1
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ
TRƯỜNG THPT BA ĐÌNH
------------***-------------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HỢP TÁC ĐỂ PHÁT TRIỂN
PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC CỦA HỌC SINH QUA DẠY TIẾT LỊCH SỬ
ĐỊA PHƯƠNG LỚP 10 Ở TRƯỜNG THPT BA ĐÌNH
Người thực hiện: Lê Hoàng Tuấn
Chức vụ: Nhóm trưởng
SKKN thuộc lĩnh vực (môn): Lịch sử
THANH HOÁ NĂM 2021
Sử dụng phương pháp dạy học hợp tác để phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh qua dạy tiết lịch sử
địa phương lớp 10 ở trường THPT Ba Đình
MỤC LỤC Trang
1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài 1
1.2. Mục đích nghiên cứu 1
1.3. Đối tượng nghiên cứu 2
1.4. Phương pháp nghiên cứu 2
2. NỘI DUNG 2
2.1. Cơ sở lý luận 2
2.2. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học hợp tác trong dạy
học lịch sử ở trường THPT Ba Đình
3
2.3. Các giải pháp s dụng phương pháp dạy học hợp tác để phát
triển phấm chất, năng lực của học sinh qua dạy tiết lịch sử địa
phương lớp 10 ở trường THPT Ba Đình
4
2.3.1. Khái niệm một số nguyên tắc khi sử dụng phương
pháp dạy học hợp tác qua dạy học lịch sử địa phương
4
2.3.2. Các giải pháp thực hiện 5
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 19
3. KẾT LUẬN
3.1. Kết luận
20
3.2. Kiến nghị
2
Sử dụng phương pháp dạy học hợp tác để phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh qua dạy tiết lịch sử
địa phương lớp 10 ở trường THPT Ba Đình
1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Thực hiện Kế hoạch 87/KH-TU ngày 15/5/2018 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ
Thanh Hóa; Công văn 2519/KH- SGDĐT ngày 09 tháng 10 năm 2018 của Sở GD
& ĐT Thanh Hóa về nâng cao chất lượng nghiên cứu, biên soạn, đưa nội dung lịch
sử đảng bộ, truyền thống cách mạng của nhân dân Thanh Hoá lồng ghép vào nội
dung giáo dục lịch sử dân tộc, giáo dục công dân trong hệ thống giáo dục quốc dân
trên địa bàn tỉnh.
Trong những năm học vừa qua, bản thân tôi đã xây dựng kế hoạch, tổ chức
biên soạn, sưu tầm liệu lịch sử địa phương lồng ghép vào giảng dạy lịch sử dân
tộc. Tuy nhiên, các tiết dạy lịch sử địa phương vẫn còn mang tính hạn chế như: nội
dung giảng dạy còn đóng khung trong i liệu văn bản, không gian tổ chức hẹp
trong lớp học; chưa phát huy được tính chủ động, năng lực làm việc của học sinh;
việc truyền đạt kiến thức mang tính một chiều... Từ đó, chưa phát huy được thế
mạnh của lịch sử địa phương trong hình thành, phát triển phẩm chất năng lực
của học sinh.
Xuất phát từ thực tiễn trên, trong năm học 2020 2021, Bộ giáo dục Đào
tạo triển khai công tác bồi dưỡng cán bộ quản lý, giáo viên thực hiện chương trình
giáo dục phổ thông 2018. Qua quá trình bồi dưỡng thường xuyên, bản thân i đã
học tậpáp dụng các phương pháp dạy học mới, hiện đại vào quá trình giảng dạy
lịch sử ở trường THPT Ba Đình, trong đó có phương pháp dạy học hợp tác.
Nhận thấy đây phương pháp dạy học mới, nhiều ưu điểm, phù hợp với
thực tiễn, nhất đổi mới các tiết dạy học lịch sử địa phương. Bản thân i đã áp
dụng khảo nghiệm trong tiết dạy lịch sử địa phương lớp 10 trường THPT Ba
Đình. Bước đầu tôi đã đúc rút được những kinh nghiệm cho bản thân. Vì vậy, trong
khuôn khổ sáng kiến kinh nghiệm, i mạnh dạn chọn đề tài: Sử dụng phương
pháp dạy học hợp tác để phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh qua dạy
tiết lịch sử địa phương lớp 10 trường THPT Ba Đình”, với mong muốn được
phổ biến kinh nghiệm điều kiện trao đổi u hơn với đồng nghiệp các
trường THPT trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa về vấn đề mà sáng kiến đề cập.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài đi sâu tìm hiểu nguyên tắc cách thức sử dụng phương pháp dạy học
hợp tác; bước đầu đánh giá tính hiệu quả của phương pháp dạy học hợp tác đối với
việc hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Để trên cơ sỏ đó có thể áp
dụng vào các tiết dạy học lịch sử khác trong chương trình GDPT.
Đề tài góp phần trao đổi kinh nghiệm với giáo viên dạy môn lịch sử các
trường THPT trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa phương pháp dạy học hợp tác trong dạy
học lịch sử địa phương. Khắc phục được cách học một chiều thầy cô giảng bài, học
sinh ghi chép thụ động trước kia. Cách dạy học hợpc góp phần nâng cao kết quả
3
Sử dụng phương pháp dạy học hợp tác để phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh qua dạy tiết lịch sử
địa phương lớp 10 ở trường THPT Ba Đình
học tập của học sinh khá hiệu quả, giúp các em ý thức được sức mạnh của tập thể
và làm việc nhóm.
Đề tài góp phần khắc phục những hạn chế, đổi mới tiết dạy lịch sử địa phương,
nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử, phát huy thế mạnh của lịch sử địa phương trong
hình thành phẩm chất, năng lực học sinh, bồi dưỡng tình yêu quê hương đất nước
trách nhiệm công dân. Đồng thời, giúp các học sinh, các thành viên trong nhóm
hội giao tiếp, trao đổi tốt hơn. Từ đó thúc đẩy giao tiếp, mối liên hệ giữa các
thành viên với nhau. Các em hội trình bày vấn đề của mình cho những thành
viên khác cùng biết giúp củng cố cho việc học kiến thức hiệu quả hơn.thể tham
khảo các ý tưởng, ý kiến đóng góp từ những thành viên khác cùng giải quyết vấn
đề sẽ hiệu quả hơn, khôn ngoan hơn.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đ tài phương pháp dạy học hợp tác được sử
dụng qua tiết dạy lịch sử địa phương lớp 10.
Lấy học sinh lớp 10C của trường THPT Ba Đình làm đối chứng thực
nghiệm của phương pháp dạy học hợp tác.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Trong q trình thực hiện đề tài, bản thân tôi đã tiến hành các phương pháp
nghiên cứu sau:
Bồi dưỡng thường xuyên, nắm chắc về khái niệm, bản chất, nguyên tắc
cách thức của phương pháp dạy học hợp tác và các phương pháp dạy học khác.
Để nguồn liệu thực hiện đề i, tôi đã tiến hành đọc, sưu tầm liệu từ
các nguồn lịch sử Đảng bộ huyện Nga Sơn, Sách giáo khoa, tài liệu tham khảo
giảng dạy lịch sử lớp 10, nguồn liệu Internet. Trên sở đó, phân loại, lựa chọn
những đơn vị kiến thức tiêu biểu, điển hình, giá tr cao trong giáo dục truyền
thống tốt đẹp của quê hương đđịnh hướng, cung cấp cho học sinh trong quá trình
thực hiện các sản phẩm lịch sử mà giáo viên yêu cầu.
Thực hiện đề tài, tôi s dụng các phương pháp lịch sử phương pháp lôgic.
Phương pháp điền những địa danh những di tích, nhân vật…liên quan đ
tài; tiến hành điều tra, phỏng vấn đồng nghiệp học sinh. Phương pháp thống
định lượng, phân tích kết quả phỏng vấn, kết quả thực nghiệm để rút ra kết luận của
đề tài.
2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lý luận
Trong quá trình hình thành phát triển của lịch s dân tộc thì lịch s địa
phương một bộ phận cấu thành của lịch sử dân tộc. Trong lúc gia nhập vào cái
chung của lịch sử dân tộc thì lịch s địa phương còn giữ cho mình một sắc thái
riêng, các địa phương khác không có. Do đó, muốn hiểu cái chung, chúng ta
cần phải biết cái riêng, cái cụ thể của từng địa phương, đồng thời từ cái riêng
hiểu cái tổng thể, cái chung. Điều này đã được cố thủ tướng Phạm Văn Đồng chỉ
4
Sử dụng phương pháp dạy học hợp tác để phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh qua dạy tiết lịch sử
địa phương lớp 10 ở trường THPT Ba Đình
dẫn: “Giáo dục phổ thông phải gắn liền với lịch sử thiên nhiên,hội, con người
địa phương, làm cho việc học tập nhà trường thấm đượm hơn cuộc đời thực, học
sinh ngay từ khi đi học đã học, đã sống với xã hội thực xung quanh”.
Việc tìm hiểu lịch sử địa phương góp phần hiểu sâu hơn, hơn lịch sử dân
tộc, đồng thời giáo dục tưởng, tình cảm truyền thống của mỗi địa phương. Mặt
khác, lịch sử địa phương là cung cấp cho học sinh những hiểu biết về những xảy
ra trên mảnh đất địa phương quê hương mình, tạo cho các em cảm xúc mạnh mẽ.
Bởi vì, đó nhiều dấu tích, tên đất, tên người, những u chuyện được lưu
truyền, thậm chí cả những nhân chứng lịch sử. Cho nên việc đổi mới phương
pháp dạy học các tiết lịch sử địa phương cần thiết góp phần hình thành, phát
triển phẩm chất, năng lực cho các em học sinh.
vậy, đòi hỏi người giáo viên phải trang bị cho mình hệ thống kiến thức lịch
sử địa phương, am hiểu về quá trình hình thành mảnh đất, dân cư, văn học dân
gian, nhân vật, địa danh lịch sử… đồng thời, giáo viên phái nắm chắc hệ thống các
phương pháp dạy học mới, hiện đại để áp dụng hiệu quả vào giảng dạy tiết lịch
sử địa phương.
Do phân phối trong chương trình dạy học của n trường đã được S GD &
ĐT phê duyệt lớp 10 chỉ 2 tiết dành cho lịch sử địa phương. Do đó, đòi hỏi
giáo viên phải xác định mục đích, yêu cầu phù hợp, lựa chọn những đơn vị kiến
thức chọn lọc, phù hợp với thực tiễn…
2.2. Thực trạng dạy học lịch sử địa phương ở trường THPT Ba Đình
Qua quá trình điều tra, phỏng vấn, thống kê… chúng tôi nhận thấy một số thực
trạng ở các tiết dạy học lịch sử địa phương:
Thứ nhất, việc giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa của địa phương chưa
thực sự được chú trọng. Một mặt, do hạn hẹp về phân phối chương trình, mặt khác
do giáo viên chưa được trang bị kiến thức lịch sử văn hóa của địa phương một cách
có hệ thống. Vì vậy, ảnh hưởng không nhỏ đến hình thành phẩm chất, năng lực học
sinh.
Thứ hai, do các tiết dạy lịch sử địa phương thường cấu trúc cuối học kỳ II
của năm học, thời điểm giáo viên đang bận rộn nhiều công việc chuyên môn như:
chấm bài, đánh giá tổng kết năm học. Học sinh đã thi xong học kỳ II ít nhiều
tưởng đám, tâm háo hức nghỉ nên không chú ý trong tiết học lịch sử địa
phương.
Thứ ba, phương pháp giáo viên sử dụng trong các dạy lịch sử địa phương chủ
yếu là: truyền đạt kiến thức một chiều, áp đặt, mang tính sách vở hơn thực tiễn,
thậm chí qua loa, chiếu lệ, chưa kích thích được sự tìm tòi, sáng tạo thế mạnh
học sinh khi học về chính làng quê các em đang sống, hay những nhân chứng
lịch sử mà là hàng xóm, láng giềng của nhà các em.
5