Con đ ng phía tr c – Bill Gatesườ ướ
Ch ng 6. Cách m ng v n i dung (p1)ươ ạ ề ộ
Đã h n 500 năm nay, kh i l ng tri th c c a loài ng i và thông tinơ ố ượ ứ ủ ườ
đã đ c l u tr trên gi y. Hi n b n đang c m trên tay m t cu n nhượ ư ữ ấ ệ ạ ầ ộ ố ư
v y (tr phi b n đ c cu n sách này b ng đĩa CD-ROM có dính kèmậ ừ ạ ọ ố ằ
theo sách ho c m t b n tr c ti p s p t i). Gi y s còn vĩnh vi n t nặ ộ ả ự ế ắ ớ ấ ẽ ễ ồ
t i cùng v i chúng ta, nh ng t m quan tr ng c a nó nh ph ng ti nạ ơ ư ầ ọ ủ ư ươ ệ
đ l u tr và phân ph i thông tin đã gi m đi r t nhi u.ể ư ữ ố ả ấ ề
Khi b n nghĩ v m t "Tài li u"nào đó, có th b n hình dung ra m tạ ề ộ ệ ể ạ ộ
m nhả gi y có ch nh ng đó là m t đ nh nghĩa quá h n h p. M t tàiấ ữ ư ộ ị ạ ẹ ộ
li u có th là m tệ ể ộ thông tin d i b t c m t d ng nào. M t bài báo làướ ấ ứ ộ ạ ộ
m t tài li u, nh ng nghĩa r ngộ ệ ư ộ
nh t c a nó cũng có th bao g m m t ch ng trình truy n hình, m tấ ủ ể ồ ộ ươ ề ộ
bài hát hay m t trò ch i video. B i vì t t c các d ng thông tin đ u cóộ ơ ở ấ ả ạ ề
th l u tr d i d ng s , lúc đó chúng ta s d dàng tìm, l u tr vàể ư ữ ướ ạ ố ẽ ễ ư ữ
chuy n vào xa l . Nh ng tài li u l uể ộ ữ ệ ư tr d i d ng s trong t ngữ ướ ạ ố ươ
lai s bao g m hình nh , âm thanh, l nh l p trìnhẽ ồ ả ệ ậ giao l u, phim ho tư ạ
hình, ho c là m t s k t h p các d ng trên v i các d ng khác.ặ ộ ự ế ợ ạ ớ ạ
Trên xa l thông tin, các tài li u đi n t có kh năng làm đ c nhi uộ ệ ệ ử ả ượ ề
đi u mà không m t tài li u trên gi y nào có th làm đ c. K thu tề ộ ệ ấ ể ượ ỹ ậ
v c s d li u r t m nh m c a xa l giúp cho chúng l p thànhề ơ ở ữ ệ ấ ạ ẽ ủ ộ ậ
m c l c và có th truy tìn nh s d ng ph ng pháp khai thác giaoụ ụ ể ờ ử ụ ươ
l u. Tóm l i, tài li u d ng s này s thay th tài li u in b i chúng cóư ạ ệ ạ ố ẽ ế ệ ở
th giúp chúng ta b ng nhi u ph ng pháp m i.ể ằ ề ươ ớ
Nh ng đi u đó không th có ngay trong ngày mai. Sách, báo, t p chíư ề ể ạ
v n còn nhi u l i th so v i tài li u d ng s . Ph i m t m t th i gianẫ ề ợ ế ớ ệ ạ ố ả ấ ộ ờ
ít ra là kho ng 10 năm n a. Mu n cho tài li u d ng s đ u tiên đ tả ữ ố ệ ạ ố ầ ạ
đ c m c đ ph bi n r ng rãiượ ứ ộ ổ ế ộ thì ph i có nh ng ch c năng m i chả ữ ứ ớ ứ
không ph i b ng các ph ng ti n cũ. M t máyả ằ ươ ệ ộ thu hình l n h n,ớ ơ
c ng k ng h n, đ t ti n h n m t quy n sách hay m t t p chíồ ờ ơ ắ ề ơ ộ ể ộ ạ nh ngư
nh ng cái đó không h n ch đ c tính ph bi n c a nó. Máy thu hìnhữ ạ ế ượ ổ ế ủ
đã đem ph ng ti n gi i trí video vào t ng gia đình và nó đã tr nênươ ệ ả ừ ở
ph bi nổ ế cũng nh sách báo và t p chí v y.ư ạ ậ
S c i ti n không ng ng c a k thu t máy đi n toán và màn hình sự ả ế ừ ủ ỹ ậ ệ ẽ
t o raạ cho chúng ta nh ng quy n sách đi n t ho c th đi n r t g nữ ể ệ ử ặ ư ệ ấ ọ
nh và ph bi n tuyẹ ổ ế kích th c ch b ng các quy n sách c a chúng taướ ỉ ằ ể ủ
hi n nay. Bên trong cái h p cóệ ộ
kích c và tr ng l ng b ng m t quy n sách bìa c ng là m t mànỡ ọ ượ ằ ộ ể ứ ộ
hình đ trìnhể bày n i dung văn b n, hình nh, phim video v i đ phânộ ả ả ớ ộ
gi i cao. B n có th dùng tay đ l t t ng trang ho c dùng ti ng nóiả ạ ể ể ậ ừ ặ ế
đ ra l nh tìm nh ng đo n b n c n.B t c tài li u nào có trên m ngể ệ ữ ạ ạ ầ ấ ứ ệ ạ
b n đ u có th truy tìm đ c b ng các thi t b nh v y.ạ ề ể ượ ằ ế ị ư ậ
V n đ th c s c a tài li u đi n t không ph i ch đ n gi n là đấ ề ự ự ủ ệ ệ ử ả ỉ ơ ả ể
chúng ta có th đ c chúng trên các thi t b ph n c ng. Quá trình tể ọ ế ị ầ ứ ừ
sách gi y t iấ ớ sách đi n t chính là giai đo n cu i cùng c a m t quáệ ử ạ ố ủ ộ
trình hi n đang đ cệ ượ th c hi n. Đi u thú v c a tài li u d ng s sự ệ ề ị ủ ệ ạ ố ự
tái đ nh nghĩa chính văn ki n đó.ị ệ
Đi u này s gây ra nh ng tranh cãi sôi n i. Chúng ta s ph i th suyề ẽ ữ ổ ẽ ả ử
nghĩ l i xem nghĩa c a các t nh "tài li u", "tác gi ", "nhà xu t b n",ạ ủ ừ ư ệ ả ấ ả
"văn phòng", "l p h c" và "sách giáo khoa" là gì.ớ ọ
Ngày nay, n u có hai công ty đang đàm phán m t h p đ ng, b n dế ộ ợ ồ ả ự
th oả có l s đ c đánh vào máy tính r i in ra gi y. R t có th nóẽ ẽ ượ ồ ấ ấ ể
đ c fax cho đ i tác, n i s hi u ch nh và s a đ i b ng cách vi t raượ ố ơ ẽ ệ ỉ ử ổ ằ ế
gi y hay nh p văn ki n đã s a vào máy tính r i in ra. Đ i tác l i faxấ ậ ệ ử ồ ố ạ
văn ki n y v công ty đ u; m t văn ki n m i l i đ c in ra trên gi yệ ấ ề ầ ộ ệ ớ ạ ượ ấ
r i l i đ c s a ch a và fax, quá trìnhồ ạ ượ ử ữ biên t p và in n l i ti p t c.ậ ấ ạ ế ụ
Trong s chuy n giao nay th t khó nói r ngự ể ậ ằ phía nào đã đ nghề ị
nh ng s a đ i nào. Vi c đi u ph i t t c các kho n s a đ i và truy nữ ử ổ ệ ề ố ấ ả ả ử ổ ề
giao văn ki n đi gây nhi u s trùng l p. Tài li u đi n t có th đ nệ ề ự ặ ệ ệ ử ể ơ
gi n hoá quá trình này b ng cách cho phép m t phiên c a h p đ ngả ằ ộ ủ ợ ồ
đ c g i quaượ ở v v i nh ng s a đ i, chú d n và ch đ nh bên nào đãề ớ ữ ử ổ ẫ ỉ ị
đ ngh khi đ c in ra cùng v i văn b n g c.ề ị ượ ớ ả ố
Ch trong vòng vài năm n a tài li u d ng s , cùng v i ch ký có th mỉ ữ ệ ạ ố ớ ữ ẩ
quy n d ng s s là văn ki n g c, còn tài li u in ra trên gi y ch làề ạ ố ẽ ệ ố ệ ấ ỉ
nh ng b n ph .ữ ả ụ
Nhi u th ng v hi n đang ti n hành không c n gi y t và máy faxề ươ ụ ệ ế ầ ấ ờ
mà ch trao đ i các văn b n t máy tính này qua máy tính đ i tác thôngỉ ổ ả ừ ố
qua thư tín đi n t . Cu n sách này khó hoàn thành h n n u không cóệ ử ố ơ ế
h p th đi n t .ộ ư ệ ử Các ý ki n đ c gi mà tôi tham kh o nh đã g i b nế ộ ả ả ờ ở ả
th o b ng đi n t đ n h ,ả ằ ệ ử ế ọ đã giúp ích r t nhi u. Và nh v y , tôiấ ề ờ ậ
cũng có th bi t đ c ai có đ nghể ế ượ ề ị gì và lúc nào.
Đ n cu i th p k này, m t t l đáng k các tài li u, k c trong cácế ố ậ ỷ ộ ỷ ệ ể ệ ể ả
văn phòng, s không ph i hoàn toàn d ng in đ c trên gi y. T aẽ ả ở ạ ượ ấ ự
nh m t cu n phim hay m t b n nh c ngày nay, b n có th in n iư ộ ố ộ ả ạ ạ ể ộ
dung tài li u đ xem trong không gian 2 chi u, nh ng nó gi ng nhệ ể ề ư ố ư
m t dòng nh c thay vì ph i tr i qua m t quá trình ghi âm.ộ ạ ả ả ộ
M t s tài li u d ng s s có nhi u u th h n đ n n i ng i taộ ố ệ ở ạ ố ẽ ề ư ế ơ ế ỗ ườ
sẽ ít dùng các phiên b n b ng gi y nhi u n a. Hãng Boeing đã quy tả ằ ấ ề ữ ế
đ nh thi t k ki u ph n l c m i 777 b ng cách s d ng tài li u đi nị ế ế ể ả ự ớ ằ ử ụ ệ ệ
t đ s đ l u tr t t c các thông tin k thu t. Đ đi u ph i s h pử ồ ộ ể ư ữ ấ ả ỹ ậ ể ề ố ự ợ
tác c a các nhóm thi t k , các đ i thi công và các nhà th u bên ngoài,ủ ế ế ộ ầ
Boeing đã dùng t t c b n in chi ti t và xây d ng m t mô hình toàn cấ ả ả ế ự ộ ỡ
r t t n kém c a máy bay khi ch t o các ki u máy bay tr c đây. Khiấ ố ủ ế ạ ể ướ
ch t chi c 777, Boeing đã không dùng các thi t k chi ti t và môế ạ ế ế ế ế
hình toàn c nh tr c n a mà ngay t đ u đã dùng tài li u đi n tỡ ư ướ ứ ừ ầ ệ ệ ử
ch a mô hình 3 chi u d ng s c a m i b ph n và xem chúng ráp n iứ ề ạ ố ủ ọ ộ ậ ố
v i nhau th nào. Các k s tr m đi n toán s có th nhìn vào thi tớ ế ỹ ư ở ạ ệ ẽ ể ế
k và xem nh ng hình nh khác nhau c a m i chi ti t. H có th theoế ữ ả ủ ọ ế ọ ể
dõi ti n đ t i b t c khu v c nào, truy tìm nh ng k t qu thí nghi mế ộ ạ ấ ứ ự ữ ế ả ệ
v i thông tin v giá c , và thay đ i b t kỳ ph n nào c a thi t k theoớ ề ả ổ ấ ầ ủ ế ế
nh ng ph ng cách không th th c hi n n u làm vi c trên gi y. M iữ ươ ể ự ệ ế ệ ấ ỗ
ng i, làm vi c v i cùng m t s ki n, có th tìm đ c nh ng v n đườ ệ ớ ộ ự ệ ể ượ ữ ấ ề
đ c bi t liên quan t i mình. M i thay đ i s đ c cùng chia s , m iặ ệ ớ ỗ ổ ẽ ượ ẻ ọ
ng i đ u có th y đ c ai đã đ xu t, khi nào t i sao. Boeing đã cóườ ề ấ ượ ề ấ ạ
th ti t ki m hàng trăm ngàn b n v và s ngày công t ng c ng lênể ế ệ ả ẽ ố ổ ộ
t i nhi unăm c a ho viên, ng i sao ch p, b ng cách dùng tài li uớ ề ủ ạ ườ ụ ằ ệ
d ng s .ạ ố
Làm vi c v i tài li u d ng s s nhanh h n so v i tài li u b ng gi y.ệ ớ ệ ạ ố ẽ ơ ớ ệ ằ ấ
B n có th truy n tài li u đi ngay t c th i và vi c truy l c l i cũng sạ ể ề ệ ứ ờ ệ ụ ạ ẽ
nhanh không kém. Nh ng ai đó đã dùng tài li u d ng s s th y r ngữ ệ ạ ố ẽ ấ ằ
vi c truy xu t nó s đ n gi n h n nhi u, và viêc xem l i nó cũngệ ấ ẽ ơ ả ơ ề ạ
nhanh chóng vì n i dung c a tài li u d ng s đ c tái c u trúc r t dộ ủ ệ ạ ố ượ ấ ấ ễ
dàng.
Cách t ch c m t cu n s đ t ch m t hi u ăn là theo ngày và gi .ổ ứ ộ ố ổ ặ ỗ ở ộ ệ ờ
L n g i ch 7 gi t i đ c vi t xa phía trang so v i ng i đ t chầ ữ ỗ ờ ố ượ ế ớ ườ ặ ỗ
vào lúc 6 gi . Nh ng ng i đ t tr c cho b a ăn t i th b y đ cờ ữ ườ ặ ướ ữ ố ứ ẩ ượ
ghi sau nh ng ng i đ t b a tr a. Viên qu n lý hay b t c ai khác cóữ ườ ặ ữ ư ả ấ ứ
th nhanh chóng tìm ra ai đã gi ch vào ngày gi nào, b i vì thông tinể ữ ỗ ờ ở
v gi ch đ c cung c p theo cách đó. Nh ng n u, vì m t lý do nàoề ữ ỗ ượ ấ ư ế ộ
đó, có m t ng i nào mu n truy xu t thông tin h m t d ng khác, tr tộ ườ ố ấ ở ộ ạ ậ
t đ n gi n này s tr nên vô hi u.ự ơ ả ẽ ở ệ
Hãy t ng t ng s khó khăn c a ng i qu n lý hi u ăn khi tôi g iưở ượ ự ủ ườ ả ệ ọ
đi nt i nói "Tên tôi là Gates, v tôi đã đ t ch vào ch đâu đó vàoệ ớ ợ ặ ỗ ỗ ở
tháng t i. Phi n ông ki n tra xem đ y là hôm nào".ớ ề ể ấ
Viên qu n lý r t có th h i l i : "Xin l i, th a ông, ông có bi t bà yả ấ ể ỏ ạ ỗ ư ế ấ
đ t ch vào ngày m y không ? ". "Không, đó là đi u tôi mu n bi t" .ặ ỗ ấ ề ố ế
"Có th là d p cu i tu n chăng?". Vi n qu n lý bây gi s l n gi cácể ị ố ầ ệ ả ờ ẽ ầ ở
trang và hy v ngs gi m thi u đ c công vi c này b ng cách t pọ ẽ ả ể ượ ệ ằ ậ
trung xem nh ng ngày ông ta cho là có th .ữ ể
M t hi u ăn có th dùng cu n s đ t ch theo trang vì t ng s giộ ệ ể ố ổ ặ ỗ ổ ố ữ
ch không nhi u. H th ng gi ch c a m t hãng hàng không khôngỗ ề ệ ố ữ ỗ ủ ộ
ph i là m t cuón s mà là c s d li u ch a m t s l ng l n cácả ộ ổ ơ ở ữ ệ ứ ộ ố ượ ớ
tin t c v chuy n bay, giá ti n đ t vé, v trí ch ng i vào hoá đ n thanứ ề ế ề ặ ị ỗ ồ ơ
toán cho hàng trăm chuy n bay m i ngày h th ng gi ch SABREế ỗ ệ ố ữ ỗ
c a American Airlines ch a kh i l ng thông tin 4,4 t t nh , t c h nủ ứ ố ượ ỉ ừ ớ ứ ơ
4 tri u ký t trên đĩa c ng c a máy tính. N u thông tin c a h SABREệ ự ứ ủ ế ủ ệ
đ c chép vào cu n s đ t ch b ng gi y, nó s chi m kho n 2 tượ ố ổ ặ ỗ ằ ấ ẽ ế ả ỉ
trang.
Ch ng nào chúng ta còn s d ng tài li u in trên gi y ho c ti u lu nừ ử ụ ệ ấ ặ ể ậ
ho c ti u t p, chúng ta còn ph i x p thông tin theo h th ng li nặ ể ậ ả ế ệ ố ề
bi u, v i các ph l c, m c l c, b ng tra t v ng theo th t ch cáiể ớ ụ ụ ụ ụ ả ừ ự ứ ự ữ
ph c v vi c truy tìm khi c n. Tr c khi th m c c a các vi n đ cụ ụ ệ ầ ướ ư ụ ủ ệ ượ
đi n toán hoá, các sách m i đ c nh p ca-ta-lô b ng nh ng phi uệ ớ ượ ậ ằ ữ ế
khác nhau sao cho đ c gi có th tìm sách theo t a đ , theo trên tácộ ả ể ự ề
gi hay theo đ m c. S ch ng l p này là đ cho vi c tìm ki m thôngả ề ụ ự ố ặ ể ệ ế
tin đ c d dàng.ượ ễ
Khi tôi còn bé, tôi r t mê b bách khoa t đi n th gi i 1960 c a giaấ ộ ừ ể ế ớ ủ
đình tôi. B t đi n đó có nhi u cu n đ c b c b ng bìa c ng, g mộ ừ ể ề ố ượ ọ ằ ứ ồ
toàn văn b n và hình nh. T đi n có hình chi c máy quay đĩa c aả ả ừ ể ế ủ
Eđis n nh ng không cho tôi nghe đ c nh ng âm thanh c a nó. Trongơ ư ượ ữ ủ
t đi m cũng có hình c a các con nh ng đang hoá thành b m nh ngừ ể ủ ộ ướ ư
không có video đ làm cho sinh đ ng. Và th t là thú v n u nh nó thể ộ ậ ị ế ư ể
ki m tra l i tôi xem tôi có đã đ c và hi u đ c nh ng gì, ho c nh ngể ạ ọ ể ượ ữ ặ ữ
thông tin đó có đ c th ng xuyên c p nh t. T t nhiên là h i đó tôiượ ườ ậ ậ ấ ồ
không bi t h t nh ng khuy t đi m này. Khi tôi nên 8, tôi b t đ u đ cế ế ữ ế ể ắ ầ ọ
quy n th hai và nh t đ nh s đ c h t t ng cu n m t. Tôi đã có thể ứ ấ ị ẽ ọ ế ừ ố ộ ể
ti p thu n u m t sế ế ộ ố đo n không quá khó v l ch s th k 16 hay vạ ề ị ử ế ỷ ề
y khoa. Thay vào đó, tôi tìm đ c các đ tài tôi thích nh các loài r n,ọ ề ư ắ
các bài v Gary, Indiana, và sau đó về ề khí đ t . Nh ng dù sao tôi cũngố ư