Trên các cơ sở đó, việc sử dụng hệ thống sơ đồ hóa, bảng biểu trong quá trình dạy học bộ
môn Lịch sử ở trường THPT sẽ đáp ứng được yêu cầu đổi mới PPDH và phát huy tính
tích cực, chủ động sáng tạo của HS trong quá trình học tập. Hệ thống sơ đồ hóa, bảng
biểu là một loại bài hoặc một dạng bài tập nhận thức lịch sử có tác dụng vô cùng quan
trọng đối với việc tăng cường hoạt động nhận thức, nâng cao tính tích cực, chủ động sang
tạo của HS được thể hiện trên những mặt sau:
- Giúp học sinh nắm vững những kiến thức cơ bản, trọng tâm đã học.
- Là phương tiện để phát triển tư duy lịch sử cho học sinh, nâng cao các mức độ
nhận thức trong quá trình lĩnh hội kiến thức
- Rèn luyện các kĩ năng, kĩ xảo bộ môn như khả năng khái quát hóa, so sánh,
phân tích, tổng hợp,….
- Giúp học sinh tự lực vận dụng những kiến cơ bản, trọng tâm để có thể làm các
bài tập nhận thức lịch sử một cách độc lập, chủ động sáng tạo.
Ngoài ra, việc sử dụng hệ thống sơ đồ hóa, bảng biểu trong quá trình dạy học lịch sử
cũng giúp học sinh hiểu bài và có thể trình bày lại nội dung bài học, mối liên hệ giữa các
kiến thức cũ và mới, tính hệ thống của kiến thức trong một bài hoặc một chương…Đồng
thời giúp giáo viên kiểm tra, đánh giá mức độ nhận thức cũng như khả năng trình bày, lập
luận và diễn đạt của học sinh để có thể điều chỉnh và tìm ra những biện pháp tối ưu và
hữu hiệu trong phương pháp giảng dạy của mình để giúp cho học sinh có thể hiểu bài và
trình bày các vấn đề có liên quan một cách tốt nhất. Hơn nữa, trong tình hình hiện nay
chúng ta đang thực hiện chủ trương đổi mới PPDH của Bộ Giáo dục và đào tạo nhằm
phát huy tính tích cực của học sinh thì việc sử dụng hệ thống sơ đồ hóa, bảng biểu trong
trong các giờ học lịch sử lại càng cần thiết hơn. Bởi chính trong việc nghiên cứu bài dạy
để xây dựng và thiết kế sơ đồ, bảng biểu, hướng dẫn học sinh cách khai thác và sử dụng
để giải quyết các bài tập nhận thức hoặc các vấn đề liên quan đến nội dung bài học.
Trong giờ học, thầy giáo thông qua các thao tác sư phạm của mình sẽ thực sự trở thành
người hướng dẫn học sinh tự học, tự nhận thức và các em sẽ trở thành trung tâm của hoạt
động dạy và học.
Như vậy, với những tác dụng nêu trên thì việc xây dựng, thiết kế và sử dụng hệ thống
sơ đồ, bảng biểu trong dạy học lịch sử nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo
của học sinh là một việc làm cần thiết của người giáo viên trong quá trình giảng dạy đối
với bộ môn.
Hơn nữa xét về cơ sở thực tiễn hiện nay thì hệ thống sơ đồ hóa, bảng biểu được xem
là một dạng bài tập trong bài tập nhận thức lịch sử, do đó việc sử dụng và tác dụng của nó
