạ
Worldcom là m t trong nh ng thành công l n nh t c a ngành tòa án M trong cu c chi n ch ngộ ữ ớ ấ ủ ỹ ộ ế ố
tham nhũng và gian l n tài chính.ậ
Theo Stephen Culter, giám đ c Ban hoà gi i c a SEC thì “ngày nay, các hành đ ng che d uố ả ủ ộ ấ
thua l trong báo cáo tài chính c a các công ty M b phanh phui đã ch ng t r ng ch ng cóỗ ủ ỹ ị ứ ỏ ằ ẳ
m t s thi t l p tài chính nào hay b t k m t nhà đi u hành nào có th che d u các giao d ch tàiộ ự ế ậ ấ ể ộ ề ể ấ ị
chính mang đ y tính ch t ph c t p và gian l n c a các ông ch giàu có”.ầ ấ ứ ạ ậ ủ ủ
Có th nói r ng, báo cáo tài chính c a m i công ty s ch ng minh r ng công ty đang ho t đ ngể ằ ủ ỗ ẽ ứ ằ ạ ộ
bình th ng và cung c p nh ng thông tin c n thi t cho các c quan qu n lý, các nhà đ u t hi nườ ấ ữ ầ ế ơ ả ầ ư ệ
t i và t ng lai, các ch n ,… v tình hình tài chính c a công ty. Vì v y, tính trung th c trongạ ươ ủ ợ ề ủ ậ ự
báo cáo tài chính có ý nghĩa đ c bi t quan tr ng. Ti c thay, hi n nay tính trung th c trong cácặ ệ ọ ế ệ ự
báo cáo tài chính không còn đ c trung th c! Câu h i đ t ra là, vì sao x y ra tình tr ng y vàượ ự ỏ ặ ả ạ ấ
c n làm gì đ kh c ph c? ầ ể ắ ụ
Báo cáo tài chính, ph i bày hay che d u (Ti p theo và h t)ơ ấ ế ế
Có th kh ng đ nh r ng ph n l n các báo cáo tài chính c a các côngể ẳ ị ằ ầ ớ ủ
ty trên th gi i hi n này còn ch a đ ng nh ng thông tin thi u trungế ớ ệ ứ ự ữ ế
th c nh m nh ng m c đích khác nhau. ự ằ ữ ụ
V i m t s t p đoàn l n, s thi u trung th c ph bi n nh t là bi n l thànhớ ộ ố ậ ớ ự ế ự ổ ế ấ ế ỗ
lãi, hay còn g i là t o ra tình tr ng “lãi gi , l th t”. Th c ch t c a v n đọ ạ ạ ả ỗ ậ ự ấ ủ ấ ề
này là tránh c phi u t t giá làm n n lòng các nhà đ u t . Vì v y, trong khiổ ế ụ ả ầ ư ậ
th c ch t con s thua l ngày m t tăng thì nhi u công ty đ che d u sự ấ ố ỗ ộ ề ể ấ ự
th t đã khuy ch tr ng thanh th đ vay v n đ c ngân hàng, nâng giá c phi u,… Khi đóậ ế ươ ế ể ố ượ ổ ế
“nh ng di n viên o thu t” c n có m t báo cáo tài chính đ p, t c là ph i ph n ánh tình tr ng tàiữ ễ ả ậ ầ ộ ẹ ứ ả ả ạ
chính c a công ty m t cách lành m nh, có lãi, th m chí lãi năm sau ph i cao h n năm tr c.ủ ộ ạ ậ ả ơ ướ
Th là b máy k toán ph i ra s c “v n d ng sáng t o” đ đ a ra k t qu theo ý mu n c aế ộ ế ả ứ ậ ụ ạ ể ư ế ả ố ủ
nh ng ông ch .ữ ủ
Trong năm 2003, ng i dân châu Âu đã h i h p theo dõi v “Enron châu Âu”, Royal Ahold, t pườ ồ ộ ụ ậ
đoàn bách hoá Hà Lan có l ch s 116 năm đã tuyên b khai v t l i nhu n c a chi nhánh d chị ử ố ượ ợ ậ ủ ị
v th c ph m M ít nh t là 500 tri u USD và đã phát ra nh ng v giao d ch phi pháp t iụ ự ẩ ỹ ậ ệ ữ ụ ị ạ
Argentina Năm đó, giá c phi u c a Ahold đã gi m 2/3 khi n hàng tri u ng i đ u t vào cổ ế ủ ả ế ệ ườ ầ ư ổ
phi u Blue-chip c a Ahold lo l ng. Giám đ c đi u hành Cees Van der Hoeven và tr lý đã tế ủ ắ ố ề ợ ừ
ch c. Albert Heijin, ng i cháu n i 76 c a ng i sáng l p Ahold đã xu t hi n trên truy n hìnhứ ườ ộ ủ ườ ậ ấ ệ ề
Hà Lan đ tr n an ng i dân r ng, h th ng siêu th trong n c c a Ahold, nhà phân ph i th cể ấ ườ ằ ệ ố ị ướ ủ ố ự
ph m l n th ba trên th gi i, v n r t an toàn. Trên kh p châu Âu, các t báo đang g i Royalẩ ớ ứ ế ớ ẫ ấ ắ ờ ọ
Ahold là “Enron c a châu Âu”.ủ
Ahold có r t nhi u đi m chung v i các công ty M đã đi l c l i trong th i kỳ “phát tri n bongấ ề ể ớ ỹ ạ ố ờ ể
bóng” vào cu i nh ng năm 90. Gi ng nh Tyco và Worldcom, Ahold đã đ t đ c nh ng thànhố ữ ố ư ạ ượ ữ
công liên ti p, thu mua hàng lo t các chu i các c a hàng và thi t l p nên m t chu i các siêu thế ạ ỗ ử ế ậ ộ ỗ ị
v i doanh thu lên t i 1,9 t USD/năm. Van der Hoeven đ c ca ng i là ch i t t trong cu c sápớ ớ ỷ ượ ợ ơ ố ộ
nh p và thanh lý. Nh ng sau đó, Ahold b t đ u ph i đ u tranh v t l n trong th tr ng có nhi uậ ư ắ ầ ả ấ ậ ộ ị ườ ề
bi n đ ng và ph i vay m n r t nhi u đ ti p t c trò ch i. Đó là b i c nh cho s thua l 500ế ộ ả ượ ấ ề ể ế ụ ơ ố ả ự ỗ
tri u USD. Gi ng nh t t c các nhà phân ph i khác, Ahold đ c h ng m t kho n chi t kh uệ ố ư ấ ả ố ượ ưở ộ ả ế ấ
t các nhà cung c p n u đ t đ c m t m c doanh s nh t đ nh, nh chi nhánh t i M đã tínhừ ấ ế ạ ượ ộ ứ ố ấ ị ư ạ ỹ
c nh ng kho n chi t kh u đó vào thu nh p c a mình tr c khi đ t đ c ng ng doanh thu đó,ả ữ ả ế ấ ậ ủ ướ ạ ượ ưỡ
khi n l i nhu n thu đ c v t tr i lên. Các quan ch c M đang đi u tra ra đã có ba b h sế ợ ậ ượ ượ ộ ứ ỹ ề ộ ồ ơ
đ c trình lên đ i di n các c đông. Các nhà giám sát ch ng khoán Hà Lan đã theo dõi m c giáượ ạ ệ ổ ứ ứ
giao d ch n i b d a trên m t kh i l ng l n c phi u đ c giao d ch tr c khi Ahlod công bị ộ ộ ự ộ ố ượ ớ ổ ế ượ ị ướ ố
r ng rãi v v “xì căng đan” c a mình. M t đi m gi ng Eron n a là Ahold đã g p ph i nh ng r cộ ề ụ ủ ộ ể ố ữ ặ ả ữ ắ
r i ngay chính t i “trong ru t mình”. Trong b n báo báo cáo tài chính hàng năm, năm 2001,ố ạ ộ ả
Ahold đã che gi u s th t r ng kho n l i nhu n 1 t USD theo Lu t ki m toán Hà Lan c a mìnhấ ự ậ ằ ả ợ ậ ỷ ậ ể ủ
đáng l ch đáng 109 tri u USD theo Lu t ki m toán M vì Hà Lan có nh ng c ch r t thoángẽ ỉ ệ ậ ể ỹ ữ ơ ế ấ
cho các công ty khi tính giá thu mua.
Ngoài ra, có m t ngh ch lý khác đó là nhi u công ty nh cũng c ý “bi n t ng” báo cáo tài chínhộ ị ề ỏ ố ế ướ
theo chi u h ng ng c l i, t c là “bi n lãi thành l ”. Lý do chính là đ tránh thu . Bán hàngề ướ ượ ạ ứ ế ỗ ể ế
không phát hành hoá đ n làm gi m doanh thu, gi m thu ph i n p, gi m thu thu nh p doanhơ ả ả ế ả ộ ả ế ậ
nghi p.ệ
T i M và châu Âu, các c qu n lý than phi n v các báo cáo tài chính gian d i nh ng nhi u khiạ ỹ ơ ả ề ề ố ư ề
chính h cũng t c n xem l i nh ng bi n pháp qu n lý và pháp lu t đã t o ra “s c ép” và nh ngọ ự ầ ạ ữ ệ ả ậ ạ ứ ữ
thu n l i cho tình tr ng thi u trung th c trong báo cáo tài chính c a các công ty.ậ ợ ạ ế ự ủ
Thu cao t i M là m t đ ng c đ y các công ty vào hành vi tr n thu n u mu n phát tri n vàế ạ ỹ ộ ộ ơ ẩ ố ế ế ố ể
nâng cao s c c nh tranh trên th ng tr ng. Bên c nh đó, công tác qu n lý tài chính c a các cứ ạ ươ ườ ạ ả ủ ơ
quan ch c năng M đã b buông l ng trong th i gian khá dài. Các quy đ nh pháp lu t v k toánứ ỹ ị ỏ ờ ị ậ ề ế
khá l c h u t hàng ch c năm nay. Ch sau khi x y ra hai v scandal đ ng tr i c a Enron vàạ ậ ừ ụ ỉ ả ụ ộ ờ ủ
Worldcom thì m t s quy đ nh v tài chính m i đ c ban hành nh ng v n còn khiên c ng, đôiộ ố ị ề ớ ượ ư ẫ ưỡ
khi kh p khi ng đ n m c không th ch p nh n đ c”, H.Barringer, giám đ c Công ty Lu tậ ễ ế ứ ế ấ ậ ượ ố ậ
Willikie Farr&Gallagher cho bi t.ế
Câu h i đ t ra là làm gì đ M và châu Âu không còn ch ng ki n nh ng Enron, Worldcom hayỏ ặ ể ỹ ứ ế ữ
Ahold t ng t trong t ng lai? Đây là câu h i không d tr l i song cũng có nh ng căn c hyươ ự ươ ỏ ễ ả ờ ữ ứ
v ng n u:ọ ế
Th nh t, các c quan ch c năng xem xem xét l i các quy đ nh v k toán và tài chính, s m banứ ấ ơ ứ ạ ị ề ế ớ
hành nh ng quy đ nh m i và thi hành m cách nh t quán.ữ ị ớ ộ ấ
Th hai, c i t công tác ki m toán đ i v i t p đoàn, công ty trên toàn n c M và châu Âu. Ch tứ ả ổ ể ố ớ ậ ướ ỹ ấ
l ng các cu c ki m toán cũng c n đ c coi tr ng.ượ ộ ể ầ ượ ọ
Th ba, gi m thu đ các công ty có c h i nâng cao s c c nh tranh trên th ng tr ng v n đãứ ả ế ể ơ ộ ứ ạ ươ ườ ố
vô cùng kh c li t.ố ệ
Ng i M và châu Âu hy v ng nh ng năm t i v n đ trên s đ c gi i quy t đ h không cònườ ỹ ọ ữ ớ ấ ề ẽ ượ ả ế ể ọ
ph i n m n p lo s m t lúc đó nh ng c phi u mình đang c m trong tay s tr thành “t gi yả ơ ớ ợ ộ ữ ổ ế ầ ẽ ở ờ ấ
v n” ch trong vòng m t đêm ch vì nh ng gian l n trong báo cáo tài chính b phanh phui. ụ ỉ ộ ỉ ữ ậ ị
Admin (Theo www.bwportal.com)