Đề cương ôn tập môn Lịch sử học thuyết kinh tế [chuẩn nhất]

Ôn t p l ch s h c thuy t Kinh tậ ị ử ọ ế ế

Đê c ng ôn t p môn: L ch s các h c thuy t kinh t ươ ậ ị ử ọ ế ế

PH N A – Ầ M i câu 5 đi m – th i gian làm bài m i câu: 45 phútỗ ể ờ ỗ

Câu 1:T vi c nghiên c u h c thuy t Tr ng th ng và Tr ng nông anh (ch ) hãyừ ệ ứ ọ ế ọ ươ ọ ị

ch ng minh tính l ch s c a t t ng kinh t .ứ ị ử ủ ư ưở ế

1>Khái ni m :ệ

- T t ng kinh t : nh ng quan h kinh t đ c ph n ánh vào trong ý th c c a con ng i,ư ưở ế ữ ệ ế ượ ả ứ ủ ườ

đ c con ng i quan ni m, nh n th c.ượ ườ ệ ậ ứ

T t ng kinh t là k t qu c a quá trình nh n th c c a con ng i, mang tính giaiư ưở ế ế ả ủ ậ ứ ủ ườ

c p và l ch s . Nó tuân theo các quy lu t v nh n th c lu n: m i b c phát tri n c a tấ ị ử ậ ề ậ ứ ậ ỗ ướ ể ủ ư

t ng kinh t là m t b c ti n g n đ n chân lý khoa h c.ưở ế ộ ướ ế ầ ế ọ

-Tính l ch s : nh ng th i đi m l ch s khác nhau thì t t ng kinh t khác nhau.ị ử ở ữ ờ ể ị ử ư ưở ế

2>Minh ch ng t h c thuy t Tr ng th ng và tr ng nông :ứ ừ ọ ế ọ ươ ọ

2.1>CH NGHĨA TR NG TH NG:Ủ Ọ ƯƠ

a+ HOÀN C NH RA Đ IẢ Ờ : Đây là h c thuy t kinh t đ u tiên c a giai c p t s n, ra đ iọ ế ế ầ ủ ấ ư ả ờ

và t n t i t th k XV – XVII.ồ ạ ừ ế ỷ

1.V kinh t ề ế

- S n xu t hàng hóa phát tri n m nh. ả ấ ể ạ

+ S n xu t hàng hóa phát tri n đã đ t ra yêu c u ph i m r ng th tr ng => nhi uả ấ ể ặ ầ ả ở ộ ị ườ ề

phát ki n đ a lý. Nh ng cu c phát ki n đ a lý đó đã đem l i k t qu :ế ị ữ ộ ế ị ạ ế ả

Phát hi n ra nh ng con đ ng, vùng đ t, n n văn minh m i.ệ ữ ườ ấ ề ớ

Mang v cho quý t c và th ng nhân châu Âu m t kh i l ng c a c i và th tr ngề ộ ươ ộ ố ượ ủ ả ị ườ

buôn bán r ng l n.ộ ớ

Th ng nghi p phát tri n: Các n c châu Âu thu đ c nh ng món l i l n do cu p bócươ ệ ể ướ ượ ữ ợ ớ ớ

và trao đ i không ngang giá v i ng i dân b n x => H cho r ng s giàu có là do th ngổ ớ ườ ả ứ ọ ằ ự ươ

m i mang l i.ạ ạ

+ Đ y nhanh quá trình phân hoá giàu nghèo => T o ti n đ cho s ra đ i c a ch nghĩa tẩ ạ ề ề ự ờ ủ ủ ư

b n. ả

- Quan h s n xu t t b n ch nghĩa b t đ u hình thành:ệ ả ấ ư ả ủ ắ ầ

Cu i th k XV, trong lòng xã h i phong ki n châu Âu b t đ u xu t hi n nh ng ti nố ế ỷ ộ ế ắ ầ ấ ệ ữ ề

đ cho s ra đ i c a quan h s n xu t t b n ch nghĩa. Quan h s n xu t t b n chề ự ờ ủ ệ ả ấ ư ả ủ ệ ả ấ ư ả ủ

nghĩa ra đ i khi có hai đi u ki n v t b n và công nhân làm thuê. Quá trình tích lũyờ ề ệ ề ư ả

nguyên th y t b n ch nghĩa th i kỳ này đã góp ph n đ y nhanh s ra đ i c a quan hủ ư ả ủ ờ ầ ẩ ự ờ ủ ệ

s n xu t t b n ch nghĩa.ả ấ ư ả ủ

2. V chính tr , xã h i, t t ngề ị ộ ư ưở

Giai c p đ a ch phong ki n v n n m v trí th ng tr nh ng đó là giai c p đang suy tàn.ấ ị ủ ế ẫ ắ ị ố ị ư ấ

Giai c p t s n tuy ch a n m quy n th ng tr nh ng là giai c p đang lên và có c s kinhấ ư ả ư ắ ề ố ị ư ấ ơ ở

t v ng m nh. Vì v y, trên lĩnh v c t t ng kinh t ch a đ ng đ y m u thu n: nó v aế ữ ạ ậ ự ư ưở ế ứ ự ầ ẫ ẫ ừ

ph n ánh l i ích kinh t c a giai c p đ a ch phong ki n, v a ph n ánh l i ích kinh t c aả ợ ế ủ ấ ị ủ ế ừ ả ợ ế ủ

giai c p t s n. Nhà n c phong ki n d a vào s giúp đ c a các th ng nhân đ tăngấ ư ả ướ ế ự ự ỡ ủ ươ ể

c ng b máy cai tr và th ng nhân d a vào chính quy n nhà n c đ làm giàu.ườ ộ ị ươ ự ề ướ ể

Khoa Lý lu n Chính trậ ị Nguy n Văn Hoànễ

V văn hóa, t t ng, th i kỳ này đã xu t hi n phong trào Ph c h ng: ch ng l iề ư ưở ờ ấ ệ ụ ư ố ạ

nh ng t t ng đen t i c a th i kỳ Trung c và nêu ra nh ng t t ng m i v dân ch ,ữ ư ưở ố ủ ờ ổ ữ ư ưở ớ ề ủ

nhân đ o t s n.ạ ư ả

B +NH NG QUAN ĐI M C B N VÀ CÁC GIAI ĐO N PHÁT TRI N C A CHỮ Ể Ơ Ả Ạ Ể Ủ Ủ

NGHĨA TR NG TH NGỌ ƯƠ

1. Nh ng quan đi m c b nữ ể ơ ả

- Ch nghĩa Tr ng th ng cho r ng c n đ y m nh th ng m i (đ c bi t là xu t siêu)ủ ọ ươ ằ ầ ẩ ạ ươ ạ ặ ệ ấ

đ tăng tích lu ti n t . Kh i l ng ti n t ch có th gia tăng b ng ho t đ ng th ng m iể ỹ ề ệ ố ượ ề ệ ỉ ể ằ ạ ộ ươ ạ

mà tr c h t là ngo i th ng.ướ ế ạ ươ

- Ch nghĩa Tr ng th ng đánh giá cao vai trò c a ti n, coi ti n là tiêu chu n giàu cóủ ọ ươ ủ ề ề ẩ

c a c a c i. Do đó, m c đích trong chính sách kinh t c a m i qu c gia là ph i làm giaủ ủ ả ụ ế ủ ỗ ố ả

tăng kh i l ng ti n t .ố ượ ề ệ

- Theo Ch nghĩa Tr ng th ng, l i nhu n là do lĩnh v c l u thông t o ra. Nó là k tủ ọ ươ ợ ậ ự ư ạ ế

qu tr c ti p c a vi c mua ít bán nhi u, mua r , bán đ t.ả ự ế ủ ệ ề ẻ ắ

- H u h t các nhà Tr ng th ng cho r ng vi c tích lu ti n ch th c hi n đ c d iầ ế ọ ươ ằ ệ ỹ ề ỉ ự ệ ượ ướ

s giúp đ c a nhà n c. Trong đi u ki n m i ra đ i, còn non y u thì th ng nhân c nự ỡ ủ ướ ề ệ ớ ờ ế ươ ầ

d a vào nhà n c và ph i h p v i nhà n c đ tăng kh i l ng ti n t .ự ướ ố ợ ớ ướ ể ố ượ ề ệ

2. Các giai đo n phát tri n c a Ch nghĩa Tr ng th ngạ ể ủ ủ ọ ươ

.2.1. Giai đo n Tr ng th ng s kỳ (TK XV -> cu i TK XVI)ạ ọ ươ ơ ố

N i dung ch y u: Coi tr ng ti n t , coi ti n t là c a c i duy nh t. Các nhà Tr ngộ ủ ế ọ ề ệ ề ệ ủ ả ấ ọ

th ng th i kỳ này đ a ra “B ng cân đ i ti n t ”. Các bi n pháp nêu ra trong “B n cân đ iươ ờ ư ả ố ề ệ ệ ả ố

ti n t ”:ề ệ

- C m xu t kh u ti n.ấ ấ ẩ ề

- Tìm m i cách đ thu hút ti n v .ọ ể ề ề

- H n ch nh p kh u hàng hoá, l p hàng rào thu quan.ạ ế ậ ẩ ậ ế

- Giám sát th ng nhân n c ngoài.ươ ướ

=>K t qu : N n kinh t m t cân đ i nghiêm tr ng: T > H.ế ả ề ế ấ ố ọ

.2.2. Giai đo n Tr ng th ng chính th ng (XVI-XVII)ạ ọ ươ ố

- N i dung ch y u: V n xem ti n t là c a c i duy nh t nh ng đã th y đ c mu nộ ủ ế ẫ ề ệ ủ ả ấ ư ấ ượ ố

tăng ti n t thì ph i thúc đ y ngo i th ng phát tri n. Các nhà Tr ng th ng th i kỳ nàyề ệ ả ẩ ạ ươ ể ọ ươ ờ

đ a ra “B ng cân đ i th ng m i” v i n i dung ch y u: xu t siêu. Các bi n pháp nêu raư ả ố ươ ạ ớ ộ ủ ế ấ ệ

trong “B ng cân đ i th ng m i”:ả ố ươ ạ

+ M r ng xu t kh u, ch xu t kh u thành ph m ch không xu t kh u nguyên v tở ộ ấ ẩ ỉ ấ ẩ ẩ ứ ấ ẩ ậ

li u. Khuy n khích s n xu t hàng xu t kh u b ng cách:ệ ế ả ấ ấ ẩ ằ

Giúp đ v n cho ng i s n xu t.ỡ ố ườ ả ấ

Mi n gi m thu v i hàng xu t kh u.ễ ả ế ớ ấ ẩ

Thu hút th gi i t n c ngoài vào.ợ ỏ ừ ướ

+ Tán thành nh p kh u v i quy mô l n (nh p kh u nguyên v t li u đ s n xu t hàngậ ẩ ớ ớ ậ ẩ ậ ệ ể ả ấ

xu t kh u).ấ ẩ

+ Lên án vi c tích tr ti n: cho r ng đ ng ti n có l u thông thì m i sinh l i.ệ ữ ề ằ ồ ề ư ớ ợ

2.2> CH NGHĨA TR NG NÔNG Ủ Ọ

Đây là t t ng k ti p c a CN tr ng th ng.ư ưở ế ế ủ ọ ươ

a Hoàn c nh ra đ i ả ờ

Pháp, h c thuy t kinh t T s n c đi n xu t hi n v i tên g i Tr ng nôngỞ ọ ế ế ư ả ổ ể ấ ệ ớ ọ ọ

(kho ng t 1757 – 1776). ả ừ

Xã h i Pháp th i kỳ này v n là xã h i phong ki n nh ng n n s n xu t l i mang tínhộ ờ ẫ ộ ế ư ề ả ấ ạ

ch t t b n. Trong lĩnh v c nông nghi p đã có nhi u mong mu n cách tân. S phát tri nấ ư ả ự ệ ề ố ự ể

nông nghi p c a Pháp theo h ng kinh t ch tr i, kinh doanh nông nghi p theo l i t b nệ ủ ướ ế ủ ạ ệ ố ư ả

ch không bó h p ki u phát canh thu tô theo l i đ a ch nh tr c.ứ ẹ ể ố ị ủ ư ướ

Tuy nhiên, sau m t th i kỳ dài th c hi n chính sách theo quan đi m Tr ng th ng (đ cộ ờ ự ệ ể ọ ươ ặ

bi t là th c hi n chính sách c a b tr ng Colbert), n n s n xu t nông nghi p gi m sút doệ ự ệ ủ ộ ưở ề ả ấ ệ ả

nhà n c phong ki n tăng thu nông nghi p đ tr c p cho các công tr ng th công,ướ ế ế ệ ể ợ ấ ườ ủ

chính sách h giá ngũ c c => n n đói kém kéo dài => ph i có chính sách khôi ph c vàạ ố ạ ả ụ

phát tri n nông nghi p.ể ệ

b. Nh ng quan đi m c b nữ ể ơ ả

* Phê phán Ch nghĩa Tr ng th ngủ ọ ươ

Ch nghĩa Tr ng nông phê phán Ch nghĩa Tr ng th ng đã quá đ cao vai trò c aủ ọ ủ ọ ươ ề ủ

ti n t . Theo nh ng nhà Tr ng nông, kh i l ng ti n t nhi u hay ít không có nghĩa lý gì,ề ệ ữ ọ ố ượ ề ệ ề

ch c n đ ti n đ gi giá c t ng ng c a hàng hóa. Các nhà Tr ng nông cũng lên phêỉ ầ ủ ề ể ữ ả ươ ứ ủ ọ

phán t t ng tích lũy vàng, quá coi tr ng ngo i th ng và các lo i thu b o h c a cácư ưở ọ ạ ươ ạ ế ả ộ ủ

nhà Tr ng th ng.ọ ươ

*Lý lu n v “s n ph m ròng” (s n ph m thu n túy)ậ ề ả ẩ ả ẩ ầ

+ “S n ph m ròng” là ph n s n ph m th a ra sau khi đã bù đ p các chi phí s n xu t. ả ẩ ầ ả ẩ ừ ắ ả ấ

+ Ch có nông nghi p m i t o ra c a c i vì ch có lao đ ng nông nghi p m i t o raỉ ệ ớ ạ ủ ả ỉ ộ ệ ớ ạ

“s n ph m ròng”. Công nghi p không t o ra c a c i mà ch làm bi n đ i hình thái c aả ẩ ệ ạ ủ ả ỉ ế ổ ủ

nh ng s n ph m mà nông nghi p đã t o ra.ữ ả ẩ ệ ạ

+ Hình thái duy nh t c a “s n ph m ròng” là đ a tô và t n t i vĩnh vi n.ấ ủ ả ẩ ị ồ ạ ễ

=> Tr ng phái này coi vi c tăng đ u t cho nông nghi p là ho t đ ng tích c c, là chìaườ ệ ầ ư ệ ạ ộ ự

khóa đ tăng c a c i. H ng h ph ng th c kinh doanh t b n ch nghĩa trong nôngể ủ ả ọ ủ ộ ươ ứ ư ả ủ

nghi p (liên k t nh ng h nh thành nh ng ch đ n đi n l n) vì nó gi m chi phí s n xu t.ệ ế ữ ộ ỏ ữ ủ ồ ề ớ ả ả ấ

* Lý lu n v t b n ậ ề ư ả

N u phái Tr ng th ng coi t b n là ti n thì phái Tr ng nông coi t b n là t li u s nế ọ ươ ư ả ề ọ ư ả ư ệ ả

xu t mua b ng ti n đó đ đ a vào s n xu t nông nghi p nh : nông c , súc v t, h tấ ằ ề ể ư ả ấ ệ ư ụ ậ ạ

gi ng….ố

Đi m n i b t trong lý lu n v t b n c a Ch nghĩa Tr ng nông là h đã phân chia tể ổ ậ ậ ề ư ả ủ ủ ọ ọ ư

b n thành t b n c đ nh và t b n l u đ ng (các kho n ng tr c và các kho n ng raả ư ả ố ị ư ả ư ộ ả ứ ướ ả ứ

hàng năm). Đây chính là c s đ s d ng t b n m t cách có hi u qu .ơ ở ể ử ụ ư ả ộ ệ ả

*Lý lu n ậ tái s n xu t (Bi u kinh t ) c a Francois Quesnay (1694-1774)ả ấ ể ế ủ

- F. Quesnay chia xã h i thành 3 giai c p:ộ ấ

+ Giai c p s n xu t (I) : nhà t b n và công nhân nông nghi p.ấ ả ấ ư ả ệ

+ Giai c p s h u (II) : nh ng ng i n m gi toàn b đ t đai trong tay (cha c , đ aấ ở ữ ữ ườ ắ ữ ộ ấ ố ị

ch , Nhà n c..).ủ ướ

+ Giai c p không s n xu t (III): nhà t b n và công nhân công nghi p, th ng nghi p.ấ ả ấ ư ả ệ ươ ệ

- T ng s n ph m xã h i: ổ ả ẩ ộ

+ Giai c p s n xu t có 5 t hàng nông s n.ấ ả ấ ỷ ả

+ Giai c p s h u: có 2 t ti n m t nh n đ c d i hình thái đ a tô.ấ ở ữ ỷ ề ặ ậ ượ ướ ị

+ Giai c p không s n xu t: 2 t hàng công nghi p.ấ ả ấ ỷ ệ

S trao đ i s n ph m gi a các giai c p đ c th hi n qua 5 hành vi sau:ự ổ ả ẩ ữ ấ ượ ể ệ

2 tỷtiền mặt

Giai cấp sởhữu (II)

2 tỷhàng công nghiệp

Giai cấp không sản xuất

(III)

5 tỷhàng nông sản

Giai cấp sản xuất (I)

Hình 3-1: S đ trao đ i gi a các giai c p trong Bi u kinh t ơ ồ ổ ữ ấ ể ế

* Đánh giá v “Bi u kinh t ”ề ể ế

- Thành t u:ự

+ F. Quesnay là ng i đ u tiên c g ng g n li n quá trình s n xu t v i l u thông, đ tườ ầ ố ắ ắ ề ả ấ ớ ư ặ

n n móng cho vi c nghiên c u tái s n xu t.ề ệ ứ ả ấ

+ Đ cao vai trò c a l u thông s n ph m, coi l u thông ti n t ch là ph ng ti n đề ủ ư ả ẩ ư ề ệ ỉ ươ ệ ể

l u thông s n ph m (g n v i chân lý).ư ả ẩ ầ ớ

- H n ch : ạ ế

+ Ch nhìn th y giá tr th ng d trong nông nghi p.ỉ ấ ị ặ ư ệ

+ Ch d ng l i vi c phân tích tái s n xu t gi n đ n (quy mô năm sau = năm tr c).ỉ ừ ạ ở ệ ả ấ ả ơ ướ

+ B qua nhu c u trao đ i trong n i b giai c p không s n xu t (III).ỏ ầ ổ ộ ộ ấ ả ấ

+ S phân chia giai c p ch a th c s khoa h c.ự ấ ư ự ự ọ

3>K t lu n: ế ậ T t ng kinh t có tính l ch s .ư ưở ế ị ử

Câu 2:Phân tích hoàn c nh ra đ i và nh ng n i dung c b n c a ch nghĩa Tr ngả ờ ữ ộ ơ ả ủ ủ ọ

th ng. Ý nghĩa v i Vi t Nam.ươ ớ ệ

Ch nghĩa Tr ng th ng là h c thuy t kinh t đ u tiên c a giai c p t s n. Nó ra đ iủ ọ ươ ọ ế ế ầ ủ ấ ư ả ờ

và t n t i t th k XV – XVII. Đây là th i kỳ quan h s n xu t phong ki n đang tan rã,ồ ạ ừ ế ỷ ờ ệ ả ấ ế

quan h s n xu t t b n ch nghĩa đang b t đ u hình thành, s n xu t hàng hóa phát tri nệ ả ấ ư ả ủ ắ ầ ả ấ ể

m nh, nhi u cu c phát ki n đ a lý mang v s giàu có cho th ng nhân châu Âu. Chạ ề ộ ế ị ề ự ươ ủ

nghĩa Tr ng th ng phát tri n qua 2 giai đo n: Tr ng th ng s kỳ và Tr ng th ng chínhọ ươ ể ạ ọ ươ ơ ọ ươ

th ng. Dù quan đi m c a 2 giai đo n có nh ng đi m khác nhau nh t đ nh nh ng đ u ph nố ể ủ ạ ữ ể ấ ị ư ề ả

ánh nh ng n i dung chính: đánh giá cao vai trò c a ti n, vai trò c a ngo i th ng và vai tròữ ộ ủ ề ủ ạ ươ

c a nhà n c trong vi c tích lũy ti n, l i nhu n đ c sinh ra t lĩnh v c l u thông. M củ ướ ệ ề ợ ậ ượ ừ ự ư ặ

dù còn nhi u h n ch v m t lý lu n nh ng Ch nghĩa Tr ng th ng đã có vai trò nh tề ạ ế ề ặ ậ ư ủ ọ ươ ấ

đ nh đ i v i s ra đ i c a ch nghĩa t b n và t o ra nh ng ti n đ cho các lý thuy t sauị ố ớ ự ờ ủ ủ ư ả ạ ữ ề ề ế

này.

A. HOÀN C NH RA Đ IẢ Ờ : Đây là h c thuy t kinh t đ u tiên c a giai c p t s n, ra đ iọ ế ế ầ ủ ấ ư ả ờ