Bức chân dung tình yêu
Giang bị tật nguyền từ lúc mới sinh ra. Không hiểu sao từ khi gần một tuổi chân
trái của Giang phát triển chậm dần. Mãi năm bốn tuổi Giang mới biết đứng.
Thiên Sơn
Nhưng không bao giờ Giang đứng được bằng hai chân của mình. Giang tập dùng
nạng gỗ chống đi lúc năm tuổi. Cứ đêm đêm, mẹ nằm bên Giang thỉnh thoảng lại
đưa tay sờ nắn chân trái của Giang. Mẹ thở dài. Có hôm mẹ khóc. Mẹ thốt lên từng
lời nghẹn ngào:
- Tội nghiệp con tôi!
Đến bữa cơm, có miếng gì ngon cả nhà đều nhường cho Giang. Cô sống trong tình
yêu thương đặc biệt của gia đình. Nhưng tình thương yêu ấy cũng đã khiến cô có
mặc cảm.
Năm tám tuổi, Giang được mẹ đưa đến trường. Mẹ bế Giang bên hông, tay cầm
chiếc nạng gỗ. Vào lớp, cô giáo nhìn Giang im lặng, buồn buồn. Lát sau cô mới
đưa bàn tay vuốt nhẹ mái tóc đen mượt của Giang. Cô nói:
- Từ nay cô sẽ thay mẹ dạy con ở trường.
Giang hát hay, thường thuộc bài hát trước các bạn. Nhưng khi học múa, chơi trò
đuổi bắt thì Giang không tài nào hoà nhập vào với cả lớp. Cô giáo thường để Giang
ở cạnh, cùng hát và bắt nhịp cho mọi người. Song nỗi buồn vẫn không thể nào vơi
được. Nỗi buồn ngày càng đè nặng lên tâm hồn thơ bé của Giang.
Từ năm Giang lên lớp một, mẹ không đến lớp đón Giang từng ngày như trước nữa.
Học xong, Giang lại lóc cóc chống nạng gần một cây số về nhà. Giang học sáng
dạ, luôn được cô giáo tuyên dương trước lớp. Nhưng niềm vui không ở lâu bền
trong lòng Giang. Cứ ra khỏi lớp, bọn con trai lại đi lén từ phía sau giả bộ va vào
làm cho Giang loạng choạng, có hôm ngã nhào xuống vệ đường. Có thằng lấy mấy
ngón tay gõ vào đầu Giang. Có thằng còn giằng lấy chiếc nạng khỏi tay Giang và
chuyền đi. Có thằng lại nói Giang là con què... Giang căm thù bọn con trai vì
chúng đã hành hạ Giang từng ngày. Những lúc như thế Giang chỉ còn biết khóc.
Còn bọn con trai thì cười toe toét như thể chúng vui sướng lắm.
Giang đòi bỏ học. Mẹ Giang rất buồn. Mẹ dỗ dành Giang. Mẹ tranh thủ từng chút
thời gian để đưa Giang đến trường. Mẹ bảo:
- Con phải gắng học để có cái chữ. Không có chữ sống giữa đời cực khổ lắm con ạ.
Giang không nói gì, chỉ thấy tủi thân.
Từ ngày đó lòng Giang đã khác. Giang ít khóc mà thường ra mặt khinh bỉ bọn con
trai. Chúng ngu đần vì không bao giờ hiểu được nỗi đau thầm lặng đè nặng lên tâm
hồn kẻ khác. Giang có hai người bạn gái gần gũi là Ngân và Thanh. Ngân dáng
người béo đậm hay đến rủ Giang đi học. Còn Thanh, dáng cao gầy không biết sợ
con trai. Nhiều lần không chịu nổi việc chúng trêu chọc Giang, Thanh đã lăn xả
vào đánh nhau với đám con trai.
Bây giờ Giang đã học hết lớp năm. Đã đọc được sách truyện. Đã đọc được thơ và
viết thư cho Tài ngoài thị xã Long Khánh.
Từ hồi Tài đến ở cạnh nhà Giang, không hiểu sao Giang ngày càng dành nhiều thời
gian để nghĩ đến Tài. Không có người bạn nào hiểu Giang sâu sắc như Tài. Không
ai có thể khuyên Giang những lời dịu dàng mà làm cho Giang xúc động chân thành
như đối với Tài. Mỗi lần từ thị xã về, Tài đều mua cho Giang một món quà nhỏ.
Khi thì một tập truyện tranh, khi thì một tập thơ thiếu nhi, khi thì một gói kẹo... Và
có lần Tài còn tặng Giang thuốc màu và bút vẽ... Lần ấy, cách đây sáu tháng.
Giang nhớ rành rọt những gì diễn ra trong ngày hôm đó. Đưa cho Giang hộp thuốc
đủ màu xanh, đỏ, tím, vàng và những cây bút vẽ xinh xinh, Tài nói:
- Để Giang vẽ những gì em thích.
Giang đỡ lấy món quà. Lòng vui sướng. Ngay lúc ấy Giang đã nghĩ đến việc sẽ vẽ
một bức chân dung của Tài.
Giang có năng khiếu vẽ từ rất sớm. Giang thích vẽ vì lúc buồn, vẽ sẽ làm cho
Giang nhẹ lòng và bao ý nghĩ dồn nén bên trong, bao khát vọng thầm kín sẽ được
hiện hình trên mặt giấy.
*
* *
Giang chống nạng đi sang nhà Tài. Đến sân, cô đứng lại và gọi:
- Anh Tài ơi!
Tài đang cầm trên tay cuốn tiểu thuyết, anh tươi cười mời Giang vào nhà.
- Anh đang đọc gì thế?
- Cuốn “Tội ác và trừng phạt”, tiểu thuyết nổi tiếng nhất của nhà văn vĩ đại
Dostoevsky.
- Anh mới mua à? - Giang vừa hỏi vừa mân mê bìa sách.
- Anh mua mấy hôm trước...
- Khi nào anh đọc xong cho em mượn với nhé!
- Được thôi anh sẽ cho em mượn!
Tài nhìn Giang và mỉm cười. Giang ngồi trên chiếc ghế vuông nhỏ, giọng thân
mật:
- Bây giờ anh kể cho em về nhà văn Dostoevsky được không?
Tài bắt đầu kể...
Khi Tài vừa ngừng lời thì Giang lại hỏi:
- Anh vừa nói rằng Dostoevsky bị ốm yếu, tù đày mà vẫn trở thành một nhà văn vĩ
đại?
- Đúng như vậy đấy. Vì ông ấy đã vươn lên, biết vượt qua những đau khổ của riêng
mình để thấu hiểu và nâng đỡ những tâm hồn đau khổ khác.
Giang nghe Tài nói những lời ấy một cách chăm chú. Trong thế giới của những cái
thường ngày nhàm cũ, những lời ấy của Tài là cả một thứ thanh âm lạ lẫm và hấp
dẫn, khắc sâu vào trong trí nhớ của Giang.
Lát sau, Giang rủ Tài:
- Tối anh sang nhà em chơi và kể chuyện ngoài thị xã nhé!
Nói xong Giang về ngay, Tài không giữ lại được.
Tài lại đọc sách. Nhưng anh bỗng thấy lòng dâng lên những ý nghĩ về Giang.
Trong mắt Giang có một tia sáng khác thường...
* *
*
Sáng hôm sau, khi cái nắng tươi rói vừa lên vàng óng không gian, Giang chống
nạng sang nhà Tài, tay cầm một tờ giấy bìa rộng bản. Đến đầu sân, Giang gọi:
- Anh Tài...
Tài từ trong nhà chạy ra, tươi cười.
- Em cho anh cái này... Giang vừa nói vừa đưa tờ giấy cho Tài.
- Bức tranh! - Tài thốt lên.
Giang gật đầu. Đó là bức tranh vẽ một người con gái đứng bên dòng sông, khuôn
mặt hướng lên trăng. Vầng trăng sáng loá cả bầu trời và mặt nước lăn tăn sóng.
Dưới bức tranh có dòng chữ: “Tặng anh bức vẽ của em - Giang”.
- Em vẽ đẹp quá! - Tài khen chân thành.
- Hôm qua em đã thức đến mười hai giờ đêm để vẽ đấy...
Chiều hôm đó Tài bắt xe ra thị xã. Anh mang theo bức tranh Giang vẽ. Anh dán
bức tranh trên tường, bên cạnh chiếc giường con trong góc học tập của mình. Hai
năm sau, khi tốt nghiệp lớp mười hai, vào Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí
Minh, anh vẫn mang theo bức tranh Giang vẽ. Nhưng bấy giờ Tài không treo trên
tường nữa mà anh gấp nó lại kẹp vào cuốn sổ nhật ký cũ thời phổ thông giấu xuống
tận đáy hòm.
Từ hồi vào đại học Tài ít có dịp về nhà, phần vì đường xa, phần vì anh bận học lý
thuyết và thực tập trên máy thường xuyên. Tuổi hai mốt đã đến với anh như một
giấc mơ. Cuộc đời trôi đi, kỷ niệm tuổi thơ trong Tài dần dần lắng lại, nhạt mờ.
Tài sinh ở Hải Hưng. Sau khi đã làm trưởng đoàn kinh tế mới vào Tân Lập, bố Tài
chuyển sang phòng giám đốc của nông trường quốc doanh Sông Ray I. Mẹ Tài
hiện là y sĩ trưởng trạm xá của xã. Bố mẹ Tài lo cho Tài ăn học đàng hoàng. Anh
học giỏi toán và phấn đấu để trở thành kỹ sư chế tạo máy.
Nhà Tài chuyển về xã Tân Lập được hơn một năm thì anh đi học ở Long Khánh.
Đối với miền quê mới, ngoài bố mẹ ra, Tài chỉ có một người bạn gần gũi là Giang.
Nhưng đã lâu quá Tài không viết thư cho Giang. Anh cảm thấy mình không dễ
dàng cởi mở với Giang như trước nữa. Bước sang tuổi mười tám, Giang trở thành
một thanh nữ... Mái tóc đen mượt đổ xuống tấm lưng trải rộng. Khuôn mặt trái
xoan, đôi mắt bồ câu ẩn dấu một nỗi buồn, làn da mịn màng. Hôm gặp lại, Tài thấy
Giang trầm lặng. Cô không hỏi anh về thành phố, về chuyện học hành và những
ước mơ của anh như ngày trước. Bước vào nhà, Tài thấy mẹ Giang nằm trên
giường, người gầy xọp đi. Bà ngồi gượng dậy, trông bà như già đi hàng chục tuổi.
Bà nói với vẻ mỏi mệt:
- Ba tháng nay bác cứ thấy sức yếu dần, đau khắp người. Bác không đi làm rẫy
được nữa. Thầy thuốc bảo cần phải đi khám bệnh ở Long Khánh nhưng điều kiện
còn khó khăn, bác chưa muốn đi.
Nói rồi bà nằm xuống. Bố Giang cũng nói là có việc phải sang hàng xóm và vội
khoác áo ra đi. Bố Giang ít nói hơn. Da ông đen như cột nhà cháy. Em trai Giang
bây giờ là lao động chính trong nhà. Nghe nói nó khó tính, hay cáu gắt với Giang
và cả bố mẹ nữa. Cứ tối lại là nó đi chơi. Nó đang tìm hiểu một cô gái ở ấp Bốn,
cũng khá xinh. Giang đã trở thành người lớn, không còn đi học nữa. Cô nghĩ, đã
mười tám tuổi, phải làm cái gì đó để có miếng ăn, khỏi phải nhờ vào sức lực còm
cõi của bố mẹ. Bố cô đồng ý cho cô mở một chiếc quán nhỏ bán hàng tạp hoá.
Giang rót nước mời Tài. Chỉ có hai người với nhau. Gần thế mà sao xa thế! Những
nỗi niềm quá khứ lặng lẽ lùi xa. Cuộc đời thực, cuộc đời nghiệt ngã và trần trụi
ngày càng hiện rõ. Qua mất những đau khổ, mặc cảm nặng nề của tuổi học trò, và
những huyễn hoặc của ước mơ cao xa hướng về thị xã Long Khánh, về Thành phố
Hồ Chí Minh nơi có những ngôi nhà chọc trời, bóng điện sáng loá.
- Bây giờ em có còn hay vẽ tranh nữa không?
- Em ít vẽ...
- Hàng quán khách khứa ra sao?
- Cũng tàm tạm được anh ạ!
Câu chuyện có vẻ rời rạc. Giang như đang nghĩ ngợi điều gì. Đôi mắt cô hướng
nội. Cô ngồi, bàn tay ấp vào bên má, cùi tay chống xuống bàn.
Tiếng gió động lào xào trên tàu lá ngoài sân, ánh trăng bạc chảy thành dòng vào
khung cửa.
- Ta ra sân ngắm trăng nghe ! - Tài nói, Giang với tay cầm chiếc nạng gỗ chống
xuống nền nhà, đứng lên, bước chậm rãi ra sân.