BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
====== ======
NGUYỄN TRỌNG DUY
GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI
NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
VIỆT NAM CHI NHÁNH LÂM ĐỒNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng
Mã ngành: 8 34 02 01
TP. HỒ CHÍ MINH - Năm 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
====== ======
NGUYỄN TRỌNG DUY
GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI
NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
VIỆT NAM CHI NHÁNH LÂM ĐỒNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng
Mã ngành: 8 34 02 01
Người hướng dẫn khoa học: TS. TRƯƠNG QUỐC THỤ
TP. HỒ CHÍ MINH - Năm 2023
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ là công trình nghiên cứu của cá nhân được
thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Trương Quốc Thụ.
- Các số liệu, thông tin được trích dẫn theo đúng quy định.
- Lập luận, phân tích, đánh giá, kiến nghị được đưa ra dựa trên quan điểm
cá nhân không có sự sao chép của bất kỳ tài liệu nào đã được công bố.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai
công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tôi đã nhận
được sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp
lãnh đạo, của các thầy cô giáo, đồng nghiệp và gia đình.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Trương Quốc Thụ -
Người đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tôi để hoàn thành luận văn
này.
Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác lại vô cùng sinh
động, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được các ý
kiến đóng góp chân thành từ các thầy cô giáo, đồng nghiệp và bạn bè.
iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Cụm từ tiếng Việt
Agribank Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển
Nông Thôn Việt Nam
Cán bộ tín dụng CBTD
Trung tâm thông tin tín dụng CIC
Chất lượng tín dụng CLTD
Chi nhánh CN
Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Đơn vị
Nông Thôn Việt Nam – Chi nhánh tỉnh
Lâm Đồng
ĐVKD Đơn vị kinh doanh
KH Khách hàng
NHNN Ngân hàng nhà nước
NHTM Ngân hàng thương mại
QLTD Quản lý tín dụng
RRTD Rủi ro tín dụng
SXKD Sản xuất kinh doanh
SPDV Sản phẩm dịch vụ
TCTD Tổ chức tín dụng
TSBĐ Tài sản bảo đảm
iv
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................... iii
DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................ vii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ, BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ ................................. viii
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG VÀ CHẤT
LƯỢNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................................... 7
1.1. Khái niệm và đặc điểm của tín dụng ngân hàng ............................................ 7
1.1.1. Khái niệm .................................................................................................... 7
1.1.2. Đặc điểm ...................................................................................................... 7
1.1.3. Các hình thức cấp tín dụng ....................................................................... 9
1.2. Chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại ........................................... 9
1.2.1. Khái niệm về chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại ............. 9
1.2.1.1. Khái niệm về chất lượng ........................................................................... 9
1.2.1.2. Khái niệm về chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại ............... 10
1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng của NHTM ........................ 12
1.2.2.1. Nhóm chỉ tiêu về quy mô và tăng trưởng tín dụng ................................. 13
1.2.2.2. Nhóm chỉ tiêu về mức độ an toàn trong hoạt động tín dụng .................. 14
1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng của ngân hàng
thương mại .................................................................................................................. 18
1.2.3.1. Nhóm nhân tố khách quan ...................................................................... 18
1.2.3.2. Các nhân tố chủ quan .............................................................................. 21
1.3. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng tín dụng của NHTM ở một số nước trên
thế giới và bài học với các NHTM Việt Nam ........................................................... 27
1.3.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng tín dụng tại các ngân hàng thương
mại trên thế giới .......................................................................................................... 27
1.3.2. Bài học rút ra trong công tác nâng cao chất lượng tín dụng đối với các
Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam ............................................................... 33
v
1.4. Các nghiên cứu về nâng cao chất lượng tín dụng trong NHTM ................ 34
1.5. Khoảng trống nghiên cứu ............................................................................... 36
Kết luận chương 1 .................................................................................................. 36
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG
NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH
LÂM ĐỒNG ................................................................................................................ 37
2.1. Khái quát chung về Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn
Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Lâm Đồng .................................................................... 37
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ................................................................ 37
2.1.2. Cơ cấu tổ chức và quản lý của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng ......... 37
2.1.3. Thuận lợi và khó khăn của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng trong hoạt
động kinh doanh và hoạt động tín dụng ....................................................................... 38
2.2. Tình hình hoạt động kinh doanh của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng ............................................................................................................................. 39
2.3. Thực trạng chất lượng tín dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng 41
2.3.1. Cơ cấu dư nợ cho vay theo kỳ hạn ......................................................... 41
2.3.2. Cơ cấu dư nợ tín dụng theo thành phần kinh tế ................................... 43
2.3.3. Quy mô tín dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng .................. 44
2.3.3.1. Chỉ tiêu phản ánh quy mô tín dụng ......................................................... 45
2.3.3.2. Chỉ tiêu hiệu suất sử dụng vốn ................................................................ 46
2.3.3.3. Chỉ tiêu nợ xấu ........................................................................................ 47
2.3.3.4. Vòng quay vốn tín dụng .......................................................................... 48
2.4. Đánh giá thực trạng chất lượng tín dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng ............................................................................................................................. 49
2.4.1. Những kết quả đạt được .......................................................................... 49
2.4.2. Những tồn tại, hạn chế ............................................................................. 50
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................... 52
Kết luận chương 2 .................................................................................................. 56
CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG
vi
THÔN CHI NHÁNH TỈNH LÂM ĐỒNG ............................................................... 57
3.1. Định hướng chất lượng tín dụng của hệ thống Agribank ........................... 57
3.2. Định hướng chất lượng tín dụng của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng ............................................................................................................................. 58
3.3. Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng Agribank chi nhánh tỉnh
Lâm Đồng trong thời gian tới .................................................................................... 61
3.3.1. Nhóm giải pháp về nâng cao chất lượng tín dụng ................................ 61
3.3.1.1. Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng theo thông lệ quốc tế ............... 61
3.3.1.2. Tăng cường quản lý món vay ................................................................. 62
3.3.1.3. Thực hiện nghiêm túc công tác giám sát ................................................ 65
3.3.2. Nhóm giải pháp hỗ trợ ............................................................................. 66
3.3.2.1. Giải pháp mở rộng quy mô hoạt động tín dụng ...................................... 66
3.3.2.2. Nâng cao chất lượng nghiệp vụ đánh giá khách hàng để có biện pháp đầu
tư tín dụng thích hợp .................................................................................................... 68
3.3.2.3. Thiết lập mối quan hệ tốt và lâu bền với khách hàng ............................. 69
3.3.2.4. Từng bước quy chuẩn đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ ................. 70
3.4. Các kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng tín dụng tại ngân hàng Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn chi nhánh tỉnh Lâm Đồng .................................... 72
3.4.1. Kiến nghị với chính phủ, bộ ngành liên quan ....................................... 72
3.4.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt
Nam .............................................................................................................................. 73
Kết luận chương 3 .................................................................................................. 74
KẾT LUẬN ................................................................................................................. 75
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ i
vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Hoạt động kinh doanh của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng từ năm
2019 – 2021 .............................................................................................................. 39
Bảng 2.2: Cơ cấu dư nợ theo thời gian .................................................................... 41
Bảng 2.3: Cơ cấu dư nợ tín dụng theo thành phần kinh tế tại Agribank chi nhánh
tỉnh Lâm Đồng từ năm 2019 – 2021 ........................................................................ 43
Bảng 2.4: Chỉ tiêu phản ánh quy mô tín dụng .......................................................... 45
Bảng 2.5: Chỉ tiêu hiệu suất sử dụng vốn ................................................................ 46
Bảng 2.6: Chỉ tiêu nợ quá hạn .................................................................................. 47
Bảng 2.7: Vòng quay vốn tín dụng .......................................................................... 48
viii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ, BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ
BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. Biểu đồ cơ cấu dư nợ tín dụng theo kỳ hạn vay vốn ........................... 42
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngân hàng được coi là hệ tuần hoàn vốn của nền kinh tế từng quốc gia và
toàn cầu. Chính do vai trò quan trọng của ngân hàng đối với nền kinh tế, nhất là
kinh tế thị trường mà ngân hàng ngày càng trở nên cần thiết. Công cuộc đổi mới đất
nước làm thay đổi cơ bản nền kinh tế với những chỉ số kinh tế ngày càng khả quan,
hệ thống ngân hàng đã đóng một vai trò quan trọng góp phần vào những thay đổi
này. Kể từ khi chuyển từ hệ thống ngân hàng một cấp sang hệ thống ngân hàng hai
cấp, các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam đã có những bước phát triển
mạnh mẽ cả về số lượng, loại hình, mạng lưới, quy mô hoạt động và năng lực tài
chính đã góp phần tăng trưởng kinh tế, ổn định giá trị đồng tiền. Những đổi mới
của hệ thống ngân hàng Việt Nam được coi là khâu đột phá, có những đóng góp
tích cực cho nền kinh tế trong việc đẩy lùi và kiềm chế lạm phát, từng bước duy trì
sự ổn định giá trị đồng tiền và tỉ giá, góp phần cải thiện kinh tế vĩ mô, môi trường
đầu tư và sản xuất kinh doanh, góp phần thúc đẩy hoạt động đầu tư, phát triển sản
xuất kinh doanh và hoạt động xuất nhập khẩu. Đây là kết quả tác động nhiều mặt
của đổi mới hoạt động ngân hàng, nhất là những cố gắng của ngành ngân hàng
trong việc huy động các nguồn vốn trong nước cho đầu tư phát triển, trong việc đổi
mới chính sách cho vay và cơ cấu tín dụng theo hướng căn cứ chủ yếu vào tính khả
thi và hiệu quả của từng dự án, từng lĩnh vực ngành nghề để quyết định cho vay.
Tín dụng ngân hàng theo đó cũng phát triển cả về chất lượng và chủng loại, góp
phần thúc đẩy sản xuất kinh doanh, đóng góp tích cực cho việc duy trì sự tăng
trưởng kinh tế với nhịp độ cao trong nhiều năm liên tục. Trong hoạt động của các
Ngân hàng Việt Nam hiện nay, hoạt động tín dụng là một nghiệp vụ truyền thống,
nền tảng, chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu tài sản và cơ cấu thu nhập, nhưng cũng là
hoạt động phức tạp, tiềm ẩn những rủi ro lớn cho các NHTM. Tín dụng trong điều
kiện nền kinh tế mở, cạnh tranh và hội nhập vẫn tiếp tục đóng một vai trò quan
trọng trong kinh doanh NHTM và đang đặt ra những yêu cầu mới về nâng cao hiệu
quả hoạt động.
2
Đã từ lâu dịch vụ ngân hàng trở thành một dịch vụ nền tảng của những quốc
gia phát triển. Ngân hàng ra đời góp phần điều tiết các nguồn vốn, là kênh phân
phối vốn, điều chuyển nguồn vốn từ nơi thừa vốn đến nơi thiếu vốn. Sở dĩ ngân
hàng thực hiện được điều này là thông qua vai trò tín dụng. Tín dụng là người trợ
thủ đắc lực giúp cho các thành phần trong xã hội phát triển toàn diện. Hiệu quả hoạt
động của ngân hàng được biểu hiện từ chất lượng tín dụng. Thu nhập từ hoạt động
tín dụng chiếm tỷ trọng rất cao trong cơ cấu thu nhập.
Trong bối cảnh nền kinh tế vĩ mô đang trong thời kỳ chưa ổn định, bị ảnh
hưởng nặng nề bởi dịch bệnh, môi trường pháp lý đang dần được hoàn thiện, giá
vàng biến động thất thường nên hoạt động kinh doanh của các NHTM còn gặp
nhiều khó khăn, nhất là chất lượng tín dụng chưa cao mà biểu hiện là nợ quá hạn,
nợ khó đòi vẫn còn tương đối lớn. Theo quy định chung, tỷ lệ nợ xấu của ngân
hàng càng cao thì việc trích lập dự phòng rủi ro sẽ càng lớn, và tỷ lệ nợ xấu của
ngân hàng chẳng những ảnh hưởng đến chi phí mà còn là uy tín của Đơn vị và dẫn
đến mất khả năng thanh khoản.
Điểm nổi bật trong xu hướng kinh doanh của hầu hết các NHTM hiện nay đó
là hoạt động kinh doanh ngân hàng bán lẻ. Đối tượng khách hàng bán lẻ mà các
NHTM nhắm đến là nhóm khách hàng cá nhân có thu nhập trung bình ổn định trở
lên và các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Từ đây cho thấy nhu cầu thực hiện nghiên cứu
nhằm phân tích và đưa ra các biện pháp nâng cao chất lượng tín dụng là một nhu
cầu cần thiết. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cho các NHTM nói chung và
Agribank nói riêng quan điểm và nhận thức về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc
nâng cao chất lượng tín dụng, vốn là hoạt động có tính cạnh tranh cao và có khả
năng mang lại lợi nhuận lớn trong hoạt động kinh doanh của NHTM.
Vậy các ngân hàng làm thế nào để có thể tồn tại và phát triển ngày càng
vững mạnh trong những thời kỳ hội nhập này với những đối thủ cạnh tranh đầy
tiềm lực và giàu kinh nghiệm? Đây thực sự là một vấn đề khá khó khăn cho tất cả
các ngân hàng. Một trong những câu trả lời cho vấn đề trên đây nghe đơn giản
nhưng thật sự rất khó thực hiện đó là: nâng cao hiệu quả kinh doanh, tăng cường
3
cạnh tranh. Như vậy, chất lượng tín dụng có ý nghĩa quyết định đến sự tồn tại và
phát triển của một ngân hàng. Việc phân tích một cách chính xác và khoa học để từ
đó tìm ra các giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng luôn được nhiều ngân hàng
quan tâm tới.
Trước tình hình hoạt động kinh doanh ngày càng có nhiều rủi ro, do môi
trường kinh doanh hạn chế, thị phần ngày càng hạn hẹp, do đó, việc nâng cao chất
lượng tín dụng nhằm hạn chế rủi ro đảm bảo hiệu quả hoạt động kinh doanh của
Đơn vị trong tình hình cạnh tranh gay gắt giữa các ngân hàng là một điều hết sức
cần thiết. Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng là một chi nhánh thuộc hệ thống
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam, trong giai đoạn qua chi
nhánh cũng đang từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh của mình để có thể tồn
tại và tiếp tục phát triển bền vững. Để thực hiện được điều này, một trong những
nhiệm vụ đầu tiên và trọng tâm của chi nhánh là nâng cao chất lượng nghiệp vụ tín
dụng. Trong các năm qua chất lượng tín dụng của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng luôn duy trì sự ổn định, nợ xấu luôn thấp hơn mặt bằng chung của toàn hệ
thống, vốn tín dụng phát huy hiệu quả cao, tỷ lệ lãi thực thu đạt lớn hơn 90%. Thu
dịch vụ và thu từ tín dụng chiếm tỷ trọng rất cao trong tổng thu của Đơn vị.
Trong quá trình tồn tại và phát triển, câu hỏi đặt ra đối với nhà lãnh đạo, các
nhà nghiên cứu chính sách của ngân hàng là làm thế nào để củng cố và nâng cao
chất lượng tín dụng. Trong quá trình làm công tác tín dụng tại Agribank chi nhánh
tỉnh Lâm Đồng, tôi đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Giải pháp nâng cao chất
lượng tín dụng tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam
chi nhánh tỉnh Lâm Đồng” để làm đề tài luận văn cao học.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Nghiên cứu đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng tín
dụng của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng.
2.2. Mục tiêu cụ thể
4
Thứ nhất, Phân tích thực trạng CLTD của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng giai đoạn 2019 – 2021; Đánh giá những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên
nhân của những hạn chế.
Thứ hai, đề xuất các giải pháp có tính khả thi, có cơ sở khoa học nhằm nâng
cao chất lượng tín dụng của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng.
3. Câu hỏi nghiên cứu
Để hoàn thành được các mục tiêu nghiên cứu thì tác giả cần trả lời được các
câu hỏi nghiên cứu tương ứng như sau:
Thứ nhất, thực trạng chất lượng tín dụng của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng giai đoạn từ năm 2019 – 2021 như thế nào?
Thứ hai, những giải pháp và kiến nghị nào được đưa ra để nâng cao chất
lượng tín dụng của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng?
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Chất lượng tín dụng của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng.
Phạm vi nghiên cứu về không gian: Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng.
Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Số liệu thứ cấp được thu thập và tổng hợp trong
giai đoạn từ năm 2019 – 2021.
5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp thu thập số liệu: Thu thập số liệu về tình hình hoạt động kinh
doanh, chiến lược phát triển tín dụng trong thời gian qua và định hướng phát triển
của ngân hàng trong thời gian tới. Thu thập các số liệu cần thiết chủ yếu tại nội bộ
Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng như Phòng khách hàng doanh nghiệp, Phòng
Hộ sản xuất và cá nhân, Phòng Kế toán Ngân quỹ, Phòng Kế hoạch nguồn vốn.
Ngoài các nguồn sẵn có như báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo tổng kết trong
giai đoạn 2019 – 2021 tác giả còn thu thập thêm từ các nguồn thông tin bên ngoài
5
như của NHNN, Cục thống kê.v.v. và tác giả còn thu thập số liệu cần thiết thông
qua báo, tạp chí và các nguồn tài liệu số trên Internet.
Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh: Tiến hành phân tích thống kê mô tả
bằng kỹ thuật lập bảng, so sánh ngang, so sánh chéo các số liệu thu được của
Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng. Từ đó tiến hành sắp xếp theo thứ tự các dữ
liệu được thu thập, để từ đó rút ra mục đích và ý nghĩa của nghiên cứu đã thực hiện
và đưa ra kết luận cho vấn đề nghiên cứu và các phương hướng làm cơ sở đưa ra
giải pháp phát triển chất lượng tín dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng. Từ
những dữ liệu thu thập được tác giả tiến hành phân tích tổng hợp, đưa ra các nhận
xét, kết luận về chất lượng tín dụng của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng.
6. Đóng góp đề tài
Về mặt lý luận: Nghiên cứu này có thể làm cơ sở tiếp nối cho các nghiên cứu sau
có liên quan đến các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng của ngân hàng, từ
đó có thể mở rộng hướng nghiên cứu về sự ảnh hưởng của các nhân tố ảnh hưởng
đến chất lượng tín dụng tại hệ thống ngân hàng trên toàn Việt Nam.
Về mặt thực tiễn: Từ kết quả nghiên cứu của đề tài, tác giả sẽ rút ra về điểm yếu
cần khắc phục và đề xuất các giải pháp mới để nâng cao chất lượng tín dụng của
Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng hạn chế những rủi ro tín dụng có thể xảy ra cho
chi nhánh trong tương lai.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn có kết cấu gồm 3 chương:
Chương 1: Những nội dung cơ bản về tín dụng và chất lượng tín dụng của
ngân hàng thương mại
Trong chương này sẽ đặt vấn đề và nêu ra tính cấp thiết của đề tài này. Đồng thời
xác định mục tiêu, câu hỏi và phương pháp nghiên cứu cũng như chỉ ra được đóng
góp của đề tài này.
Chương 2: Thực trạng chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Lâm Đồng
6
Trong chương này nêu tổng quan về Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt
Nam nói chung và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam –
Chi nhánh tỉnh Lâm Đồng nói riêng. Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về chất lượng
cho vay, các lý thuyết nền để luận giải cho ảnh hưởng của các nhân tố đến chất
lượng tín dụng, lược khảo các nghiên cứu trước có liên quan.
Chương 3: Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân
hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng
Trong chương này nêu ra định hướng chất lượng tín dụng qua đó đề xuất các giải
pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng tín dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh
Lâm Đồng trong thời gian tới.
7
CHƯƠNG 1: NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG VÀ CHẤT
LƯỢNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Khái niệm và đặc điểm của tín dụng ngân hàng
1.1.1. Khái niệm
Tín dụng (credit) xuất phát từ chữ Latin là credo (tin tưởng, tín nhiệm). Tín
dụng là một giao dịch về tài sản (tiền hoặc hàng hóa) giữa bên cho vay (ngân hàng
và các định chế tài chính khác) và bên đi vay (cá nhân, doanh nghiệp và các chủ thể
khác), trong đó bên cho vay chuyển giao tài sản cho bên đi vay sử dụng trong một
thời hạn nhất định theo thỏa thuận, bên đi vay có trách nhiệm hoàn trả vô điều kiện
vốn gốc và lãi cho bên cho vay khi đến hạn thanh toán (Hồ Diệu, 2001). Trên cơ sở
tiếp cận ở chủ thể cấp tín dụng là ngân hàng, theo Luật các tổ chức tín dụng năm
2010, tín dụng được định nghĩa là ngân hàng “thỏa thuận để tổ chức, cá nhân sử
dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên
tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh
toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác”.
1.1.2. Đặc điểm
Trong nền kinh tế hiện nay có rất nhiều loại hình tín dụng, vì thế phải căn cứ
vào chủ thể trong mối quan hệ giữa hai bên để chia tín dụng thành ba nhóm phổ
biến sau:
- Tín dụng thương mại: Đây là mối quan hệ tín dụng giữa các doanh nghiệp đối
tác làm ăn với nhau dưới hình thức mua bán chịu.
- Tín dụng ngân hàng: Đây là mối quan hệ tín dụng giữa ngân hàng và các chủ thể
khác trong nền kinh tế như doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân,...
- Tín dụng nhà nước: Đây là mối quan hệ tín dụng giữa các chủ thể trong nền kinh
tế và Nhà nước trong đó Nhà nước đóng vai trò là chủ thể đi vay.
Tuy là ba hình thức tín dụng trên rất phổ biến nhưng tín dụng ngân hàng là
một hình thức vô cùng quan trọng và được xem là hình thức tín dụng chủ yếu trong
nền kinh tế với vai trò cung cấp nguồn vốn cho thị trường. Tín dụng ngân hàng
được xem là mối quan hệ chuyển nhượng quyền sử dụng vốn từ chủ thể trung gian
8
là ngân hàng cho khách hàng trong một thời hạn xác định với một khoản chi phí
nhất định (Hồ Diệu, 2001). Trong đó tín dụng ngân hàng có những đặc trưng cơ
bản sau:
- Nếu xem xét khía cạnh hình thái giá trị tín dụng, có thể thấy loại hình tín dụng
khác nhau, tài sản giao dịch thường dưới dạng hàng hóa hoặc tiền tệ. Tuy nhiên với
ngân hàng thì khác, tín dụng ngân hàng có thể thông qua hình thái đa dạng với hình
thức tiền tệ, tài sản thực hoặc là chữ ký.
- Rủi ro đối với hoạt động tín dụng ngân hàng mang tính tất yếu, chỉ có thể kiểm
soát, kiềm chế chứ không thể loại trừ hoàn toàn. Rủi ro tín dụng ngân hàng chỉ xảy
ra trong hai tình huống sau: khách hàng không có khả năng trả nợ; khách hàng
không có thiện chí trả nợ cho ngân hàng. Ta cũng có thể thấy rằng thực chất các
giao dịch tín dụng ngân hàng dựa trên cơ sở lòng tin có thể thông tài sản đảm bảo
hay sự bảo lãnh tuy nhiên sự phá bỏ cam kết của khách hàng đối với ngân hàng
luôn có thể xảy ra, do biến cố của khách hàng là một yếu tố chủ quan nằm ngoài
tầm kiểm soát của ngân hàng hoặc thiện chí của khách hàng là cái mà ngân hàng
không có gì để đảm bảo. Vì vậy ngân hàng chỉ có thể dùng biện pháp để tầm soát,
kiềm chế rủi ro ở mức thấp nhất chứ không tể loại trừ hay triệt tiêu nó.
- Hoàn trả gốc và lãi là bản chất của tín dụng nói chung và của tín dụng ngân hàng
nói riêng. Đây được xem là sự khác biệt của tín dụng và các giao dịch khác. Đối
với tín dụng ngân hàng thì sự hòa trả là cực kỳ quan trọng vì bản chất ngân hàng
chỉ đóng vai trò là trung gian đi vay và cho vay lại, nếu khách hàng không hoàn trả
thì ngân hàng sẽ không thể tiếp tục hoạt động kinh doanh được nữa. Vì vậy để đảm
bảo hoàn trả được đầy đủ gốc và lãi thì ngân hàng cần phải cân nhắc kĩ hai yếu tố
Xác định thời hạn, kỳ hạn tín dụng hợp lý.
Chính sách lãi suất tín dụng cần đảm bảo hài hòa mục tiêu lợi nhuận của ngân
cơ bản:
hàng và nền kinh tế chấp nhận được.
Sự hoàn trả trong tín dụng ngân hàng được xem là vô điều kiện vì trong quá
trình cấp tín dụng được dựa trên cơ sở những căn cứ pháp lý cụ thể đó là hợp đồng
9
tín dụng và khế ước nhận nợ,... đây là những bằng chứng, ràng buộc pháp lý giữa
ngân hàng và khách hàng bao gồm những nội dung cam kết hoàn trả vô điều kiện
cả gốc lẫn lãi cho ngân hàng khi đến thời hạn thanh toán.
1.1.3. Các hình thức cấp tín dụng
Cho vay: là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao
cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời
gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi.
Bao thanh toán: là hình thức cấp tín dụng cho bên bán hàng hoặc bên mua hàng
thông qua việc mua lại có bảo lưu quyền truy đòi các khoản phải thu hoặc các
khoản phải trả phát sinh từ việc mua, bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ theo hợp
đồng mua, bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ.
Bảo lãnh ngân hàng: là hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng cam kết
với bên nhận bảo lãnh về việc tổ chức tín dụng sẽ thực hiện nghĩa vụ tài chính thay
cho khách hàng khi khách hàng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ
nghĩa vụ đã cam kết; khách hàng phải nhận nợ và hoàn trả cho tổ chức tín dụng
theo thỏa thuận.
Chiết khấu: là việc mua có kỳ hạn hoặc mua có bảo lưu quyền truy đòi các công cụ
chuyển nhượng, giấy tờ có giá khác của người thụ hưởng trước khi đến hạn thanh
toán.
Ngoài ra còn một số hoạt động khác được áp dụng tùy trường hợp theo quy định
của pháp luật.
1.2. Chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại
1.2.1. Khái niệm về chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại
1.2.1.1. Khái niệm về chất lượng
Chất lượng là vấn đề đặt ra đối với mọi loại hình hoạt động sản xuất, kinh
doanh, dịch vụ. Chất lượng phản ánh giá trị về mặt lợi ích của sản phẩm hàng hoá
dịch vụ và là khái niệm phức tạp, phụ thuộc vào trình độ của nền kinh tế và tuỳ
những góc độ của người quan sát mà khái niệm “chất lượng” có ý nghĩa khác
nhau:
10
Từ góc độ nhà sản xuất: chất lượng là mức độ hoàn thiện của sản phẩm so
với các tiêu chuẩn thiết kế được duyệt. Người sản xuất coi chất lượng là điều họ
phải làm để đáp ứng các quy định và yêu cầu do khách hàng đặt ra, để được khách
hàng chấp nhận.
Theo quan điểm của người tiêu dùng: chất lượng là tổng thể các đặc tính của
một thực thể, phù hợp với việc sử dụng, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hay chất lượng
là giá trị mà khách hàng nhận được, là sự thỏa mãn nhu cầu của khách hàng.
Theo Tổ chức tiêu chuẩn hoá quốc tế (ISO) đã đưa ra định nghĩa sau:“Chất
lượng là tập hợp các đặc tính của một sản phẩm, hệ thống hay quá trình để đáp
ứng các yêu cầu của khách hàng và các bên có liên quan” (ISO 9000).
Chất lượng được đo bởi sự thỏa mãn nhu cầu. Nếu một sản phầm vì lý do
nào đó mà không được nhu cầu chấp nhận thì phải bị coi là có chất lượng kém, cho
dù trình độ công nghệ để chế tạo ra sản phẩm đó có thể rất hiện đại. Đây là một kết
luận then chốt và là cơ sở để các nhà sản xuất định ra chính sách, chiến lược kinh
doanh của mình.
Từ các tổng hợp trên, tác giả đưa ra quan niệm về chất lượng như sau: Chất
lượng là mức độ các tổ chức kinh tế thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh hàng
hoá, dịch vụ đạt được các quy định, tiêu chuẩn đặt ra về quy mô khách hàng,
doanh số, mức độ an toàn và lợi nhuận phù hợp với lợi ích của những đối tượng
quan tâm trong những điều kiện nhất định.
1.2.1.2. Khái niệm về chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại
Theo Phan Thị Thu Hà (2012) thì hoạt động cho vay là một hoạt động sinh
lời chủ yếu của ngân hàng trong nền kinh tế thị trường, nhưng cũng là nơi chứa
đựng nhiều rủi ro nhất. Mặt khác với thời gian hiện nay hoạt động tín dụng phát
triển mạnh mẽ và là nguồn thu nhập lớn cho các ngân hàng thương mại. Chính vì
thế vấn đề chất lượng cho vay tín dụng là vấn đề quan trọng, sống còn đối với tất
cả các ngân hàng. Chất lượng tín dụng là một phạm trù rộng, bao hàm nhiều nội
dung và hiện nay cũng chưa có một định nghĩa chính thống nào về chất lượng
tín dụng. Tuy nhiên, khi nói đến chất lượng tín dụng người ta thường đề cập nó
11
ở ba góc độ: khách hàng, ngân hàng và nền kinh tế. Mỗi đối tượng lại có các quan
điểm khác nhau về chất lượng tín dụng, như:
Xét trên góc độ khách hàng
Khách hàng là đối tượng sử dụng các dịch vụ của ngân hàng, đặc biệt là dịch
vụ vay vì đây là một nguồn tài trợ quan trọng đối với mỗi khách hàng. Chính vì thế
với khách hàng để đánh giá chất lượng cho vay của ngân hàng họ quan tâm đầu tiên
là mức lãi suất hợp lý, thủ tục đơn giản đảm bảo thuận lợi trong giao dịch, tiết kiệm
thời gian và chi phí. Nếu tất cả các yếu tố này đều đáp ứng được nhu cầu của khách
hàng thì khoản vay đó được coi là có chất lượng tốt và ngược lại. Do đó theo quan
điểm của khách hàng thì chất lượng cho vay là: Sự thoả mãn nhu cầu của về khoản
tín dụng trên các phương diện: lãi suất, quy mô, thời hạn, phương thức giải ngân,
phương thức thu nợ... (Nguyễn Đăng Dờn, 2011).
Xét trên góc độ nền kinh tế
Chất lượng tín dụng thể hiện ở sự đóng góp vào việc giúp cho khách hàng cá
nhân có thể nâng cao đời sống, sắm sửa hay bổ sung những tài sản phục vụ cho
mục đích duy trì hay phát triển cuộc sống của mình, tận dụng tối đa được nguồn
vốn tạm thời nhàn rỗi trong nước, đồng thời tạo ra đòn bẩy giúp cho các doanh
nghiệp sản xuất trong nước có thể tiêu thụ được hàng hoá. Tín dụng phải góp phần
xây dựng thị trường tài chính phát triển an toàn, lành mạnh và ổn định.
Xét trên góc độ ngân hàng
Theo Phan Thị Thu Hà (2012) thì chất lượng cho vay phải quan tâm tới hai
mục tiêu cơ bản: (1) Khẳng định vai trò chủ đạo trong hệ thống tín dụng, cung ứng
vốn cho nền kinh tế; (2) Đảm bảo đạt mục tiêu tăng trưởng, an toàn và sinh lời về
vốn kinh doanh phù hợp với mục tiêu kế hoạch và các quy định pháp luật trong từng
thời kỳ. Hay nói cách khác, chất lượng tín dụng là luôn đảm bảo “lượng” phải đi đôi
với “chất”, cụ thể:
Về “lượng”: NHTM phải thực hiện tốt chức năng trung gian tín dụng, thỏa mãn
nhu cầu vốn của khách hàng cũng như của nền kinh tế, thể hiện thông qua hoạt
động như: tăng quy mô cho vay, mở rộng mạng lưới, đa dạng hóa đối tượng cho
12
vay, tốc độ tăng trưởng tín dụng theo đúng quy định nhằm góp phần thúc đẩy phát
triển kinh tế của quốc gia.
Về “chất”: thể hiện qua mức độ an toàn về vốn và khả năng sinh lời, giảm tỷ lệ
nợ xấu. Trước khi quyết định cho vay vấn đề luôn được các ngân hàng thương
mại xem xét thận trọng là khách hàng có mức độ tín nhiệm cao hay thấp? Tiền
gốc và lãi có được hoàn trả đầy đủ và đúng hạn hay không? Mức độ rủi ro
của khoản vay là bao nhiêu? Một khoản vay có mức độ tín nhiệm thấp, hoặc có
khả năng rủi ro thì khoản vay có chất lượng kém và ngược lại. Mức độ an toàn vốn
của ngân hàng thương mại thể hiện qua việc đảm bảo yêu cầu kiểm soát được tỷ lệ
nợ xấu, chấp hành giới hạn tín dụng tốt, tỷ lệ an toàn vốn đúng quy định,… Khả
năng sinh lời của NHTM thể hiện qua thu nhập từ hoạt động tín dụng, lợi nhuận
của ngân hàng.
Trong nghiên cứu này thì chất lượng tín dụng sẽ dựa trên góc độ là ngân
hàng thương mại. Hay nói cách khác chất lượng tín dụng của ngân hàng phải
quan tâm tới mục tiêu tăng trưởng tín dụng đi đôi với tối đa hoá lợi nhuận trên
cơ sở đảm bảo an toàn. Chất lượng tín dụng chính là thước đo mức độ hoàn thành
mục tiêu tăng trưởng, an toàn và sinh lời của hoạt động tín dụng. Như vậy, việc
nâng cao chất lượng tín dụng là một yêu cầu đặt ra rất cấp thiết đối với một ngân
hàng trong mọi thời kỳ phát triển để duy trì hoạt động kinh doanh với hình thức
này. Từ các quan điểm trên nghiên cứu này sử dụng khái niệm chất lượng tín dụng
như sau: Chất lượng tín dụng là mức độ ngân hàng đạt được những mục tiêu về
quy mô, an toàn, sinh lời phù hợp với quy định pháp luật hiện hành trong nước
và thông lệ quốc tế đối với sản phẩm tín dụng. Bên cạnh đó chất lượng tín dụng là
chỉ tiêu tổng hợp phản ánh kết quả hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại,
thể hiện năng lực quản lý hoạt động cho vay nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển
kinh tế và hạn chế rủi ro, đảm bảo an toàn về vốn và khả năng sinh lời của ngân
hàng. Do đó, chất lượng tín dụng sẽ có hai nhóm nhân tố chủ quan và khách quan
gây ảnh hưởng.
1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại
13
1.2.2.1. Nhóm chỉ tiêu về quy mô và tăng trưởng tín dụng
Nhóm chỉ tiêu này phản ánh khả năng tăng trưởng tín dụng và quy mô cho
vay của ngân hàng. Đồng thời còn phản ánh khả năng duy trì và mở rộng thị phần
cho vay của ngân hàng. Tín dụng tăng trưởng ổn định hơn các NHTM khác trên
cùng một thị trường khẳng định năng lực cạnh tranh của ngân hàng đó cao hơn đối
thủ và mức đóng góp vốn cho đầu tư trong nền kinh tế nhiều hơn.
Doanh số cho vay: Phản ánh lượng vốn mà ngân hàng cho khách hàng vay theo hợp
đồng tín dụng, nó được tính bằng cách cộng tất cả khoản cho vay trong một thời kỳ
nhất định. Đây là chỉ tiêu phản ánh quy mô tuyệt đối của hoạt động tín dụng, nếu
doanh số cho vay tăng lên qua các năm chứng tỏ ngân hàng đang mở rộng quy mô
tín dụng.
Doanh số thu nợ: Phản ánh lượng vốn thực tế mà người vay đã hoàn trả cho
NHTM, nó được tính bằng cách cộng dồn các khoản thu nợ trong một thời kỳ nhất
định. Doanh số thu nợ càng lớn và tăng so với tổng số cho vay chứng tỏ tín dụng
của ngân hàng càng ngày càng tốt, ngân hàng đã thực hiện vòng quay vốn nhanh.
Dư nợ tín dụng: Tổng dư nợ tín dụng là chỉ tiêu phản ánh tổng lượng tiền mà
NHTM đã cho khách hàng vay tính tại một thời điểm nhất định. Đây là chỉ tiêu
phản ánh quy mô tín dụng và cũng là chỉ tiêu phản ánh uy tín của ngân hàng. Chỉ
tiêu này cho biết khối lượng tiền của ngân hàng cung ứng ra nền kinh tế tại một
thời điểm. Hiện nay phân loại dự nợ tín dụng tại mỗi thời điểm xác định được thể
hiện ở nhiều tiêu thức khác nhau như: theo thời gian, theo ngành sản xuất, thành
phần kinh tế, theo đảm bảo tiền vay. Việc xác định mức dư nợ ở thời điểm để xác
định quy mô, mức độ đầu tư và đa dạng trong hoạt động cho vay của ngân hàng.
Tổng dư nợ thấp chứng tỏ hoạt động tín dụng của ngân hàng còn kém hiệu quả,
chưa có khả năng mở rộng khách hàng. Tuy nhiên tổng dư nợ cao quá cũng chưa
hẳn tốt. Khối lượng tiền cung ứng ra lưu thông nhiều nhưng chất lượng các khoản
vay không tốt, nợ xấu gia tăng làm cho ngân hàng gặp rủi ro mất vốn, mặt khác,
việc mở rộng quy mô tín dụng quá mức có thể làm cho giá cả tăng, lạm phát cao,
các ngân hàng bị thiệt do mất giá của đồng tiền.
14
Chỉ tiêu tốc độ tăng trưởng tín dụng: Là chỉ tiêu phản ánh sự tăng trưởng dư nợ
tín dụng về quy mô. Tốc độ tăng dư nợ tín dụng là chỉ tiêu tương đối, tính bằng
đơn vị phần trăm được xác định bằng công thức:
Dư nợ tín dụng kỳ thực hiện – Dư nợ tín Tốc độ tăng
dụng kỳ trước trưởng tín x 100 = dụng (%) Dư nợ tín dụng kỳ trước
Tốc độ tăng dư nợ tín dụng phải phù hợp với tốc độ tăng huy động nguồn
vốn của NHTM và các quy định của pháp luật hiện hành. Tốc độ tăng dư nợ tín
dụng năm sau càng lớn, càng phản ánh được sự phát triển của hoạt động tín dụng.
Nhưng nếu các NHTM đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng tín dụng quá cao trong thời
gian ngắn sẽ dẫn đến RRTD ảnh hưởng đến CLTD.
Hiệu suất sử dụng vốn vay: Hệ số này phản ánh kết quả sử dụng nguồn vốn đề đầu
tư của NHTM, hệ số này luôn nhỏ hơn 1. Nếu hệ số này thấp là một dấu hiệu không
tốt, nó phản ánh rằng NHTM đang trong tình trạng ứ đọng vốn, làm tăng chi phí
vốn và làm giảm hiệu quả sử dụng vốn của ngân hàng. Ngược lại, nếu chỉ tiêu này
quá cao có thể do doanh số cho vay của ngân hàng tăng quá nhanh, điều này gây rủi
ro lớn đối với ngân hàng.
Hiệu suất sử dụng vốn được tính như sau:
Tổng dư nợ cho vay Hiệu suất sử dụng vốn vay = x 100% Tổng nguồn vốn huy động
1.2.2.2. Nhóm chỉ tiêu về mức độ an toàn trong hoạt động tín dụng
Nợ xấu: Nhóm chuyên gia tư vấn (AEG) của Liên Hợp quốc cho rằng định nghĩa
nợ xấu không nên mang tính chất mô tả mà chỉ nên được sử dụng như hướng dẫn
cho các ngân hàng (AEG, 2004). AEG thống nhất định nghĩa sau: “Về cơ bản một
khoản nợ được coi là nợ xấu khi quá hạn trả lãi và/hoặc gốc trên 90 ngày; hoặc
các khoản lãi chưa trả từ 90 ngày trở lên đã được nhập gốc, tái cấp vốn hoặc
chậm trả theo thoả thuận; hoặc các khoản phải thanh toán đã thanh toán dưới 90
ngày nhưng có lý do chắc chắn để nghi ngờ về khả năng khoản vay sẽ được thanh
15
toán đầy đủ”. Nói cách khác, nợ xấu được xác định dựa trên hai yếu tố: (i) quá hạn
trên 90 ngày; và (ii) nghi ngờ về khả năng trả nợ.
- Viện Tài chính Quốc tế (Institute of International Finance) đề xuất phân loại
nợ thành 5 nhóm bao gồm:
Nợ đủ tiêu chuẩn(Standard): là nợ có gốc và lãi trong hạn, không có dấu hiệu
khó khăn trong thanh toán nợ và dự báo có thể thanh toán gốc và lãi đúng hạn, đầy đủ
theo cam kết.
Nợ cần chú ý (Watch): Là nợ trong tình trạng nếu không có các biện pháp xử lý
có thể tăng nguy cơ không thanh toán đầy đủ gốc và lãi. Vì vậy đây là khoản nợ cần
được chú ý hơn mức bình thường.
Nợ dưới tiêu chuẩn (Substandard): là khoản nợ nghi ngờ về khả năng thanh toán
đầy đủ gốc, lãi theo cam kết, hoặc gốc hoặc/ và lãi quá hạn trên 90 ngày, hoặc tài sản
đảm bảo giảm giá trị dẫn đến nguy cơ giảm giá trị khoản vay nếu không xử lý kịp thời.
Nợ nghi ngờ (Doubtful): là nợ được xác định không thể thu hồi đầy đủ gốc, lãi
trong điều kiện hiện hành hoặc lãi hoặc /và gốc quá hạn trên 180 ngày. Nợ nhóm này
đã bị giảm giá trị nhưng chưa mất vốn hoàn toàn vì còn có những yếu tố được xác định
có thể tác động cải thiện chất lượng nợ.
Nợ mất vốn (Loss): là nợ được đánh giá không có khả năng thu hồi hoặc gốc
hoặc/và lãi quá hạn trên 1 năm.
Nợ xấu bao gồm nợ 3 nhóm cuối.
Tại Việt Nam, khái niệm nợ xấu được đề cập trong Thông tư số 11/2021/ TT-
NHNN ngày 30/7/2021 của NHNN Việt Nam Quy định việc phân loại tài sản có, mức
trích, phương pháp trích lập dự phòng rủi ro và việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro
trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (từ đây gọi tắt
là Thông tư 11). Cụ thể:
- “Nợ xấu” là các khoản nợ thuộc các nhóm 3, 4 và 5 bao gồm nợ dưới tiêu
chuẩn, nợ nghi ngờ, nợ có khả năng mất vốn quy định tại Thông tư 11. Tại Điều 10,
các tổ chức tín dụng được yêu cầu phân loại nợ theo phương pháp định lượng, trong đó
các khoản nợ xấu nhóm 3, nhóm 4, và nhóm 5 là các khoản nợ xấu:
- Nợ nhóm 3 (nợ dưới tiêu chuẩn) bao gồm: (i) Nợ quá hạn từ 91 ngày đến 180
16
ngày; (ii) Nợ gia hạn nợ lần đầu; (iii) Nợ được miễn hoặc giảm lãi do khách hàng
không đủ khả năng trả lãi đầy đủ theo hợp đồng tín dụng; (iv) Nợ thuộc một trong các
trường hợp sau đây:
+ Nợ của khách hàng hoặc bên bảo đảm là tổ chức, cá nhân thuộc đối tượng mà
tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không được cấp tín dụng theo quy
định của pháp luật;
+ Nợ được bảo đảm bằng cổ phiếu của chính tổ chức tín dụng hoặc công ty con
của tổ chức tín dụng hoặc tiền vay được sử dụng để góp vốn vào một tổ chức tín dụng
khác trên cơ sở tổ chức tín dụng cho vay nhận tài sản bảo đảm bằng cổ phiếu của chính
tổ chức tín dụng nhận vốn góp;
+ Nợ không có bảo đảm hoặc được cấp với điều kiện ưu đãi hoặc giá trị vượt
quá 5% vốn tự có của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài khi cấp
cho khách hàng thuộc đối tượng bị hạn chế cấp tín dụng theo quy định của pháp luật;
+ Nợ cấp cho các công ty con, công ty liên kết của tổ chức tín dụng hoặc doanh
nghiệp mà tổ chức tín dụng nắm quyền kiểm soát có giá trị vượt các tỷ lệ giới hạn theo
quy định của pháp luật;
+ Nợ có giá trị vượt quá các giới hạn cấp tín dụng, trừ trường hợp được phép
vượt giới hạn, theo quy định của pháp luật;
+ Nợ vi phạm các quy định của pháp luật về cấp tín dụng, quản lý ngoại hối và
các tỷ lệ bảo đảm an toàn đối với tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài;
+ Nợ vi phạm các quy định nội bộ về cấp tín dụng, quản lý tiền vay, chính sách
dự phòng rủi ro của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
(v) Nợ đang thu hồi theo kết luận thanh tra.
- Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ) bao gồm: (i) Nợ quá hạn từ 181 ngày đến 360 ngày;
(ii) Nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn dưới 90 ngày theo thời hạn
trả nợ được cơ cấu lại lần đầu; (iii) Nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai;(iv)
Khoản nợ quy định tại điểm c (iv) khoản 1 Điều này quá hạn từ 30 ngày đến 60 ngày
kể từ ngày có quyết định thu hồi; (v) Nợ phải thu hồi theo kết luận thanh tra nhưng đã
quá thời hạn thu hồi đến 60 ngày mà vẫn chưa thu hồi được;(vi) Nợ được phân loại vào
nhóm 4 theo quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều này.
17
- Nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn) bao gồm: (i) Nợ quá hạn trên 360 ngày; (ii)
Nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn từ 90 ngày trở lên theo thời hạn trả nợ
được cơ cấu lại lần đầu; (iii) Nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai quá hạn theo thời
hạn trả nợ được cơ cấu lại lần thứ hai; (iv) Nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ ba trở
lên, kể cả chưa bị quá hạn hoặc đã quá hạn; (v) Khoản nợ quy định tại điểm c (iv)
khoản 1 Điều này quá hạn trên 60 ngày kể từ ngày có quyết định thu hồi;
(vi) Nợ phải thu hồi theo kết luận thanh tra nhưng đã quá thời hạn thu hồi trên
60 ngày mà vẫn chưa thu hồi được; (vii) Nợ của khách hàng là tổ chức tín dụng được
NHNN công bố đặt vào tình trạng kiểm soát đặc biệt, chi nhánh ngân hàng nước
ngoài bị phong tỏa vốn và tài sản; (viii) Nợ được phân loại vào nhóm 5 bao gồm các
khoản nợ quá hạn từ 91 ngày trở lên; các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu;
các khoản nợ được miễn hoặc giảm lãi do khách hàng không đủ khả năng trả lãi đầy
đủ theo hợp đồng tín dụng.
Việc NHNN ban hành Thông tư 11 nhằm thay thế cho Thông tư
02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 Quyết định về việc ban hành quy định về phân
loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân
hàng của tổ chức tín dụng và một số văn bản khác. Thông tư 11 có thể khiến các
TCTD phải công bố tỷ lệ nợ xấu cao hơn trước đây làm căn cứ cho việc trích lập dự
phòng rủi ro tín dụng nhiều hơn.
Như vậy, những quyđịnh chi tiết từ Thông tư 11 đã đưa việc phân loại nợ xấu
cao hơn so với quy định trước đây, không chỉ là thời gian chậm thanh toán mà là mối
quan hệ cấp tín dụng giữa TCTD với khách hàng và tài sản cấp tín dụng được đảm
bảo bởi cổ phiếu của TCTD. Bên cạnh đó, những khoản cam kết ngoại bảng cân đối
kế toán như bảo lãnh thanh toán của các TCTD cũng được xếp vào nhóm nợ xấu.
Như vậy, nợ xấu thường được xác định căn cứ vào hai yếu tố chính là thời
gian quá hạn hoặc khả năng trả nợ của khách hàng. Có thể hiểu một cách khái quát nợ
xấu là những khoản nợ được đánh giá không có khả năng thanh toán đầy đủ, đúng
hạn theo cam kết.
Tỷ lệ nợ xấu: Là tỷ lệ phần trăm giữa nợ xấu trên tổng dư nợ của NHTM ở một
thời điểm nhất định, thường là cuối tháng, cuối quý, cuối năm.
18
Số dư nợ xấu Tỷ lệ nợ xấu (%) = x 100% Tổng dư nợ
Chỉ tiêu này phản ánh trong 100 đồng dư nợ thì có bao nhiêu đồng là nợ
xấu (hay trong tổng dư nợ thì có bao nhiêu phần trăm là bị rủi ro). Nợ xấu tăng
làm tăng chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, giảm lợi nhuận của ngân hàng. Ngân
hàng có tỷ lệ nợ xấu cao chứng tỏ chất lượng tín dụng của ngân hàng đó thấp,
năng lực tài chính, năng lực quản lý cũng như năng lực hoạt động của họ yếu kém
và ngân hàng cần phải xem xét lại hoạt động tín dụng của mình nếu không muốn
rơi vào tình trạng khó khăn. Tuy nhiên, nợ xấu là một vấn đề khó tránh khỏi trong
hoạt động tín dụng NH, do đó điều quan trọng là NHTM cần duy trì tỷ lệ nợ xấu
ở mức thấp nhất là có thể chấp nhận được. Theo NH Thế giới, tỷ lệ này ở mức
dưới 5% là có thể chấp nhận được, tốt ở mức 1 –3%.
Mặt khác, để đánh giá chính xác hơn chỉ tiêu này người ta chia tỷ lệ nợ xấu ra
làm hai loại:
Nợ xấu có khả năng thu hồi Tỷ lệ nợ xấu có khả năng thu hồi = Tổng nợ xấu
Nợ xấu không có khả năng thu hồi Tỷ lệ nợ xấu không có khả năng thu hồi = Tổng nợ xấu
Tỷ lệ thu lãi: Là tỷ lệ giữa thu nhập từ lãi của hoạt động tín dụng trên tổng dư nợ
tín dụng bình quân.
Lãi thu từ hoạt động tín dụng Tỷ lệ thu lãi = x 100 Tổng dư nợ bình quân
Tỷ lệ này cho biết cứ 100 đồng vốn ngân hàng đưa vào hoạt động tín dụng
trong kỳ sẽ thu được bao nhiêu đồng lãi. Như vậy, đánh giá chất lượng tín dụng của
Ngân hàng không chỉ dựa trên một chỉ tiêu nào đó mà phải dựa vào tất cả các chỉ
tiêu thì mới có được đánh giá toàn diện hiệu quả, chính xác. Đồng thời phải so sánh
giữa các thời kỳ với nhau, có thể là kỳ kế hoạch hoặc kỳ gốc theo chỉ tiêu ngành,…
kết hợp với việc phân tích định lượng từ đó mới có thể đưa ra các lời nhận xét
chính xác về chất lượng tín dụng của Ngân hàng là tốt hay xấu.
19
Trên đây là các chỉ tiêu cơ bản để đánh giá chất lượng tín dụng. Dựa vào các
chỉ tiêu đó có thể nhận định được chất lượng tín dụng ngân hàng cao hay thấp. Trên
góc độ của các NHTM, đánh giá chất lượng tín dụng chủ yếu nhằm vào việc đảm
bảo an toàn trong hoạt động kinh doanh, khả năng sinh lời cao cũng như đảm bảo
sự phát triển bền vững của ngân hàng. Do vậy, khi đánh giá chất lượng tín dụng
không chỉ căn cứ vào một chỉ tiêu đơn lẻ, cụ thể nào mà phải xem xét, đánh giá mọi
phương diện để đưa ra kết luận một cách khách quan, trung thực và chính xác nhất.
1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng của ngân hàng
thương mại
1.2.3.1. Nhóm nhân tố khách quan
Nhân tố từ phía khách hàng: Bất kỳ khách hàng nào muốn vay được vốn ngân
hàng thì đều phải đáp ứng được các điều kiện, tiêu chuẩn tín dụng mà ngân hàng
cho vay đưa ra nhằm đảm bảo an toàn, ngăn ngừa và phòng tránh những rủi ro khi
cho vay. Chỉ những khách hàng đáp ứng đầy đủ những yêu cầu của ngân hàng thì
sẽ được ngân hàng cho vay, như vậy khả năng đáp ứng yêu cầu của khách hàng ảnh
hưởng trực tiếp đến chất lượng tín dụng, bao gồm:
Năng lực tài chính của khách hàng: Năng lực này thể hiện ở cơ cấu vốn, khả
năng tự tài trợ, các chỉ tiêu tài chính của khách hàng. Nếu khách hàng vay có tiềm
lực tài chính mạnh, khả năng thanh toán cao và ổn định thì điều đó có nghĩa là
khách hàng sẽ có lịch sử giao dịch tốt và có khả năng trả nợ ngân hàng đủ và đúng
hạn, ngân hàng sẽ an tâm hơn trong việc cho khách hàng đó vay. Mỗi khách hàng
như vậy sẽ làm cho chất lượng tín dụng của ngân hàng không ngừng được củng cố
và tăng cường.
Tư cách đạo đức của người vay: Chỉ tiêu này rất khó nắm bắt và thẩm định
nhưng trước khi cho vay buộc ngân hàng phải xem xét một cách kỹ lưỡng vì điều
này liên quan tới việc khách hàng trả nợ sau này. Khách hàng yếu về tư cách đạo
đức sẽ dẫn đến chây ỳ trong việc trả nợ, rất khó và tốn nhiều chi phí cho ngân hàng
trong việc xử lý các khoản nợ.
20
Môi trường kinh tế: Để ngân hàng có thể huy động được nhiều vốn, mở rộng hoạt
động cho vay phục vụ cho việc phát triển kinh tế thì phải có một nền kinh tế phát
triển ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động tín dụng của ngân hàng. Khi
nền kinh tế phát triển ổn định, lạm phát vừa phải, không có khủng hoảng sẽ tạo
điều kiện thuận lợi cho việc sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Như vậy khả
năng vay mượn và trả nợ vay không bị biến động lớn. Ngân hàng không phải chịu
những thiệt hại do mất giá của đồng tiền, tránh được chất lượng tín dụng giảm thấp.
Chu kỳ kinh tế có tác động không nhỏ đến hoạt động tín dụng, nếu thời kỳ kinh tế
hưng thịnh, sản xuất kinh doanh được mở rộng dẫn đến nhu cầu vốn tăng, hiệu quả
tín dụng cũng tăng lên, giảm bớt rủi ro tín dụng nhưng cũng không loại trừ trường
hợp do chạy đua trong sản xuất kinh doanh, nạn đầu cơ tích trữ làm cho nhu cầu tín
dụng tăng lên quá cao và có nhiều tổ chức tín dụng thực hiện. Những khoản này
cũng có thể khó được hoàn trả nếu sự phát triển sản xuất kinh doanh không có kế
hoạch hoặc phát triển sản xuất kinh doanh vượt quá quy mô của khách hàng cả về
vốn cũng như khả năng quản lý. Mặt khác, trong thời kỳ nền kinh tế suy thoái, sản
xuất trì trệ, kinh doanh bị thua lỗ, nhu cầu vốn tín dụng giảm và nếu vốn tín dụng
được thực hiện thì cũng khó có thể sử dụng hiệu quả. Trong thời kỳ này, tình trạng
thiểu phát kéo dài sản phẩm sản xuất ra vượt quá nhu cầu của nền kinh tế cũng như
nguyên nhân dẫn đến đình trệ trong sản xuất kinh doanh do sản lượng sản phẩm tồn
kho khó tiêu thụ, hoạt động tín dụng gặp nhiều khó khăn. Hơn nữa do cạnh tranh
trong lĩnh vực tiền tệ sẽ dẫn đến việc các ngân hàng nới lỏng các điều kiện cho vay
để thu hút khách hàng. Đây cũng là nguyên nhân ảnh hưởng tới chất lượng tín
dụng.
Môi trường xã hội: Khách hàng và ngân hàng thực hiện quan hệ tín dụng dựa trên
cơ sở tín nhiệm giữa hai bên. Vì vậy, chất lượng tín dụng phụ thuộc vào ba nhân tố:
khách hàng, khả năng của ngân hàng và sự tin tưởng lẫn nhau. Tín nhiệm là cầu nối
mối quan hệ giữa ngân hàng và khách hàng, nó là tiền đề để tạo điều kiện không
ngừng cải tiến chất lượng tín dụng. Khách hàng với tư cách vừa là người cung vốn,
vừa là người cầu về vốn. Khách hàng mong muốn ở ngân hàng một mức lãi suất
hợp lý, thủ tục đơn giản, nhanh gọn. Ngân hàng vừa là người đại diện cho bên huy
21
động vốn, vừa là người đại diện cho bên cung cấp tín dụng. Mối quan hệ xã hội thể
hiện cụ thể giữa ngân hàng và khách hàng là nhân tố không kém phần quan trọng
quyết định đến quy mô và hoạt động của ngân hàng. Sự thành công hay thất bại của
một ngân hàng phụ thuộc vào việc xây dựng chính sách tín dụng. Một chính sách
tín dụng đúng đắn sẽ thu hút được nhiều khách hàng, đảm bảo khả năng sinh lời từ
hoạt động tín dụng trên cơ sở phân tán rủi ro, tuân thủ pháp luật, đường lối chính
sách của Nhà nước và đảm bảo công bằng. Ngoài những nhân tố trên, còn có những
nhân tố ảnh hưởng tới chất lượng khoản vay như: đạo đức xã hội, trình độ dân trí
có liên quan tới rủi ro tín dụng. Bên cạnh đó sự biến động của tình hình kinh tế,
chính trị xã hội ở nước ngoài cũng có ảnh hưởng tới chất lượng tín dụng.
Môi trường pháp lý: Pháp luật là bộ phận không thể thiếu của kinh tế thị trường
có sự điều tiết của Nhà nước. Hành lang pháp lý không phù hợp với yêu cầu phát
triển của nền kinh tế thì mọi hoạt động trong nền kinh tế đó không thể tiến hành
trôi chảy được. Một môi trường pháp lý hoàn chỉnh tạo điều kiện tốt cho hoạt động
sản xuất kinh doanh thuận tiện và hiệu quả, và tạo ra cơ sở pháp lý để giải quyết
các vấn đề khiếu nại. Môi trường pháp lý bao gồm hệ thống luật pháp đầy đủ, các
văn bản của Nhà nước ban hành liên quan đến hoạt động tín dụng của ngân hàng.
Nền kinh tế càng phát triển thì hệ thống các văn bản này càng phải hoàn chỉnh để
bắt kịp sự phát triển đó. Hệ thống các văn bản pháp luật của hoạt động ngân hàng
nói chung và hoạt động tín dụng nói riêng có tác động hết sức mạnh mẽ tới sự rủi
ro trong hoạt động tín dụng hay bảo toàn vốn mà ngân hàng bỏ ra, trong điều kiện
các chủ thể tham gia quan hệ tín dụng tuân thủ đúng các văn bản pháp luật thì quan
hệ tín dụng mới đem lại lợi ích cho các bên tham gia.
Môi trường chính trị: Một nền chính trị ổn định sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các
hoạt động kinh doanh của ngân hàng được diễn ra an toàn và đảm bảo. Môi trường
chính trị lành mạnh và ổn định tạo niềm tin cho các nhà kinh doanh an tâm mở rộng
đầu tư sản xuất từ đó nguồn tín dụng ngân hàng mới là nguồn tài trợ có hiệu quả.
Từ đó các ngân hàng cũng yên tâm giải ngân vốn cho nền kinh tế, không lo các rủi
ro đạo đức có thể xảy ra. Nếu chính trị bất ổn, các chính sách của Nhà nước thiếu
sự nhất quán và nhiều xung đột sẽ gây bất lợi đối với sự phát triển kinh tế và ảnh
22
hưởng xấu đến hoạt động cho vay của ngân hàng.
Môi trường tự nhiên: Đây là nhân tố gián tiếp ảnh hưởng tới chất lượng tín dụng
của ngân hàng cũng như chất lượng của nền kinh tế. Việt Nam là đất nước có khí
hậu nhiệt đới gió mùa, thiên tai hỏa hoạn, bệnh dịch thường xuyên xảy ra. Điều
kiện khí hậu có ảnh hưởng lớn đến một số ngành, đặc biệt là những ngành có liên
quan đến nông nghiệp, thủy sản, hàng hải,… Vì thế, việc đầu tư vào những ngành
này có thể dẫn đến những rủi ro do môi trường tự nhiên gây ra, làm ảnh hưởng xấu
đến chất lượng tín dụng của ngân hàng.
1.2.3.2. Các nhân tố chủ quan
Các nhân tố chủ quan thường liên quan đến sự phấn đấu của bản thân ngân
hàng trên tất cả các mặt của hoạt động cho vay như việc xây dựng chiến lược, sách
lược trong quá trình phát triển, các chính sách tín dụng, xây dựng cơ cấu tổ chức
ngân hàng nói chung và quản lý hoạt động tín dụng nói riêng, công tác kiểm tra,
kiểm soát và thiết lập hệ thống thông tin,.…Vì vậy, các yếu tố bên trong ngân hàng
thường có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng tín dụng. Tác giả nghiên cứu sự ảnh
hưởng đó qua một số nhân tố sau:
Chính sách tín dụng
Chính sách tín dụng: Để thực hiện chiến lược tín dụng Ban điều hành đưa ra các
chính sách là cơ sở để hình thành nên quy trình cho vay với những hướng dẫn
nghiệp vụ chi tiết, các bước cụ thể trong quá trình cấp tín dụng. Chính sách tín
dụng cũng quy định giới hạn cho vay đối với khách hàng, phân loại nợ, trích lập dự
phòng. Chính sách phải vạch ra cho cán bộ tín dụng phương hướng hoạt động và
một khung tham chiếu rõ ràng để làm căn cứ xem xét các nhu cầu vay vốn. Chính
sách tín dụng đã cụ thể hóa và phù hợp với chiến lược kinh doanh của ngân hàng
thương mại, luôn hướng tới các mục tiêu lợi nhuận, an toàn và lành mạnh. Các
nội dung chủ yếu của chính sách tín dụng bao gồm:
Quy trình tín dụng: Bao gồm những quy định phải thực hiện trong quá trình cho
vay, thu nợ nhằm đảm bảo an toàn vốn tín dụng; được bắt đầu từ khi chuẩn bị cho
vay, phát tiền vay, kiểm tra quá trình sử dụng vốn cho đến khi thu hồi được nợ.
23
Chất lượng cho vay có đảm bảo hay không tùy thuộc vào việc thực hiện tốt các
quy định ở từng bước và sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bước trong quy trình
tín dụng. Nếu một ngân hàng thương mại thực hiện chuẩn các bước của quy trình
tín dụng thì chất lượng tín của ngân hàng sẽ được nâng cao và ngược lại.
Mức ủy quyền phán quyết: Là hạn mức tín dụng tối đa mà hội sở chính giao cho
chi nhánh được toàn quyền quyết định.
Tiêu chuẩn cấp tín dụng: Là tập hợp các điều kiện người vay phải đáp ứng để
được ngân hàng cấp tín dụng. Các tiêu chuẩn cấp tín dụng thường phải thể hiện
được các nội dung chính: Khả năng tài chính và thiện chí trả nợ của người
vay, mục đích và hiệu quả sử dụng vốn vay và đảm bảo tín dụng. Hệ thống tiêu
chuẩn phải cụ thể theo từng loại hình cho vay, từng đối tượng khách hàng.
Tiêu chuẩn tín dụng rõ ràng, cụ thể là cơ sở quan trọng để có thể phê duyệt một
khoản tín dụng an toàn và thận trọng. Bởi vì, tiêu chuẩn tín dụng không những
là cơ sở để xác định loại khách hàng và đặc điểm khách hàng mà còn quyết định
đến chất lượng của khoản tín dụng được cấp
Giới hạn cấp tín dụng: Đây là công cụ quan trọng để kiểm soát chất lượng cho
vay thông qua việc khống chế phạm vi, quy mô và quyền hạn cấp tín dụng. Giới
hạn tín dụng là khối lượng tín dụng tối đa được cấp cho một khách hàng. Giới
hạn tín dụng được thiết lập nhằm đảm bảo các hoạt động cấp tín dụng được đa
dạng hóa, các giới hạn này cần mang tính ràng buộc và không tùy thuộc vào nhu
cầu của khách hàng.
Đội ngũ nhân lực
Nhân sự là trung tâm trong mọi hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương
mại, đặc biệt là hoạt động tín dụng. Hệ thống ngân hàng ngày càng hiện đại,
nghiệp vụ tín dụng ngày càng phức tạp đòi hỏi nhân sự có trình độ, năng lực, khả
năng tư duy, độ nhạy cảm và đạo đức nghề nghiệp, đây là những nhân tố quyết
định đến hiệu quả nâng cao chất lượng tín dụng. Sự bố trí nhân sự thiếu hợp lý về
khối lượng quản lý khách hàng, năng lực quản lý từng khoản vay, danh mục cho vay
đều dẫn tới suy giảm chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại.
24
Nâng cao chất lượng nhân sự để đội ngũ nhân lực đáp ứng đủ năng lực
điều hành, thực hiện quy trình, chính sách theo thông lệ quốc tế và chuẩn mực Basel
2 Nguồn nhân lực phải chuyên nghiệp, thông qua quá trình học hỏi, đào tạo lâu
dài. Xây dựng các tiêu chí đánh giá năng lực cán bộ ngân hàng nói chung và cán bộ
trong hoạt động tín dụng nói riêng. Giám đốc phụ trách công nghệ thông tin, phụ
trách dữ liệu phải được đào tạo chuẩn mực để có thể bao quát, kiểm soát tình
hình chung, đề ra quy định trong ứng dụng và tuân thủ công nghệ đối với toàn bộ
nhân viên của ngân hàng. Việc đào tạo cho nhân viên của các phòng, ban, bộ phận
trong ngân hàng nhất thiết nên tiến hành hàng năm. Tất cả nhân viên trong ngân
hàng đều phải biết Basel 2. Việc truyền thông Basel 2 cũng như đào tạo, cần có
biện pháp từ trên xuống dưới, xây dựng tài liệu cụ thể để chia sẻ kiến thức giữa các
phòng, ban, đơn vị, tuân theo nguyên tắc cốt lõi Văn hóa rủi ro – Quản lý rủi ro là
trách nhiệm của cả hệ thống ngân hàng.
Con người là một yếu tố hết sức quan trọng quyết định đến sự thành bại trong
quản lý hoạt động tín dụng của ngân hàng. Xã hội ngày càng phát triển đòi hỏi chất
lượng nhân sự ngày càng cao để đối phó kịp thời, có hiệu quả với các tình huống
khác nhau của hoạt động cho vay. Việc tuyển chọn nhân sự có đạo đức nghề nghiệp
tốt và chuyên môn giỏi sẽ giúp cho ngân hàng ngăn ngừa được những sai phạm có
thể xảy ra khi thực hiện một chu trình khép kín của một khoản tín dụng .
Chất lượng nhân sự ở đây không chỉ là vấn đề về trình độ chuyên môn
nghiệp vụ, tác phong làm việc, tinh thần trách nhiệm, kỷ luật lao động mà còn bao
gồm cả lương tâm, đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ ngân hàng. Cán bộ tín
dụng là người trực tiếp thực hiện nghiệp vụ tín dụng, là cầu n ối giữa ngân hàng và
khách hàng. Qua đó cho thấy cán bộ tín dụng có tầm quan trọng rất lớn đối với
hoạt động kinh doanh của ngân hàng nói chung và hoạt động cấp tín dụng nói
riêng, do đó cán bộ tín dụng phải có trình độ, khả năng tư vấn hỗ trợ khách
hàng, có năng lực và tâm huyết với nghề. Nếu cán bộ tín dụng làm việc quá nguyên
tắc hay cứng nhắc, không phục vụ tốt khách hàng sẽ không thu hút được khách
hàng đến với ngân hàng, vấn đề là các cán bộ tín dụng phải biết áp dụng linh
25
hoạt những quy trình chính sách tín dụng một cách có hiệu quả nhất sao cho có thể
thu hút được nhiều khách hàng, tăng khả năng cạnh tranh cho ngân hàng.
Phương tiện hữu hình
Cơ sở vật chất hay những đầu tư về tài sản cố định lớn của ngân hàng là một
trong những yếu tố then chết ảnh hưởng đến hoạt động của ngân hàng nói chung và
hoạt động tín dụng nói riêng. Tại các ngân hàng thương mại các trụ sở được đầu tư
trang thiết bị hay tài sản có giá trị sẽ phục vụ cho việc xử lý các quy trình hay các
vấn đề liên quan đến tín dụng một cách chính xác, tiết kiệm được thời gian và nâng
cao hiệu quả tối đa. Mặt khác, phương tiện hữu hình được đầu tư một cách hiệu quả
sẽ tạo được sự quan tâm thu hút khách hàng đến giao dịch và tạo mối quan hệ tín
dụng lâu dài thuận lợi cho ngân hàng.
Công nghệ ngân hàng
Lĩnh vực tài chính – ngân hàng là ngành có mức độ ứng dụng công nghệ
thông tin cao. Hệ thống công nghệ thông tin hiện đại sẽ đáp ứng yêu cầu về độ
chính xác, khối lượng giao dịch của khách hàng, tìm kiếm thông tin khách hàng,
giúp ngân hàng ra các quyết định và xử lý khoản vay…Với các trang thiết bị máy
móc, phương tiện kĩ thuật, công nghệ thông tin hiện đại sẽ tạo điều kiện đơn giản
hóa các thủ tục, rút ngắn thời gian giao dịch, thông tin thu thập nhanh và chính xác
hơn, tiết kiệm chi phí,... giúp ngân hàng kịp thời nắm bắt những thông tin, diễn biến
trên thị trường, dự báo về khả năng phát triển kinh tế xã hội và hoạt động tín dụng
nhằm đưa ra các quyết sách phù hợp với tình hình thực tế và đem lại sự tiện ích cho
khách hàng.
Quản lý rủi ro tín dụng
Quản lý rủi ro tín dụng là quá trình các ngân hàng tiến hành hoạch định, tổ
chức triển khai thực hiện và giám sát kiểm tra toàn bộ hoạt động cấp tín dụng, nhằm
tối đa hóa lợi nhuận của ngân hàng với mức rủi ro có thể chấp nhận được.
Rủi ro tín dụng là khả năng có thể xảy ra khi một khách hàng không đáp ứng
được nghĩa vụ trả nợ theo những điều khoản đã thoả thuận. Rủi ro tín dụng do nhiều
nguyên nhân nhưng khái quát lại, nguyên nhân chính là việc thực hiện quy trình
26
quản lý tín dụng của ngân hàng thương mại. Rủi ro này có mối quan hệ chặt chẽ với
chất lượng tín dụng bởi nó ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình chu chuyển của vốn tín
dụng, những vấn đề an toàn trong kinh doanh của ngân hàng và từ đó ảnh hưởng tới
khả năng đáp ứng kịp thời yêu cầu của khách hàng. Căn cứ vào quá trình chu chuyển
vốn tín dụng, quản lý rủi ro tín dụng gồm 3 giai đoạn:
Thứ nhất là quá trình thẩm định: đây là giai đoạn khởi đầu nhưng có ý nghĩa quan
trọng đối với việc đảm bảo an toàn của vốn vay, mức độ an toàn của giai đoạn này
phụ thuộc nhiều vào việc xem xét, lập hồ sơ vay vốn, đánh giá tài sản của khách
hàng, tình trạng khách hàng để đánh giá khả năng hoàn trả của khách hàng và quyết
định cho vay. Việc thẩm định thường tập trung vào khả năng tài chính của khách
hàng. Đối với các khoản vay có tài sản thế chấp, việc thẩm định cần chú trọng trong
việc đánh giá tài sản, xác định mức độ hoàn hảo của tài sản thế chấp cũng như mức
độ rủi ro của tài sản này
Thứ hai là giám sát khách hàng: Theo dõi rủi ro có thể xảy ra đối với các khoản
tiền vay. Yêu cầu của giai đoạn này là cán bộ tín dụng phải theo dõi, giám sát chặt
chẽ quá trình sử dụng tiền vay của khách hàng, phát hiện và xử lý kịp thời những
khoản nợ có vấn đề, những khoản nợ có nhiều khả năng không thu hồi đựoc. Đây là
biện pháp hữu hiệu để đảm bảo an toàn vốn vay.
Thứ ba là thu hồi nợ: Đây là điều kiện để đảm bảo an toàn cho hoạt động tín dụng
của ngân hàng thương mại. Việc thu hồi nợ có thể diễn ra theo đúng các kỳ hạn nợ
đã quy định, cũng có thể thu trước hạn nếu các khoản nợ phát hiện có vấn đề, nhiều
khả năng đưa đến tổn thất, gây mất vốn cho ngân hàng. Các ngân hàng cần theo dõi,
kiểm tra thường xuyên để xử lý có hiệu quả các khoản nợ khi phát hiện có vấn đề.
Kiểm tra và kiểm soát nội bộ
Theo Ủy ban Basel, mỗi bộ phận chức năng trong bộ phận kiểm tra,
kiểm soát tín dụng đều đảm nhận vai trò kiểm soát ở những khía cạnh khác
nhau. Vì vậy, để kiểm soát tín dụng khách quan và hiệu quả, việc tổ chức bộ
máy quản trị cần tránh sự trùng lặp về chức năng, xung đột lợi ích giữa các bộ
phận kiểm soát. Thông lệ hiện nay, để đảm bảo các nguyên tắc của Basel, các
27
ngân hàng thương mại cần thực hiện hoạt động kiểm soát đối với các khoản vay
vốn. Kiểm tra, kiểm soát nội bộ giúp cho các lãnh đạo có được các thông tin về tình
hình tín dụng của các cán bộ tín dụng có phù hợp với chủ trương, đường lối, chính
sách mà ngân hàng đưa ra hay không. Hoạt động này gồm những việc như: kiểm tra
các thủ tục về thẩm quyền điều hành, quản lý, giám sát các khoản tiền vay, thủ tục,
hồ sơ xin vay vốn,... nhằm mục đích phát hiện ra các sai phạm trong quá trình cho
vay, từ đó giúp ban lãnh đạo đưa ra các quyết định để hạn chế rủi ro tín dụng. Hệ
thống kiểm soát nội bộ hoạt động tốt sẽ tạo điều kiện cho ngân hàng nâng cao chất
lượng tín dụng.
1.3. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng tín dụng của NHTM ở một số nước
trên thế giới và bài học với các NHTM Việt Nam
1.3.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng tín dụng tại các ngân hàng thương
mại trên thế giới
1.3.1.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng tín dụng của Citibank – Mỹ
Để nâng cao chất lượng tín dụng, Citibank đã có những biện pháp sau:
Thứ nhất, Citibank có sự phân định rõ chức năng các ban trong cơ cấu tổ
chức có liên quan đến quy trình tín dụng:
- Ban lãnh đạo: Đây là bộ phận có quyền quyết định cao nhất của Citibank.
Ban lãnh đạo phân bổ nguồn vốn, điều hành hoạt động của cả ngân hàng trong đó
có hoạt động tín dụng. Ban lãnh đạo có trách nhiệm đề ra mức rủi ro của ngân
hàng; đề ra những mục tiêu chiến lược và các quy định chung sử dụng trong toàn
ngân hàng; kiểm tra lại quyết định cấp tín dụng của các cán bộ tín dụng nếu thấy
nghi ngờ có khả năng gây ra thiệt hại về vật chất, hoặc ảnh hưởng tới uy tín của
ngân hàng.
- Ban hoạch định chính sách tín dụng: Ban này phải chịu trách nhiệm trong
việc duy trì một hình thức QTRRTD hoàn chỉnh, có hiệu quả; tham gia vào việc lập
kế hoạch đầu tư gián tiếp, dự đoán những tổn thất tín dụng; thiết lập các chính sách
và tiêu chuẩn tín dụng phù hợp với luật, với quy định chung của ngân hàng; xem
xét và chỉnh sửa chính sách tín dụng nếu xét thấy chúng có thể gây ra rủi ro bất
thường; xem xét trao quyền cấp tín dụng cho những cán bộ có đủ năng lực; lập các
28
báo cáo về đầu tư gián tiếp, tập trung đánh giá chất lượng các thông tin rủi ro, tiến
trình xử lý rủi ro đối với tất cả các trường hợp quá hạn mức tín dụng cho phép.
- Ban quản trị hạn mức tín dụng: Những người quản trị hạn mức tín dụng có
nhiệm vụ điều hành và phát triển các kế hoạch kinh doanh, xem xét và thông qua
các khoản tín dụng, chịu trách nhiệm về chất lượng của khoản tín dụng đó. Những
người quản trị hạn mức tín dụng còn có trách nhiệm phát triển chiến lược kinh
doanh, xét và duyệt cho vay các chương trình tín dụng, quản trị đầu tư gián tiếp và
kiểm tra chất lượng, sửa chữa các thiếu sót khi cần.
- Ban đánh giá rủi ro kinh doanh: Nhân viên của ban này ít nhất phải có 10
năm làm việc về nghiệp vụ tín dụng và luân phiên nhau làm trong ban theo yêu cầu
phát triển nghiệp vụ. Ban này thực hiện việc đánh giá tình hình kinh doanh của các
đơn vị và cung cấp thông tin rủi ro trong đầu tư gián tiếp; đánh giá sự đánh giá độc
lập về các hoạt động tín dụng, về các chính sách, sự thi hành và các thủ tục trong
quản trị tín dụng; phối hợp hoạt động với giám sát viên và kiểm toán viên độc lập.
Thứ hai, Citibank thực hiện đánh giá độ tin cậy của người đi vay: việc đánh
giá độ tin cậy của người đi vay tập trung vào những điểm chủ yếu theo truyền
thống "Tín dụng 5 chữ C" như sau:
- Character of management: Năng lực quản trị của người vay;
- Financial capacity of the venture: Năng lực tài chính của người vay;
- Collateral security: Thế chấp đảm bảo khoản vay;
- Condition of the industry: Lĩnh vực mà người vay hoạt động;
- Condition of terms: Các điều khoản và điều kiện tín dụng.
Thứ ba, Citibank có sự phân biệt giữa quyền cấp TD và quyền phê duyệt:
- Quyền cấp tín dụng được ủy nhiệm cho cán bộ tín dụng dựa trên năng lực
và tư cách, kỹ năng và kinh nghiệm nghề nghiệp, trình độ học vấn và đào tạo của
nhân viên, chứ không dựa vào chức vụ của cá nhân đó trong ngân hàng.
- Quyền phê duyệt: Ở Citibank, việc cấp tín dụng không do một người quyết
định, mà được quyết định bởi 3 cán bộ tín dụng, những người chịu trách nhiệm về
cho vay và phải thông qua các chương trình tín dụng hay giao dịch tín dụng riêng
lẻ.
29
Thứ tư, Citibank xây dựng mô hình tổ chức quản trị rủi ro theo mô hình tập
trung. Hoạt động quản trị rủi ro được tập trung tại Hội sở chính và chia thành 3 bộ
phận chức năng: Bộ phận tác nghiệp, bộ phận quản trị rủi ro, bộ phận quản trị nợ
1.3.1.2. Kinh nghiệm nâng cao CLTD của các ngân hàng thương mại Hàn Quốc
Để thực hiện quá trình xử lý nợ xấu, các biện pháp đã được các ngân hàng
thương mại Hàn Quốc thực hiện theo quy định của Chính phủ là:
Các ngân hàng phải phân loại nợ thắt chặt theo tiêu chuẩn quốc tế. Đầu tiên,
các khoản nợ quá hạn từ 3 tháng trở lên sẽ phải xếp vào nợ xấu; Tiếp đến việc phân
loại nợ được dựa trên khả năng tài chính của khách hàng vay vốn trong tương lai
trong việc hoàn thành nghĩa vụ với ngân hàng; Và cuối cùng, mức độ thắt chặt hơn
khi phân loại các khoản vay có mức độ rủi ro lớn ngay cả khi khách hàng trả được
lãi vào nhóm nợ xấu.
Cũng như nhiều quốc gia khác, Hàn Quốc tiến hành xử lý nợ xấu bằng việc
thành lập công ty quản lý tài sản Hàn Quốc (KACOM). KACOM có nhiệm vụ
xử lý các khoản nợ quá hạn thông qua bán đấu giá. Sau cuộc khủng hoảng năm
1997, KACOM được cơ cấu lại và bắt đầu thực hiện xử lý các tài sản nợ đọng của
các tổ chức tài chính và đóng góp vào sự phục hồi của nền kinh tế Hàn Quốc.
Theo luật Hàn Quốc, KACOM được quyền quyết định thời điểm, khối lượng,
phương thức mua và giá mua. Trong đó yếu tố giá mua là quan trọng nhất trong
việc mua nợ tồn đọng. Việc đánh giá thực trạng sau khi mua, KACOM sẽ tự
thực hiện hoặc nhờ các đơn vị trung gian khác và việc đưa ra chính xác xử lý tài
sản sẽ phụ thuộc vào việc đánh giá thực trạng.
Công ty quản lý tài sản Hàn Quốc (KACOM) ưu tiên mua các khoản nợ mà
dễ dàng chuyển giao quyền thu nợ, các khoản nợ giúp các tổ chức tài chính khôi
phục lại hoạt động và hình ảnh trước công chúng và các khoản cho vay đồng tài trợ.
Các khoản nợ mà KACOM mua lại gồm 6 nhóm: Nợ thông thường có bảo đảm
(Chiếm 17,9%); Nợ thông thường không có bảo đảm (5,8%); Nợ đặc biệt có bảo
đảm (32,2%); Nợ đặc biệt không có bảo đảm (10,6%); Nợ của tập đoàn Daeiwoo
(32%) và nợ được gia hạn lại (1,5%). Khoản nợ xấu được định giá dựa trên khả
30
năng thu hồi, tài sản đảm bảo và phương pháp định giá được thay đổi tùy theo từng
thời kỳ.
Sau khi mua nợ xấu, KACOM sẽ nhóm các khoản nợ xấu này lại để phát
hành các chứng khoán có bảo đảm bằng tài sản dựa trên các khoản nợ xấu đã mua
hoặc bán cho các nhà đầu tư thông qua đấu giá quốc tế cạnh tranh. Luật chứng
khoán có bảo đảm bằng tài sản đã được ban hành để thúc đẩy việc bán các khoản
nợ cho các công ty có chức năng chứng khoán hóa các khoản nợ xấu và bán lại cho
các nhà đầu tư. Hàn Quốc đã rất thành công trong việc thu hút các nhà đầu tư nước
ngoài đầu tư vào xử lý nợ xấu thông qua việc mua các trái phiếu được bảo đảm
bằng các khoản nợ xấu, cũng như mua các khoản nợ xấu thông qua đấu giá. Bên
cạnh đó KACOM cũng tịch thu các tài tài sản bảo đảm của các khoản nợ để bán thu
hồi lại tiền. KACOM nắm giữ các khoản nợ xấu và cố gắng tái cơ cấu nợ, tái tài trợ
hay chuyển đổi thành vốn chủ sở hữu nếu công ty đó có khả năng hồi phục, giảm
lãi suất, giãn nợ. Ngoài ra còn có các biện pháp khác như truy đòi lại chủ nợ ban
đầu của nợ xấu, bán nợ cho công ty quản lý tài sản, công ty tái cơ cấu doanh nghiệp
để mua lại cổ phiếu của những công ty này và tiến hành tái cơ cấu lại hoạt động của
công ty.
Nguyên tắc xử lý nợ xấu của KACOM là: xử lý nhanh với giá trị thu hồi
cao nhất. Quá trình phát mại tài sản rõ ràng và mua bán công bằng. Đối với
những tài sản có giá trị nhỏ và dễ bán, KACOM thực hiện biện pháp bán càng
nhanh càng tốt. Đối với những tài sản có giá trị lớn KACOM áp dụng biện pháp
quảng bá giá trị tài sản. Các phương thức xử lý nợ quá hạn được KACOM thực
hiện như sau: Phát mại tài sản trực tiếp bao gồm bán buôn danh mục tài sản,
chứng khoán hoá tài sản, đấu giá, bán lẻ các khoản nợ quá hạn; Cơ cấu lại nợ bao
gồm chiết khấu, điều chỉnh lãi suất, gia hạn nợ; Khôi phục lại doanh nghiệp bao
gồm trợ cấp, cấp tín dụng.
1.3.1.3. Kinh nghiệm nâng cao CLTD Bangkok Bank - Thái Lan
Bangkok Bank là một trong những ngân hàng trong hệ thống ngân hàng Thái
Lan có một bề dày lịch sử, và đã từng chao đảo trước sóng gió của cuộc khủng
hoảng 1997 -1998. Nằm trong một thị trường tài chính đang trong giai đoạn chuyển
31
đổi, Bangkok Bank đã và đang áp dụng mô hình QLRR theo mô hình tập trung và
có sự giám sát và kiểm soát rất chặt chẽ. Đặc điểm công tác quản trị rủi ro của
Bangkok Bank như sau:
- Đo lường rủi ro định tính
Do nằm trong thị trường tài chính đang phát triển và nền tảng công nghệ lạc
hậu, đang trong quá trình chuyển đổi, Bangkok Bank sử dụng mô hình định tính
thông qua việc sử dụng hệ thống các chuyên gia phân tích để đưa ra những đánh giá
về khách hàng. Nếu như trước đây Bangkok Bank không hề quan tâm đến dòng
tiền khách hàng để nợ xấu có lúc lên đến 40% giai đoạn 1997-1998 thì giai đoạn
này ngân hàng đặc biệt quan tâm đến việc phân tích “dòng tiền” và “tài sản thế
chấp” của khách hàng. Ngoài ra ngân hàng còn áp dụng các phương pháp phân tích
tín dụng cổ điển, phương pháp chuyên gia, cho điểm tín dụng để đo lường rủi ro
khách hàng. Với điều kiện công nghệ còn hạn chế, Bangkok Bank đang nỗ lực tìm
kiếm mô hình đo lường rủi ro định lượng phù hợp để áp dụng cho cả hệ thống ngân
hàng.
- Tổ chức quản trị rủi ro tập trung
Với những nỗ lực trong quá trình cải cách hoạt động quản trị rủi ro tín dụng
nhằm nâng cao sự an toàn và bền vững của ngân hàng, Bangkok Bank đã xây dựng
mô hình tổ chức quản trị rủi ro tập trung. Ngân hàng đã tách hẳn thành 2 bộ phận
độc lập nhau: Bộ phận tiếp nhận và giải quyết hồ sơ và bộ phận thẩm định. Ngân
hàng đã phân loại khách hàng theo từng nhóm khác nhau: khách hàng kinh doanh,
khách hàng cá nhân, từ đó, nhận ra tính chất khác nhau, làm cơ sở cho việc xác
định nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ phận nói trên trong việc tiếp nhận và giải quyết
hồ sơ quyết định, thẩm định.
- Kiểm soát RRTD kép
Hiện tại, Bangkokbank đã dần bắt đầu áp dụng mô hình kiểm soát RRTD
kép. Mô hình tín dụng kép được thể hiện qua ngoài việc kiểm soát tín dụng thông
qua hệ thống kiểm soát tín dụng nội bộ của NHTM, NHTW, còn có hệ thống kiểm
soát tín dụng bởi các cơ quan kiểm soát bên ngoài như Cục thông tin tín dụng được
quản lý bởi các công ty tư nhân. Tất cả các ngân hàng báo cáo thông tin về Cục, sau
32
đó Cục kết xuất thông tin chủ động thực hiện các báo cáo về khách hàng vay và
lịch sử trả nợ vay hàng tháng cho các đơn vị liên quan theo yêu cầu. Trên cơ sở đó,
thông tin được công bố minh bạch, công khai, chính xác.
1.3.1.4. Kinh nghiệm nâng cao CLTD của ngân hàng ANZ - Úc
ANZ là một trong những ngân hàng hàng đầu của Úc, với tài sản trị giá 507
tỷ USD vào năm 2009 và có hơn 30.000 nhân viên trên khắp các châu lục. Đặc
điểm công tác QTRRTD của ANZ như sau:
- Đo lường rủi ro định lượng
Do đã xây dựng được hệ thống dữ liệu tích hợp, tập trung nên ANZ có thể áp
dụng mô hình đo lường tín dụng nội bộ. ANZ áp dụng mô hình này theo quy trình
chung theo quy định của Basel 2. Tuy nhiên, ANZ đánh giá tiêu chí xác suất không
trả được nợ như là một tiêu chí chủ chốt để xem mức độ tin cậy của người vay
trong quá trình xếp hạng khách hàng. Hệ thống xếp hạng tín dụng của ANZ được
thiết kế tham khảo tổ chức đánh giá mức tín nhiệm Standard & Poor, và tuân thủ
các quy tắc nghiêm ngặt của Basel 2.
- Tổ chức mô hình quản trị rủi ro tập trung
ANZ đo lường rủi ro theo mô hình tổ chức quản trị rủi ro tập trung. Thứ
nhất, mọi quyết định về chiến lược quản trị rủi ro của ANZ tập trung ở Hội đồng
quản trị. Thứ hai, để đảm bảo quyết định tín dụng được chặt chẽ và rõ ràng, cấu
trúc của hoạt động quản trị rủi ro ở ANZ chia làm 3 bộ phận: Bộ phận kinh doanh
và quan hệ khách hàng, Bộ phận Quản trị rủi ro, Bộ phận quản trị nợ. Thứ ba, đối
với các khoản vay lớn thì quyết định cuối cùng được đưa ra bởi Ủy ban quản trị rủi
ro và hội đồng quản trị rủi ro.
- Kiểm soát RRTD kép
ANZ hoạt động trong một thị trường tài chính phát triển qua nhiều thập kỉ,
do đó toàn bộ hoạt động tín dụng của ngân hàng đều được giám sát chặt chẽ qua
các cổ đông và thị trường. Điều này góp phần làm tăng tính minh bạch và công
khai về thông tin của ANZ.
Ngoài ra, ANZ còn chú trọng xây dựng một hệ thống kiểm soát tín dụng nội
bộ toàn diện trong đó có: (i) Hệ thống cảnh báo các dấu hiệu bất thường của các
33
khoản tín dụng được nghiên cứu và đi vào hoạt động để có thể khấc phục kịp thời
tránh tổn thất xảy ra; (ii) Hoạt động "kiểm tra thử khủng hoảng" được thực hiện
định kỳ hoặc tại những thời điểm nền kinh tế có dấu hiệu bất ổn để lượng hóa rủi ro
chính xác trong từng thời kỳ và có biện pháp phòng chống, dự phòng rủi rọ, chính
sách giá phù hợp; (iii) Hoạt động kiểm toán nội bộ với phương thức kiểm tra bất
ngờ đang được duy trì một cách rất hiệu quả đảm bảo tính tuân thủ tuyệt đối trong
hệ thống.
1.3.2. Bài học rút ra trong công tác nâng cao chất lượng tín dụng đối với các
Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam
Từ thực tế những kết quả đạt được trong hoạt động nâng cao chất lượng tín
dụng ngân hàng thương mại của một số quốc gia trên thế giới, luận văn rút ra
những bài học cần nghiên cứu vận dụng đối với các NHTM Việt Nam như sau:
Thứ nhất: Tách bạch và phân công rõ ràng chức năng, nhiệm vụ của các bộ
phận thực hiện nghiệp vụ tín dụng.
Thực hiện nghiêm túc việc giám sát khoản vay. Sau khi giải ngân vốn NHTM
cần coi trọng kiểm tra, giám sát khoản vay thông qua thu thập thông tin về khách hàng,
giám sát và đánh giá xếp loại khách hàng thường xuyên, định kỳ để có biện pháp xử lý
kịp thời rủi ro có thể xảy ra ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng của NHTM.
Thứ hai: Thực hiện quản trị rủi ro tín dụng theo thông lệ quốc tế
Tăng cường sử dụng phương pháp định lượng trong phân tích, đánh giá, đo
lường rủi ro tín dụng. Áp dụng mô hình định lượng hoặc kết hợp với mô hình
định tính để chấm điểm tín dụng khách hàng từ đó đưa ra các quyết định cho vay.
Thứ ba: Lựa chọn mô hình quản trị rủi ro tín dụng dựa trên điều kiện cụ thể
của từng ngân hàng thương mại.
Các NHTM trên thế giới rất linh hoạt trong việc lựa chọn mô hình quản trị
RRTD sao cho phù hợp với điều kiện và nội lực của mình tiến tới mô hình đạt
chuẩn mực quốc tế. Sự kết hợp các phương thức quản trị rủi ro rất đa dạng và thay
đổi khi điều kiện thị trường thay đổi. Hơn thế nữa, việc xác định mô hình quản trị
RRTD cần phải phù hợp và tương thích với điều kiện cụ thể của từng ngân hàng.
Một ngân hàng phát triển trong điều kiện thị trường tài chính yếu kém không thể
34
chuyển sang áp dụng ngay mô hình định lượng vì dữ liệu thông tin trong thị trường
đó không thể tốt lên ngay, hoặc không thể áp dụng mô hình kiểm soát kép vì trong
thị trường tài chính đang phát triển, vai trò kiểm soát của thị trường rất mờ nhạt.
Nếu xác định mô hình không phù hợp với điều kiện của mình sẽ lãng phí tài
nguyên và không đem lại hiệu quả thiết thực.
Thứ tư: Phòng ngừa và xử lý nợ xấu luôn là vấn đề được đặt lên hàng đầu
nhằm trong sạch bảng tổng kết tài sản cũng như nâng cao năng lực tài chính của
các NHTM.
Kinh nghiệm các nước cho thấy, để xử lý nợ xấu thành công thì trước hết
phải làm rõ nợ xấu trên cơ sở áp dụng các quy định phân loại nợ chặt chẽ, phù hợp
với thực tế và thông lệ quốc tế. Khi nợ xấu đã được lộ diện, tùy vào tình trạng và
nguyên nhân để xử lý. Thực tế, hai nhóm giải pháp xử lý nợ xấu thường được áp
dụng ở các nước mà các NHTM tại Việt Nam có thể tham khảo là: Trước hết, các
NHTM tự xử lý nợ xấu trên cơ sở sử dụng quỹ dự phòng rủi ro hay tích cực đôn
đốc, xử lý tài sản đảm bảo để thu hồi nợ. Biện pháp này được sử dụng phổ biến, tuy
nhiên không phải ngân hàng nào cũng đủ khả năng tự xử lý nợ xấu do quy mô nợ
xấu vượt quá “tình trạng”sức khỏe cho phép của các NHTM. Vì vậy, các NHTM có
thể thực hiện bán nợ cho công ty mua nợ quốc gia. Điểm chung ở các quốc gia là
các công ty mua nợ đều được thành lập dưới sự hỗ trợ của Chính phủ. Cách thức tổ
chức hoạt động, đối tượng nợ xấu được mua cũng như giá mua nợ xấu đều được
công khai, minh bạch. Với tính chất chuyên môn hóa trong việc xử lý nợ xấu, các
công ty mua nợ sẽ áp dụng các biện pháp cần thiết như thu nợ, xử lý tài sản, chuyển
nợ thành vốn góp…Thành lập công ty quản lý nợ xấu có quyền tịch thu tài sản và
bán đấu giá các tài sản thế chấp và quyền bán các tài sản cầm cố để nộp thuế
thông qua đấu giá. Đảm bảo quá trình xử lý tài sản công khai và duy trì nền kinh tế
thị trường. Xây dựng nền tảng vững chắc và tận dụng hiệu quả hệ thống quản lý
thông tin trong quá trình quản lý và phát mại tài sản.
1.4. Các nghiên cứu về nâng cao chất lượng tín dụng trong ngân hàng thương
mại
35
Bên cạnh việc đem lại lợi nhuận chủ yếu cho các ngân hàng thì hoạt động tín
dụng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Vì vậy việc phát triển mở rộng tín dụng cần đi kèm
với hoạt động giảm thiểu rủi ro linh hoạt trong các ngân hàng. Đây là đề tài được
nhiều luận văn, luận án, tạp chí, sách báo,… đề cập. Có thể kể đến các nghiên cứu
sau đây:
Lê Thị Xuân (2002) đã cho rằng đánh giá hoạt động tín dụng là một trong
những nội dung được quan tâm nhất trong công tác phân tích, đánh giá hoạt động
kinh doanh của các NHTM.
Nguyễn Văn Tuấn (2015), Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân
hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam. Tác giả đã trình bày cơ sở
nghiên cứu lý luận chung, thực trạng hoạt động tín dụng tại ngân hàng từ đó đưa ra
các giải pháp để nâng cao hoạt động tín dụng.
Nguyễn Thị Thu Đông (2012), Nâng cao chất lượng tín dụng tại NHTM cổ
phần Ngoại thương Việt Nam trong quá trình hội nhập. Tác giả đã tập trung nghiên
cứu một cách toàn diện về CLTD của NHTM, phân tích cụ thể cho ngân hàng
thông qua phân tích dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo của ngân hàng.
Tô Ngọc Hưng (2013), Nợ xấu từ các khu vực kinh tế, thực trạng và một số
khuyến nghị chính sách, Kỷ yếu hội thảo kinh tế mùa xuân. Bài nghiên cứu này đã
chỉ ra tổng quan thực trạng nợ xấu hiện nay, đánh giá nợ xấu từ các khu vực kinh tế
và đưa ra các nguyên nhân, khuyến nghị chính sách về xử lý nợ xấu từ các khu vực
kinh tế. Vì nợ xấu cũng là một khía cạnh quan trọng trong chất lượng tín dụng tại
hoạt động của ngân hàng.
Hồ Thị Thu Hương (2012), đã cho rằng khi đánh giá CLTD, cần tiến hành
đánh giá theo các nội dung sau: (1) xem xét cơ cấu các nhóm nợ (cách phân loại
nhóm nợ giống với NHTM), (2) tỷ lệ nợ quá hạn, (3) tỷ lệ nợ xấu, (4) cơ cấu nợ
theo thời gian, theo khách hàng.
Các luận văn trên đã hệ thống các vấn đề cơ bản về tín dụng ngân hàng, thực
trạng, sự phát triển tín dụng tại một số ngân hàng cụ thể. Từ đó rút ra được những
kinh nghiệm, giải pháp để ngân hàng có thể phát triển theo hướng phù hợp với nhu
cầu của khách hàng.
36
1.5. Khoảng trống nghiên cứu
Các công trình nghiên cứu thường tập trung vào nâng cao chất lượng tín
dụng nói chung, giảm tỷ lệ nợ xấu cho ngân hàng chứ chưa nghiên cứu các giải
pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng. Đồng thời các nghiên cứu trên đề cập đến
những giải pháp chung mang tính thời điểm, phạm vi trong một tổ chức cụ thể,
không thể áp dụng hoàn toàn vào các chi nhánh khác. Mỗi tác giả đối với đề tài của
mình đều có những cách làm khác nhau về nội dung, hình thức thể hiện cũng như
định hướng khác nhau,… Vì vậy các giải pháp kiến nghị sẽ rất khó áp dụng vào
thực tế ngân hàng mà tác giả đang nghiên cứu.
Trong bài nghiên cứu tác giả sẽ lấy số liệu cụ thể từ báo cáo thực tế tại chi
nhánh từ đó tìm hiểu những hạn chế và nguyên nhân để đưa ra các giải pháp cụ thể,
mang tính khả thi cao và phù hợp với khả năng của chi nhánh. Agribank chi nhánh
tỉnh Lâm Đồng hiện tại có số lượng giao dịch lớn, khách hàng đa dạng, chính vì
vậy đề tài nghiên cứu sẽ xem xét việc quản lý tín dụng sau cho vay như thế nào,
ngoài việc mở rộng tín dụng phải đi kèm với nâng cao trình độ quản lý và kiểm tra
kiểm soát để đảm bảo chất lượng tín dụng, hạn chế tối đa nợ quá hạn nợ xấu.
Kết luận chương 1
Tín dụng là hoạt động quan trọng, tạo ra thu nhập chủ yếu cho các NHTM,
vì vậy nâng cao chất lượng tín dụng trở thành một nội dung quan trọng trong toàn
bộ hoạt động kinh doanh của NHTM.
Nội dung của chương này đã đề cập một số lý luận cơ bản về chất lượng tín
dụng của NHTM, đồng thời xác định các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng, các
nhân tố tác động đến chất lượng tín dụng của NHTM. Tham khảo các kinh nghiệm
trong nâng cao chất lượng tín dụng của các NHTM trên thế giới và của các NHTM
tại Việt Nam, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho Agribank chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng để nghiên cứu và vận dụng nhằm nâng cao chất lượng tín dụng.
37
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN
HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI
NHÁNH LÂM ĐỒNG
2.1. Khái quát chung về Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn
Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Lâm Đồng:
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển
Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng được thành lập vào ngày 26/3/1988 của
Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính Phủ). Trải qua 35 năm hình thành, khắc phục
mọi khó khăn trong hoạt động để phát triển, Agribank Lâm Đồng đã trưởng thành
vượt bậc và giữ vị trí dẫn đầu trong hoạt động ngân hàng thương mại trên địa bàn
tỉnh Lâm Đồng cả về mạng lưới và thị phần hoạt động. Chi nhánh đã từng bước
khẳng định những thế mạnh của mình trong lĩnh vực hoạt động ngân hàng trên địa
bàn tỉnh, đã gặt hái nhiều thành công, đưa Chi nhánh trở thành đơn vị chủ đạo và
chủ lực trong hoạt động ngân hàng thương mại trên địa bàn Lâm Đồng, đi đầu
trong thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, của Nhà nước trong từng thời
kỳ, nhất là việc thực hiện các chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp,
nông thôn và là người bạn đồng hành thân thiết của bà con nông dân trong tỉnh.
2.1.2. Cơ cấu tổ chức và quản lý của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng
Tên giao dịch: Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt Nam
(Agribank) Chi nhánh tỉnh Lâm Đồng.
Địa chỉ: 23 Trần Phú, phường 3, thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng.
Cơ cấu tổ chức: Tính đến thời điểm hiện tại Chi nhánh có 7 chi nhánh loại 2
và 01 phòng giao dịch trực thuộc, bao gồm: Đà Lạt, Lạc Dương, Đức Trọng, Đơn
Dương, Lâm Hà, Lộc Phát, Đam Rông và phòng giao dịch Hòa Bình.
Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng vừa đóng vai trò là đầu não trong hoạt
động chỉ đạo chủ trương, vừa là đơn vị trực tiếp kinh doanh. Tại hội sở Agribank
chi nhánh tỉnh Lâm Đồng có 08 phòng chuyên môn nghiệp vụ như sau:
- Phòng Kế hoạch Nguồn vốn;
- Phòng Khách hàng Doanh nghiệp;
38
- Phòng Khách hàng Hộ sản xuất và Cá nhân;
- Phòng Kế toán – Ngân Quỹ;
- Phòng Điện toán;
- Phòng Dịch vụ - Marketing;
- Phòng Tổng hợp;
- Phòng Kiểm tra – Kiểm soát nội bộ.
Về đội ngũ nhân viên: Tổng số cán bộ nhân viên toàn chi nhánh tính đến thời
điểm 31/12/2021 là 286 người, trong đó nam là 128 người, chiếm tỷ lệ 44,76%.
2.1.3. Thuận lợi và khó khăn của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng trong
hoạt động kinh doanh và hoạt động tín dụng
Hoạt động ngân hàng là một mắt xích quan trọng, vận động nhịp nhàng với
nền kinh tế. Cùng với sự chuyển đổi cơ chế của đất nước, hệ thống ngân hàng cũng
chuyển mình cho phù hợp với sự đổi mới đó, kiềm chế lạm phát, ổn định lưu lượng
tiền, đóng góp tích cực cho việc phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp hoá,
hiện đại hoá đất nước, mở rộng quan hệ kinh tế với các nước trong khu vực và quốc
tế.
Về địa bàn hoạt động kinh doanh của chi nhánh: Trụ sở của chi nhánh đặt tại địa
chỉ 23 Trần Phú, phường 3, thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng nằm trong khu vực
trung tâm của thành phố, là khu vực dân cư tập trung đông đúc, nhộn nhịp. Trong
thời gian qua, Lâm Đồng là một trong những địa bàn có tốc độ tăng trưởng kinh tế
nhanh trên toàn quốc. Tốc độ đầu tư đổi mới sản xuất và đầu tư xây dựng cơ bản
tăng mạnh trong những năm gần đây. Vì thế, nhu cầu vốn nói chung và nhu cầu vay
vốn Ngân hàng nói riêng của các doanh nghiệp và cá nhân là khá lớn. Điều này là
một yếu tố thuận lợi cho hoạt động của chi nhánh khi muốn mở rộng, tăng trưởng
tín dụng. Đây là một yếu tố thuận lợi cho việc triển khai các dịch vụ ngân hàng
hiện đại; nâng cao khả năng huy động vốn nhàn rỗi trong dân cư cũng như các
khoản tiền gửi tiết kiệm.
Tuy nhiên ngoài yếu tố thuận lợi thì cũng có những khó khăn do địa bàn tỉnh
Lâm Đồng nói chung và thành phố Đà Lạt nói riêng cũng là nơi tập trung khá nhiều
39
các TCTD. Các Ngân hàng cạnh tranh nhau rất quyết liệt trong việc đưa ra các mức
lãi suất hấp dẫn, loại hình dịch vụ mới... Để hoạt động có hiệu quả và thắng được
trong cạnh tranh thì đòi hỏi Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng cần phải có được
chất lượng dịch vụ tốt, đa dạng đáp ứng được nhu cầu của khách hàng. Khi đó chi
nhánh mới có thể phát triển, phấn đấu là chi nhánh đi đầu trong hệ thống của
Agribank.
Cán bộ ngân hàng: Đa phần tuổi còn rất trẻ nên có lòng nhiệt huyết, rất năng động,
say mê với công việc. Đội ngũ cán bộ tín dụng được chi nhánh tuyển dụng đều có ít
nhất 2 năm kinh nghiệm tín dụng và có trình độ đại học trở lên, vì vậy rất dễ dàng
cho việc học hỏi kiến thức và đào tạo chuyên sâu trong nghiệp vụ. Tuy nhiên, do
được tuyển từ nhiều ngân hàng nên khi CBTD sang chi nhánh làm việc mang theo
văn hóa của môi trường cũ nên thiếu sự đồng bộ về văn hóa, phong cách làm việc.
Chi nhánh cần có những buổi đào tạo hội nhập chuyên sâu và nâng cao hơn nữa
trình độ, chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ chi nhánh.
2.2. Tình hình hoạt động kinh doanh của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng
Bảng 2.1: Hoạt động kinh doanh của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng từ
năm 2019 – 2021
Đơn vị tính: Triệu đồng; %
Chỉ tiêu 2019 2020 2021
Nguồn vốn huy động 10.052.463 11.680.178 13.821.209
Tổng dư nợ 14.973.690 16.310.728 18.341.675
Thu dịch vụ 45.886 57.249 66.040
Nợ xấu nội bảng 0,26% 0,12% 0,10%
Thu – chi (chưa lương) 436.066 574.493 543.937
(Nguồn: Báo cáo tài chính Agribank Lâm Đồng)
Về hoạt động huy động vốn: Chi nhánh luôn nỗ lực tìm kiếm và áp dụng các
40
biện pháp huy động vốn hiệu quả. Nằm trên địa bàn có nhiều NHTM cùng hoạt
động nên các NHTM cạnh tranh gay gắt bằng việc đưa ra các mức lãi suất hấp dẫn.
Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng vẫn là NHTM nắm giữ thị phần huy động vốn
lớn nhất trên địa bàn, mặc dù có suy giảm tại một số thời điểm do bị ảnh hưởng bởi
đại dịch Covid – 19, tuy nhiên kết thúc năm 2021 toàn Chi nhánh đã hoàn thành
vượt mức hơn 250% kế hoạch Trụ sở chính giao.
Ngân hàng luôn chủ động trong việc đào tạo đội ngũ giao dịch, là bộ mặt
trực tiếp của ngân hàng khi khách hàng đến gửi tiền, tạo ra dịch vụ thân thiện, tiện
ích, phục vụ khách hàng một cách tốt nhất, giao chỉ tiêu huy động đến từng cán bộ
và có mức đãi ngộ xứng đáng với những cán bộ có hiệu quả kinh doanh cao, nhờ
vậy mà nguồn vốn của ngân hàng ngày càng tăng trưởng mạnh góp phần tăng hiệu
quả kinh doanh của toàn chi nhánh.
Từ năm 2019 – 2021 nguồn vốn huy động của ngân hàng tăng trưởng tốt.
Nhìn chung nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi trong nền kinh tế có xu hướng tăng do
nhu cầu đầu tư vốn mở rộng sản xuất kinh doanh bị hạn chế, Chính phủ chủ trương
đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, thị trường bất động sản nóng ở các khu vực
Lạc Dương, Lâm Hà, nhiều người dân bán đất làm tăng lượng lớn tiền nhàn rỗi tạm
thời; nguồn vốn huy động năm 2021 là 13.821 tỷ đồng, tăng 37,5% so với năm
2019.
Chi nhánh thường xuyên chỉ đạo chú trọng xây dựng văn hóa giao dịch với
khách hàng, vui lòng khách đến vừa lòng khách đi, phát động nhiều cuộc thi đua
huy động vốn, bằng các biện pháp tiếp thị khách hàng mới, phát triển khách hàng
truyền thống bằng biện pháp áp dụng lãi suất linh hoạt và hợp lý, tặng quà trong
các chương trình khuyến mãi,…. đảm bảo các thao tác thực hiện nhanh, chính xác
và an toàn cho khách hàng.
Về hoạt động tín dụng: Kinh tế xã hội trong nước còn nhiều khó khăn, thách
thức do chịu ảnh hưởng chung của đại dịch Covid-19 đã tác động tiêu cực và ảnh
hưởng không nhỏ đến hoạt động sản xuất kinh doanh và đời sống nhân dân. Tuy
nhiên dưới sự chỉ đạo sát sao của ban lãnh đạo cùng sự đồng lòng trong công việc
41
của cán bộ nhân viên toàn Chi nhánh đã hoàn thành vượt mức chỉ tiêu đã đề ra.
Tổng dư nợ từ năm 2019 đến năm 2021 đều tăng trưởng tốt, hoàn thành kế hoạch
đã đề ra. Đến 31/12/2021 tổng dư nợ toàn Chi nhánh đạt 18.342 tỷ đồng, tăng 2.031
tỷ đồng so với năm 2020.
Chi nhánh thường xuyên theo dõi chỉ đạo triển khai các chương trình tín
dụng ưu đãi như: tài trợ khách hàng xuất nhập khẩu, các doanh nghiệp nhỏ và vừa,
cho vay tiêu dùng lãi suất ưu đãi đối với khách hàng cá nhân khu vực đô thị,… Áp
dụng lãi suất cho vay linh hoạt, chủ động giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ tháo gỡ
khó khăn cho khách hàng góp phần ổn định phát triển kinh tế xã hội, thực hiện việc
cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ, giúp giảm bớt áp lực
khó khăn về tài chính cho khách hàng.
Nợ xấu nội bảng: Kết thúc năm 2021, nợ xấu toàn Chi nhánh là 18,9 tỷ đồng
tương ứng 0,12%, giảm 0,2% so với năm 2020 và 0,16% so với 2019. Chi nhánh
luôn bám sát khách hàng, thường xuyên tổ chức kiểm tra, giám sát, đánh giá lại tình
hình hoạt động kinh doanh của khách hàng, phân tích nguyên nhân, tích cực triển
khai các biện pháp đôn đốc thu hồi nợ gốc, lãi đúng hạn tránh phát sinh nợ xấu.
2.3. Thực trạng chất lượng tín dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng
2.3.1. Cơ cấu dư nợ cho vay theo kỳ hạn
Bảng 2.2: Cơ cấu dư nợ theo thời gian
Đơn vị tính: Tỷ đồng
2019 2020 2021 Chỉ tiêu Giá trị Tỷ lệ (%) Giá trị Tỷ lệ (%) Giá trị Tỷ lệ (%)
Ngắn hạn 6.682,5 44,63 7.646 46,88 9.302,4 50,72
Trung hạn 6.852 45,76 6.999 42,91 7.123,6 38,83
Dài hạn 1.439,5 9,61 1.666 10,21 1.916 10,45
Tổng 14.9734 100 16.311 100 18.342 100
(Nguồn: Báo cáo tài chính Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng)
42
Qua bảng 2.4 có thể nhận thấy rõ cơ cấu dư nợ tín dụng tại Agribank chi
nhánh tỉnh Lâm Đồng. Cơ cấu dư nợ chia ra làm 3 loại kỳ hạn: ngắn hạn, trung hạn
và dài hạn trong đó dư nợ trung và dài hạn luôn được chi nhánh quan tâm và cơ cấu
trong tổng dư nợ toàn chi nhánh.
Biểu đồ 2.1: Biểu đồ cơ cấu dư nợ tín dụng theo kỳ hạn vay vốn
Nguồn: Báo cáo tài chính Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng
Dư nợ tín dụng ngắn hạn từ năm 2019 - 2021 liên tục tăng trưởng mạnh qua
các năm (6.682,2 tỷ đồng năm 2019 chiếm 44,63% tổng dư nợ tín dụng lên 9.302,1
tỷ đồng năm 2021 chiếm 50,72% tổng dư nợ tín dụng) chứng tỏ Agribank Lâm
Đồng đã chú trọng công tác cơ cấu lãi suất nhằm cải thiện lãi suất đầu ra, đầu vào
nhằm thực hiện kế hoạch tài chính được giao. Đồng thời chi nhánh cũng thực hiện
tốt việc marketing, phục vụ tốt khách hàng sẵn có, mở rộng tìm kiếm khách hàng
mới. Thực hiện chính sách khách hàng trên cơ sở các chỉ tiêu phân loại đánh giá
khách hàng, xây dựng và thực hiện cho vay theo hợp đồng khung, hợp đồng hạn
mức tín dụng thường xuyên, giảm thiểu hồ sơ thủ tục vay vốn nhưng vẫn đảm bảo
an toàn tín dụng, áp dụng nhiều hình thức cho vay linh hoạt cải tiến và nâng cao
chất lượng giao dịch. Cho vay ngắn hạn chủ yếu là vay hạn mức của các doanh
nghiệp vừa và nhỏ để bổ sung vốn lưu động phục vụ hoạt động sản xuất kinh
doanh. Cho vay ngắn hạn thường ít rủi ro hơn do thời gian vay vốn ngắn, tình hình
kinh doanh ít biến động, dễ kiểm soát tài chính của khách hàng. Bên cạnh đó nguồn
vốn huy động từ ngắn hạn cũng dồi dào hơn nguồn vốn huy động từ trung, dài hạn.
43
Tuy nhiên rủi ro thấp đi đôi với lợi nhuận mang lại từ hoạt động cho vay ngắn hạn
sẽ thấp hơn cho vay trung, dài hạn do lãi suất rẻ hơn.
Dư nợ trung, dài hạn các năm thường chiếm một tỷ lệ tương đương so với
tổng dư nợ, tuy nhiên tỷ trọng dư nợ trung, dài hạn có xu hướng giảm dần qua các
năm. Năm 2021 dư nợ trung dài hạn là 9.039,6 tỷ đồng chiếm khoảng 49,28% so
với tổng dư nợ. Tỷ lệ cho vay ngắn hạn có xu hướng tăng và tỷ lệ cho vay trung dài
hạn giảm xuống. Nguyên nhân do thực hiện chủ trương tháo gỡ khó khăn cho
khách hàng bị ảnh hưởng bởi dich bệnh Covid-19, Chi nhánh đã liên tục triển khai
nhiều chương trình giảm lãi suất cho vay để chia sẻ khó khăn với khách hàng. Để
đảm bảo an toàn nguồn vốn thanh toán, thu được lợi nhuận tối đa trong hoạt động
tín dụng, chi nhánh cần lập và theo dõi các chỉ tiêu kế hoạch kinh doanh sử dụng
vốn theo thời gian phù hợp, cân đối với thời gian của nguồn vốn huy động được.
2.3.2. Cơ cấu dư nợ tín dụng theo thành phần kinh tế
Bảng 2.3: Cơ cấu dư nợ tín dụng theo thành phần kinh tế tại Agribank chi
nhánh tỉnh Lâm Đồng từ năm 2019 – 2021
Đơn vị tính: Tỷ đồng
2019 2020 2021
Chỉ tiêu Tỷ lệ Tỷ lệ Tỷ lệ Giá trị Giá trị Giá trị (%) (%) (%)
Doanh 2.612,7 17,45 2.933,4 17,98 3.458 18,85 nghiệp
Cá nhân 12.361,3 82,55 13.377,6 82,02 14.884 81,15
Tổng 14.973 100 16.311 100 18.342 100
Nguồn: Báo cáo tài chính Agribank Lâm Đồng
Thông qua việc xem xét cơ cấu tín dụng theo thành phần kinh tế để thấy
được tỷ trọng cho vay của ngân hàng đối với thành phần kinh tế nào chiếm vị trí
chủ đạo, từ đó đánh giá được xu hướng phát triển tín dụng của ngân hàng sẽ làm
44
tăng đáng kể chất lượng tín dụng của chi nhánh. Cơ cấu dư nợ theo thành phần
kinh tế của chi nhánh khá đa dạng.
Tỷ trọng dư nợ của pháp nhân trên tổng dư nợ chiếm 17,45% trong năm
2019, 17,98% trong năm 2020 thì đến năm 2021 dư nợ của các pháp nhân đã tăng
lên tới tỷ trọng 18,85% trên tổng dư nợ. Các pháp nhân được chi nhánh đầu tư đa
phần là các doanh nghiệp làm ăn tốt, có uy tín trên địa bàn... Các doanh nghiệp này
cũng có quan hệ với rất nhiều ngân hàng khác. Tuy nhiên chi nhánh luôn dành sự
chăm sóc đặc biệt với dịch vụ tốt nhất để có thể giữ chân khách hàng, có cơ chế
riêng về lãi suất, phí,…với doanh nghiệp làm ăn hiệu quả cao mang lại nguồn lợi
nhuận cho chi nhánh. Tuy nhiên chi nhánh cần cân đối tỷ trọng dư nợ tránh tập
trung quá nhiều vào một số khách hàng sẽ dẫn đến rủi ro tín dụng cao nếu không
kiểm soát được mục đích sử dụng vốn hoặc khi khách hàng không còn sử dụng sản
phẩm dịch vụ của ngân hàng.
Cá nhân và hộ kinh doanh cá thể thì định hướng chung của Agribank nói
chung và Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng là phục vụ nông nghiệp nông thôn
nên chi nhánh rất chú trọng đến cho vay đối với các đối tượng là cá nhân, hộ kinh
doanh. Năm 2021 dư nợ của cá nhân và hộ kinh doanh đều tăng về số tương đối và
tuyệt đối, do chính sách chung của nhà nước và Agribank, hạn chế tỷ trọng dư nợ
cho vay với lĩnh vực bất động sản tăng tỷ trọng dư nợ vay sản xuất kinh doanh, sản
xuất nông nghiệp.
2.3.3. Quy mô tín dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng
Hoạt động tín dụng của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng đã đạt được
những kết quả về quy mô và tốc độ tăng trưởng về dư nợ cho vay với nền kinh tế.
Tuy nhiên chất lượng tín dụng của chi nhánh đang có dấu hiệu suy giảm. Nguyên
nhân khách quan một phần do ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 và sau khi Thông
tư 03 hết hiệu lực, một số khách hàng chậm khôi phục hoạt động sản xuất kinh
doanh hoặc có khả năng không khôi phục được dẫn đến giải thể hoặc phá sản sẽ
làm ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng. Chất lượng tín dụng chỉ cao khi quy mô tín
dụng được mở rộng cả về chất lượng và số lượng. Cơ cấu dư nợ như đã phân tích ở
45
trên thì cơ cấu dư nợ theo loại tiền vẫn chủ yếu là VND trong tổng dư nợ của chi
nhánh. Xem xét dư nợ theo kỳ hạn thì tỷ trọng dư nợ ngắn hạn và trung dài hạn
luôn ngang nhau trên tổng dư nợ của toàn chi nhánh. Ban lãnh đạo chi nhánh cũng
mở các lớp đào tạo ngay tại chi nhánh để đào tạo về cách thẩm định dự án kinh
doanh do CBTD chi nhánh chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc thẩm định món
vay trung dài hạn do tính chất phức tạp của món vay. Các loại hình cho vay chủ
yếu vẫn tập trung ở các đối tượng cho vay nông nghiệp nông thôn, các loại hình
cho vay khác,… Cho vay để xuất khẩu có rủi ro cao, đó là vì việc xuất khẩu hàng
hoá sang các nước khác còn phụ thuộc nhiều vào quan hệ kinh tế giữa các nước,
vào thị trường, vào tỷ giá. Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng nên mở rộng cho
vay đa dạng hơn nữa các ngành nghề, ưu tiên phát triển kinh tế nông nghiệp nông
thôn. Nhìn chung, các chỉ tiêu phản ánh quy mô tín dụng của chi nhánh đạt kết quả
khá tốt.
2.3.3.1. Chỉ tiêu phản ánh quy mô tín dụng:
Bảng 2.4: Chỉ tiêu phản ánh quy mô tín dụng
Đv tính: Tỷ đồng
Chỉ tiêu 2019 2020 2021
Doanh số cho vay 18.757 19.226,2 22.720
Doanh số thu nợ 17.055 17.889,2 20.689
Dư nợ 14.974 16.311 18.342
12,45 Tốc độ tăng trưởng dư nợ (%) 12,8 8,9
(Nguồn: Báo cáo tài chính Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng)
Hoạt động tín dụng của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng đã đạt được
những kết quả về quy mô và tốc độ tăng trưởng về dư nợ cho vay với nền kinh tế.
Doanh số cho vay tăng trưởng nhanh, đến năm 2021 doanh số cho vay, doanh số
thu nợ và dư nợ đều tăng mạnh. Những chỉ tiêu này cũng phản ánh một phần chất
lượng tín dụng của chi nhánh đang được kiểm soát tốt. Chất lượng tín dụng chỉ cao
khi quy mô tín dụng được mở rộng cả về chất lượng và số lượng. Cơ cấu dư nợ như
đã phân tích ở trên thì cơ cấu dư nợ theo loại tiền vẫn chủ yếu là VND trong tổng
dư nợ của chi nhánh. Xem xét dư nợ theo kỳ hạn thì tỷ trọng dư nợ ngắn hạn và
46
trung dài hạn luôn ngang nhau trên tổng dư nợ của toàn chi nhánh, tỷ lệ cho vay
trung, dài hạn gần đây đã có xu hướng tăng thêm do chi nhánh đã biết chú trọng
đến việc tìm kiếm các khách hàng có dự án đầu tư hiệu quả, phương án kinh doanh
khả thi. Đồng thời ban lãnh đạo chi nhánh cũng mở các lớp đào tạo ngay tại chi
nhánh để đào tạo về cách thẩm định dự án kinh doanh do CBTD chi nhánh chưa có
nhiều kinh nghiệm trong việc thẩm định món vay trung dài hạn do tính chất phức
tạp của món vay. Các loại hình cho vay chủ yếu vẫn tập trung ở các đối tượng cho
vay nông nghiệp nông thôn, các loại hình cho vay tiêu dùng khác,… Cho vay để
xuất khẩu có rủi ro cao, đó là vì việc xuất khẩu hàng hoá sang các nước khác còn
phụ thuộc nhiều vào quan hệ kinh tế giữa các nước, vào thị trường, vào tỷ giá.
Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng nên mở rộng cho vay đa dạng hơn nữa các
ngành nghề, ưu tiên phát triển kinh tế nông nghiệp nông thôn. Nhìn chung, các chỉ
tiêu phản ánh quy mô tín dụng của chi nhánh đạt kết quả khá tốt.
2.3.3.2. Chỉ tiêu hiệu suất sử dụng vốn:
Bảng 2.5: Chỉ tiêu hiệu suất sử dụng vốn
Đv tính : Tỷ đồng
Chỉ tiêu 2019 2020 2021
Tổng dư nợ 14.974 16.311 18.342
Tổng vốn huy động 10.059 11.680 13.821
Hiệu suất sử dụng vốn (%) 148,9 139,6 132,7
(Nguồn: Báo cáo tài chính Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng)
Hiệu quả sử dụng vốn phản ánh cứ một đồng vốn huy động thì có bao nhiêu
đồng được đem đi cho vay. Nhìn trên bảng trên chúng ta có thể nhận thấy hiệu quả
sử dụng vốn của chi nhánh chưa tốt. Chỉ tiêu này thể hiện quy mô hoạt động tín
dụng của ngân hàng. Trong 3 năm qua chỉ tiêu này luôn cao trên 100%, như vậy cứ
một đồng vốn huy động ngân hàng phải đi vay từ ngân hàng cấp trên để đầu tư vào
hoạt động tín dụng trên 100 đồng. Điều này phản ánh quy mô hoạt động tín dụng
của ngân hàng là rất lớn. Tuy nhiên chỉ tiêu này không ổn định. Đây là vấn đề hạn
chế của ngân hàng. Nguyên nhân là do tốc độ tăng của nguồn vốn huy động thấp
hơn tốc độ tăng của tổng dư nợ. Thêm vào đó là đặc điểm kinh tế xã hội của các
47
tỉnh Tây Nguyên luôn thiếu vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh và phát triển
thương mại.
2.3.3.3. Chỉ tiêu nợ xấu:
Bảng 2.6: Chỉ tiêu nợ xấu
Đv tính: Tỷ đồng
Chỉ tiêu 2019 2020 2021
14.974 16.311 18.342 Tổng dư nợ
Nợ nhóm 1 14.807 16.189 18.253
Nợ nhóm 2 130 101 70
Nợ nhóm 3 2 9 6,8
Nợ nhóm 4 5 4 4,7
Nợ nhóm 5 30 7 7,5
Tỷ lệ nợ xấu(%) 0,011 0,007 0,005
(Nguồn: Báo cáo tài chính Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng)
Ngân hàng nào hoạt động kinh doanh cũng gặp phải vấn đề nợ quá hạn, nợ
xấu. Những rủi ro đó gây ra tổn thất cho ngân hàng trên nhiều lĩnh vực mà khó có
thể tránh được. Có thể nói từ thời điểm năm 2019 cho đến cuối năm 2021, chi
nhánh kiểm soát chất lượng tín dụng rất tốt. Dư nợ tăng trưởng cao từ năm 2019
đến năm 2021 nhưng nợ quá hạn và nợ xấu luôn được kiểm soát, nợ xấu luôn duy
trì ở mức dưới 0,1%. Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng tăng trưởng tín dụng
nhanh đồng thời năng lực quản trị rủi ro rất tốt và có nhiều biện pháp để nâng cao
được chất lượng tín dụng. Các đơn vị thường bám sát khách hàng, tổ chức kiểm tra,
giám sát, đánh giá lại tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng,
phân tích nguyên nhân, tích cực triển khai các biện pháp đôn đốc thu hồi nợ gốc lãi
đúng hạn để tránh phát sinh nợ xấu.
Chất lượng tín dụng luôn là mục tiêu được chi nhánh quan tâm hàng đầu, đi
cùng với sự tăng trưởng của tín dụng phải đi đôi với an toàn. Chính vì thế chi
nhánh luôn cần kiểm soát chất lượng tín dụng và đảm bảo an toàn trong việc kinh
doanh.
48
2.3.3.4. Vòng quay vốn tín dụng:
Vòng quay vốn tín dụng cho biết tốc độ chu chuyển tín dụng trong một thời
gian nhất định, cho biết tần suất sử dụng vốn của ngân hàng. Vòng quay vốn tín
dụng càng lớn, chứng tỏ hoạt động tín dụng càng hiệu quả.Về phía khách hàng hệ
số này càng tăng phản ánh tình hình sản xuất kinh doanh của khách hàng ngày càng
tốt, có tình hình tài chính vững chắc, đây là cơ sở để khách hàng thực hiện những
cam kết trên hợp đồng tín dụng. Kỳ luân chuyển vốn tín dụng nhanh nhiều thể hiện
chất lượng tín dụng tốt, tổng số dư nợ trong thời kỳ lớn. Ngược lại thể hiện chất
lượng tín dụng không tốt, thu nợ trong kỳ kém, vốn tín dụng bị đóng băng. Vì vậy,
nó được coi là một trong những chỉ tiêu để đánh giá chất lượng tín dụng.
Vòng quay vốn tín dụng cho biết tốc độ chu chuyển tín dụng trong một thời
gian nhất định, cho biết tần suất sử dụng vốn của Ngân hàng. Vòng quay vốn tín
dụng càng lớn, chứng tỏ hoạt động tín dụng càng hiệu quả.Về phía khách hàng hệ
số này càng tăng phản ánh tình hình sản xuất kinh doanh của khách hàng ngày
càng tốt, có tình hình tài chính vững chắc, đây là cơ sở để khách hàng thực hiện
những cam kết trên hợp đồng tín dụng. Kỳ luân chuyển vốn tín dụng nhanh nhiều
thể hiện chất lượng tín dụng tốt, tổng số dư nợ trong thời kỳ lớn. Ngược lại thể hiện
chất lượng tín dụng không tốt, thu nợ trong kỳ kèm, vốn tín dụng bị đóng băng. Vì
vậy, nó được coi là một trong những chỉ tiêu để đánh giá chất lượng tín dụng.
Bảng 2.7: Vòng quay vốn tín dụng
Đv tính: Tỷ đồng
Chỉ tiêu 2019 2020 2021
17.055 17.889,2 20.689 Doanh số thu nợ
14.974 16.311 18.342 Dư nợ
Tốc độ chu chuyển vốn
= doanh số thu nợ/dư nợ 1,14 1,1 1,12
bq
(Nguồn: Báo cáo tài chính của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng)
49
2.4. Đánh giá thực trạng chất lượng tín dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh
Lâm Đồng
2.4.1. Những kết quả đạt được
Doanh số cho vay và dư nợ trong toàn chi nhánh đã tăng trưởng liên tục từ
năm 2019 đến nay góp phần làm tăng uy tín cũng như quy mô tín dụng của
Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng, tạo niềm tin cho khách hàng, khi sử dụng dịch
vụ của chi nhánh. Thành công này có được được nhờ chi nhánh đã định hướng
đúng mục tiêu, chiến lược đã đề ra.
Cơ cấu cho vay theo đối tượng khách hàng: Các khoản vay được thực hiện
đa dạng với nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác nhau; dư nợ cho vay không quá tập
trung vào một ngành nghề mà tỷ trọng mỗi ngành nghề khá tương đồng giúp giảm
thiểu được rủi ro khi cho vay theo ngành nghề. Về cơ cấu cho vay theo loại tiền:
cho vay chủ yếu vẫn là nội tệ cho các cá nhân và doanh nghiệp trong nước. Có thể
kiểm soát được mục đích sử dụng vốn dễ dàng hơn.
Xây dựng cơ chế lãi suất linh hoạt, bám sát với lãi suất của ngân hàng khác,
nhưng không vượt quá mức lãi suất quy định của NHNN & Agribank. Lãi suất này
còn dựa trên cơ chế lãi suất thoả thuận, áp dụng từng khách hàng là cá nhân, pháp
nhân… và lịch sử tín dụng của họ mà chi nhánh đưa ra các mức lãi suất phù hợp.
Điều này nâng cao khả năng cạnh tranh và mở rộng quy mô tín dụng của chi nhánh.
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, NHNN và của Agribank về các vấn đề về
ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, tháo gỡ khó khăn và tạo điều kiện cho
doanh nghiệp tiếp cận vốn vay. Chi nhánh đã có những chính sách linh hoạt hỗ trợ
vốn cho các doanh nghiệp nhỏ, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông
nghiệp nông thôn, góp phần đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh của nền
kinh tế. Chi nhánh đã triển khai công tác tiếp cận đến từng khách hàng, hướng dẫn
khách hàng lập hồ sơ vay vốn hợp lý, đúng quy định nhằm tạo điều kiện cho khách
hàng hoàn thành các thủ tục xin vay nhanh chóng và thuận lợi. Agribank chi nhánh
tỉnh Lâm Đồng từng bước gắn mình với địa phương qua vai trò tư vấn.
Xây dựng và hoàn thiện chính sách tín dụng linh hoạt, cạnh tranh và có định
hướng rõ ràng theo những mục tiêu chung của ngân hàng. Ưu tiên các khách hàng
50
sản xuất kinh doanh hiệu quả, có tình hình tài chính minh bạch, phương án kinh
doanh khả thi, thường xuyên sử dụng các dịch vụ của ngân hàng, có khối lượng tiền
gửi lớn và tài sản đảm bảo chắc chắn cho khoản vay
Công tác kiểm tra kiểm soát được đẩy mạnh, thực hiện thường xuyên liên tục
thông qua bộ phận kiểm tra độc lập cùng với đội ngũ cán bộ tín dụng có nhiệm vụ
giám sát, kiểm tra các khoản vay. Trong quá trình cho vay, chi nhánh cũng đã thực
hiện việc kiểm tra khách hàng trước, trong và sau khi cho vay. Ngoài ra, chi nhánh
còn xem xét các vấn đề thị trường, sản phẩm tiêu thụ, thu nhập,… của khách hàng
trong phạm vi cho phép.
Tỷ lệ cán bộ tín dụng có trình độ đại học và trên đại học là 90% cán bộ trong
toàn chi nhánh, có tuổi đời còn rất trẻ nên có lòng nhiệt tình, say mê với công việc.
2.4.2. Những tồn tại, hạn chế:
Mặc dù đã đạt được một số kết quả nhưng bên cạnh hoạt động tín dụng của
chi nhánh còn một số hạn chế nhất định:
- Dịch vụ tín dụng chỉ bó hẹp trong một số phạm vi nhất định là cho vay,
trong khi đó các hoạt động khác chưa được chú trọng tiềm ẩn nhiều rủi ro cho ngân
hàng.
- Công tác kiểm soát trong và sau khi cho vay còn lỏng lẻo, mang tính hình
thức, cán bộ tín dụng chưa thực sự chú trọng vào khâu giám sát sau khi giải ngân
và thường không nắm được những thay đổi về tình hình hoạt động kinh doanh, tình
hình tài chính của khách hàng để có những điều chỉnh cho phù hợp, thông tin tín
dụng không được cập nhật đầy đủ, dẫn đến việc thẩm định chất lượng không cao
dẫn đến tỷ lệ nợ xấu tăng nhanh những năm gần đây, phản ánh chất lượng tín dụng
đang có xu hướng bị giảm sút.
- Chất lượng công tác thẩm định và đánh giá phương án kinh doanh chưa cao
vẫn còn nhiều hạn chế. Tại chi nhánh cán bộ tín dụng chưa được phân công một
cách chuyên sâu, một số cán bộ được phân công quản lý số lượng khách hàng rất
lớn. Đây là những khách hàng thuộc nhiều loại hình cũng như nhiều lĩnh vực kinh
doanh khác nhau. Do đó, sự phân chia như vậy chưa hợp lý vì không phát huy được
51
hiệu quả của công tác thẩm định. Nếu mỗi cán bộ tín dụng quản lý một lượng
khách hàng nhất định sẽ giúp họ có thời gian tìm hiểu và giám sát được tốt tình
hình hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng. Trong quá trình phân tích các
thông tin tài chính, công tác thẩm định mới chỉ dừng lại đơn thuần ở việc đánh giá,
so sánh các chỉ tiêu, hệ số kỳ này với kỳ trước. Chứ chưa có được hệ thống chỉ tiêu
trung bình ngành, hay rất khó có được tình hình hoạt động của một đơn vị khác
cùng loại hình để tiến hành so sánh. Nguyên nhân của thực trạng này là tại Việt
Nam chưa có một cơ quan hay văn bản pháp luật nào quy định về vấn đề này.
Trong nhiều trường hợp do hạn chế về thời gian nên nhiều chỉ tiêu cần thiết không
được tính toán.
- Quy trình tín dụng chưa thực sự hoàn thiện, sự phối hợp giữa bộ phận cho
vay với các bộ phận chức năng khác chưa được chặt chẽ, công tác đánh giá hiệu
quả trong hoạt động tín dụng chưa được chú ý đúng mức. Ở nhiều ngân hàng, bộ
phận quản lý tín dụng là chốt chặn cuối cùng để giải ngân vốn ra khỏi ngân hàng,
tức khi giải ngân sẽ qua nhiều bộ phận kiểm soát. Tuy nhiên ở Agribank chi nhánh
tỉnh Lâm Đồng, bộ phận tác nghiệp chỉ làm nhiệm vụ hạch toán mà không soi xét
lại các nội dung hợp lý hợp lệ của hồ sơ đã đủ điều kiện giải ngân như trong thông
báo phê duyệt hay chưa.
- Quy trình nghiệp vụ tín dụng phụ thuộc quá nhiều vào đánh giá chủ quan của
cán bộ tín dụng. Tại chi nhánh để thực hiện một món vay thì cán bộ tín dụng là
người thực hiện tất cả các công đoạn từ a đến z. Cán bộ tín dụng phải thu thập
thông tin về khách hàng vay vốn, phân tích đánh giá khách hàng, kiểm tra tính hợp
lệ, hợp pháp các tài liệu các tài liệu khách hàng cung cấp, phân tích tính khả thi,
khả năng trả nợ của phương án, kiểm tra, phân tích về biện pháp bảo đảm tiền
vay,về tính pháp lý, giá trị và khả năng xử lý tài sản bảo đảm này khi cần thiết. Sau
khi thẩm định về khách hàng vay vốn và các vấn đề liên quan đến phương án dự án
vay vốn, cán bộ tín dụng lập báo cáo thẩm định và đề nghị giải quyết cho vay và là
người chịu trách nhiệm về kết quả phân tích trong báo cáo thẩm định, có ý kiến đề
xuất về việc cho vay hay không, sau đó chuyển toàn bộ hồ sơ kèm theo báo cáo
thẩm định cho lãnh đạo phòng tín dụng. Trường hợp được vay, cán bộ tín dụng sẽ
52
thông báo cho khách hàng để soạn thảo hợp đồng tín dụng, hợp đồng bảo đảm tiền
vay, theo dõi phát tiền vay, theo dõi kiểm tra việc sử dụng vốn vay, xử lý nợ khi
cần thiết. Với quy trình thẩm định như trên thì trách nhiệm của cán bộ tín dụng là
quá lớn và họ sẽ không thực hiện cho vay mà không tránh được mọi khiếm khuyết.
Bởi vì một dự án, một hợp đồng vay vốn liên quan đến rất nhiều lĩnh vực nên cán
bộ tín dụng không phải lúc nào cũng am hiểu hết.
- Thông tin về các khách hàng trong nền kinh tế còn thiếu, ngay cả những
ngành được nhà nước đầu tư, có ít khách hàng công bố thông tin đại chúng, thông
tin về ngành còn thiếu, yếu và thiếu cơ sở dữ liệu cho việc thẩm định khách hàng.
Nguồn thông tin mà ngân hàng cần để đánh giá, phân tích còn thiếu, không kịp thời
và chất lượng không cao. Vì vậy, cán bộ tín dụng thường phải mất rất nhiều thời
gian và công sức để tự đi điều tra trong khi chi phí cho hoạt động này lại rất ít hoặc
không có.
- Trình độ của cán bộ chuyên môn còn có nhiều hạn chế. Đội ngũ cán bộ có
trình độ, nhanh nhẹn, nhiệt tình, hăng hái học hỏi nhưng còn thiếu kinh nghiệm,
không lường hết được rủi ro trong hoạt động kinh doanh trong nền kinh tế thị
trường. Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng còn thiếu cán bộ được đào tạo theo
chuyên ngành chuyên môn kỹ thuật để thẩm định tính khả thi hiệu quả của dự án.
- Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng vẫn chưa có một cơ chế động viên
khuyến khích cán bộ tín dụng, chưa có một cơ chế trách nhiệm rõ ràng, chưa xây
dựng các chỉ tiêu hàng tháng và đánh giá kết quả kinh doanh theo tháng. CBTD
cho vay nhiều hay ít cũng không có một cơ chế khen thưởng, kỷ luật nào vì thế
không có động lực để CBTD cố gắng. Định mức giao cho một cán bộ tín dụng, ví
dụ: 5 tỷ nếu cho vay đến 20 tỷ cũng không được khen thưởng gì, nhưng nếu có
phát sinh nợ quá hạn lại bị chỉ trích, phê bình. Trong khi rõ ràng, khả năng phát
sinh nợ quá hạn của một khoản vay 20 tỷ sẽ lớn hơn nhiều so với món vay 5 tỷ.
Cơ chế thưởng phạt chưa rõ ràng đã làm giảm động lực làm việc cho cán bộ tín
dụng.
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế:
53
Nguyên nhân từ phía khách hàng:
- Số liệu tài chính của doanh nghiệp không trung thực:
Khách hàng cung cấp những thông tin không chính xác, sai lệch với tình hình
thực tế. Do thiếu vốn nên khách hàng tìm mọi cách để vay được vốn Ngân hàng,
khách hàng thường sửa số liệu, cung cấp giấy tờ chứng minh tình hình tài chính,
kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh… không đúng với tình hình thực tế, điều
này gây khó khăn, sai sót cho hoạt động thẩm định tín dụng, dẫn đến việc ra quyết
định tín dụng sai. Chế độ kế toán đã ban hành nhưng phần lớn các doanh nghiệp
thực hiện không nghiêm túc. Khách hàng cung cấp các thông tin về tình hình sản
xuất kinh doanh, về tài chính không đầy đủ, nếu có thì không kịp thời và sai lệch so
với thực tế. Điều này gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát của Ngân
hàng.
- Hạn chế về vốn:
Vốn tự có của các doanh nghiệp thấp. Theo quy định của Agribank thì nếu là
dự án đầu tư mới thì vốn tự có của doanh nghiệp tham gia dự án tối thiếu là 30%
tổng mức vốn đầu tư. Đây là khó khăn đối với phần lớn các doanh nghiệp vì phần
lớn các doanh nghiệp ở Việt Nam chủ yếu là các doanh nghiệp có quy mô vừa và
nhỏ.
- Không đủ tài sản thế chấp hợp pháp:
Đối với các doanh nghiệp có quy mô vốn nhỏ muốn đi vay vốn thì cần phải có
tài sản đảm bảo vốn vay, phòng ngừa rủi ro khi phương án, dự án sản xuất kinh
doanh gặp khó khăn ngoài dự kiến, hoạt động tín dụng không có hiệu quả. Trong
khi đó các doanh nghiệp này thường có nguồn vốn tự có thấp, phần lớn là nguồn đi
vay, tài sản đảm bảo không đủ đảm bảo cho khoản vay nên khó tiếp cận được
nguồn vốn ngân hàng.
- Năng lực quản lý còn hạn chế:
Trong nền kinh tế thị trường có rất nhiều cơ hội kinh doanh cũng như có rất
nhiều rủi ro, môi trường kinh doanh luôn đầy tính cạnh tranh. điều này đỏi hỏi năng
lực quản lý của các doanh nghiệp phải cao, thích ứng được với những biến đổi của
54
môi trường kinh tế khi tham gia vào nền kinh tế thị trường. Năng lực của các doanh
nghiệp thể hiện ở các phương án kinh doanh khả thi dựa trên cơ sở khoa học, thông
tin đầy đủ, phân tích đánh giá dự án một cách chính xác. Điều này làm ảnh hưởng
đến quyết định cho vay của ngân hàng. Khả năng sử dụng vốn kém hiệu quả của
doanh nghiệp sẽ ảnh hưởng xấu tới chất lượng khoản vay.
Nguyên nhân từ phía ngân hàng:
- Về trình độ cán bộ tín dụng:
Mặc dù chi nhánh luôn quan tâm tới việc đào tạo đội ngũ cán bộ tín dụng, ngay
trong việc tuyển dụng cán bộ tín dụng cũng đặt ra yêu cầu trình độ đại học, đã qua
công tác tín dụng ở Ngân hàng khác, hiểu biết về các ngành kinh tế khác. Song điều
bất cập xảy ra là trình độ bằng cấp thì nhiều song việc áp dụng vào thực tế công việc
lại đòi hỏi phải năng động, nhanh nhạy đòi hỏi cán bộ tín dụng phải có năng lực quản
lý, trình độ, kiến thức thực tế để có thể lường trước được những rủi ro có thể xảy ra.
Thực tế tại Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng, do đa phần CBTD còn trẻ nên chưa
có bề dày kinh nghiệm trong vấn đề kiểm tra theo dõi chặt chẽ món vay dẫn đến đơn
vị sử dụng vốn sai mục đích, do vậy khi đến hạn không trả được nợ phải chuyển qua
nợ quá hạn.
- Công tác thu nhập thông tin:
Thường dựa và số liệu do khách hàng cung cấp và cũng có tham khảo thêm
một số thông tin thu thập từ bên ngoài. Nhưng nhiều khi công tác này chưa tốt, dẫn
đến việc đánh giá không đúng hiệu quả của dự án cũng như khả năng thực tế của
khách hàng.
- Công tác kiểm tra giám sát:
Các CBTD sau khi giải ngân thường không chú trọng vào việc kiểm tra mục
đích sử dụng vốn vay mà thường tập trung tiếp tục đi tìm kiếm khách hàng mới.
Do đó việc kiểm tra, giám sát khách hàng sau giải ngân đôi khi còn mang tính hình
thức, không phát hiện kịp thời những sai phạm hoặc có phát hiện nhưng chưa có
biện pháp xử lý hữu hiệu. Đó cũng là nguyên nhân gây phát sinh nợ quá hạn.
- Xét về hoạt động Marketing Ngân hàng:
55
Ngân hàng chủ yếu chỉ tập trung vào các hoạt động bề nổi như quảng cáo,
khuyếch trương, còn việc vận dụng Marketing nhằm nghiên cứu khách hàng, xác
định thị trường mục tiêu, định vị hình ảnh, nâng cấp chất lượng dịch vụ, còn chưa
tốt. Chi nhánh cũng chưa có những biện pháp tích cực để lôi kéo khách hàng.
- Chính sách đãi ngộ nhân viên:
Chi nhánh chưa có chế độ đãi ngộ, thưởng phạt hợp lý đối với các cán bộ ở
các vị trí khác nhau và cường độ làm việc khác nhau. Điều này dẫn đến hiện
tượng có một số cán bộ tín dụng ngại cho vay, sợ trách nhiệm và chưa tâm huyết
với công việc.
Nguyên nhân khác:
- Ảnh hưởng của môi trường kinh doanh: Môi trường kinh doanh là vấn đề
muôn thuở tại Việt Nam. Đó là sự can thiệp quá mức của các cơ quan quản lý nhà
nước vào hoạt động kinh tế, đặc biệt cách thức quản lý mang tính chất hành chính.
Các văn bản luật ban hành chồng chéo, chưa cụ thể rõ ràng, gây khó khăn cho hoạt
động của các doanh nghiệp. Hoạt động huy động vốn khó khăn hơn trước nhiều do
cuộc cạnh tranh tăng lãi suất giữa các ngân hàng trong nước làm lãi suất huy động
liên tục tăng cao, trong khi đó lãi suất cho vay lãi không biến động nhiều làm cho
lợi nhuận của toàn hệ thống ngân hàng và chi nhánh giảm. Môi trường kinh doanh
của các tổ chức tín dụng trong đó các NHTM còn thiếu nhiều yếu tố như: hệ thống
văn bản pháp luật nhà nước đang được hình thành nhưng chưa đồng bộ, thậm chí
có khi chồng chéo. Hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng chưa thực sự
độc lập, đôi khi còn chịu những tác động của phương pháp quản lý bằng mệnh lệnh
hành chính làm cho tín dụng kém hiệu quả. Các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh
kém hiệu quả, khả năng tự vay vốn bị hạn chế, dẫn đến vốn để đầu tư chiều sâu, mở
rộng bị thu hẹp, thiếu thị trường tiêu thụ trong điều kiện cạnh tranh gay gắt, khiến
cho tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp gặp khó khăn trong cả khâu
sản xuất lẫn tiêu thụ hàng hoá, ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình tài chính của
doanh nghiệp và khả năng trả nợ vốn vay ngân hàng. Bên cạnh đó, sản xuất kinh
doanh trong nước phải cạnh tranh gay gắt với hàng lậu và hàng nhập ngoại, các
56
doanh nghiệp chậm thích nghi với cơ chế thị trường, việc chuyển hướng về điều
chỉnh phương án sản xuất kinh doanh không theo kịp sự thay đổi của cơ chế và
chính sách vĩ mô. Vì vậy một số doanh nghiệp và ngành sản xuất kinh doanh gặp
khó khăn hàng hoá vật tư bị tồn kho, thua lỗ, mất khả năng thanh toán, làm phát
sinh nợ khó đòi.
- Môi trường pháp lý: Môi trường pháp lý cho kinh doanh tín dụng của ngân
hàng chưa đầy đủ, đồng bộ. Một số văn bản pháp lý có liên quan tới vấn đề thế
chấp vốn vay ngân hàng, ở khía cạnh này hay khía cạnh khác quy định chưa đồng
bộ, đầy đủ, nhất là thiếu các văn bản hướng dẫn, hoặc có hướng dẫn nhưng chưa
phù hợp, nên quá trình thực hiện còn gặp nhiều khó khăn.
Kết luận chương 2
Từ kết quả hoạt động của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng giai đoạn
2019-2021, chương 2 của luận văn đã phân tích và đánh giá hiệu quả các hoạt động
cơ bản của Chi nhánh. Nhìn chung hoạt động của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng đều đạt được kết quả khả quan thể hiện ở tốc độ tăng trưởng hàng năm rất
cao.
Về thực trạng chất lượng tín dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng,
nội dung chương này đã đi sâu phân tích về thực trạng tín dụng về quy mô, cơ cấu
tín dụng và thông qua các chỉ tiêu để đánh giá cụ thể chất lượng tín dụng, từ đó rút
ra những kết quả đạt được, những tồn tại hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại
hạn chế đó. Đây là những mặt tồn tại hạn chế cần khắc phục, nội dung chương này
đã đưa ra các nguyên nhân cụ thể là cơ sở để luận văn tiếp tục nghiên cứu và đề
xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh
Lâm Đồng.
57
CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT
TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH TỈNH LÂM ĐỒNG
3.1. Định hướng hoạt động tín dụng của hệ thống Agribank
Trong những năm qua, so với các ngân hàng thương mại khác trong khu vực,
thị phần các dịch vụ của Agribank liên tục tăng đều qua các năm. Sự cạnh tranh
giữa các ngân hàng trở nên quyết liệt hơn, nguồn vốn nhàn rỗi trong các doanh
nghiệp giảm dần, yêu cầu của khách hàng ngày càng cao hơn. Do đó, trong thời
gian tới ngân hàng đã đề ra phương hướng hoạt động tín dụng đến giai đoạn 2022
là tích cực tăng trưởng tín dụng trên cơ sở:
- Duy trì được đà tăng trưởng tín dụng của các năm trước, đặc biệt là tín dụng
nông nghiệp nông thôn.
- Mở rộng đối tượng khách hàng, hướng đến các khách hàng lớn thuộc các
thành phần kinh tế. Tăng dư nợ cho vay khách hàng là cá nhân, hộ gia đình, tập
trung vốn cho vay đối với các doanh nghiệp thuộc các ngành có tiềm lực tài chính,
sản xuất kinh doanh hiệu quả (điện lực, dịch vụ, xuất nhập khẩu, xăng dầu, giáo
dục,…), cương quyết thu hẹp dư nợ, thậm chí ngừng quan hệ tín dụng các doanh
nghiệp kinh doanh kém hiệu quả, thua lỗ.
- Tăng cường công tác tiếp thị, xây dựng thương hiệu, đặc biệt chú ý quy
trình chăm sóc, lôi kéo khách hàng, tận dụng thị trường mới, cơ hội mới, duy trì
mối quan hệ khách hàng bền chặt hướng tới các phân khúc thị trường tiềm năng,
cung cấp nhiều hơn nữa cho khách hàng các dịch vụ ngân hàng trong tương lai như:
thanh toán bằng thẻ, quản lý tài sản cho khách hàng,...
- Áp dụng mức lãi suất cho vay và phí dịch vụ tín dụng linh hoạt trong giới
hạn cho phép của Agribank đối với từng khách hàng cụ thể.
- Thực hiện các hoạt động đào tạo nâng cao trình độ cán bộ công nhân viên
cho toàn chi nhánh cả về nghiệp vụ, chuyên môn và tác phong tạo ra ưu thế cạnh
tranh bằng “chất lượng nguồn nhân lực”.
- Làm cho hoạt động tín dụng thích nghi nhanh với cơ chế thị trường, đa dạng
58
hoá hoạt động tín dụng vì mục tiêu lợi nhuận trên cơ sở tiết kiệm chi phí và giảm
thiểu rủi ro trong khuôn khổ pháp luật quy định, góp phần kiềm chế lạm phát, tăng
trưởng kinh tế ổn định tiền tệ, thực hiện tốt chính sách tiền tệ tín dụng.
- Từng bước hiện đại hoá quá trình nghiệp vụ tín dụng, trên cơ sở đổi mới
công nghệ ngân hàng, tạo tiền đề đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế với chất
lượng tốt, góp phần đắc lực vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước,
từng bước quốc tế hoá hoạt động ngân hàng, hội nhập với cộng đồng và tài chính
tiền tệ quốc tế.
- Từng bước hoàn thiện hệ thống tổ chức bộ máy và phương thức điều hành,
nâng cao trình độ nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ tín dụng và kiến thức chuyên môn
nghiệp vụ, pháp luật, trình độ tin học và ngoại ngữ, rèn luyện phẩm chất và phong
cách, đáp ứng đòi hỏi của hoạt động tín dụng trong thời kỳ mới. Cần giao trách
nhiệm cụ thể, rõ ràng xử phạt nghiêm minh nhưng cũng phải quan tâm hơn nữa đến
quyền lợi của cán bộ tín dụng một cách thỏa đáng.
- Nâng cao công tác giám sát tín dụng, quản lý rủi ro, sớm phát hiện xử lý nợ
có vấn đề, nợ xấu, chú trọng hơn nữa chất lượng hoạt động kiểm toán trước, trong,
sau,… mọi hoạt động nghiệp vụ, tránh tình trạng chạy theo xử lý hậu quả đã rồi,
ngăn chặn rủi ro trong mọi hoạt động.
Những năm tiếp theo là những năm được dự báo là khó khăn với nền kinh tế
Việt Nam, chủ trương của Chính phủ là phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa
và chính sách tiền tệ trong việc huy động, sử dụng các nguồn lực cho phát triển
kinh tế, đồng thời bảo đảm kiềm chế lạm phát, tăng tính ổn định kinh tế vĩ mô.
3.2. Định hướng chất lượng tín dụng của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng
Ban giám đốc Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng đưa ra những kế hoạch,
mục tiêu phát triển chất lượng tín dụng năm 2022 cụ thể như sau:
+ Nguồn vốn huy động: tăng từ 8% trở lên so với đầu năm;
+ Dư nợ: tăng từ 10% so với đầu năm;
+ Nợ xấu (theo TT02): ≤ 0,4%;
59
+ Thu dịch vụ ngoài tín dụng: tăng từ 5% trở lên so với thực hiện năm 2021;
+ Chênh lệnh lãi suất đầu vào: duy trì ở mức 3 - 3,5%;
+ Tài chính: tăng từ 5% trở lên so với thực hiện năm 2021, đảm bảo thu nhập
người lao động đạt tối đa theo định hướng của Agribank.
Định hướng hoạt động kinh doanh trong thời gian tới :
- Giữ vững chất lượng tín dụng là nhiệm vụ hàng đầu của cả năm 2022. Tăng
trưởng tín dụng đi đôi với chất lượng tín dụng, đảm bảo an toàn, hiệu quả vốn đầu
tư, phù hợp với quy mô, khả năng quản lý của từng đơn vị. Tiếp tục tập trung đầu
tư tín dụng cho các lĩnh vực ưu tiên; đẩy mạnh cho vay khách hàng pháp nhân, cho
vay qua tổ vay vốn và cho vay qua các chuỗi liên kết.
- Tiếp tục xem công tác nguồn vốn là nhiệm vụ trọng tâm, giữ ổn định và tăng
trưởng nguồn vốn ngay từ đầu năm, tiếp tục phấn đấu tăng tỷ trọng nguồn tiền gửi
không kỳ hạn.
- Tạo bước đột phá trong phát triển sản phẩm dịch vụ; tập trung phát triển các
sản phẩm dịch vụ, nhất là các sản phẩm dịch vụ tiềm năng, thế mạnh như ngân
hàng điện tử; đẩy mạnh phát triển các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt,
trong đó chú trọng phát triển ở địa bàn nông thôn; nâng cao chất lượng hoạt động
tuyên truyền, tiếp thị; giữ vững, cải thiện uy tín thương hiệu Agribank.
- Tuân thủ nghiêm các quy định, quy trình về cho vay, kiểm tra giám sát vốn vay,
chứng từ giải ngân. Nâng cao chất lượng thẩm định, chất lượng kiểm soát khoản vay,
đảm bảo đầy đủ hồ sơ pháp lý theo quy định. Tăng cường kiểm tra chuyên đề, chấn
chỉnh, nâng cao kỷ cương, ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần, thái độ và trách nhiệm,
đạo đức nghề nghiệp của mỗi cá nhân. Kiên quyết xử lý nghiêm khắc những tập thể và
cá nhân làm sai quy trình nghiệp vụ, gây tổn thất tài sản và làm ảnh hưởng đến uy tín,
thương hiệu Agribank, đặc biệt là các hành vi tiêu cực, nhũng nhiễu trong hoạt động
cho vay.
- Tập trung ưu tiên vốn cho nông nghiệp, nông thôn; cho vay nông nghiệp ứng
dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch, xây dựng nông thôn mới, doanh nghiệp nhỏ và
vừa, sản xuất hàng xuất khẩu… Tiếp tục đẩy mạnh cho vay hợp tác, liên kết trong sản
60
xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp; cho vay ngắn hạn, thấu chi tại địa bàn nông
thôn nhằm hạn chế tình trạng tín dụng đen.
- Theo sát tình hình hoạt động của khách hàng, tiếp tục thực hiện chủ trương
giảm lãi suất cho vay của Chi nhánh để chia sẻ khó khăn với khách hàng, với nền kinh
tế trong giai đoạn đầu phục hồi. Tiếp tục triển khai nghiêm túc các giải pháp hỗ trợ
khách hàng tháo gỡ khó khăn do tác động ảnh hưởng của thiên tai, dịch bệnh, đặc biệt
là đại dịch Covid-19 theo chỉ đạo của NHNN và Trụ sở chính Agribank; tập trung nắm
bắt, theo dõi, xử lý các khoản nợ đã được cơ cấu lại thời hạn trả nợ giữ nguyên nhóm
nợ nhằm hạn chế tối đa nợ xấu phát sinh.
- Nghiên cứu, triển khai đồng bộ các biện pháp nhằm đẩy mạnh tăng trưởng cho
vay khách hàng pháp nhân. Phân công lãnh đạo và cán bộ tín dụng có năng lực chuyên
môn để tiếp cận cũng như quản lý những khách hàng lớn, khách hàng là doanh nghiệp,
những địa bàn trọng điểm, kiên quyết tìm mọi biện pháp giữ vững và phát triển thị
phần, không lơ là, chủ quan để các NHTM khác lôi kéo khách hàng tốt, khách hàng
truyền thống.
- Thực hiện tốt chương trình cho vay theo chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ
sản phẩm theo chỉ đạo của NHNN; chương trình kết nối giữ Ngân hàng và Doanh
nghiệp. Chủ động tìm kiếm khách hàng, dự án có hiệu quả, khả thi; rút ngắn thời gian
thẩm định dự án, phương án; tiếp tục đổi mới phong các giao dịch, thực hiện văn hóa
Agribank; làm tốt công tác tuyên truyền, quảng bá thương hiệu… để giữ vững khách
hàng tốt, thu hút khách hàng mới, khách hàng tiềm năng.
- Triển khai triệt để các gói tín dụng ưu đãi lãi suất đối với khách hàng vay vốn
thực hiện sản xuất kinh doanh để tăng cường lôi kéo, phát triển khách hàng mới, khách
hàng tốt.
- Thường xuyên, chủ động tìm kiếm khách hàng, dự án có hiệu quả, khả thi.
Nhanh chóng cải thiện, nâng cao chất lượng trong thái độ phục vụ, chăm sóc, tư vấn
khách hàng. Phối hợp tốt với các sở, ban, ngành, các hiệp hội trên địa bàn tỉnh để tìm
kiếm khách hàng, dự án hiệu quả.
- Tăng trưởng tín dụng thận trọng, căn cứ kết quả xếp hạng nội bộ để xây
61
dựng cơ cấu tín dụng hợp lý, ưu tiên vốn đầu tư cho các doanh nghiệp hoạt động
hiệu quả, giảm dần dư nợ với các doanh nghiệp có dư nợ xấu.
- Tiếp tục tổ chúc tập huấn, nâng cao kỹ năng thẩm định, kỹ năng tư vấn, thiết
lập hồ sơ cho đội ngũ cán bộ tín dụng, nhất là đối với cán bộ tín dụng trẻ, cán bộ cho
vay doanh nghiệp.
- Trong kế hoạch đào tạo cán bộ, Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng cần chú
ý đến hiệu quả và chất lượng đào tạo, đào tạo phải phù hợp với từng cán bộ nhằm
mang hiệu quả thiết thực. Chương trình đào tạo phải phù hợp với công việc và
nhiệm vụ được giao, bố trí sử dụng hợp lý và có hiệu quả cán bộ tùy theo năng lực
chuyên môn và trình độ của mỗi người. Bên cạnh việc tăng cường trình độ chuyên
môn cho cán bộ, ngân hàng cũng cần thiết coi trọng việc bồi dưỡng đạo đức, phẩm
chất để CBTD có ý thức nâng cao tinh thần trách nhiệm. Bảo vệ lợi ích chung của
đơn vị, đề cao trách nhiệm và lương tâm của cán bộ tín dụng. Ngân hàng thường
xuyên hướng dẫn CBTD bám sát cơ sở, tiếp cận khách hàng để nắm kịp thời những
biến động từ phía khách hàng, trên cơ sở đó giúp ngân hàng chủ động trong công
việc quản lý và điều tiết các hoạt động tín dụng. Công tác đào tạo cán bộ cũng cần
chú ý đến mặt tư tưởng của CBTD. CBTD luôn phải nêu cao tinh thần cảnh giác,
tránh tối đa tâm lý chủ quan hoặc quá tin tưởng vào mối quan hệ giữa khách hàng
và ngân hàng mà không thực hiện việc tuân thủ đúng trình tự, quy trình cho vay.
Trong việc xét duyệt cho vay, không nên chạy theo doanh số mà bỏ qua chất lượng
tín dụng.
3.3. Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng Agribank chi nhánh
tỉnh Lâm Đồng trong thời gian tới
Xuất phát từ những hạn chế, vướng mắc và phương hướng hoạt động kinh
doanh của Ngân hàng trong thời gian tới, từ những hiểu biết của bản thân, tác giả
đề xuất một số nhóm giải pháp nhằm nâng cao CLTD tại Agribank chi nhánh tỉnh
Lâm Đồng cụ thể như sau:
3.3.1. Nhóm giải pháp về nâng cao chất lượng tín dụng
3.3.1.1. Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng theo thông lệ quốc tế
62
Để nâng cao chất lượng tín dụng và từng bước chuẩn hóa công tác quản trị
rủi ro theo thông lệ quốc tế thì việc xây dựng và áp dụng quy trình chấm điểm tín
dụng và phân loại khách hàng khoa học đóng vai trò rất quan trọng.
Hệ thống xếp hạng tín dụng đang áp dụng tại chi nhánh đã đề cập đến đầy đủ
các chỉ tiêu tài chính, phi tài chính khá chi tiết đánh giá năng lực, hoạt động kinh
doanh của khách hàng và đánh giá đến từng khoản vay. Tuy nhiên một số nội dung
cần hoàn thiện như việc áp dụng hệ thống công nghệ thông tin trong việc hỗ trợ xếp
hạng, phát triển chỉ tiêu định lượng nhờ sử dụng các chương trình phần mềm kết
nối với hệ thống ngân hàng cốt lõi. Tuy nhiên, phần mềm kết hợp chỉ tiêu định
lượng và định tính để thực hiện đánh giá tự động chưa hạn chế những sự can thiệp
trực tiếp của người sử dụng vào quá trình xếp hạng và phân loại khách hàng. Hệ
thống xếp hạng tín dụng của chi nhánh phụ thuộc vào ý chí chủ quan của CBTD
đánh giá do CBTD trực tiếp quan hệ khách hàng thực hiện. Vì vậy, việc đánh giá
có ý chí chủ quan rất lớn phụ thuộc vào mối quan hệ giữa doanh nghiệp, cá nhân
với CBTD. Trong thời gian tới nên để bộ phận độc lập thực hiện để khách quan
trong đánh giá.
Việc chấm điểm dựa trên báo cáo tài chính của khách hàng trong khi số liệu
trên báo cáo tài chính chỉ mang tính lịch sử, không có tính kịp thời. Mặc khác, các
doanh nghiệp tại Việt Nam chưa thực hiện tốt, tính công khai minh bạch về tình
hình tài chính chưa cao. Trung tâm thông tin tín dụng CIC được cập nhật không
đầy đủ, không thường xuyên và đối với các khách hàng có quan hệ tín dụng lần đầu
thì không có thông tin. Vì vậy ngân hàng cần sàng lọc thông tin đầu vào, cập nhật
thông tin kịp thời để tạo tính chính xác cho việc đánh giá.
3.3.1.2. Tăng cường quản lý món vay
Đối với NHTM, giải ngân mới chỉ là bước đầu của quy trình tín dụng. Một
quy trình cho vay chỉ hoàn chỉnh khi khách hàng trả nợ và ngân hàng tất toàn hồ sơ.
Để nâng cao hơn nữa chất lượng tín dụng, hạn chế mức thấp nhất các rủi ro phát
sinh và đề ra các biện pháp hữu hiệu xử lý món vay có vân đề cần.
- Giám sát món vay, nâng cao công tác kiểm tra kiểm soát nội bộ: Sau khi
63
giải ngân cho khách hàng, CBTD phải thường xuyên theo dõi hoạt động sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp, cá nhân nhằm đánh giá tiến độ thực hiện của phương
án vay vốn. Việc này hết sức cần thiết vì nó giúp cho CBTD phát hiện sớm những
vấn đề phát sinh, kịp thời đề ra các biện pháp xử lý thích ứng với tình hình. CBTD
luôn tận dụng triệt để những lần gặp gỡ chủ doanh nghiệp, chủ gia đình khi họ đến
ngân hàng trả lãi, khi đến thăm trực tiếp và cũng có thể thu thập thông tin từ những
người biết doanh nghiệp, hộ gia đình trong đó đến thăm trực tiếp nơi sản xuất kinh
doanh sau khi doanh nghiệp, cá nhân hoàn tất việc thực thi dự án vay vốn, điều này
hết sức quan trọng nó giúp cho CBTD biết được:
+ Biết được tinh thần trách nhiệm của chủ doanh nghiệp, cá nhân đối với nợ
vay ngân hàng qua việc họ có tránh gặp gỡ, có nhiệt tình trao đổi với cán bộ tín
dụng những vấn đề có liên quan đến món vay hay không.
+ So sánh mức độ khác biệt giữa phương án xin vay với thực tế, chiều hướng
tốt hay xấu? Doanh số và quy mô hoạt động, doanh thu, lợi nhuận tăng hay giảm;
Sức cạnh tranh của hàng hoá như thế nào? Có phải hạ giá bán một cách không bình
thường không?
+ Đánh giá khả năng thanh toán của doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh như
khả năng luân chuyển tiền mặt có đáp ứng được cho hoạt động sản xuất kinh doanh
và trả nợ đến hạn không? Nợ phải thu nhiều hay ít, dễ thu hay khó thu, có quá phụ
thuộc vào một con nợ không? Xem xét biến động tài sản dùng vào sản xuất kinh
doanh ra sao. Có loại tài sản nào nhàn rỗi, giá trị có bị giảm xuống không?
+ Đánh giá lại giá trị thực tế của tài sản đảm bảo nợ vay, xem giá trị đó có đủ
để thu hồi nợ hay không nếu xảy ra trường hợp khách hàng vay mất khả năng thanh
toán. Từ đó có những điều chỉnh kịp thời trong việc cung ứng vốn vay cho tương
ứng tài sản bảo đảm. Nếu giá trị tài sản bảo đảm giảm xuống, thoả thuận với khách
hàng giảm mức dư nợ xuống đúng với quy định cho phép.
Đặc biệt đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ ngoài quốc doanh, chủ doanh
nghiệp không tách bạch giữa ngân sách dùng cho sản xuất kinh doanh với ngân
sách chi tiêu gia đình. Do đó CBTD phải khéo léo tìm hiểu xem chủ doanh nghiệp
64
có biết cách điều hành sản xuất kinh doanh và quản lý chi tiêu hợp lý, nhằm hạn
chế sự phụ thuộc.
Các thông tin trên đây phải được CBTD thường xuyên cập nhật dưới dạng
báo cáo và biên bản làm việc kèm trong hồ sơ vay vốn. Nắm tình hình một cách
chắc chắn với một ý thức trách nhiệm cao là chìa khoá tốt nhất giúp cán bộ tín dụng
quản lý chặt chẽ món vay cũng như phát hiện kịp thời và xử lý những món vay có
vấn đề đạt hiệu quả mong muốn. Hạn chế được rủi ro đạo đức từ phía khách hàng
vay vốn góp phần nâng cao chất lượng tín dụng cho ngân hàng.
Để giảm những rủi ro tối thiểu những có thể xảy ra thì hoạt động giám sát
khách hàng không phải là một trong những hoạt động không thể thiếu của Ngành
ngân hàng cũng như của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng nói riêng.
- Các biện pháp xử lý món vay có vấn đề: Món vay có vấn đề ở đây được
hiểu bao gồm món vay đã quá hạn và món vay tuy chưa đến hạn nhưng khách hàng
có nguy cơ không trả được nợ do mất khả năng thanh toán, do thua lỗ hoặc do
doanh nghiệp có biểu hiện vi phạm pháp luật. Xử lý món vay có vấn đề chính là áp
dụng các biện pháp khác nhau để thu hồi nợ. Việc xử lý này được dựa trên nguyên
tắc cơ bản là tận dụng hết lượng tiền mặt sẳn có, buộc doanh nghiệp bán sản phẩm
hay cung ứng dịch vụ ở mức giá hợp lý tạo ra nhu cầu có khả năng thanh toán bằng
tiền mặt; cần tận dụng hết tài sản có của doanh nghiệp, tìm cách chuyển hoá nhanh
tất cả các loại tài sản đó thành tiền mặt tạo nguồn trả nợ cho ngân hàng. Xem xét
các yếu tố liên quan đến tiền mặt để đưa ra hướng xử lý thoả đáng.
Khi hoạt động sản xuất kinh doanh chính bị thất bại và chủ doanh nghiệp, cá
nhân không còn nguồn thu nhập nào khác thì trước hết ngân hàng tiến ngay các
biên pháp cần thiết:
- Nếu doanh nghiệp, cá nhân vẫn duy trì hoạt động trong một thời gian có thể
dự đoán thì doanh nghiệp, cá nhân phải trả nợ theo lịch trình dựa trên nguồn thu
nhập do hoạt động này tạo ra, tam thời chưa xử lý tài sản bảo đảm nhằm tránh quy
trình thu nợ mất nhiều thời gian, tốn kém.
- Trong trường hợp doanh nghiệp, cá nhân bị lỗ lớn không thể tiếp tục huy trì
65
hoạt động và cam kết xử lý tài sản để trả nợ thì ngân hàng có thể cho phép doanh
nghiệp, cá nhân sử dụng số tiền sau khi bán tài sản để trả nợ trong một thời gian
chấp nhận được. Việc này nhằm hạn chế sự thiệt hại cho doanh nghiệp do phải bán
ngay tài sản ở mức giá quá thấp và không thể trả nợ ngân hàng.
Các biện pháp mang tính thương lượng trên đây chỉ áp dụng đối với những
doanh nghiệp thực sự có tiền nhưng thiếu biện pháp trả nợ. Ngược lại với bất kỳ lý
do không chính đáng nào cho thấy doanh nghiệp không thực hiện đúng cam kết của
mình, vi phạm nghiêm trọng hợp đồng tín dụng thì ngân hàng áp dụng biện pháp
kiên quyết thu hồi nợ, kể cả đưa hồ sơ ra cơ quan pháp luật cơ quan có thẩm quyền
xử lý.
3.3.1.3. Thực hiện nghiêm túc công tác giám sát
Đối với khách hàng: Thường xuyên nắm tình hình tài chính và sự biến động
trong các khâu của quá trình sản xuất kinh doanh của khách hàng, nắm vững chu kỳ
sản xuất để có kế hoạch giúp khách hàng về vốn trong quá trình kinh doanh và thu
nợ kịp thời. Ngoài ra cũng cần chú ý tới những thông tin khác có liên quan để dự
báo khả năng trả nợ của khách hàng. Đề ra biện pháp xử lý nợ kịp thời khi một
khách hàng có biểu hiện xấu, làm giảm khả năng thu nợ của Ngân hàng.
Đối với ngân hàng: Xem xét tình hình tuân thủ chính sách, thủ tục cho vay,
những nhược điểm trong quy trình tín dụng, năng lực cán bộ trong việc thực hiện
nghiệp vụ tín dụng, định giá tài sản thế chấp, sự bảo đảm của hồ sơ tín dụng, thực
trạng của Ngân hàng thông qua việc xếp loại tín dụng. Phát hiện những sai phạm để
chấn chỉnh kịp thời, chống tiêu cực ngay trong cán bộ Ngân hàng.
Qua kiểm tra, giám sát, các khoản nợ có vấn đề cũng như kết quả kiểm tra
nợ cầm cố thông báo kịp thời cho các cấp lãnh đạo để có biện pháp xử lý thích hợp,
hạn chế tổn thất.
- Tăng cường hiệu lực của bộ máy kiểm tra, kiểm soát :
Ngoài công tác giám sát do CBTD tiến hành, đòi hỏi các Ngân hàng phải tăng
cường tổ chức kiểm tra, kiểm soát nội bộ Ngân hàng. Nhiệm vụ của tổ chức này là
thường xuyên kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện thể lệ chế độ, quy trình tín dụng
66
tìm ra những sai sót, vướng mắc vi phạm trong các khâu nghiệp vụ. Trên cơ sở có
thể đề ra biện pháp khắc phục có hiệu quả để củng cố chất lượng tín dụng, ngăn
ngừa rủi ro.
3.3.2. Nhóm giải pháp hỗ trợ
3.3.2.1. Giải pháp mở rộng quy mô hoạt động tín dụng
3.3.2.1.1. Mở rộng quy mô khách hàng:
Trong điều kiện cạnh tranh và chứa đựng nhiều rủi ro như hiện nay, để tồn tại
và phát triển thì bất cứ Ngân hàng nào cũng phải mở rộng và thu hút khách hàng có
chất lượng. Để có khách hàng tăng về quy mô và chất lượng thì ngân hàng phải xây
dựng chiến lược phát triển khách hàng dựa trên chính sách khách hàng hợp lý, luôn
đặt khách hàng lên trên hết, lợi ích của ngân hàng phải gắn liền với lợi ích của
khách hàng và dựa trên nguyên tắc đôi bên cùng có lợi. Để mở rộng khách hàng thì
chính sách khách hàng cần phát triển theo hướng đa dạng hóa đối tượng khách
hàng và có chính sách chăm sóc khách hàng cụ thể.
Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, các khách hàng có nhiều sự lựa chọn
hơn, đòi hỏi chất lượng cao hơn và mong muốn nhận được giá trị lớn hơn cho đồng
tiền mà họ bỏ ra. Chính vì vậy, Ngân hàng phải ngày càng quan tâm đến việc phát
triển mối quan hệ với khách hàng thay vì khách hàng tự tìm đến Ngân hàng như
trước đây. Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng đang thực hiện chính sách khách
hàng để khuyếch trương quảng bá hình ảnh của mình. Các nhân viên của Ngân
hàng đồng thời là nhân viên marketing, họ vừa cung ứng sản phẩm, dich vụ vừa thu
hút khách hàng trong thái độ niềm nở và sự hiểu biết về sản phẩm của chính Ngân
hàng cũng như về xã hội, nắm bắt rất nhanh chóng nhu cầu của khách hàng đến với
Ngân hàng. Chính sách này đã và đang phát huy hiệu quả trong việc nâng cao chất
lượng tín dụng của chi nhánh dư nợ tín dụng tăng, thị phần tín dụng trên địa bàn
tăng. .. Tuy nhiên chi nhánh chưa có phòng chuyên trách, các cán bộ chuyên sâu về
công tác khách hàng và tiếp thị quảng cáo sản phẩm, tiếp cận thị trường. Do vậy để
hoàn thiện hơn nữa chính sách khách hàng hợp lý, Ngân hàng nên tăng cường công
tác khách hàng, mở rộng các đối tượng khách hàng bằng các cách sau:
67
- Tổ chức hội nghị khách hàng là các doanh nghiệp, các hộ kinh doanh lớn
trên địa bàn thành phố và toàn tỉnh, hội nghị khách hàng truyền thống. Qua đó ngân
hàng có thể rút ra được kinh nghiệm từ những ý kiến đóng góp của khách hàng,
tuyên truyền sâu rộng về Agribank và lợi ích của khách hàng khi đến vay vốn tại
Ngân hàng, cũng như tiếp cận các khách hàng mới.
- Tiếp tục củng cố, tăng cường và mở rộng hoạt động tín dụng đối với các
doanh nghiệp vừa và nhỏ, các khách hàng truyền thống trên địa bàn. Đó là những
khách hàng có quan hệ thường xuyên với ngân hàng, có nhu cầu đổi mới công
nghệ, mở rộng sản xuất thường xuyên.
- Đối với các doanh nghiệp uy tín, hoạt động kinh doanh có hiệu quả và các
khách hàng truyền thống của Ngân hàng thì chi nhánh nên tiếp tục củng cố mối
quan hệ chặt chẽ và ràng buộc các khách hàng này về ưu đãi, lãi suất, phí, rút ngắn
tối thiểu thời gian giao dịch,…
- Trong việc mở rộng đối tượng khách hàng, sẽ có nhiều khách hàng từ các
ngân hàng khác chuyển sang, chi nhánh vẫn cần tuân thủ đúng các quy định tín
dụng hiện hành của NHNN và của Agribank, không nên vì mục tiêu cạnh tranh mà
bất chấp hoặc xem nhẹ quy định mà nới lỏng các điều kiện cấp tín dụng gây rủi ro
cho ngân hàng.
3.3.2.1.2. Đa dạng hóa các sản phẩm, dịch vụ tín dụng của ngân hàng:
Trên địa bàn hoạt động của chi nhánh có rất nhiều đối tượng khách hàng,
tương ứng với đó thì nhu cầu của các khách hàng cũng rất đa dạng phong phú. Vì
vậy, để thu hút được nhiều khách hàng hơn nữa thì chi nhánh cần tăng cường thực
hiện các hình thức cấp tín dụng đa dạng và phù hợp hơn. Đa dạng hóa sản phẩm,
dịch vụ tín dụng luôn là biện pháp quan trọng để giảm thiểu rủi ro mà hầu hết các
ngân hàng luôn hướng đến. Thực tế tại chi nhánh mới đang tập trung phát triển
các loại hình tín dụng truyền thống, để góp phần đa dạng hóa hoạt động tín dụng
của mình.
3.3.2.1.3. Nâng cao hoạt động marketing:
Đẩy mạnh hoạt động marketing góp phần nâng cao uy tín của Agribank chi
68
nhánh tỉnh Lâm Đồng bên cạnh cung cấp các nghiệp vụ phù hợp với nhu cầu của
ngân hàng. Bất kỳ một doanh nghiệp nào muốn có sản phẩm, hình ảnh, uy tín
thương hiệu của mình có chỗ đứng trên thị trường đều cần sự trợ giúp quan trọng
của hoạt động Marketing. Sự thành công của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng
như hôm nay không thể không kể đến vai trò của Marketing của ngân hàng.
- Hoàn thiện phong cách giao tiếp với khách hàng: Với phương châm hoạt
động của hầu hết các ngân hàng thương mại là hướng tới khách hàng, việc hoàn
thiện chính sách giao tiếp với khách hàng góp phần đáng kể làm hài lòng, thỏa mãn
nhu cầu hoạt động của khách hàng. Với Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng công
việc này càng cần thiết hơn do có nhiều khách hàng lớn, sử dụng nhiều sản phẩm
dịch vụ của ngân hàng, nếu một khách hàng mất đi chi nhánh sẽ mất đi một nguồn
lợi đáng kể. Một khách hàng hài lòng với sản phẩm dịch vụ của ngân hàng, có ấn
tượng tốt với ngân hàng sẽ có sức lan tỏa mạnh nhất, đây chính là cách quảng bá
sản phẩm, thương hiệu hiệu quả nhất mà ít tốn kém chi phí nhất. Dưới con mắt của
khách hàng, nhân viên là hình ảnh đại diện cho ngân hàng nên cần có kiến thức
chuyên môn tốt, nhanh nhẹn, biết xử lý tình huống, có tác phong làm việc chuyên
nghiệp góp phần xây dựng hình ảnh đẹp cho ngân hàng.
- Đẩy mạnh chính sách khuếch trương: Xây dựng hình ảnh thương hiệu, thực
hiện các hoạt động tuyên truyền quảng cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng
như:
+ Kênh trực tiếp: Thông qua các mối quan hệ bạn bè, người thân
+ Kênh gián tiếp: Báo chí, đài truyền hình, pano, áp phích, tờ rơi, trang web,
tài trợ các cuộc thi…
Đi đôi với nó là xây dựng phong cách phục vụ ân cần nhiệt tình, chu đáo,...
của đội ngũ cán bộ công nhân viên đối với khách hàng. Ưu tiên chăm sóc khách
hàng truyền thống, khách hàng có chất lượng tín dụng tốt lãi suất, chi phí, thời gian.
3.3.2.2. Nâng cao chất lượng nghiệp vụ đánh giá khách hàng để có biện pháp
đầu tư tín dụng thích hợp
Khi chuyển sang nền kinh tế thị trường, song song với việc mở rộng phạm vi
69
và quy mô tín dụng, đối tượng khách hàng cũng ngày càng phong phú hơn, theo đó
khả năng thất thoát vốn cũng ngày càng tăng, đe doạ sự tồn tại và phát triển của
Ngân hàng. Vì vậy để đảm bảo an toàn vốn trong kinh doanh để sử dụng hiệu quả
vốn tín dụng, Ngân hàng cần chọn cho mình những khách hàng tốt trên cơ sở nâng
cao chất lượng nghiệp vụ đánh giá khách hàng.
Chất lượng nghiệp vụ đánh giá khách hàng thể hiện ở khả năng phân tích nhận
định tình hình khách hàng trước, trong và sau khi cho vay, nó có mối quan hệ chặt
chẽ với chất lượng tín dụng. Đánh giá tình hình khách hàng càng chính xác, chất
lượng tín dụng càng cao, bởi thông qua đánh giá Ngân hàng sẽ phân loại được
khách hàng, từng bước thanh lọc những khách hàng yếu kém, thu hút và tập trung
đầu tư cho những khách hàng hoạt động sản xuất kinh doanh tốt, có hiệu quả. Hạn
chế đến mức tối đa rủi ro thất thoát vốn.
3.3.2.3. Thiết lập mối quan hệ tốt và lâu bền với khách hàng
Trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng, khách hàng vừa là người cung
cấp nguồn vốn cho hoạt động tín dụng, đồng thời cũng là người sử dụng nguồn vốn
này, nên khách hàng có ý nghĩa rất quan trọng. Thiết lập mối quan hệ tốt và lâu bền
với khách hàng, các Ngân hàng sẽ có đối sách thích hợp để có thể đứng vững trong
môi trường cạnh tranh.
Thiết lập mối quan hệ tốt và lâu bền với khách hàng sẽ giúp ngân hàng.
- Đánh giá đúng chất lượng khách hàng, tiết kiệm được chi phí thẩm định và
kiểm tra giám sát. Thông qua việc quan hệ tín dụng một cách thường xuyên, Ngân
hàng có thể nắm bắt được những thông tin về hoạt động kinh doanh của khách
hàng. Căn cứ vào số dư trên tài khoản của họ, Ngân hàng sẽ biết được khả năng
tiềm tàng và chu kỳ sử dụng vốn, tiền mặt cũng như quan hệ khách hàng với các
khách hàng khác trong việc mua nguyên liệu, tiêu thụ sản phẩm... Đây là cách tốt
nhất để thu nhập các thông tin về khách hàng và là cơ sở để Ngân hàng tiết kiệm
được chi phí cho việc thẩm định, sàng lọc thông tin, tránh được rủi ro về đạo đức,
kế hoạch hoá được nguồn cũng như các chi phí giám sát khách hàng khi đã có sẵn
phương thức giám sát khách hàng.
70
- Thu hút vốn để củng cố đầu vào mở rộng đầu ra theo đúng yêu cầu của
khách hàng. Thông qua mối quan hệ lâu bền với khách hàng, Ngân hàng có thể huy
động được một khối lượng nguồn vốn từ tiền gửi của khách hàng. Sự am hiểu của
khách hàng sẽ làm cho Ngân hàng hiểu rõ nhu cầu của khách hàng về loại tín dụng,
khối lượng tín dụng, giá cả cho vay để có kế hoạch bố trí nguồn vốn kịp thời, đáp
ứng nhu cầu vốn tín dụng của khách hàng. Do tiết kiệm được chi phí trong thẩm
định, kiểm tra giám sát khách hàng nên Ngân hàng sẽ có điều kiện để hạ lãi suất
cho vay, điều đó sẽ cuốn hút được khách hàng, làm cho khách hàng, gắn bó hơn với
Ngân hàng. Mối quan hệ không những ngày càng củng cố đối với khách hàng hiện
tại mà cả đối với khách hàng tiềm năng, và nhờ đó khách hàng sẽ càng có cơ hội để
nâng cao được chất lượng tín dụng.
- Đề ra chính sách chiến lược, kế hoạch tác nghiệp trong từng thời kỳ và xu
hướng phát triển hoạt động Ngân hàng trong tương lai để không ngừng thích nghi
với sự biến động của thị trường, tìm kiếm cơ hội không ngừng nâng cao chất lượng
tín dụng và hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng.
- Có điều kiện giảm thiểu rủi ro trong hoạt động tín dụng nhất là rủi ro về đạo
đức để vươn tới sự hoàn thiện về chất lượng tín dụng, nhằm tạo dựng được hình
ảnh, biểu tượng tốt của Ngân hàng trên thị trường.
Để thiết lập được mối quan hệ tốt lâu bền với khách hàng, Ngân hàng phải có
kế hoạch củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động, đề cao uy tín của Ngân hàng
trên thị trường, thông qua việc cải thiện và mở rộng thêm nhiều hình thức phục vụ,
đổi mới tác phong kinh doanh, thu hút thêm nhiều khách hàng đối với Ngân hàng
như những người bạn tin cậy.
3.3.2.4. Từng bước quy chuẩn đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ
Không thể đạt được sự tiến bộ thực sự về chất lượng tín dụng nếu không có sự
hợp tác và cam kết đầy đủ của toàn bộ tập thể, cán bộ nhân viên có đạo đức nghề
nghiệp, có trình độ nghiệp vụ nhận thức xã hội, hiểu biết pháp luật tốt. Muốn có
chất lượng tín dụng tốt, đáp ứng yêu cầu hoạt động kinh doanh của Ngân hàng
trong tình hình mới, Ngân hàng chỉ nên đưa những cán bộ có đủ tiêu chuẩn vào làm
71
nghiệp vụ tín dụng. Do đó cần phải có định hướng tiêu chuẩn hoá CBTD. Ngoài
vấn đề phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp đòi hỏi CBTD cần có những kỹ năng sau:
+ Kỹ năng bán hàng: Đòi hỏi CBTD phải có những kỹ năng nhất định về
maketing để thu hút khách hàng, nắm vững nghiệp vụ tín dụng để cho vay được
nhiều với chất lượng tốt.
+ Kỹ năng tìm hiểu điều tra: Kỹ năng này yêu CBTD biết cách thu nhập và
khai thác thông tin có ích cho Ngân hàng, từ khách hàng và các nguồn khác, để
phục vụ cho hoạt động nghiệp vụ của mình.
+ Kỹ năng phân tích: CBTD phải biết nhận định đánh giá tình hình có cơ sở
khoa học từ đó rút ra kinh nghiệm tìm biện pháp tốt hơn để không ngừng củng cố
nâng cao chất lượng tín dụng.
+ Kỹ năng viết: Đòi hỏi CBTD phải có khả năng nêu bật được điểm mạnh,
điểm yếu của khách hàng, chỉ ra được những rủi ro, nguy hiểm gặp phải khi đặt
quan hệ tín dụng dưới hình thức văn bản có tính thuyết phục để trình lên xin ý kiến
chỉ đạo của các cấp lãnh đạo.
+ Kỹ năng đàm phán với khách hàng: CBTD phải biết thương lượng với
khách hàng, về các vấn đề có liên quan tới việc tuân thủ các điều khoản đã quy
định trong chế độ, thể lệ cho vay, để khoản vay được tiến hành trong điều kiện tốt
nhất.
Trên cơ sở những yêu cầu, đòi hỏi trên Ngân hàng cần rà soát lại đội ngũ cán
bộ hiện có: Có kế hoạch và đào tạo lại, bổ sung những mặt còn thiếu, còn yếu nhằm
nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, khắc phục tình trạng bất cập về trình độ
kỹ thuật nghiệp vụ của CBTD, nhất là số cán bộ sắp xếp lại tổ chức, đang làm
nghiệp vụ kế toán, ngân quỹ, chuyển sang làm tín dụng. Tuỳ theo điều kiện cụ thể
mà lựa chọn hình thức đào tạo hợp lý và lựa chọn kiến thức cần đào tạo.
Bên cạnh kiến thức về chuyên môn nghiệp vụ, các CBTD còn phải thường xuyên
trang bị thêm hiểu biết về pháp luật, thị trường, các lĩnh vực về kinh tế tài chính,
về tin học và ngoại ngữ. Đồng thời chú trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng
cho CBTD, làm cho họ thấy được vai trò, vị trí và trách nhiệm lớn lao của mình,
72
trong sự nghiệp kinh doanh của ngành, để ngày càng có sự nỗ lực hơn trong công
tác. Cơ chế hợp lý khen thưởng những cán bộ làm tốt và có biện pháp xử lý kỷ luật
kịp thời những cán bộ vi phạm, thiếu trách nhiệm, phòng chống rủi ro đạo đức
trong hoạt động.
3.4. Các kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng tín dụng tại ngân hàng Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn chi nhánh tỉnh Lâm Đồng
3.4.1. Kiến nghị với Chính phủ, bộ ngành liên quan
Bộ tài chính, Chính phủ là cơ quan quản lý nhà nước về ngành ngân hàng:
chi phối, ban hành các chính sách phục vụ cho sự phát triển của Ngành ngân hàng.
Vì vậy, để hệ thống ngân hàng của chúng ta phát triển ổn định, đạt chất lượng cao
và thực sự là một kênh huy động vốn hiệu quả của nền kinh tế cần phải áp dụng
một số biện pháp:
- Hỗ trợ các ngân hàng xây dựng cơ sở vậy chất kĩ thuật hiện đại, đặc biệt là
hỗ trợ họ tìm các đối tác, tư vấn các phần mền về giải pháp công nghệ thông tin
vốn là một điểm còn rất nhiều hạn chế của ngành Ngân hàng Việt Nam.
- Xây dựng cơ chế thông thoáng thu hút nhân tài, chuyên gia về nước phục vụ
như các ưu đãi: về lương, chế độ làm việc, chỗ ở,...tạo điều kiện cho họ phát huy
hết khả năng của mình.
- Chính phủ, bộ tài chính cần phải ban hành các quy định, cơ chế định giá, để
từ đó có thể đưa ra một khung giá chuẩn mực cho tất cả các hàng hoá, tài sản có
trên thị trường đặc biệt là những tài sản hay được cầm cố như: nhà cửa, đất đai,
máy móc thiết bị,... đồng thời khung giá này phải bám sát với khung giá trên thị
trường chứ không phải giá nhà nước một khung, trong khi đó ngoài thị trường lại
giao dịch với mức giá khác như hiện nay, điều này có thể gây thiệt hại cho người sở
hữu nó khi định giá và nhà nước có thể thất thu về thuế khi họ bán.
- Ổn định kinh tế vĩ mô là yếu tố quyết định đến thành công của ngành Ngân
hàng. Lý thuyết và thực tế cho thấy ở nhiều quốc gia trên thế giới Ngành tài chính -
ngân hàng sẽ rơi vào khủng hoảng nếu nền kinh tế vĩ mô có nhiều bất ổn. Khi nền
kinh tế rơi vào những bất ổn, tỷ lệ lãi suất danh nghĩa cao hơn lãi suất thực điều này
73
gây nhiều khó khăn cho hoạt động tín dụng.
- Xây dựng môi trường cạnh tranh giữa các Ngân hàng. Hiện nay, tình trạng
quản lý tập trung trong ngành Ngân hàng có thể là nguyên nhân dẫn đến những thất
bại trong tiến trình tự do hoá lãi suất và phát triển Ngành ngân hàng. Kinh nghiệm
cho thấy ở Việt Nam và các nước trên thế giới hầu hết những khoản nợ khó đòi lớn
của Ngân hàng đều xuất phát từ việc không minh bạch trong hoạt động cung cấp tín
dụng của các Ngân hàng, can thiệp của Chính phủ vào các khoản vay, tính không
hiệu quả của Ngành ngân hàng như vụ cho vay tổng công ty tàu thủy Việt Nam là
một ví dụ điển hình đã làm cho các tổ chức tín dụng cho vay liên quan phải điêu
đứng dẫn đến sáp nhập, phá sản.
- Tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý trong thời gian tới, ban hành thống
nhất các văn bản Thông tư, Nghị định hướng dẫn tránh tình trạng chồng chéo đặc
biệt cần chú ý (luật tín dụng, luật phá sản, luật đất đai,...). Xây dựng cơ quản lý và
giám sát Ngân hàng và hoạt động tín dụng một cách hiệu quả. Cơ chế giám sát chặt
chẽ và những quy định đầy đủ về hoạt động của hệ thống ngân hàng và thị trường
tài chính sẽ hạn chế được những tiêu cực, giảm rủi ro hệ thống cho ngành Ngân
hàng nói riêng và nền kinh tế nói chung.
- Tiến hành nghiên cứu, xây dựng chỉ tiêu trung bình ngành để cán bộ tín dụng
có dữ liệu để so sánh, tìm hiểu thông tin.
3.4.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt
Nam
Agribank cần hoàn thiện quy trình tín dụng theo hướng bảo đảm an toàn
trong hoạt động tín dụng đồng thời giảm thời gian và thủ tục xét duyệt. Quy trình
tín dụng theo thông lệ quốc tế bao gồm 18 bước cụ thể bắt đầu từ khâu marketing
tiếp thị cho đến khi kết thúc hợp đồng tín dụng và tiếp tục thu nhập thông tin về
khách hàng. Mỗi bước của quá trình được phân công rõ trách nhiệm từng cán bộ tín
dụng, từng bộ phận độc lập đảm bảo tính tuân thủ theo nguyên tắc tín dụng. Đặc
biệt trong bước đánh giá rủi ro ban đầu của bộ phận quan hệ khách hàng, đề xuất
ứng dụng hệ thống tính điểm khách hàng để đánh giá, xác định nhu cầu, đề xuất
74
nhanh chóng nhưng vẫn đảm bảo an toàn tín dụng. Theo quy trình tiên tiến, trong
quy trình cho vay có sự tham gia đồng bộ của nhiều bộ phận tín dụng nhưng vẫn
phân tách các chức năng cụ thể.
Kết luận chương 3
Trên cơ sở định hướng hoạt động tín dụng cũng như chất lượng tín dụng tại
Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng, trong chương này luận văn đã đưa ra các
nhóm giải pháp có thể triển khai trong thực tiễn hoạt động. Luận văn cũng đã đề
xuất kiến nghị với Chính phủ, bộ ngành liên quan và Ngân hàng Nông Nghiệp và
Phát Triển Nông Thôn Việt Nam nhằm hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng tín
dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng.
75
KẾT LUẬN
Chất lượng tín dụng chưa và không bao giờ là vấn đề cũ đối với từng Ngân
hàng thương mại nói chung và Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng nói riêng. Nó
luôn đòi hỏi phải được nâng cao trong suốt quá trình hoạt động của ngân hàng. Tín
dụng ngân hàng là kênh dẫn vốn và đáp ứng vốn trong việc thực hiện các mục tiêu
kinh tế xã hội của một quốc gia. Điều này đặt các NHTM trong cơ hội phát triển,
song cũng tiềm ẩn đầy rủi ro khi danh mục tín dụng không đảm bảo chất lượng,
không thu hồi được vốn. Vì vậy, nâng cao chất lượng tín dụng luôn là yêu cầu cấp
bách không chỉ của Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng mà còn là của tất cả các
NHTM Việt Nam hiện nay. Với mục tiêu đưa ra được hệ thống các giải pháp nhằm
nâng cao chất lượng tín dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng, nội dung đề
tài đã tập trung hoàn thành một số nhiệm vụ sau:
Hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về tín dụng NHTM, vai trò của tín dụng
NHTM đối với ngân hàng và nền kinh tế, đưa ra được khái niệm tín dụng, các chỉ
tiêu phản ánh chất lượng tín dụng và các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng tín
dụng của NHTM để từ đó có nhận thức đúng đắn về việc nâng cao chất lượng tín
dụng.
Phân tích thực trạng tín dụng tại chi nhánh, thấy được những mặt tích cực
cần tiếp tục phát huy và nhìn nhận khách quan những hạn chế và nguyên nhân của
những hạn chế đó.
Đưa ra được mục tiêu và hệ thống giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín
dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng. Để thưc hiện được các mục tiêu và
giải pháp đó đề tài cũng đưa ra một số kiến nghị đối với Ngân hàng Nông Nghiệp
và Phát Triển Nông Thôn Việt Nam, Ngân hàng nhà nước và Chính phủ.
Cho đến nay trong công tác tín dụng, Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng đã
đạt được một số thành tựu đáng kể tuy rằng không phải là không còn hạn chế. Hy
vọng rằng trong tương lai chi nhánh sẽ vẫn duy trì và phát triển hơn nữa những
thành quả đó, góp phần cấp vốn một cách có hiệu quả cho kinh tế tỉnh Lâm Đồng
nói riêng và cả nước nói chung.
76
Về mặt hạn chế: Nghiên cứu này chỉ được thực hiện tại Agribank chi nhánh
tỉnh Lâm Đồng trong giai đoạn 2019 – 2021. Thời gian nghiên cứu ngắn nên chưa
phản ánh được sự thay đổi chất lượng tín dụng tại Agribank chi nhánh tỉnh Lâm
Đồng.
Định hướng nghiên cứu tiếp theo: Tác giả sẽ tiến hành mở rộng phạm vi
nghiên cứu ra các NHTM trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng với cùng vấn đề này. Nghiên
cứu và tìm hiểu thêm các nhân tố mới có ảnh hưởng đến chất lượng cho vay tại
Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng và hoạt động cho vay tại các NHTM trên địa
bàn tỉnh Lâm Đồng để nghiên cứu một cách đầy đủ.
i
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Agribank (2019 – 2021), Báo cáo thường niên, Báo cáo tổng kết hoạt động kinh
doanh.
2. Agribank chi nhánh tỉnh Lâm Đồng (2019 – 2021), Báo cáo tổng kết cuối năm,
Báo cáo tài chính.
3. Dương Thị Hoàn (2019), Yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng tại các ngân
hàng thương mại Việt Nam.
4. Hồ Diệu (2001), Tín dụng ngân hàng, Nhà xuất bản Thống kê.
5. Lê Văn Tề (1992), Tiền tệ và Ngân hàng, Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản
TP. HCM.
6. Lê Văn Tư (2005), Nghiệp vụ ngân hàng thương mại, Hà Nội: Nhà xuất bản Tài
chính.
7. Nguyễn Đăng Dờn (2011), Thị trường tài chính, Nhà xuất bản Kinh tế.
8. Nguyễn Đăng Dờn, Hoàng Đức, Trần Huy Hoàng, Trầm Xuân Hương (2005),
Nguyễn Quốc Anh, Quản trị Ngân hàng, Nhà xuất bản Lao động Xã Hội, Thành
Phố Hồ Chí Minh.
9. Nguyễn Thị Thu Đông (2012), Nâng cao chất lượng tín dụng tại NHTM cổ phần
Ngoại thương Việt Nam trong quá trình hội nhập.
10. Nguyễn Văn Tuấn (2015), Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân
hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam.
11. Phan Thị Linh (2021), Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng tại các
Ngân hàng thương mại Việt Nam, Tạp chí Tài chính.
12. Sử Đình Thanh (2008), giáo trình nhập môn Tài chính tiền tệ, Nhà xuất bản
Thống kê.
13. Tô Ngọc Hưng (2013), Nợ xấu từ các khu vực kinh tế, thực trạng và một số
khuyến nghị chính sách, Kỷ yếu hội thảo kinh tế mùa xuân.
