SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
---------- ---------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
GIÁO DỤC Ý THỨC GIỮ GÌN VÀ PHÁT HUY BẢN SẮC VĂN HÓA
DÂN TỘC CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 5
THÔNG QUA TỔ CHỨC TIẾT THỰC HÀNH
CHỦ ĐỀ 7 CỘNG ĐỒNG CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM
(SGK LỊCH SỬ 10 - BỘ SÁCH CÁNH DIỀU)
Lĩnh vực: Lịch sử
Người thực hiện: Nguyễn Thị Vân Hà - Trường THPT Diễn Châu 5
Số điện thoại : 0916171974
Email : anhhungminhsh@gmail.com
Nghệ An, năm 2024
MỤC LỤC
PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................... 1
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ................................................................................... 1
II. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ............................................. 3
1. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3
2. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3
III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................... 3
IV. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ............................................. 4
1. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 4
2. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................... 4
V. NHỮNG ĐIỂM MỚI VÀ ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI ................................ 4
PHẦN II - NỘI DUNG .................................................................................................................. 4
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN ............................................................................................ 4
1. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................... 4
2. Tầm quan trọng của việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc ........ 8
3. Một số biện pháp giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong quá
trình hội nhập quốc tế hiện nay. ...................................................................... 11
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN .................................................................................... 14
1. Lịch sử nghiên cứu ...................................................................................... 14
2. Thực trạng giáo dục ý thức giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc cho
học sinh trong môn Lịch sử tại trường THPT Diễn Châu 5 ............................ 14
3. Nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong việc giáo dục ý thức giữ gìn và
phát huy bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trong môn Lịch sử tại trường
THPT Diễn Châu 5 .......................................................................................... 19
III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC Ý THỨC GIỮ GÌN VÀ PHÁT
HUY BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT
DIỄN CHÂU 5 THÔNG QUA VIỆC TỔ CHỨC TIẾT DẠY THỰC HÀNH
CHỦ ĐỀ 7 CỘNG ĐỒNG CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM (SGL LỊCH SỬ 10 -
BỘ CÁNH DIỀU) .............................................................................................. 20
1. Vị trí, vai trò của tiết thực hành chủ đề 7 Cộng đồng các dân tộc Việt Nam
trong chương trình bộ môn lịch sử. ................................................................. 20
2. Mục tiêu của tiết thực hành Chủ đề 7 Cộng đồng các dân tộc Việt Nam
(SGK Lớp 10 – Bộ Cánh diều) ........................................................................ 20
3. Xác định một số nội dung bản sắc văn hóa dân tộc được thực hiện trong tiết
thực hành chủ đề 7 Cộng đồng các dân tộc Việt Nam .................................... 21
4. Một số biện pháp giáo dục ý thức giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân
tộc cho học sinh trường THPT Diễn Châu 5 thông qua tiết thực hành chủ đề 7
Cộng đồng các dân tộc Việt Nam (Lịch sử 10 – Bộ Cánh diều) ..................... 22
IV. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ..................................................................... 35
1. Mục đích, nguyên tắc của thực nghiệm sư phạm ........................................ 35
2. Nhiệm vụ và phương pháp thực nghiệm ..................................................... 35
3. Đối tượng thực nghiệm ............................................................................... 36
4. Tổ chức thực nghiệm ................................................................................... 36
V. KHẢO SÁT TÍNH CẤP THIẾT VÀ KHẢ THI CỦA ĐỀ TÀI ................ 40
1. Mục đích khảo sát ....................................................................................... 40
2. Nội dung và phương pháp khảo sát ............................................................. 40
3. Đối tượng khảo sát ...................................................................................... 41
4. Kết quả khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất 42
I. KẾT LUẬN ..................................................................................................... 44
1. Kết quả đạt được ......................................................................................... 44
2. Hiệu quả của đề tài đối với hoạt động giáo dục .......................................... 44
II. KIẾN NGHỊ .................................................................................................. 46
1. Về phía giáo viên ......................................................................................... 46
2. Về phía tổ chuyên môn ................................................................................ 47
3. Về phía nhà trường ...................................................................................... 47
4. Về phía gia đình .......................................................................................... 48
5. Về phía các cấp, ban ngành có liên quan .................................................... 48
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
TT
Từ viết tắt
Từ đầy đủ
1
VHDT
Văn hóa dân tộc
2
GV
Giáo viên
3
HS
Học sinh
4
ĐC
Đối chứng
5
TN
Thực nghiệm
6
NQ
Nghị quyết
7
TƯ
Trung ương
8
SGK
Sách giáo khoa
9
THPT
Trung học phổ thông
10
HĐTN
Hoạt động trải nghiệm
11
PPDH
Phương pháp dạy học
1
PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong chương trình giáo dục 2018, bộ môn Lịch sử giữ vai trò chủ đạo trong
việc giáo dục cho học sinh lòng yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc, truyền thống lịch
sử và đặc biệt là ý thức giữ gìn và phát huy những giá trị của văn hoá dân tộc
(VHDT).
Văn hóa được xem là cội nguồn, là sức mạnh trong sự phát triển của đất nước.
Những giá trị của văn hóa có sức sống bền vững và lan tỏa, làm nên sự trường tồn
của mỗi quốc gia, dân tộc. Trong đó, bảo tồn và phát huy bản sắc VHDT là một trong
những nhiệm vụ quan trong hàng đầu. Từ lâu, Đảng và nhà nước ta đã và đang đề ra
nhiều chủ trương, đường lối, chính sách lớn có liên quan đến việc bảo tồn và phát
huy những giá trị của VHDT. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ
lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) đã xác định: “Xây dựng nền văn
hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển toàn diện, thống nhất
trong đa dạng, thấm nhuần sâu sắc tinh thần nhân văn, dân chủ, tiến bộ; làm cho
văn hóa gắn kết chặt chẽ và thấm sâu vào toàn bộ đời sống xã hội, trở thành nền
tảng tinh thần vững chắc, sức mạnh nội sinh quan trọng của phát triển”. Tại Hội
nghị Trung ương 9, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã thông qua Nghị
quyết số 33-NQ/TW, ngày 09/6/2014 về Xây dựng và phát triển văn hóa, con người
Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước đã nhấn mạnh: “Xây dựng
nền văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện -
mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hóa thực sự
trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng
bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu dân giàu,
nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.
Việt Nam tự hào có nền văn hóa lâu đời, đa dạng, phong phú, giàu bản sắc.
Đó là những lợi thế quan trọng cần được khai thác, phát huy mạnh mẽ trong điều
kiện hiện nay. Phát triển trong bối cảnh mới, nền văn hóa dân tộc cần phát huy tốt
sứ mệnh cũng như vai trò, thế mạnh để văn hóa không chỉ nâng cao nhận thức, giáo
dục, đáp ứng nhu cầu tinh thần của người dân Việt Nam mà còn là nguồn lực nội
sinh quan trọng góp phần phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm cho quá trình phát triển
nhanh và bền vững của đất nước.
Trong xu thế phát triển của cuộc cách mạng khoa học công nghệ, việc giữ gìn
và phát huy bản sắc VHDT vô cùng quan trọng. Bởi vì, bản sắc VHDT có vai trò
quan trọng trong việc xây dựng và bảo tồn văn hóa quốc gia, tạo nên vị thế, nét đặc
sắc của một dân tộc mà không một quốc gia nào giống nhau. Tuy nhiên, mặt trái của
những sản phẩm công nghệ cũng đã và đang chi phối đến nhận thức, hành động của
con người cũng như sự vận động, phát triển của nền văn hóa. Điều này ảnh hưởng
không nhỏ đến nhận thức của học sinh trường THPT Diễn Châu 5.