Duỗi và làm phẳng giấy bằng cách làm ẩm
Mary Todd Glaser - Giám đốc Bộ phận Bảo quản Giấy, Trung tâm Bảo quản
Tài liệu Đông Bắc
Vật thể bằng giấy như bản đồ, áp phích và tài liệu rất khó sử dụng nếu như
chúng bị cuộn hoặc gấp lại trong một thời gian dài. Một vài loại giấy mềm
dẻo có thể mở ra một cách dễ dàng và an toàn, nhưng một số khác trải qua
thời gian trở nên cứng và dễ rách. Trải phẳng loại giấy ròn đôi khi rất nguy
hiểm vì giấy có thể rách hoặc hỏng. Nếu giấy giòn được làm ẩm, chúng sẽ trở
nên mềm mại và việc trải rộng giấy sẽ bớt được rủi ro. Làm ẩm rất có lợi đối
với việc làm phẳng tài liệu không phải là giấy giòn nhưng lại khó khăn khi
mở hoặc trải rộng.
Cách an toàn nhất để làm cho vật tạo tác bằng giấy bớt căng là để nó trong
một môi trường có độ ẩm tương đối đạt tới 100% trong vài giờ. Mặc dù
không nên để giấy vào môi trường có độ ẩm cao trong một thời gian dài, song
vài giờ sẽ không làm hư hại gì nếu như vật tạo tác được làm khô ngay sau khi
được trải rộng ra.
Cách thông thường nhất để làm ẩm giấy là sử dụng phòng làm ẩm tự tạo đơn
giản. Tuy nhiên, trước khi làm như vậy cần phải chuẩn bị một số công việc.
Các khâu có liên quan đến việc làm mềm và làm phẳng giấy đó là: lựa chọn
vật tạo tác thích hợp, lau chùi, làm ẩm và làm phẳng dưới sức ép.
Lựa chọn vật tạo tác để làm ẩm
Mỗi vật thể cần phải kiểm tra xem có sự có mặt của chất hòa tan trong nước
mà có thể bị chảy trong quá trình làm ẩm. Các chất như mực bút dạ, bút lông,
một số loại mực viết và mầu bôi bằng tay. Những chất này cần phải kiểm tra
độ nhạy cảm khi tiếp xúc với nước bằng cách nhỏ một giọt nước nhỏ lên mầu
hoặc mực. Mặc dù bạn chỉ có thể kiểm tra chất ở bên ngoài cuộn tài liệu,
nhưng chúng thường là chất giống với chất bên trong. Sau vài giây, ấn tờ giấy
thấm trắng lên từng giọt nước. Nếu mầu bám vào giấy thấm có nghĩa là vật
này nhạy cảm với nước và không nên để người ít kinh nghiệm đảm nhận
công việc làm ẩm loại vật thể này.
Các vật thể nên để chuyên gia bảo quản xử lý bao gồm:
+ Công trình nghệ thuật hoặc vật tạo tác có giá trị
+ Vật thể có chất hòa tan tong nước như: phấn màu, than chì, màu nước hoặc
chì mềm
+ Giấy được đánh véc ni hoặc mạ vì chúng có thể bị dính hoặc véc ni bị
chuyển màu đục
+ Giấy bị bẩn nhiều
+ Giấy bằng da vì việc làm khô loại chất liệu này phức tạp và làm ẩm có thể
gây hỏng vĩnh viễn.
Mặc dù hầu hết ảnh có thể làm ẩm một cách dễ dàng, song chất bắt sáng của
ảnh chụp có thể mềm đi một chút. Một số nhà bảo quản khuyến cáo rằng
không để bất kỳ một cái gì tiếp xúc với chất bắt sáng trong quá trình làm
phẳng và làm khô chỉ đè trọng lượng lên ảnh.
Lau chùi
Khi đã kiểm tra khẳng định không có sự có mặt của chất hòa tan trong nước
đồng thời cần đảm bảo rằng tài liệu đã sạch sẽ. Lau chùi là việc làm cần thiết
bởi vì sự ẩm ướt có thể làm vết bẩn bám chặt vào giấy. Mặc dù việc lau chùi
toàn bộ tài liệu là không thể khi nó đang bị cuộn lại, xong những phần lộ ra
bên ngoài có thể được quét bằng bàn chải mềm. Nếu như tài liệu bị cuộn hoặc
gấp trong nhiều năm, hầu hết bụi bẩn bám ở bên ngoài của cuộn giấy. Không
được làm ẩm giấy bị bẩn nhiều.
Làm ẩm
Cách làm cho giấy ẩm an toàn nhất là để nó trong một khoang kín có độ ẩm
trong vòng vài giờ. Có vài cách làm một khoang ẩm, cách mô tả dưới đây
không tốn kém, thiết bị dễ kiếm. Các khoang làm ẩm qui mô hơn được mô tả
trong ấn phẩm của National Park Service có trích tên ở cuối bài viết này. Nếu
như bạn có dự định làm nhiều công việc có liên quan đến làm ẩm thì nên đọc
bài báo này.
Vật liệu cần thiết
+ Một hộp nhựa hình khay rộng có nắp đậy kín. Cố tìm hộp có độ cao tối đa.
Nếu vật thể cuộn quá dài không hộp nào đựng vừa thì có thể dùng hai hộp lớn
