SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP TRONG CÔNG TÁC
QUẢN LÝ NHẰM ĐEM LẠI HIỆU QUẢ VỀ
HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA ĐỐI VỚI HỌC
VIÊN TẠI TRUNG TÂN GIÁO DỤC THƯỜNG
XUYÊN HUYỆN VĂN BÀN HIỆN NAY
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Công tác giáo dục tư tưởng, chính trị, đạo đức, tác phong cho học
viên trong nhà trường bao gồm nhiều hình thức hoạt động muôn hình,
muôn vẻ: thông qua các giờ dạy trên lớp, thông qua các hoạt động xã hội,
sinh hoạt tập thể, sinh hoạt Đoàn thể và nói một cách chung nhất là qua
toàn bộ các hoạt động sinh hoạt của nhà trường. Thông qua các hoạt động
đó, học sinh sẽ được rèn luyện những hành vi đạo đức, tích luỹ được
nhiều “kinh nghiệm” đạo đức. Dần dần những hành vi và kinh nghiệm đó
trở thành nhu cầu và thói quen của học viên. Từ đó, các em sẽ hình thành
những phẩm chất đạo đức của con người mới xã hội chủ nghĩa về mặt xã
hội. Tâm lí, thể chất, có cách ứng xử đúng đắn thông qua các mối quan hệ
cùng nhau trong tập thể, trong nhóm, trong các hoạt động học tập lao
động, vui chơi, văn nghệ, thể dục thể thao, hoạt động xã hội.
Điều đó chứng tỏ rằng vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp rất quan trọng, là cầu nối giữa hoạt động giảng dạy và học tập
ở trên lớp với giáo dục học viên ở ngoài lớp. Đó là sự chuyển hoá giữa
giáo dục với tự giáo dục, chuyển hoá những yêu cầu về chuẩn mực hành
vi đã được quy định thành hành vi và thói quen tương ứng. Muốn có sự
chuyển hoá này diễn ra thì phải thông qua các hoạt động học tập, lao
động, sinh hoạt tập thể, xã hội, vui chơi giải trí và qua giao lưu với bạn
bè, với các thầy, cô giáo, với cha mẹ và mọi người xung quanh.
Mặt khác, con người sống bằng tình cảm. Vì thế mà hoạt động ngoài
giờ lên lớp lại càng cần thiết và quan trọng nhằm giúp người học làm
quen với các hoạt động tích lũy dần dần những kinh nghiệm thực tiễn của
cuộc sống. Đồng thời hoạt động ngoài giờ lên lớp cũng đáp ứng những
nhu cầu, quyền lợi của người học. Và đây cũng là con đường để giúp
người học hình thành, phát triển toàn diện nhân cách.
Nhận thức rõ vai trò, vị trí quan trọng của hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp thực sự là cần thiết, là một bộ phận không thể thiếu của quá
2
trình sư phạm tổng thể của các trung tâm GDTX nói riêng và ở trường
phổ thông nói chung. Để đạt được yêu cầu thì đòi hỏi người quản lí giáo
dục phải quan tâm đến việc chỉ đạo các hoạt động ngoài giờ lên lớp trong
nhà trường, một hoạt động có vai trò quyết định đến kết quả giáo dục đào
tạo của nhà trường. Chính vì thế mà tôi đã thực hiện hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp với nội dung “ một số biện pháp trong công tác quản
lý nhằm đem lại hiệu quả về hoạt động ngoại khóa đối với học viên tại
Trung tân giáo dục thường xuyên huyện Văn Bàn hiện nay” để
nghiên cứu, góp phần thực hiện mục tiêu, yêu cầu giáo dục của Đảng và
Nhà nước đã đề ra làm cho các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của
nhà trường đảm bảo chất lượng, hiệu quả và tạo được sự phấn khởi, tự tin
của học viên khi tham gia.
2. Mục đích nghiên cứu:
Đánh giá được thực trạng của công tác hoạt động ngoại khóa tại
Trung tâm Giáo dục thường xuyên hiện nay, thông qua đó đề ra biện pháp
để hoạt động một cách có hiệu quả giúp cho các học viên trở thành
những người tốt trong xã hội.
3. Cơ sở lý luận, thực tiễn:
3.1- Về mặt lý luận
Một trong những tư tưởng đổi mới Giáo dục và Đào tạo hiện nay là
tăng cường giáo dục đạo đức cho học sinh, được thể hiện trong Nghị
quyết của Đảng, Luật giáo dục và các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào
tạo. Luật giáo dục 2005 đã xác định: “ Mục tiêu của giáo dục phổ thông là
giúp cho học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm
mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt
Nam Xã hội Chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân… (
Điều 23-Luật giáo dục).
Chất lượng giáo dục là một khái niệm “động”. Người quản lí cần đưa
ra câu hỏi: “chất lượng giáo dục” là gì? Chất lượng giáo dục là cái tạo lên
phẩm chất giá trị của một con người, một sự vật. Như vậy, chất lượng
giáo dục là chất lượng con người được đào tạo từ các hoạt động giáo dục, 3
chất lượng ở đây phải được hiểu theo 2 mặt của một vấn đề: phẩm chất
của con người gắn liền với đòi hỏi của xã hội. Vậy nên người quản lí có
kế hoạch, hợp quy luật của người làm công tác để làm cho hệ thống giáo
dục vận hành theo đúng đường lối và nguyên tắc giáo dục, đó là hội tụ
qúa trình dạy học, giáơ dục thế hệ trẻ, đáp ứng yêu cầu của xã hội. Để
thực hiện việc quản lí giáo dục có hiệu quả thì phải tổ chức mô hình quản
lí phù hợp với đặc điểm và điều kiện giáo dục của nước ta nói chung và
của trường mình nói riêng. Bên cạnh đó người quản lí cần phối kết hợp
với các tổ chức Đoàn thể. Tổ chức đánh giá, xếp loại các hoạt động ngoài
giờ lên lớp, từ đó hoàn thiện việc quản lí, nâng cao chất lượng hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Hoạt động ngoại khoá là một thuật ngữ dùng để chỉ các hình thức
hoạt động kết hợp dạy học với vui chơi ngoài lớp,nhằm mục đích gắn việc
giảng dạy, học tập trong nhà trường với thực tế xã hội. Trong chương
trình sách giáo khoa mới, hoạt động ngoại khoá có thể xem như tương
đương với hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Mục tiêu nhằm củng cố,
khắc sâu những tri thức đã học qua các môn học trên lớp, mở rộng, nâng
cao hiểu biết cho người học về các lĩnh vực đời sống xã hội, tăng vốn
hoạt động thực tiễn… Như thế hoạt động rèn luyện nghiệp vụ thường
xuyên sẽ có phần gắn bó hoạt động ngoài giờ lên lớp. “Hoạt động ngoại
khoá” hẳn không phải là một cụm từ xa lạ gì đối với người học, các nhà
quản lý giáo dục cũng như các giáo viên ở Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên,
liệu rằng các hoạt động ngoại khoá trong nhà trường phổ thông ở Việt
Nam hiện nay đã được thực hiện đến đâu và thực sự phát huy được hiệu
quả trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy - học tập hay chưa thì vẫn
còn là một vấn đề nan giải.
3.2-Về mặt thực tiễn
Chỉ có qua hoạt động ngoại khóa học viên mới bộc lộ hết những tính
cách, nảy sinh tình cảm gắn bó với trường lớp, phát huy được yếu tố tinh
thần này vào việc học tập sẽ có những kết quả rõ rệt. Truyền thống của
một ngôi trường khởi nguồn từ những hoạt động thực tiễn của tập thể sư 4
phạm trong đó những hoạt động của học sinh là một phần rất quan trọng,
chính các em sẽ viết nên truyền thống nhà trường thông qua các hoạt
động học tập, hoạt động ngoại khóa của mình. Thực tế cho thấy các
trường có chất lượng giáo dục cao đều có mảng hoạt động ngoại khoá
phong phú, đa dạng và có bề dày truyền thống, và khi học sinh cảm thấy
tự hào vì truyền thống ngôi trường mà mình đang học sẽ nảy sinh ý thức
gìn giữ, phát huy truyền thống ấy, đó là điều kiện thuận lợi cho sứ mệnh
dạy và học, tình cảm đạo đức cho học viên. Một trong các tiêu chí đánh
giá đạo đức học viên là mức độ tham gia vào các hoạt động ngoại khoá
của nhà trường.
Nền giáo dục Việt nam từ sau Cách mạng Tháng tám 1945 đến nay
rất quan tâm đến vấn đề giáo dục toàn diện cho học sinh, trong đó hoạt
động giáo dục ngoại khóa là một bộ phận không thể thiếu của quá trình
giáo dục. Hoạt động ngoại khóa là một hoạt động giáo dục cơ bản được
thực hiện một cách có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức, được tiến hành
xen kẽ với chương trình dạy học và diễn ra trong suốt năm học kể cả thời
gian nghỉ hè để khép kín quá trình giáo dục, làm cho quá trình đó có thể
được thực hiện mọi nơi, mọi lúc. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
giúp học sinh biết vận dụng những tri thức đã học để giải quyết các vấn
đề do thực tiễn đời sống đặt ra; biết điều chỉnh hành vi đạo đức, lối sống
cho phù hợp, biết nắm bắt những định hướng chính trị, xã hội, biết được
những truyền thống đấu tranh cách mạng, truyền thống xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc, truyền thống văn hoá tốt đẹp của đất nước và những vấn đề
nóng bỏng của thời đại như hoà bình, hữu nghị, hợp tác, dân số, môi
trường... Từ đó, rèn luyện cho mình những kỹ năng giao tiếp, kỹ năng
ứng xử có văn hoá, những thói quen trong học tập, lao động; kỹ năng tự
quản, tự tổ chức, tự điều khiển.
Trong hoạt động ngoại khóa học viên xây dựng tinh thần đồng đội, kỹ
năng làm
việc hợp tác. Những kỹ năng này lại giúp họ thành công ở học đường và
trong 5
nghề nghiệp tương lai
3.3- Về cá nhân
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn trên, để góp phần vào công tác giáo
dục toàn diện cho học viên trung tâm trong giai đoạn hiện nay, và qua
thực tiễn công tác quản lý và giảng dạy học viên, tôi nhận thấy việc nắm
rõ thực trạng và đề ra những biện pháp về hoạt động ngoại khóa nhằm
đem lại hiệu quả trong giáo dục là một nhiệm vụ hết sức quan trọng của
người cán bộ Quản lý giáo dục. Đó là lý do tại sao tôi chọn đề tài này.
PHẦN NỘI DUNG
Chương I. TỔNG QUAN
Thực trạng về công tác quản lý hoạt động ngoại khóa của nhà
trường hiện nay
1. Thuận lợi
* Đội ngũ Giáo viên của nhà trường có phẩm đức tốt, chấp hành
nghiêm chỉnh chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Đội ngũ
Giáo viên đoàn kết, nhất trí trong toàn trường.
* Học sinh đa số là ngoan, không mắc những tệ nạn xã hội
2. Khó khăn
Đội ngũ giáo viên trẻ không ổn định. Về công tác chủ nhiệm của
một vài giáo viên còn hạn chế nên chất lượng của các hoạt động giáo dục
ngoại khóa chưa đảm bảo yêu cầu, chất lượng đặt ra. Học viên của trường
còn nhiều em có hoàn cảnh khó khăn như mất cả cha lẫn mẹ, sống với
ông hoặc bà đã già yếu, có em thì không được gia đình quan tâm do bố
mẹ phải đi kiếm việc làm xa, không có thời gian chăm lo cho con cái.
Chính vì vậy mà cơ sở vật chất nhà trường đã xuống cấp trầm trọng
nhưng việc xã hội hóa cũng như sự hỗ trợ của phụ huynh còn hạn chế nên
cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp còn gặp 6
nhiều khó khăn, không đáp ứng được điều kiện hiện đại hoá các phương
tiện trong hoạt động ngoại khóa. Đối tượng người học không đồng đều về
lứa tuổi, số học viên là cán bộ ít có điều kiện tham gia các hoạt động
ngoại khóa do nhà trường tổ chức, nhiều học viên phải vừa học vừa tham
gia lao động giúp đỡ gia đình nên không thường xuyên tham gia đủ các
hoạt động ngoại khóa do nhà trường tổ chức. Hoạt động của các tổ chức
đoàn thể trong trung tâm chưa thực sự hiệu quả, nội dung chưa phong
phú. Công tác quả lý chỉ đạo của nhà trường chưa sát sao, việc đầu tư về
cơ sở vật chất cho các hoạt động ngoại khóa còn hạn chế. Trong nhà
trường hiện nay, các hoạt động ngoại khoá chưa thực sự được chú trọng,
sau mỗi hoạt động ngoại khóa chưa được đánh giá rút kinh nghiệm một
cách nghiêm túc. Trong hoạt động ngoại khóa nội dung còn nghèo nàn
chưa thực sự đa dạng và phong phú.
• Nguyên nhân:
1. Trong chương trình giáo dục thường xuyên không quy định giờ
cho hoạt động ngoại khoá. Ban Giám đốc các trường phần lớn chỉ tập
trung cho giờ học chính khoá và quan niệm ngoại khoá chỉ là vui chơi,
giải trí
nên không chú trọng, ai làm cũng được, không làm cũng chẳng sao.
2. Tổ chức ngoại khoá cần phải có kinh phí mà nguồn kinh phí còn
rất hạn hẹp, do hàng năm tiết kiệm được từ ngân sách nhà nước cấp.
3. Hoạt động ngoại khoá chưa có một kế hoạch, chương trình hướng
dẫn chung cho các trường, các Trung tâm nên không có định hướng cụ
thể, các đơn vị trường tự biên tự diễn.
Từ những thực trạng, nguyên nhân nêu trên đòi hỏi nhà trường cần
phải chú trọng nhiều hơn nữa đến việc giáo dục toàn diện cho học viên,
trong đó có hoạt động giáo dục ngoại khóa.
Chương II. NỘI DUNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
7
I. Nhận thức về công tác quản lý các hoạt động ngoại khóa trong nhà
trường:
1. Người quản lý phải nắm chắc nhiệm vụ trọng tâm của hoạt động ngoại
khóa giáo dục ngoài giờ lên lớp dựa vào mục tiêu của giáo dục.
Mục tiêu giáo dục : “Là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có
đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực
công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc”
Với mục tiêu và nhiệm vụ giáo dục đó được quán triệt, đưa vào hoạt động giáo
dục ngoại khóa ( ngoài giờ lên lớp) trong nhà trường bao gồm:
Một là: nhiệm vụ củng cố, tăng cường nhận thức góp phần phát triển năng lực
trí tuệ, năng lực tư duy và hình thành thế giới quan khoa học. Thái độ, tình cảm được
hình thành dựa trên cơ sở, nền tảng của thế giới quan và niềm tin của con người. Nhiệm
vụ này thực hiện tốt sẽ có tác dụng tốt, có tính chất quyết định đối với sự hình thành
thái độ, tình cảm, đạo đức, tình cảm trí tuệ, tính cảm thẩm mĩ và hoạt động xã hội
Hai là: Nhận thức, ý nghĩa của con người được thể hiện, bộc lộ qua thái độ, tình
cảm. Thái độ tình cảm được biểu hiện ở hành vi. Thông qua các hoạt động sống hằng
ngày tạo thành các kỹ năng, thói quen được hình thành trở thành phương tiện, công cụ
hữu hiệu nhất cho việc bổ sung, tăng cường nhận thức, mở rộng tầm hiểu biết ở mức độ
cao và sâu sắc hơn.
Ba là: Sự kết hợp giữa kiến thức, tình cảm, niềm tin và biểu lộ ở thói quen và
hành vi lối sống của con người trong mọi mối quan hệ xã hội chính là thước đo, là hiệu
quả của hoạt động giáo dục.
Vậy ba nhiệm vụ đó là: củng cố tăng cường nhận thức, bồi dưỡng hệ thống thái
độ, hình thành hệ thống kĩ năng, hành vi có mối quan hệ hữu cơ, gắn kết, bổ sung lẫn
nhau và làm tiền đề cho nhau.
2. Phải xác định rõ nội dung chủ yếu của hoạt động giáo dục ngoại khóa bao
gồm:
Một là: Nội dung phải gắn liền với các nhiệm vụ, yêu cầu giáo dục đã đề ra
Hai là: Nội dung phải phù hợp với đặc điểm học viên như: Lứa tuổi, trình độ
8
nhận thức, giới tính, sức khoẻ.
Ba là: Nội dung phải phù hợp với điều kiện kinh tế
II. Những nội dung chủ yếu của hoạt động ngoại khóa ( ngoài giờ lên lớp)
mà nhà trường đã triển khai:
1. Hoạt động văn hoá nghệ thuật:
Đây là một loại hình hoạt động quan trọng không thể thiếu được trong sinh hoạt tập
thể của học viên. Hoạt động này bao gồm nhiều thể loại khác nhau như: Hát, múa, thơ,
ca, kịch ngắn, tấu vui, thi kể chuyện...
Nhà trường đã tổ chức cho học sinh toàn trường tham gia trình diễn chương trình
văn nghệ “Tôn sư trọng đạo”, tổ chức báo ảnh, báo tường giữa các lớp (các khối) với
chủ đề “Uống nước nhớ nguồn”. Tổ chức cuộc thi kể chuyện về học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
2. Hoạt động vui chơi giải trí, thể dục thể thao:
Vui chơi giải trí là nhu cầu thiết yếu của học viên, đồng thời là quyền lợi của người
học. Nó là một loại hoạt động có ý nghĩa giáo dục to lớn đối với học viên. Hoạt động
này nhằm làm thoả mãn về tinh thần cho học viên sau những giờ học căng thẳng. Góp
phần rèn luyện một số phẩm chất, tinh thần đoàn kết, lòng nhân ái.
Trong học những năm học vừa qua, nhà trường đã tổ chức cho các em giao lưu
phòng chống ma tuý, tổ chức tham gia giải việt dã cấp huyện....
3. Hoạt động xã hội:
Bước đầu đưa các học viên vào các hoạt động xã hội để giúp học viên nâng cao hiểu
biết về con người, đất nước, xã hội nhằm giáo dục tình cảm đối với quê hương, đất
nước, con người... với các hình thức hoạt động mà nhà trường đã triển khai: mua tăm
tre ủng hộ người mù , mua xổ số ủng hộ quỹ xây dựng, tổ chức cho học viên toàn
trường “góp những đồng tiền nhỏ vì nghĩa lớn”, xây dựng quỹ “vòng tay bè bạn”, tặng
quà cho học viên nghèo, con gia đình chính sách trong các dịp lễ tết, sơ kết cuối kì. Tổ
chức chăm sóc, tu bổ di tích địa phương. Tổ chức các cuộc giao lưu, sinh hoạt văn hóa,
văn nghệ, thể thao với các đơn vị trong và ngoài huyện
4. Hoạt động tiếp cận khoa học kĩ thuật:
Đây là hoạt động giúp các học viên được tiếp cận những thành tựu khoa học, công
9
nghệ tiên tiến. Điều đó sẽ tạo cho các em sự say mê tìm tòi, kích thích các em học tập
tốt hơn.
Nhà trường đã tổ chức các đợt học viên tham quan như: xí nghiệp lâm trường, nhà
máy sản xuất giấy, nhà máy thủy điện.
III. Một số biện pháp trong công tác quản lý nhằm đem lại hiệu quả về hoạt
động ngoại khóa trong Trung tâm:
1. Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp cho cán bộ, giáo viên, học sinh và các lực lượng xã hội khác:
Cần làm cho cán bộ, giáo viên, học sinh và các lực lượng xã hội khác nhận thức
một cách đúng đắn mục tiêu giáo dục nói chung và mục tiêu giáo dục của rnhà trường .
Để nâng cao nhận thức, cần phải thông qua nhiều hình thức hoạt động khác nhau như
tổ chức hoặc kết hợp với các buổi sinh hoạt chính trị, nghe thời sự, học Nghị quyết,
họp hội đồng giáo dục, tổ chức hội thảo, trao đổi kinh nghiệm quản lí, tổ chức ngoại
khoá các chuyên đề về văn hoá giáo dục, đạo đức, pháp luật, phối hợp với các tổ chức
chính quyền, đoàn thể chính trị xã hội tuyên truyền vận động mọi lực lượng tham gia
các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Từ đó, tác động đến tâm lí, nhận thức của cán
bộ, giáo viên học sinh và các lực lượng xã hội khác về vai trò, nhiệm vụ, chức năng của
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong việc giáo dục toàn diện nhân cách người
học sinh.
2. Bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
cho cán bộ, giáo viên, cán bộ lớp, cán bộ Đoàn:
Nếu kỹ năng tổ chức các hoạt động giáo dục của cán bộ giáo viên, cán bộ
lớp, cán bộ Đoàn không đổi mới, không có sự lôi cuốn, thiếu hứng thú thì chất lượng
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp sẽ không đạt được hiệu quả cao. Vì vậy, việc bồi
dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho cán bộ, giáo viên, cán
bộ Đoàn, lớp là nội dung cần thiết trong việc chỉ đạo các hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp của người quản lý. Để nâng cao hiệu quả việc bồi dưỡng các kỹ năng hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho cán bộ, giáo viên, cán bộ Đoàn, lớp, cần dựa trên
kế hoạch hoạt động chung của nhà trường, tổ chức các buổi tập huấn phù hợp với khả
năng hiện có để đội ngũ này có điều kiện giao lưu, học tập, rút kinh nghiệm, từ đó nâng
10
cao trình độ về chuyên môn nghiệp vụ trong việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa.
3. Bồi dưỡng năng lực hoạt động cho học viên:
Trong bất kì một hoạt động ngoài giờ lên lớp nào cũng có hai đối tượng: đối
tượng tổ chức hoạt động và đối tượng tham gia hoạt động. cả hai đều có vai trò quan
trọng như nhau. Song nếu đối tượng tham gia nhận thức không đầy đủ, không hứng
thú, thiếu sự tự giác, chủ động, sáng tạo thì các hoạt động giáo dục khó có thể đạt được
hiệu quả mong muốn. Vì vậy, việc bồi dưỡng năng lực hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp cho học viên trong nhà trường có ý nghĩa hết sức quan trọng. Để làm được
điều đó, cần cung cấp kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành thái độ, hành vi cho
người học. Tạo điều kiện cho người học tham gia bàn bạc nội dung, hình thức, phương
pháp tổ chức trước khi tham gia các hoạt động, điều này sẽ giúp cho học sinh phát huy
tính tích cực, độc lập, sáng tạo, tự giác và có hứng thú khi tham gia các hoạt động.
Cung cấp, giới thiệu những tư liệu cần thiết, liên quan đến hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp cho học viên, tổ chức các buổi tuyên truyền giáo dục ý thức chấp hành, tinh
thần, thái độ và đề cao trách nhiệm và quyền lợi của người học khi tham gia các hoạt
động. Cần có biện pháp kiểm tra, theo dõi, đánh giá kết quả, khen thưởng, động viên
kịp thời đối với những người học có thành tích tốt trong các hoạt động. Tăng cường
vận động, thuyết phục, kích thích lòng nhiệt tình và sự say mê hoạt động trong học
viên, đồng thời nghiêm khắc xử lý những đối tượng có hành vi chây lười, làm ảnh
hưởng đến hoạt động giáo dục chung.
4. Chỉ đạo nội dung, chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Nội dung, chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là yếu tố trọng tâm
của quá trình giáo dục, là sự thể hiện mục tiêu, nhiệm vụ của hoạt động giáo dục cụ
thể, là phương tiện tương tác giữa người tổ chức giáo dục với người tiếp thu các nội
dung giáo dục. Qua việc thực hiện nội dung, chương trình học sinh nắm được hệ thống
kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, từ đó hình thành năng lực, phẩm chất, phát triển trí tuệ,
tình cảm, thể lực, ý chí, lí luận và khả năng hoạt động thực tiễn. Tất cả nội dung này
được sắp xếp khoa học giữa giáo dục và giáo dưỡng. Việc thực hiện đầy đủ, nghiêm
túc nội dung, chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là yếu tố cơ bản để
thực hiện mục tiêu giáo dục. Vì vậy, nhà trường phải xem đây là vấn đề có tính pháp
11
lệnh và cần có sự chỉ đạo thực hiện một cách thống nhất. Để đảm bảo thực hiện đầy đủ,
đúng nội dung chương trình, người quản lý cùng với ban chỉ đạo hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp dự kiến thực hiện chương trình theo từng học kì, tháng, tuần và cả
năm. Cần chú ý đến các thời điểm quan trọng, dự kiến những vấn đề nảy sinh và biện
pháp khả thi của các hoạt động. Hàng tuần, hàng tháng, Giám đốc theo dõi, kiểm tra
tiến độ thực hiện nội dung, chương trình đề ra.
5. Chỉ đạo đổi mới hình thức các hoạt động giáo dục:
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường phổ thông rất đa dạng và
phong phú, thường diễn ra trong một không gian rộng, thời gian không cố định. Do đó,
muốn thu hút học viên tham gia đầy đủ các hoạt động cần phải thường xuyên đổi
mới nội dung, chương trình, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Tuỳ theo tính chất, mức độ của mỗi hoạt động, người Giám đốc xây dựng kế hoạch
và chỉ đạo thực hiện cho phù hợp. Chẳng hạn, thông quan các đợt thi đua chào mừng
những ngày lễ lớn trong năm, nhà trường kết hợp tổ chức các hoạt động văn hoá, văn
nghệ, TDTT, lồng ghép các cuộc thi nhỏ như thi tìm hiểu, thi hát theo chủ đề hoặc
tham quan các di tích lịch sử... Giờ chào cờ đầu tuần nên tổ chức thi thuyết trình theo
chủ đề, nói chuyện chuyên đềm thi vấn đáp về các kiến thức khoa học nhằm giảm bớt
tình trạng khô khan, căng thẳng và tính giáo dục thấp. Giờ truy bài 15 phút đầu cần có
sự quản lí chặt chẽ và tạo cho học sinh sự say mê, hứng thú trong việc truy bài, sinh
hoạt tập thể, trao đổi hoặc tranh luận các vấn đề khoa học… Tiết sinh hoạt cuối tuần
nên tìm những tư liệu có tính chất tư vấn về hôn nhân, gia đình, định hướng nghề
nghiệp để giáo viên chủ nhiệm kết hợp triển khai cho học sinh. Các hình thức sinh hoạt
khác như hoạt động TDTT, sinh hoạt câu lạc bộ, sinh hoạt chuyên đề, sinh hoạt ngoại
khoá, tham quan, du lịch… là những hoạt động mang tính tự nguyện cao, có sức hút
với những học sinh có cùng sở thích, cùng nguyện vọng tham gia hoạt động. Do đó,
nhà trường cần bố trí kinh phí tương ứng để tổ chức các hoạt động phù hợp nhằm góp
phần củng cố và bổ sung kiến thức học trên lớp, rèn luyện, giáo dục năng khiếu, thể
lực, giáo dục giới tính, mĩ thuật, hội hoạ… cho người học. Các hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp hiện nay rất phong phú, đòi hỏi người quản lý phải thườn xuyên quan
tâm, suy nghĩ, tìm tòi các hình thức hoạt động phù hợp với mục tiêu, đối tượng, thời
12
gian, cơ sở vật chất, nguồn kinh phí, môi trường sư phạm và con người hiện có. Nội
dung và hình thức hoạt động phải bao hàm các mặt giáo dục đức, trí, thể, mĩ. Tiến trình
tổ chức hoạt động phải hài hoà, khoa học và hợp lí, phải có bộ máy tổ chức, có kế
hoạch, chương trình, hoạt động cụ thể, có nội dung hoạt động, có người phụ trách, có
qui định lề lối làm việc, điều kiện hoạt động và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ
chức, đoàn thể trong và ngoài nhà trường.
6. Chăm lo đến việc xây dựng cơ sở vật chất, môi trường sư phạm và
đổi mới công tác thi đua, khen thưởng.
Muốn tổ chức tốt các hoạt động, điều kiện tiên quyết là phải chăm lo đến việc xây
dựng cơ sở vật chất trường học và xây dựng môi trường sư phạm lành mạnh. Ngày
nay có nhiều tổ chức, cá nhân rất quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, do đó, nhà trường
cần tranh thủ sự hỗ trợ của các lực lượng ngoài xã hội để tăng cường cơ sở vật chất cho
nhà trường, tạo mọi điều kiện tốt nhất để các lực lượng ngoài xã hội cùng tham gia hoạt
động, tham gia giáo dục học viên. Đổi mới công tác thi đua khen thưởng cũng là một
trong những yếu tố đem lại hiệu quả cho các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Công tác thi đua khen thưởng là động lực thúc đẩy phong trào học tập, rèn luyện của
học viên. Để làm tốt việc khen thưởng, Giám đốc cần quan tâm đến khâu kiểm tra,
đánh giá các hoạt động ngoài giờ. Nếu kiểm tra, đánh giá và động viên khen thưởng kịp
thời thì chất lượng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp sẽ được nâng cao. Tóm lại,
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một trong những con đường để phát triển năng
lực trong mỗi cá nhân người học trong nhà trường, tạo ra môi trường thuận lợi để học
sinh phát triển tư duy, hình thành nhân cách đáp ứng theo yêu cầu của xã hội. Việc nhìn
nhận đúng vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp sẽ giúp các cấp quản
lí dành sự đầu tư thích đáng để chỉ đạo hoạt động này ở trường, giúp đội ngũ giáo viên
có thái độ tích cực và sáng tạo khi tham gia, tổ chức các hoạt động, tạo ra sự chuyển
biến về chất trong các hoạt động ngoài giờ nhằm thực hiện tốt mục tiêu giáo dục trong
nhà trường phổ thông. Để làm được điều đó, cần phải có sự cải tiến công tác quản lí
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng tích cực hoá các hoạt động, nâng giá
trị của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ngang tầm với việc giảng dạy, giáo dục nói
chung.
13
IV. Một số giải pháp mà tôi đã thực hiện để tổ chức các hoạt động ngoại
khóa (ngoài giờ lên lớp) đem lại kết quả và hiệu quả giáo dục tích cực.
Để tổ chức hoạt động ngoại khóa có hiệu quả thì cần phải thực hiện theo một quy
trình đảm bảo tính khoa học và chặt chẽ. Cụ thể quy trình gồm:
1. Đặt tên cho hoạt động và xây dựng yêu cầu giáo dục.
Khi đặt tên cho hoạt động thì tôi xác định rõ tên gọi của hoạt động cần tổ chức
bởi lẽ: Tên gọi của hoạt động là cơ sở để xây dựng nội dung và lựa chọn hình thức thực
hiện. Mặt khác, tên gọi có tác dụng định hướng về mặt tâm lý và kích thích được tính
tích cực, tính sẵn sàng ngay từ đầu.
Xác định yêu cầu giáo dục: Sau khi đã lựa chọn được tên hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp, tôi xác định rõ mục tiêu hoặc yêu cầu giáo dục của giáo dục ngoài
giờ lên lớp để chỉ đạo triển khai, định hướng hoạt động. Đặc biệt chú trọng 3 yêu cầu:
đó là yêu cầu giáo dục về nhận thức, yêu cầu giáo dục về kĩ năng và yêu cầu giáo dục
về thái độ.
2. Xây dựng nội dung và xác định hình thức tổ chức hoạt động
Về nội dung: Phải gắn liền với các nhiệm vụ, yêu cầu giáo dục đã đề ra đồng
thời nội dung phải phù hợp với điều kiện thực tế.
Về hình thức: Lựa chọn hình thức thu hút, hấp dẫn người học, hình thức phải
phù hợp với nội dung và thay đổi sáng tạo các hình thức tổ chức, tránh lặp lại nhiều lần
một hình thức.
3. Các công việc chuẩn bị cho một hoạt động giáo dục ngoại khóa
Việc chuẩn bị cho một hoạt động ngoại khóa có ý nghĩa rất lớn đối với hiệu quả
của các hoạt động ngoại khóa. Cụ thể là: phải lên kế hoạch giúp giáo viên, học sinh
hoạt động có mục đích cụ thể, không bị phân tán. Mặt khác, chuẩn bị tốt giúp cho giáo
viên tự tin hơn, ít căng thẳng hơn khi thực hiện nhiệm vụ của mình và khi lên kế hoạch
rõ ràng, giáo viên sẽ chủ động hơn, bình tĩnh hơn để giải quyết những tình huống bất
thường xảy ra trong quá trình thực hiện.
Khâu chuẩn bị tôi đã chú ý lên kế hoạch cho một hoạt động ngoài giờ lên lớp
đòi hỏi vạch ra được tất cả các yếu tố, điều kiện cần thiết chuẩn bị trước khi hoạt động,
những công việc và phương thức thực hiện công việc, đồng thời chỉ rõ người đảm
14
nhiệm từng công việc đó.
4. Tiến hành hoạt động
Khi tiến hành hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp thì người quản lí phải thuộc
và nắm rõ trình tự nội dung công việc, người thực hiện thời gian thực hiện để triển khai
tổ chức hoạt động. Đặc biệt là việc lựa chọn người có khả năng điều khiển chương
trình hoạt động. Mặt khác, phải tiếp cận, huy động, phối hợp và tiến hành mọi lực
lượng trong trường cùng tham gia tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
5. Sau mỗi hoạt động phải đánh giá, rút kinh nghiệm
Việc đánh giá và rút kinh nghiệm sau khi tiến hành hoạt động giáo dục ngoại
khóa nhằm giúp giáo viên nhận biết được kết quả hoạt động có phù hợp với mục tiêu
đã đề ra hay không, những điều đã thực hiện tốt và những việc chưa đạt yêu cầu, đồng
thời tìm ra các nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả của hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp. Việc đánh giá là cơ sở để thực hiện bước kế tiếp là rút kinh nghiệm. Nếu việc
đánh giá đạt yêu cầu sẽ giúp điều chỉnh, định hướng đúng đắn trong những hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp kế tiếp.
Về nội dung đánh giá và rút kinh nghiệm: Cần nêu ra tất cả những công việc đã
hoàn thành tốt hoặc chưa đạt yêu cầu, chưa thực hiện được (phải nêu rõ ai? bộ phận
nào? chỉ ra nguyên nhân). Tiếp theo cùng phân tích nguyên nhân, điều kiện ảnh hưởng
đến việc thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với nguyên nhân chủ quan (đó
là năng lực của người thực hiện, việc chuẩn bị và sự phối hợp của các lực lượng) lẫn
nguyên nhân khách quan (đó là cơ sở vật chất, phương tiện hỗ trợ, thời gian, thời tiết).
Sau khi phân tích kĩ các nguyên nhân thì rút ra kinh nghiệm chung trong hoạt
động sư phạm nhà trường.
Chương III: THỰC HIỆN VÀ KẾT QUẢ THU ĐƯỢC
Nhận thức được vị trí, tầm quan trọng của hoạt động ngoại khóa trong hoạt động
giáo dục. Nhà trường trong những năm gần đây đã có sự quan tâm, tổ chức xây dựng
kế hoạch hoạt động ngoại khóa trong từng năm học. Thông qua hoạt động ngoại khóa
đã thu hút học viên đến trường, có tác dụng duy trì công tác số lượng, học viên bỏ học
hàng năm đã giảm, chất lượng giáo dục các mặt được duy trì nâng lên hàng năm cụ thể:
1. Về hạnh kiểm:
15
Loại
2007-2008 122(40%)
2008-2009 121(41,9%)
Các năm học 2009-2010 95(38,8%)
2010-2011 108(48,6%)
2011-2012 117(57,9%)
133(44%)
113(44%)
113(46,1%)
94(42,3%)
67(33,2%)
47(15%)
32(13,1%)
26(13,3%)
17(8,4%)
20(9%)
01(0,7%)
05(2,0%)
1 (0,5%)
2(0,7%)
0
0
0
0
0
0
Tốt Khá T. Bình Yếu Kém KÕt qu¶ xÕp lo¹i vÒ h¹nh kiÓm kh¸, tèt c¸c n¨m ®Òu ®¹t tõ 84% trë lªn, n¨m sau
cao h¬n n¨m tríc, häc viªn cã h¹nh kiÓm yÕu, kÐm gi¶m.
2. Về Văn Hóa:
Lo¹i
2007-2008 0 17(3,8%) 310(70,1%) 94(21%) 20(4,5%)
C¸c n¨m häc 2009-2010 0 26(7,7%) 201(59,6%) 11(32,6%) 0
2010-2011 0 36(11,8%) 213(70%) 55(18,1%) 0
2008-2009 0 19(5,05%) 236(62,8%) 120(31,9%) 01(0,25%)
2011-2012 0 39(14,2%) 186(67,6%) 50(18,1%) 0
Giái Kh¸ T.B×nh YÕu KÐm Kết quả văn hóa trong 5 năm gần đây đều đạt kế hoạch, tỷ lệ học viên khá tăng
hàng năm
2. Học viên tiên tiến – Học viên giỏi các cấp
Häc viªn tiªn tiªn tiÕn- häc viªn gái c¸c cÊp
N¨m häc
H. viªn giái cÊp trêng H. viªn tiªn tiÕn 17 häc viªn (3,8%) 04 häc viªn (0,85%) 19 häc viªn (5,05%) 02 häc viªn (0,47%) 26 häc viªn (7,7%) 05 häc viªn (1,3%) 36 häc viªn (11,8%) 02 häc viªn (0,6%) 39 häc viªn (14,2%) 05 häc viªn (1,8%)
H. viªn giái cÊp tØnh 02 häc viªn (0,42%) 02 häc viªn (0,47%) 02 häc viªn (0,52%) 03 häc viªn (0,92%) 04 häc viªn (1,5%)
2007-2008 2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011 - 2012
Kết quả học viên tiên tiến, học viên giỏi cấp tỉnh năm sau đều cao hơn năm trước 3. KÕt qu¶ thi tèt nghiÖp bæ tóc THPT:
Ghi chó
Sau 2 lÇn thi – xÕp thø 5 trªn 11 trung t©m XÕp thø 4 trªn 11 trung t©m
N¨m häc Tû lÖ ®ç tèt nghiÖp 2007-2008 82,3% 2008-2009 37,8%
16
XÕp thø 6 trªn 11 trung t©m XÕp thø 5 trªn 11 trung t©m
2009-2010 37,5% 2010-2011 83,5%
KÕt qu¶ thi tèt nghiÖp ®îc duy tr× kh¸ æn ®Þnh, cã híng n©ng lªn vÒ chÊt lîng. Như vậy với kết quả nêu trên có thể nói hoạt động ngoại khóa của nhà trường trong những năm qua đã có tác dụng tốt là nhịp cầu nối giữa hoạt động trong giờ học và ngoài giờ học, thúc đẩy hoạt động giáo dục ngày một phát triển.
KẾT LUẬN
Giáo dục và Đào tạo ngày nay đang hoạt động trong nền kinh tế
thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa nên phải được quản lý theo
phương pháp tiếp thị, tức là phải xác định sự thoả mãn theo nhu cầu
người học để thực hiện mục tiêu của nhà trường xã hội chủ nghĩa. Tất cả
các lĩnh vực hoạt động của nhà trường với mục tiêu làm trung tâm, với
mục đích cuối cùng là hình thành nhân cách, đáp ứng nhu cầu của thị
trường nguồn nhân lực, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước. Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực,bồi dưỡng nhân tài là vấn đề
chiến lược của một quốc gia. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã
khẳng định Giáo dục – Đào tạo cùng với Khoa học – Công nghệ là quốc
sách hàng đầu. Phát triển giáo dục là một trong những động lực quan
trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện để
phát huy nguồn lực con người – yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng
trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Muốn đào tạo nguồn lực con người
17
đáp ứng với yêu cầu phát triển của xã hội cần phải quan tâm đến việc
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Hoạt động ngoại
khóa (hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp) là một trong những mảng
hoạt động giáo dục quan trọng ở nhà trường phổ thông. Hoạt động này có
ý nghĩa hỗ trợ cho giáo dục nội khóa, góp phần phát triển và hoàn thiện
nhân cách, bồi dưỡng năng khiếu và tài năng sáng tạo của học sinh. Nội
dung của giáo dục ngoại khóa rất phong phú và đa dạng thể hiện qua các
hoạt động xã hội, văn nghệ, thể dục thể thao, tham quan, lao động,
nghiên cứu khoa học v.v…nhờ đó các kiến thức tiếp thu được ở trên lớp
có cơ hội được áp dụng, mở rộng thêm trên thực tế, đồng thời có tác dụng
nâng cao hứng thú học tập nội khóa. Xác định rõ vị trí, tầm quan trọng
của hoạt động ngoại khóa trong nhà trường. Trung tâm GDTX Văn Bàn
trong những năm tới sẽ tiếp tục xây dựng với những kế hoạch, chương
trình cụ thể, thiết thực và hiệu quả thực sự hoạt động ngoại khóa trở thành
nhịp cầu nối với hoạt động nội khóa, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
toàn diện trong nhà trường.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Công văn số 40/2010/TT-BGD ĐT ngày 30/12/2010 Thông tư
ban hành chương trình giáo dục thường xuyên đáp ứng yêu cầu của người
học, cập nhật kiến thức, kỹ năng, chuyển giao công nghệ.
2. Quyết định số 01/2007/QĐ-BGDĐT ngày 02/01/2007 Quyết
định của Bộ GD&ĐT về việc ban hạnh Quy chế tổ chức và hoạt động của
Trung tâm giáo dục thường xuyên.
3. Phương pháp lãnh đạo và quản lý nhà trường hiệu quả - Nhà xuất
bản Chính trị Quốc gia.
18
4. Tạp chí Thế giới trong ta – số 74+75 năm 2008-Hội khoa học tâm lý giáo dục Việt Nam. 5. Cẩm nang dành cho hiệu trưởng – Nhà xuất bản Chính trị Quốc
gia.
6. Các văn bản pháp luật hiện hành về Giáo dục- Đào tạo tập
1,2,3,4,5
(Nhà xuất bản thống kê)
Mục lục
I. Phần mở đầu Trang
1. Lí do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 2
3. Cơ sở lý luận 2
II. Phần nội dung
Chương 1
1. Thực trạng về sự hoạt động ngoại khóa hiện nay 5
Chương 2
1. Nhận thức về công tác quản lý các hoạt động ngoại khóa 6
19
2. Những nội dung chủ yếu của hoạt động ngoại khóa 7
3. Một số biện pháp trong công tác quản lý 8
4. Một số giải pháp 12
Chương 3 Đánh giá kết quả
1. Đánh giá kết quả đạt được 14
III. Phần Kết luận 16
Tài liệu tham khảo 17
20
