Đi u hành cu c h p v i 6 chi c mũề ộ ọ ớ ế
Theo đi u tra t i M , lãnh đ o các t p đoàn t n m t g n 40% th i gian cho các cu cề ạ ỹ ạ ậ ố ấ ầ ờ ộ
th o lu n. N u áp d ng ph ng pháp t duy “Sáu chi c mũ”, h có th gi m t i 75%ả ậ ế ụ ươ ư ế ọ ể ả ớ
th i gian h i h p, do đó tăng thêm 30% th i gian làm vi c mà ch ng t n m t đ ng chiờ ộ ọ ờ ệ ẳ ố ộ ồ
phí nào. T i sao l i có th ti t ki m đ c nhi u th i gian nh v y? Đó là do, trong cácạ ạ ể ế ệ ượ ề ờ ư ậ
cu c h p, cách t duy đ ng thu n đã thay th cho cách th c t duy tranh lu n thôngộ ọ ư ồ ậ ế ứ ư ậ
th ng. Hi n nay, các CEO c a các t p đoàn hàng đ u th gi i nh IBM, Federalườ ệ ủ ậ ầ ế ớ ư
Express, Brtish Airways, Pepsi, Polaroid, Prudential, Dupont… đ u s d ng ph ngề ử ụ ươ
pháp này đ đi u hành các cu c h p. ể ề ộ ọ
Đ khám phá ph ng pháp t duy “Sáu chi c mũ” do Edward de Bono (ti n sĩ tâm lý h c, giáoể ươ ư ế ế ọ
s t i các tr ng đ i h c Oxford, Cambridge, và Harvard) đ a ra, chúng ta hãy b t đ u t kháiư ạ ườ ạ ọ ư ắ ầ ừ
ni m t duy tranh lu n. Chúng ta h p vì có v n đ c n ph i gi i quy t, trong đ u m i ng iệ ư ậ ọ ấ ề ầ ả ả ế ầ ỗ ườ
đ u có m t ph ng án gi i quy t riêng. Hi n nhiên là nh v y, b i vì m i m t con ng i là m tề ộ ươ ả ế ể ư ậ ở ỗ ộ ườ ộ
th c th riêng bi t, không ai gi ng ai. Trong cu c h p, m i ng i đ a ra ph ng án c a mình,ự ể ệ ố ộ ọ ọ ườ ư ươ ủ
nh ng ph ng án đ c ch p nh n ch có m t, và th là tranh lu n bùng n . Đ ch ng minhư ươ ượ ấ ậ ỉ ộ ế ậ ổ ể ứ
cách gi i quy t c a mình là đúng, m i ng i có khuynh h ng áp đ t t duy cá nhân lên ng iả ế ủ ọ ườ ướ ặ ư ườ
khác. Đ ch ng t s thông minh và s riêng bi t c a mình, m c đích c a cu c h p th m chíể ứ ỏ ự ự ệ ủ ụ ủ ộ ọ ậ
có th b đ y xu ng hàng th y u. ể ị ẩ ố ứ ế
Có th minh h a m t cách rõ nét nh sau: gi s đi u chúng ta c n đ t đ c là X, ng i thể ọ ộ ư ả ử ề ầ ạ ượ ườ ứ
nh t, d a trên xu t phát đi m A1 đã đ a ra ph ng án gi i quy t nh sau: xu t phát A1 → (taấ ự ấ ể ư ươ ả ế ư ấ
có th làm đ c)B1 → (ta có th làm đ c)C1 → … thu đ c k t qu X. Ng i th hai, d aể ượ ể ượ ượ ế ả ườ ứ ự
trên xu t phát đi m A2 đ a ra ph ng án gi i quy t nh sau: xu t phát A2 → (ta có th làmấ ể ư ươ ả ế ư ấ ể
đ c)B2 → (ta có th làm đ c)C2 → … thu đ c k t qu X. C nh th đ i v i nh ng ng iượ ể ượ ượ ế ả ứ ư ế ố ớ ữ ườ
ti p theo. M c dù, m c đích đ t đ c cu i cùng đ u là X, nh ng đi m xu t phát c a chúng taế ặ ụ ạ ượ ố ề ư ể ấ ủ
l i khác nhau nên d n đ n cách gi i quy t khác nhau và ai cũng cho mình là đúng. ạ ẫ ế ả ế
Còn n u áp d ng ki u t duy “Sáu chi c mũ” hay còn g i là t duy đ ng thu n chúng ta sế ụ ể ư ế ọ ư ồ ậ ẽ
cùng xem xét t t c các đi m xu t phát A1, A2,… và cùng nhau tìm ra ph ng án gi i quy t t iấ ả ể ấ ươ ả ế ố
u nh t. Ki u t duy này trái ng c v i ki u t duy tranh lu n, đ i đ u và xung đ t khi mà m iư ấ ể ư ượ ớ ể ư ậ ố ầ ộ ỗ
ng i đ u đ a ra nh ng cái nhìn trái ng c nhau. ườ ề ư ữ ượ
Ti n sĩ Edward de Bono nh n th y, thông th ng, có năm lo i xu t phát đi m đ xem xét sế ậ ấ ườ ạ ấ ể ể ự
vi c d a trên: thông tin, c m xúc, tìm ki m ý t ng m i, s c n tr ng và tìm ki m ích l i.ệ ự ả ế ưở ớ ự ẩ ọ ế ợ
Chúng ta không th cùng lúc xem xét m t cách hi u qu theo t t c các h ng đó. V i ph ngể ộ ệ ả ấ ả ướ ớ ươ
th c tu duy “Sáu chi c mũ”, chúng ta c g ng xem xét s vi c l n l t theo t ng h ng: t pứ ế ố ắ ự ệ ầ ượ ừ ướ ậ
trung vào s lý thông tin (mũ tr ng), d a trên c m giác mà không c n ch ng minh (mũ đ ),ử ắ ự ả ầ ứ ỏ
xem xét nh ng hi m h a (mũ đen), suy nghĩ tích c c và logic (mũ vàng), tìm ki m nh ng ýữ ể ọ ự ế ữ
t ng m i (mũ xanh lá cây). Và cu i cùng, chúng ta c n chi c mũ xanh da tr i đ đi u khi nưở ớ ố ầ ế ờ ể ề ể
quá trình h p và khái quát đ a ra ph ng án gi i quy t cu i cùng. ọ ư ươ ả ế ố
Cu c h p c a chúng ta có th b t đ u nh sau: ộ ọ ủ ể ắ ầ ư
B c m t: ng i đi u khi n cu c h p đ i chi c mũ xanh da tr i khái quát v n đ c n ph i gi iướ ộ ườ ề ể ộ ọ ộ ế ờ ấ ề ầ ả ả
quy t, sau đó đ ngh m i ng i hãy đ i chi c mũ tr ng. ế ề ị ọ ườ ộ ế ắ
B c hai: sau khi đ i chi c mũ tr ng m i ng i ch t p trung duy nh t vào thông tin. Các câuướ ộ ế ắ ọ ườ ỉ ậ ấ
h i đ c đ t ra nh sau: đ gi i quy t v n đ chúng ta hi n đang có trong tay nh ng thông tinỏ ượ ặ ư ể ả ế ấ ề ệ ữ
gì? Trong s đó, thông tin nào là c n thi t? Chúng ta còn thi u nh ng thông tin gì? Làm saoố ầ ế ế ữ
chúng ta có th l y đ c nh ng thông tin c n thi t còn thi u? ể ấ ượ ữ ầ ế ế
L u ý: b c này đòi h i ng i đi u hành k năng x lý thông tin. Có th đ n c m t ví dư ở ướ ỏ ở ườ ề ỹ ử ể ơ ử ộ ụ
sau:
Thành viên c a cu c h p: T i M , năm tr c l ng tiêu th th t gà Tây tăng 25% do s ng iủ ộ ọ ạ ỹ ướ ượ ụ ị ố ườ
thích ăn kiêng tăng lên, cùng v i nh ng lo l ng v m t s c kh e. Gà Tây đ c xem nh m tớ ữ ắ ề ặ ứ ỏ ượ ư ộ
lo i th t ít đ m. ạ ị ạ
Ng i đi u hành: Xin l i, tôi v a yêu c u anh/ch đ i chi c mũ tr ng. Th c ch t v n đ đâyườ ề ỗ ừ ầ ị ộ ế ắ ự ấ ấ ề ở
ch là l ng tiêu th th t gà Tây tăng 25%, còn nh ng ý ki n khác ch là nh n đ nh cá nhânỉ ượ ụ ị ữ ế ỉ ậ ị
anh/ch . ị
Thành viên cu c h p: Không, th a ngài. Nh ng nghiên c u th tr ng cho th y m i ng i ch nộ ọ ư ữ ứ ị ườ ấ ọ ườ ọ
mua th t gà tây là do lo i th t này ch a hàm l ng cholesterol th p. ị ạ ị ứ ượ ấ
Ng i đi u hành: V y, đây có hai thông tin. L ng tiêu th th t gà Tây tăng 25% và theoườ ề ậ ở ượ ụ ị
nghiên c u m i ng i ch n mua th t gà tây là do lo i th t này ch a hàm l ng cholesterol th p.ứ ọ ườ ọ ị ạ ị ứ ượ ấ
B c ba: ng i đi u khi n đ ngh m i ng i đ i chi c mũ xanh lá cây. Đây là chi c mũ c aướ ườ ề ể ề ị ọ ườ ộ ế ế ủ
năng l ng và sáng t o. M i ng i đ a ra các ph ng án đ gi i quy t v n đ d a trên dượ ạ ọ ườ ư ươ ể ả ế ấ ề ự ữ
li u thông tin thu đ c t b c hai. ệ ượ ừ ướ
L u ý: b c này ng i đi u hành ph i bi t cách khu y đ ng có cân nh c đ kích thích m iư ở ướ ườ ề ả ế ấ ộ ắ ể ọ
ng i sáng t o. Ng i đi u hành ph i bi t cách đ t “kỳ v ng” vào t ng thành viên cu c h p.ườ ạ ườ ề ả ế ặ ọ ừ ộ ọ
Khía c nh “kỳ v ng” r t quan tr ng đ i v i chi c mũ xanh t duy. B i vì, m i ng i th ng thạ ọ ấ ọ ố ớ ế ư ở ọ ườ ườ ể
hi n t t nh ng gì mà ng i khác kỳ v ng vào h . ệ ố ữ ườ ọ ọ
B c b n: b c này m i ng i đ i chi c mũ màu vàng, đánh giá nh ng u đi m c a cácướ ố ở ướ ọ ườ ộ ế ữ ư ể ủ
ph ng án đã đ c nêu ra b c ba. u đi m c a chi c mũ vàng n m ch nó bu c m iươ ượ ở ướ Ư ể ủ ế ằ ở ỗ ộ ọ
ng i ph i dành th i gian đ nh n bi t các giá tr . Có nh ng ph ng án, tho t đ u không có gìườ ả ờ ể ậ ế ị ữ ươ ạ ầ
thú v , sau khi xem xét trên quan đi m chi c mũ vàng l i b c l nhi u u đi m. ị ể ế ạ ộ ộ ề ư ể
L u ý: th nh t, chi c mũ vàng là chi c mũ c a xét đoán, d a trên l i t duy logic ch khôngư ứ ấ ế ế ủ ự ố ư ứ
ph i s t ng t ng. Nó tr l i cho nh ng câu h i: “Giá tr c a ph ng án gi i quy t n m ả ự ưở ượ ả ờ ữ ỏ ị ủ ươ ả ế ằ ở
đâu? Nó mang l i ích cho ai và trong hoàn c nh nào?”. Th hai, m i ng i th ng s d ngợ ả ứ ọ ườ ườ ử ụ
chi c mũ vàng r t khó khăn, đ i ngh ch v i chi c mũ đen – phê phán và ch trích. (Ví d đ nế ấ ố ị ớ ế ỉ ụ ơ
gi n, chúng ta chê ng i khác bao gi cũng d h n khen). Đó chính là c ch t nhiên c aả ườ ờ ễ ơ ơ ế ự ủ
não chúng ta đ tránh nh ng nguy hi m. Đ s d ng t t chi c mũ vàng chúng ta ph i t o choể ữ ể ể ử ụ ố ế ả ạ
mình c ch “nh y c m t nhiên v i các giá tr ”. Đây chính là thói quen mà m i ng i c n phátơ ế ạ ả ự ớ ị ọ ườ ầ
tri n. ể
B c năm: ng i đi u khi n đ ngh m i ng i đ i chi c mũ đen. Đây là chi c mũ quan tr ngướ ườ ề ể ề ị ọ ườ ộ ế ế ọ
nh t . Đ i chi c mũ này m i ng i ch ra nh ng gì là sai, là không phù h p trong các ph ngấ ộ ế ọ ườ ỉ ữ ợ ươ
án đã đ c nêu ra b c th ba. Chi c mũ đen là chi c mũ c a s c n tr ng, tránh choượ ở ướ ứ ế ế ủ ự ẩ ọ
chúng ta không lãng phí ti n b c và công s c. ề ạ ứ
L u ý: l i t duy chi c mũ đen là l i t duy logic. T t c nh ng lý l đ a ra đ phê phán đ uư ố ư ế ố ư ấ ả ữ ẽ ư ể ề
ph i d a trên n n t ng logic ch không ph i c m xúc, l i suy nghĩ c a chi c mũ đ . Ng iả ự ề ả ứ ả ả ố ủ ế ỏ ườ
đi u khi n cu c h p ph i chú ý đ nh ng ý ki n đ a ra ph i là l p lu n có nghĩa ch khôngề ể ộ ọ ả ể ữ ế ư ả ậ ậ ứ
ph i là nh ng lý l đ c ch p nh n b i ng i nói gi i thuy t ph c. ả ữ ẽ ượ ấ ậ ở ườ ỏ ế ụ
B c sáu: m i ng i đ i chi c mũ đ và phát bi u nh ng c m nh n c a mình v các ph ngướ ọ ườ ộ ế ỏ ể ữ ả ậ ủ ề ươ
án đ c đ a ra. Các thành viên không c n đ a ra các l p lu n ho c ch ng minh các c m xúcượ ư ầ ư ậ ậ ặ ứ ả
c a mình. Đó là nh ng linh c m, nh ng kh năng tr c giác và n t ng.ủ ữ ả ữ ả ự ấ ượ
L u ý: thông th ng, trong m t cu c h p kinh doanh, m i ng i cho r ng không nên đ tìnhư ườ ộ ộ ọ ọ ườ ằ ể
c m chen vào nh ng quy t đ nh quan tr ng. Tuy nhiên, nh ng tình c m đó v n luôn đ c thả ữ ế ị ọ ữ ả ẫ ượ ể
hi n d i v b c là nh ng l p lu n logic. Chi c mũ đ là công c đ c nh t và đ c bi t đ m iệ ướ ỏ ọ ữ ậ ậ ế ỏ ụ ộ ấ ặ ệ ể ọ
ng i có th b c l c m xúc. Và chi c mũ đ còn quan tr ng ch , kh năng tr c giác ph nườ ể ộ ộ ả ế ỏ ọ ở ỗ ả ự ầ
l n là nh nh ng kinh nghi m tích lũy đ c, nên có nh ng đi u khi đ c nói ra t t c m iớ ờ ữ ệ ượ ữ ề ượ ấ ả ọ
ng i đ u th y có lý nh ng trên th c t thì không th ch ng minh đ c, và đôi khi dùng t duyườ ề ấ ư ự ế ể ứ ượ ư
logic có th còn đ a ra k t qu ng c l i. ể ư ế ả ượ ạ
B c b y và cũng là b c k t thúc: m i ng i đ i chi c mũ xanh da tr i đ t ng k t và k tướ ả ướ ế ọ ườ ộ ế ờ ể ổ ế ế
thúc bu i làm vi c. Chi c mũ xanh da tr i ch cho chúng ta th y k t qu đ t đ c trong cu cổ ệ ế ờ ỉ ấ ế ả ạ ượ ộ
h p này là gì. N u t t c các b c trên đ c th c hi n nghiêm túc và hi u qu thì ph ng ánọ ế ấ ả ướ ượ ự ệ ệ ả ươ
gi i quy t cho v n đ đ t ra đ u cu c h p g n nh t đ ng m ra tr c m t chúng ta. ả ế ấ ề ặ ầ ộ ọ ầ ư ự ộ ở ướ ắ
L u ý: thông th ng, ng i ch trì cu c h p là ng i đ i chi c mũ xanh da tr i trong su t cu cư ườ ườ ủ ộ ọ ườ ộ ế ờ ố ộ
h p. Chi c mũ xanh da tr i là chi c mũ đ t v n đ , đi u khi n t duy m i ng i trong c cu cọ ế ờ ế ặ ấ ề ề ể ư ọ ườ ả ộ
h p, đ t t c ph i s d ng đúng chi c mũ vào đúng lúc c n thi t, và cu i cùng cũng k t thúcọ ể ấ ả ả ử ụ ế ầ ế ố ế
cu c h p v i chi c mũ xanh da tr i. ộ ọ ớ ế ờ
Tuy nhiên, các b c trên cũng có th thay đ i đ phù h p v i t ng hoàn c nh c th . ướ ể ổ ể ợ ớ ừ ả ụ ể
Tóm l i, ph ng pháp t duy “Sáu chi c mũ” cho phép chúng ta đ n gi n hóa t duy, m iạ ươ ư ế ơ ả ư ọ
ng i ch xem xét m t khía c nh t i m t th i đi m, nh đó đ a t duy c a m i ng i cùngườ ỉ ộ ạ ạ ộ ờ ể ờ ư ư ủ ọ ườ
h ng v m t phía, tránh s tranh cãi và tr t tiêu s c l c c a nhau. Đây là m t ph ng phápướ ề ộ ự ượ ứ ự ủ ộ ươ
đ n gi n mà đem l i hi u qu to l n: không nh ng tìm đ c cách gi i quy t v n đ hi u quơ ả ạ ệ ả ớ ữ ượ ả ế ấ ề ệ ả
nh t trong m t th i gian ng n, mà còn không nh h ng đ n b n ngã c a m i ng i. Cu cấ ộ ờ ắ ả ưở ế ả ủ ỗ ườ ộ
th o lu n v m t nghĩa nào đó bi n thành m t trò ch i chuy n đ i t duy và nh ng chi c mũả ậ ề ộ ế ộ ơ ể ổ ư ữ ế
tr thành nh ng ký hi u h ng d n. ở ữ ệ ướ ẫ
Kinh nghi m cho th y r ng nh ng l n đ u tiên khi đi u hành cu c h p theo cách này, có thệ ấ ằ ữ ầ ầ ề ộ ọ ể
b n s h i ng ng g o, nh ng đ ng n n chí, các k năng đ u ph i do t p luy n m i thànhạ ẽ ơ ượ ạ ư ừ ả ỹ ề ả ậ ệ ớ
th c. Ch c ch n, cùng v i th i gian, b n s th y đây là m t công c m nh đ đi u hành cácụ ắ ắ ớ ờ ạ ẽ ấ ộ ụ ạ ể ề
cu c h p. Chúc b n thành công! ộ ọ ạ
(T ng h p) ổ ợ
Ngu n : bwportalồ