GIÁO TRÌNH TIẾNG VIỆT KINH TẾ

Chia sẻ: Pham Linh Dan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

79
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

kinh tế là tổng thể các yếu tố sản xuất, các điều kiện sống của con người, các mối quan hệ trong quá trình sản xuất và tái sản xuất xã hội. Nói đến kinh tế suy cho cùng là nói đến vần đề sở hữu và lợi ích.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: GIÁO TRÌNH TIẾNG VIỆT KINH TẾ

GIÁO TRÌNH TI NG VI T KINH T
Giáo trình Ti ng Vi t Kinh T B i: Đ H ng Dương
Giáo trình Ti ng Vi t Kinh T B i: Đ H ng Dương Phiên b n tr c tuy n: < http://voer.edu.vn/content/col10509/1.1/ >
Tài li u này và vi c biên t p n i dung có b n quy n thu c v Đ H ng Dương. Tài li u này tuân th theo gi y phép Creative Commons Attribution 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/). Tài li u đư c hi u đính ngày: October 17, 2011 Ngày t o PDF: October 17, 2011 Đ bi t thông tin v đóng góp cho các module có trong tài li u này, xem tr. 86.
N i dung 1 Các khái ni m kinh t cơ b n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 T ng quan kinh t Vi t nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 3 10 s ki n kinh t Vi t nam 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 4 Thương hi u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 5 Th trư ng tiêu dùng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 6 15 năm đi n tho i di đ ng vi t nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 7 V n n n th t nghi p toàn c u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 8 Nhi u ngân hàng có kh năng l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 9 Th trư ng đi n t đi n l nh: Vàng thau l n l n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 10 Bán ô tô: Xin l i, tôi m i là thư ng đ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 11 Ôn t p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Ch m c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Tham gia đóng góp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
iv
Chương 1 Các khái ni m kinh t cơ b n 1 1.1 Kinh t Kinh t là t ng th các y u t s n xu t, các đi u ki n s ng c a con ngư i, các m i quan h trong quá trình s n xu t và tái s n xu t xã h i. Nói đ n kinh t suy cho cùng là nói đ n v n đ s h u và l i ích. Nghĩa r ng c a t này ch "toàn b các ho t đ ng s n xu t, trao đ i, phân ph i, lưu thông" c a c m t c ng đ ng dân cư, m t qu c gia trong m t kho ng th i gian, thư ng là m t năm. Khái ni m kinh t đ c p đ n các ho t đ ng c a con ngư i có liên quan đ n s n xu t, phân ph i, trao đ i, và tiêu th hàng hóa2 và d ch v 3 . Tuy nhiên đ nh nghĩa v kinh t đã thay đ i theo l ch s các ho t đ ng kinh t . 1.2 Ngành kinh t Là m t b ph n c a n n kinh t 4 chuyên t o ra hàng hóa5 và d ch v 6 . Trong n n kinh t phong ki n, cơ c u ngành kinh t còn nghèo nàn, các ho t đ ng kinh t quy mô nh , manh mún. Ngành kinh t ch y u khi đó là nông nghi p7 và thương m i8 . Các ngành kinh t đư c đa d ng hóa và hình thành như hi n nay b t đ u t nh ng năm 1800 (hơn 2 th k trư c), và k t đó liên t c phát tri n cho đ n ngày nay v i s tr giúp c a ti n b công ngh 9 . R t nhi u nư c phát tri n10 (như Hoa Kỳ11 , Anh qu c12 , Canada13 ) ph thu c sâu s c vào khu v c s n xu t. Các qu c gia, các n n kinh t và các ngành công nghi p c a các qu c gia đó đan xen, liên k t, tương tác nhau trong m t m ng lư i ph c t p mà không d hi u bi t tư ng t n n u ch nghiên c u sơ sài. M t xu hư ng g n đây là s thay đ i cơ c u ngành kinh t khi các qu c gia công nghi p ti n t i xã h i h u công nghi p14 . Đi u này th hi n s tăng trư ng c a lĩnh v c d ch v 15 trong khi t l c a công nghi p trong cơ c u kinh t gi m xu ng, và s phát tri n c a n n kinh t thông tin, còn g i là cu c cách 1 Phiên b n tr c tuy n c a n i dung này có . 2 http://vi.wikipedia.org/wiki/Hàng_hóa 3 http://vi.wikipedia.org/wiki/D ch_v 4 http://vi.wikipedia.org/wiki/Kinh_t 5 http://vi.wikipedia.org/wiki/Hàng_hóa 6 http://vi.wikipedia.org/wiki/D ch_v 7 http://vi.wikipedia.org/wiki/Nông_nghi p 8 http://vi.wikipedia.org/wiki/Thương_m i 9 http://vi.wikipedia.org/wiki/Công_ngh 10 http://vi.wikipedia.org/wiki/Nư c_phát_tri n 11 http://vi.wikipedia.org/wiki/Hoa_Kỳ 12 http://vi.wikipedia.org/wiki/Anh_qu c 13 http://vi.wikipedia.org/wiki/Canada 14 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Xã_h i_h u_công_nghi p&action=edit&redlink=1 15 http://vi.wikipedia.org/wiki/D ch_v 1
2 CHƯƠNG 1. CÁC KHÁI NI M KINH T CƠ B N m ng thông tin16 . xã h i h u công nghi p, lĩnh v c ch t o đư c tái cơ c u, đi u ch nh thông qua quá trình “offshoring” (chuy n d n các giai đo n s n xu t ít giá tr gia tăng ra nư c ngoài). 1.2.1 Các ngành kinh t cơ b n 1/ Lĩnh v c s n xu t sơ khai17 g m nông nghi p18 , lâm nghi p19 , ngư nghi p20 , khai m 21 và khai khoáng22 . 2/ Khu v c hai c a n n kinh t 23 bao g m công nghi p24 và xây d ng25 . 3/ Khu v c th ba chính là khu v c d ch v 26 : giao thông, tài chính, ăn u ng, du l ch, gi i trí, v.v.. 4/ Khu v c th tư - khu v c tri th c: Hi n có xu hư ng tách m t s ngành trong khu v c d ch v g m giáo d c, nghiên c u và phát tri n, thông tin, tư v n thành m t khu v c riêng. 1.2.2 Các ngành kinh t t i Vi t Nam Chính ph Vi t Nam áp d ng H th ng ngành kinh t theo Quy t đ nh s Quy t đ nh s 10/2007/QĐ-TTg ngày 23 tháng 01 năm 2007 c a Th tư ng Chính ph , g m các 21 nhóm ngành, 642 ho t đ ng kinh t c th : • Nhóm A: Nông nghi p, lâm nghi p và th y s n. • Nhóm B: Khai khoáng. • Nhóm C: Công nghi p ch bi n, ch t o. • Nhóm D: S n xu t và phân ph i đi n, khí đ t, nư c nóng, hơi nư c và đi u hòa không khí • Nhóm E: Cung c p nư c, ho t đ ng qu n lý và x lý rác th i, nư c th i. • Nhóm F: Xây d ng. • Nhóm G: Bán buôn và bán l , s a ch a ô tô, mô tô, xe máy và xe có đ ng cơ khác. • Nhóm H: V n t i kho bãi. • Nhóm I: D ch v lưu trú và ăn u ng. • Nhóm J: Thông tin và truy n thông. • Nhóm K: Ho t đ ng tài chính, ngân hàng và b o hi m. ..... • Nhóm U: Ho t đ ng c a các t ch c và cơ quan qu c t . Ngành kinh t quan tr ng nh t c a Vi t Nam là s n xu t nông nghi p. M c dù t l đóng góp c a ngành nông nghi p vào GDP v n ti p t c gi m so v i các năm trư c (20,9%) nhưng v n hơn 60% dân s tham gia vào s n xu t nông nghi p. Vi t Nam là nư c xu t kh u h t tiêu đen l n nh t th gi i và là nư c đ ng th hai trên th gi i v xu t kh u g o và cà phê. Nh ng s n ph m nông nghi p quan tr ng là h t tiêu, h t đi u, cao su và th y s n. 16 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Cu c_cách_m ng_thông_tin&action=edit&redlink=1 17 http://vi.wikipedia.org/wiki/Khu_v c_m t_c a_n n_kinh_t 18 http://vi.wikipedia.org/wiki/Nông_nghi p 19 http://vi.wikipedia.org/wiki/Lâm_nghi p 20 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ngư_nghi p&action=edit&redlink=1 21 http://vi.wikipedia.org/wiki/Khai_m 22 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Khai_khoáng&action=edit&redlink=1 23 http://vi.wikipedia.org/wiki/Khu_v c_hai_c a_n n_kinh_t 24 http://vi.wikipedia.org/wiki/Công_nghi p 25 http://vi.wikipedia.org/wiki/Xây_d ng 26 http://vi.wikipedia.org/wiki/Khu_v c_d ch_v
3 1.3 Cơ c u thành ph n kinh t Cơ c u thành ph n kinh t ph n ánh s t n t i c a các hình th c s h u. Hi n nay Vi t Nam có các thành ph n kinh t sau: kinh t trong nư c (kinh t Nhà nư c, kinh t t p th , kinh t tư nhân, kinh t cá th , kinh t h n h p) và kinh t có v n đ u tư nư c ngoài. 1.4 Các tiêu chí đánh giá n n kinh t 1.4.1 T ng s n ph m trong nư c T ng s n ph m trong nư c (GDP) là t ng s n ph m hàng hoá và d ch v tiêu dùng cu i cùng mà m t n n kinh t t o ra bên trong m t qu c gia, không phân bi t do ngư i trong nư c hay ngư i nư c ngoài làm ra, m t th i kỳ nh t đ nh, thư ng là m t năm. GDP thư ng đư c s d ng đ phân tích cơ c u kinh t , t c đ tăng trư ng c a n n kinh t , trình đ phát tri n và m c s ng c a con ngư i. Công th c chung đ tính T ng s n ph m trong nư c GDP là: GDP = ( tiêu dùng + đ u tư + xu t kh u ) - nh p kh u . Hình 1.1: Bi u đ tăng trư ng GDP c a th gi i trong th i kỳ 1995 – 2004 1.4.2 T ng thu nh p qu c gia T ng thu nh p qu c gia (GNI) b ng GDP c ng chênh l ch gi a thu nh p nhân t s n xu t t nư c ngoài v i thu nh p nhân t s n xu t cho nư c ngoài, trong m t th i kỳ nh t đ nh, thư ng là m t năm. GNI l n hơn hay nh hơn GDP tuỳ thu c m i quan h kinh t (đ u tư v n, lao đ ng. . .) gi a m t nư c v i nhi u nư c khác. Nhìn chung, nh ng nư c có v n đ u tư nư c ngoài cao thì GNI l n hơn GDP. Ngư c l i, nh ng nư c đang ti p nh n đ u tư nhi u hơn là đ u tư ra nư c ngoài s có GDP l n hơn GNI.
4 CHƯƠNG 1. CÁC KHÁI NI M KINH T CƠ B N Trên ph m vi toàn th gi i, GDP tăng nhanh qua các năm (t c đ tăng trư ng bình quân năm kho ng 3,6%) và đ t t i g n 40,9 nghìn t USD năm 2004, g p 16 l n năm 1900. Trong đó các nư c có n n kinh t phát tri n chi m 2/3 t ng GDP c a toàn c u. 1.4.3 GNI và GDP bình quân đ u ngư i Đ so sánh m c s ng c a dân cư các nư c khác nhau, ngư i ta thư ng dùng các ch s GDP và GNI bình quân đ u ngư i. GNI/đ u ngư i và GDP/đ u ngư i đư c tính b ng GNI và GDP chia cho t ng s dân m t th i đi m nh t đ nh. Ch s thu nh p theo đ u ngư i ph n ánh trình đ phát tri n kinh t c a các qu c gia và đư c coi là m t trong nh ng tiêu chí quan tr ng đ đánh giá ch t lư ng cu c s ng. d) Cơ c u ngành trong GDP Đ đánh giá n n kinh t c a m t nư c, ngư i ta còn căn c vào cơ c u ngành trong GDP. S li u th ng kê c a Ngân hàng th gi i (WB) ch rõ s khác nhau v cơ c u ngành gi a các nhóm nư c có trình đ phát tri n kinh t khác nhau. Các nư c kinh t phát tri n thư ng có t tr ng d ch v r t l n. Ngư c l i, các nư c đang phát tri n có n n kinh t ch y u d a vào nông nghi p thì ph n đóng góp c a d ch v trong cơ c u GDP thư ng t 20 – 30%. Xu th chung khi chuy n t m t n n kinh t kém phát tri n sang m t n n kinh t phát tri n là gi m nhanh t tr ng nông nghi p c trong cơ c u lao đ ng l n cơ c u GDP, đ ng th i tăng tương ng trong cơ c u GDP và lao đ ng c a khu v c công nghi p giai đo n đ u và tăng cơ c u lao đ ng, cơ c u GDP c a khu v c d ch v giai đo n sau. ———————— CHÚ THÍCH T NG : GDP: Gross Domestic Product – T ng s n ph m qu c n i (trong nư c) GNI: Gross National Income– T ng thu nh p qu c gia/T ng thu nh p qu c dân T NG : S n xu t Tái s n xu t Trao Manh múnKhu v c s n xu t- GDPGNIT c đ tăng trư ngM c đ iPhân ph iLưu thôngTiêu Tư ng t nSơ sàiH u công s ngĐ u tưV nBình quân đ u th Hàng hóaD ch v Cơ c u n n nghi pCách m ng thông tinKhai ngư iT tr ng kinh t m Khai khoángKho bãi B ng 1.1 ˆ 1.5 CAU H I • Trong xã h i h u công nghi p, cơ c u ngành kinh t có xu hư ng chuy n đ i như th nào? • Theo C c Đ u tư Nư c ngoài, s v n đăng ký đ u tư vào Vi t Nam t đ u năm t i nay đã lên t i 14,7 t USD, trong khi s v n các doanh nghi p VN đ u tư ra nư c ngoài là 1,38 t USD. Có th nh n xét đi u gì v GNI và GDP qua 2 con s này? • Cho b ng s li u Tr giá xu t kh u hàng hóa phân theo khu v c kinh t và phân theo nhóm hàng Vi t Nam t năm 1999 đ n 2006. Em có nh n xét gì v xu t kh u hàng hóa Vi t Nam:
5 STT M t hàng 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 1 Cao su 66569 51637 89847 160083 357285 519203 851379 2 Cà phê 3044 2606 3921 6886 5956 7627 55399 3 H t đi u 54783 30291 38317 53494 68752 97368 94487 4 D u thô 779157 558556 686798 863276 1482150 1160165 399907 5 Than đá 7729 17316 44320 51210 134354 370178 594759 6 H t tiêu 11440 6575 3268 712 420 ... 767 7 Chè 276 834 569 799 3503 6075 7616 B ng 1.2 • Theo đánh giá c a em, Vi t Nam có th và nên phát tri n m t hàng nào trong xu t kh u? • Nêu s khác bi t v t tr ng các ngành kinh t trong cơ c u ngành c a các nư c phát tri n và đang phát tri n. 1.6 BÀI T P Ch n các t ng đi n vào ch tr ng: cùng kỳ t tr ng t c đ tăng trư ng đ u tư v n d u thô than đá đ t (Năm 2007) B K ho ch và Đ u tư đã báo cáo: thu hút . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . ...vào s n xu t kinh doanh trong 11 tháng qua . . .. . .. . .. . .. . .. . .. m c cao nh t t trư c đ n nay. Đ c bi t là đ u tư nư c ngoài, t ng s . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . ...đ t trên 15 t USD, tăng 38,4% so v i . . .. . .. . .. . .. . .. . .., vư t 15% so v i d ki n c năm. Hoàn thành th ng l i m c tiêu kinh t - xã h i năm 2007, đ t . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . ...GDP 8,5%. Trong xu t kh u, . . .. . .. . .. . .. . .. . ... và . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . ... là hai m t hàng xu t kh u ch l c đ t đư c m c tăng trư ng cao và ti p t c chi m . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . ...l n trong xu t kh u c nư c trong nh ng năm g n đây, vư t c ch tiêu quy ho ch xu t kh u. 1.7 Đ C THÊM 1.8 CÁC NGÀNH KINH T CHÍNH 1.8.1 Nông nghi p Nông nghi p là quá trình s n xu t lương th c27 , th c ph m28 , th c ăn gia súc29 , tơ30 , s i31 và s n ph m mong mu n khác b i tr ng tr t32 nh ng cây tr ng33 chính và chăn nuôi34 đàn gia súc (nuôi trong nhà). Công vi c nông nghi p cũng đư c bi t đ n b i nh ng ngư i nông dân35 , trong khi đó các nhà khoa h c36 , 27 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Lương_th c&action=edit&redlink=1 28 http://vi.wikipedia.org/wiki/Th c_ph m 29 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Th c_ăn_gia_súc&action=edit&redlink=1 30 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tơ&action=edit&redlink=1 31 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=S i&action=edit&redlink=1 32 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tr ng_tr t&action=edit&redlink=1 33 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Cây_tr ng&action=edit&redlink=1 34 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Chăn_nuôi&action=edit&redlink=1 35 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Nông_dân&action=edit&redlink=1 36 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Nhà_khoa_h c&action=edit&redlink=1
6 CHƯƠNG 1. CÁC KHÁI NI M KINH T CƠ B N nh ng nhà phát minh37 thì tìm cách c i ti n phương pháp38 , công ngh 39 và k thu t40 đ làm tăng năng su t41 cây tr ng và v t nuôi42 . • Nông nghi p thu n nông hay nông nghi p sinh nhai là lĩnh v c s n xu t43 nông nghi p có đ u vào h n ch , s n ph m44 đ u ra ch y u ph c v cho chính gia đình45 c a m i ngư i nông dân46 . Không có s cơ gi i hóa47 trong nông nghi p sinh nhai. • Nông nghi p chuyên sâu: là lĩnh v c s n xu t NN đư c chuyên môn hóa trong t t c các khâu s n xu t nông nghi p, g m c vi c s d ng máy móc trong tr ng tr t48 , chăn nuôi49 , ho c trong quá trình ch bi n s n ph m nông nghi p50 . Nông nghi p chuyên sâu có ngu n đ u vào s n xu t l n, bao g m c vi c s d ng hóa ch t di t sâu, di t c , phân bón, ch n l c, lai t o gi ng, nghiên c u các gi ng m i và m c đ cơ gi i hóa51 cao. S n ph m đ u ra ch y u dùng vào m c đích thương m i52 , làm hàng hóa bán ra trên th trư ng53 hay xu t kh u54 . Các ho t đ ng trên trong s n xu t nông nghi p chuyên sâu là s c g ng tìm m i cách đ có ngu n thu nh p tài chính cao nh t t ngũ c c55 , các s n ph m đư c ch bi n t ngũ c c hay v t nuôi... Năm 2004, kim ng ch xu t kh u hàng nông s n đ t 4 t USD, Vi t Nam đư c đánh giá là nhà xu t kh u hàng đ u v g o, cà phê, cao su, h t tiêu. . .G o xu t kh u đ t 3,9 tri u t n v i kim ng ch 900 tri u USD, tăng g n 23% so v i năm 2003; Xu t kh u h t đi u đ t 100.000 t n, v i kim ng ch 400 tri u USD (m r ng ˆ th trư ng sang M , Trung Qu c, Đông và B c Au). Ngành ch bi n g xu t kh u tăng m nh nh t trong năm, đ t trên 1 t đ ng (chi m 25% t ng kim ng ch xu t kh u c a ngành nông nghi p); Cà phê xu t kh u đ t 900.000 t n, tăng g n 40%, v i kim ng ch tăng g n 30%; Xu t kh u chè đ t 900.000 t n, v i kim ng ch g n 90 tri u USD, (m c cao nh t t trư c t i nay); Xu t kh u h tiêu đ t hơn 98.000 t n, tr giá 133,7 tri u USD. . . Tuy nhiên v n còn nh ng m t h n ch : Các s n ph m nông nghi p còn kém v ch t lư ng làm cho hàng hóa khó đi vào th trư ng c a các nư c phát tri n. Vi c chuy n đ i cơ c u trong nông nghi p, s đa d ng hoá nông nghi p, phát tri n ch bi n nông s n. . .t c đ ch m. Lao đ ng nông nghi p tăng nông thôn d n đ n tình tr ng thi u vi c làm, c n tr vi c tăng năng su t lao đ ng. . . Mô hình m i đã xu t hi n châu th sông H ng: Các làng ngh đã phát tri n thành "c m công nghi p", vư t ra kh i gi i h n làng tr thành các trung tâm năng đ ng, bi n nh ng ngư i nông dân thành các doanh nhân, ch các xí nghi p nh , v a và hi n đ i, như: đ g Đ ng K , s Bát tràng, lơn n c Nam Sách, rau Gia L c, cây c nh M S , rau hoa Mê Linh-Đông Anh. . . 37 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Nhà_phát_minh&action=edit&redlink=1 38 http://vi.wikipedia.org/wiki/Phương_pháp 39 http://vi.wikipedia.org/wiki/Công_ngh 40 http://vi.wikipedia.org/wiki/K _thu t 41 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Năng_su t&action=edit&redlink=1 42 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=V t_nuôi&action=edit&redlink=1 43 http://vi.wikipedia.org/wiki/S n_xu t 44 http://vi.wikipedia.org/wiki/S n_ph m 45 http://vi.wikipedia.org/wiki/Gia_đình 46 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Nông_dân&action=edit&redlink=1 47 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Cơ_gi i_hóa&action=edit&redlink=1 48 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tr ng_tr t&action=edit&redlink=1 49 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Chăn_nuôi&action=edit&redlink=1 50 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=S n_ph m_nông_nghi p&action=edit&redlink=1 51 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Cơ_gi i_hóa&action=edit&redlink=1 52 http://vi.wikipedia.org/wiki/Thương_m i 53 http://vi.wikipedia.org/wiki/Th _trư ng 54 http://vi.wikipedia.org/wiki/Xu t_kh u 55 http://vi.wikipedia.org/wiki/Ngũ_c c
7 1.8.2 Công nghi p Công nghi p, là m t b ph n c a n n kinh t 56 , là lĩnh v c s n xu t57 hàng hóa58 v t ch t mà s n ph m đư c "ch t o, ch bi n" cho nhu c u tiêu dùng ho c ph c v ho t đ ng kinh doanh ti p theo. Đây là ho t đ ng kinh t , s n xu t quy mô l n, đư c s h tr thúc đ y m nh m c a các ti n b công ngh 59 , khoa h c60 và k thu t61 . m t s qu c gia như Vi t Nam và Nh t B n, công nghi p bao g m: • Khai thác khoáng s n, than, đá và d u khí • Ch bi n, ch t o (k c ch bi n th c ph m, g ) • S n xu t và phân ph i đi n, khí đ t và nư c. M t nghĩa r t ph thông khác c a công nghi p là "ho t đ ng kinh t quy mô l n, s n ph m (có th là phi v t th ) t o ra tr thành hàng hóa". Theo nghĩa này, nh ng ho t đ ng kinh t chuyên sâu khi đ t đư c m t quy mô nh t đ nh s tr thành m t ngành công nghi p, ngành kinh t như: công nghi p ph n m m máy tính, công nghi p đi n nh, công nghi p gi i trí, công nghi p nghi p th i trang, công nghi p báo chí, v.v.. B i ho t đ ng công nghi p là vô cùng đa d ng, có r t nhi u cách phân lo i công nghi p: • Theo m c đ thâm d ngv n62 và t p trung lao đ ng63 : Công nghi p n ng64 và công nghi p nh 65 • Theo s n ph m và ngành ngh : công nghi p d u khí, công nghi p ô tô, công nghi p d t, công nghi p năng lư ng, v.v.. • Theo phân c p qu n lý: công nghi p đ a phương, công nghi p trung ương. Công nghi p n ng là lĩnh v c công nghi p66 s d ng nhi u tư b n67 , đ i ngư c v i công nghi p nh 68 là lĩnh v c s d ng nhi u lao đ ng. Công nghi p n ng không d dàng tái phân b như công nghi p nh vì nhi u tác đ ng đ n môi trư ng69 và chi phí đ u tư70 nhi u hơn. Công nghi p n ng có th đư c hi u là ngành mà s n ph m dùng đ cung c p cho các ngành công nghi p khác. Ví d , đ u ra c a các xư ng thép, nhà máy hóa ch t là đ u vào c a các doanh nghi p s n xu t, d ch v ho c bán buôn khác nhi u hơn là bán l đ n tay ngư i tiêu dùng. Công nghi p nh là ngành công nghi p ít t p trung tư b n71 hơn công nghi p n ng72 , và thiên v cung c p hàng hóa73 tiêu dùng hơn là ph c v các doanh nghi p (có nghĩa là s n ph m đư c s n xu t cho ngư i tiêu dùng cu i cùng hơn là s n xu t đ làm đ u vào cho m t quá trình s n xu t khác). Các cơ s công nghi p nh thư ng ít gây tác đ ng môi trư ng hơn công nghi p n ng và vì th chúng có th đư c b trí g n khu dân cư. M t s đ nh nghĩa kinh t đưa ra r ng công nghi p nh là “ho t đ ng s n xu t, ch t o s d ng m t kh i lư ng v a ph i nguyên v t li u đã đư c ch bi n đ t o ra nh ng s n ph m có giá tr khá cao so v i kh i lư ng c a chúng” . Ví d v các ngành công nghi p nh như: gi y dép, qu n áo, đ n i th t, thi t b trong nhà, v.v.. 56 http://vi.wikipedia.org/wiki/Kinh_t 57 http://vi.wikipedia.org/wiki/S n_xu t 58 http://vi.wikipedia.org/wiki/Hàng_hóa 59 http://vi.wikipedia.org/wiki/Công_ngh 60 http://vi.wikipedia.org/wiki/Khoa_h c 61 http://vi.wikipedia.org/wiki/K _thu t 62 http://vi.wikipedia.org/wiki/V n 63 http://vi.wikipedia.org/wiki/Lao_đ ng 64 http://vi.wikipedia.org/wiki/Công_nghi p_n ng 65 http://vi.wikipedia.org/wiki/Công_nghi p_nh 66 http://vi.wikipedia.org/wiki/Công_nghi p 67 http://vi.wikipedia.org/wiki/Tư_b n 68 http://vi.wikipedia.org/wiki/Công_nghi p_nh 69 http://vi.wikipedia.org/wiki/Môi_trư ng 70 http://vi.wikipedia.org/wiki/Đ u_tư 71 http://vi.wikipedia.org/wiki/Tư_b n 72 http://vi.wikipedia.org/wiki/Công_nghi p_n ng 73 http://vi.wikipedia.org/wiki/Hàng_hóa
8 CHƯƠNG 1. CÁC KHÁI NI M KINH T CƠ B N 1.8.3 D ch v D ch v , trong kinh t h c74 , đư c hi u là nh ng th tương t như hàng hóa75 nhưng là phi v t ch t. Có nhi u ngành d ch v : • Cung c p đi n, nư c • Xây d ng (không k s n xu t v t li u xây d ng) • Thương m i • Tài chính, ngân hàng, b o hi m, môi gi i ch ng khoán, ... • Y t , chăm sóc s c kh e, chăm sóc tr em • Giáo d c, thư vi n, b o tàng • Du l ch, khách s n, cho thuê nhà • Thông tin, bưu chính, internet • Giao thông, v n t i • Cung c p năng lư ng (không k khai thác và s n xu t) • Gi i trí, th thao, đánh b c, d ch v tình d c • Ăn u ng • Các d ch v chuyên môn (tư v n, pháp lý, th m m , v.v...) • Quân s • C nh sát • Các công vi c qu n lý nhà nư c 74 http://vi.wikipedia.org/wiki/Kinh_t _h c 75 http://vi.wikipedia.org/wiki/Hàng_hóa
Chương 2 T ng quan kinh t Vi t nam 1 2.1 Quá trình phát tri n Trong quá trình phát tri n, n n kinh t Vi t Nam có th chia thành hai th i kì chính: trư c năm 1986 và sau năm 1986. 2.1.1 N n kinh t bao c p: 1975 – 1986 Tên g i khác: kinh t k ho ch hoá t p trung. Trư c năm 1986, kinh t Vi t Nam là kinh t bao c p. Kinh t bao c p là n n kinh t ch bao g m các thành ph n kinh t qu c doanh, t p th và cá th , mà gi vai trò ch đ o là kinh t qu c doanh. Trong th i kì này, không t n t i kinh t tư nhân, không có các ho t đ ng thương m i buôn bán t do trên th trư ng. Kinh t bao c p ho t đ ng theo ki u toàn dân làm cho nhà nư c và nhà nư c bao c p cho toàn dân, m i ngư i làm theo năng l c và hư ng theo nhu c u. 2.1.2 N n kinh t th trư ng theo đ nh hư ng xã h i ch nghĩa: 1986 – nay Tên g i khác: n n kinh t m c a Th i kì sau năm 1986 còn đư c g i là th i kì Đ i m i. Năm 1986, do nh n th y nh ng b t c p c a n n kinh t bao c p, Đ i h i Đ ng toàn qu c l n th VI đã quy t đ nh nư c Vi t Nam chuy n t n n kinh t bao c p sang n n kinh t th trư ng, m c a cho các doanh nghi p, m r ng giao lưu kinh t và h p tác qu c t ... Thành ph n kinh t chính c a kinh t th trư ng là kinh t tư nhân, nh ng quy t đ nh kinh t đư c th c hi n b i các cá nhân ngư i tiêu dùng và công ty. N n kinh t đư c v n đ ng theo quy lu t cung-c u. Trong nh ng năm đ u c a quá trình đ i m i Vi t nam đã thu đư c nh ng thành công v kinh t đáng k đó là t l tăng trư ng kinh t cao và kim ng ch xu t kh u tăng m nh. Thương m i chi m t i 51% c a GDP. Nhưng đ ng th i t vài năm nay nh ng n i c m v cơ c u cũng th hi n rõ và đã có nh ng bi n pháp kh c ph c d n như chuy n đ i các doanh nghi p nhà nư c làm ăn không có hi u qu , c i t lĩnh v c Tài chính và Ngân hàng, xây d ng m t cơ ch hành chính có hi u qu và m t nhà nư c Pháp quy n. Đ ng và Chính ph cũng nh n th y rõ ràng r ng không có s phát tri n hi u qu c a thành ph n kinh t tư nhân thì m c đích tăng trư ng và t o công ăn vi c làm s không th đ t đư c. T khi Lu t doanh nghi p có hi u l c đ n nay s lư ng các doanh nghi p tư nhân đăng ký đã tăng lên g p 3 l n (200 000 doanh nghi p) và t o ra hàng trăm ch làm vi c m i. Tháng 4 năm 2001 Đ i h i Đ ng l n th 9 đã thông qua Chi n lư c phát tri n Kinh t xã h i giai đo n 2001-2010. Trên cơ s c a Chi n lư c này m c đích đưa ra đ n nh ng năm cu i c a giai đo n 2001-2010 s tăng trư ng kinh t ph i tăng lên g p đôi đi u đó có nghĩa là đ n năm 2005 m c tăng trư ng kinh t hàng 1 Phiên b n tr c tuy n c a n i dung này có . 9
10 CHƯƠNG 2. T NG QUAN KINH T VI T NAM năm ph i tăng 7% và t năm 2006 đ n 2010 m c tăng trư ng kinh t hàng năm ph i là 7,5%. M c dù n n kinh t th gi i có s suy y u nh , giá nhiên li u cao, nhi u thiên tai và s c nh tranh tăng m nh trong xu t kh u nhưng nh ng m c tiêu đ t ra trên đã th c hi n đư c. Năm 2005 Vi t nam đã đ t đư c m c tăng trư ng là 8,4% cao hơn m c tăng trư ng năm trư c và đ ng v trí th hai trong khu v c sau Trung Qu c. (T ng s n ph m qu c n i đ t 40 t USD kho ng b ng GDP c a Bang Mecklenburg – Vorpommern). S phát tri n b n v ng đư c th hi n qua s tăng trư ng c a kim ng ch xu t kh u (tăng 22%) cũng như s tăng trư ng c a s n xu t công nghi p và xây d ng (11%). Đ th c hi n đư c các m c tiêu tăng trư ng đ t ra, trong nh ng năm v a qua Đ u tư nư c ngoài tr c ti p vào Vi t Nam đã b t đ u tăng l i. Các nhà đ u tư nư c ngoài đã tăng cam k t đ u tư năm 2005 thêm 25%, 5,8 t USD. Đ c bi t là các doanh nghi p Nh t B n đã đ y m nh các ho t đ ng c a h t i Vi t Nam. (Cam k t đ u tư c a h trong năm 2005 là 810 tri u USD). Các nhà đ u tư l n khác là Đài Loan, Hàn Qu c và Hongkong. C ng đ ng các nhà tài tr qu c t đã đưa ra cam k t tài tr phát tri n cho Vi t Nam là 3,7 t USD cho công cu c xóa đói gi m nghèo th c hi n thành công. Cu i cùng, trong năm 2005 lư ng ki u h i do ngư i Vi t Nam s ng nư c ngoài chuy n v cũng tăng cao và đ t đư c 4 t USD (tăng 20%), m t k l c. Nhưng trên th c t con s này có th là 7 t USD n u như ngư i ta tính c lư ng ti n chuy n v không chính th c. Ngoài ra trong năm 2005 trái phi u Chính ph Vi t Nam l n đ u tiên đã đư c bán t i th trư ng ch ng khoán New York và đã mang l i ngu n kinh phí là 750 tri u USD. Đó là đi u ki n thu n l i cho vi c xâm nh p th trư ng v n c a các doanh nghi p Vi t Nam trong tương lai. Giá c phát tri n theo chi u hư ng tăng, đ t đư c m c tăng trung bình là 8,4% và cũng như năm trư c giá c th trư ng gi m c đ cao. Tuy nhiên trong năm 2005 giá c a m t s ít các m t hàng lương th c ph m tăng cao, ph n nhi u là s tăng m nh v giá c c a các ngành năng lư ng và giá vàng tăng và s gia tăng c a tín d ng đã c ng c thêm áp l c l m phát. Đ n cu i năm ch s giá tiêu dùng đã tăng 10% so v i năm trư c. S tăng trư ng v s lư ng ti n t m t cách tích c c do nh hư ng c a s phát tri n m nh v kinh t và bư c đ t phát v h th ng ti n t c a n n kinh t qu c dân. Lãi su t luôn đư c n đ ch và gi m c đ th p. Cũng như năm trư c đ ng Vi t Nam trong năm 2005 b m t giá r t ít (-0,9%) . V i đ m b o s chênh l ch t giá hàng ngày trong kho ng +/-0,25% Ngân hàng nhà nư c đã đ t đư c m c đích đưa ra. 2.2 Các s ki n quan tr ng trong quá trình phát tri n kinh t Vi t Nam A. Thành viên c a ASEAN t tháng 7 năm 1995 B. Tham gia vào AFTA t 1995 C. Tham gia vào APEC t tháng 12 năm 1997, có hi u l c t tháng 12 năm 1998 D. Gia nh p WTO t tháng 11 năm 2006 2.3 S li u kinh t Theo s li u c a T ng c c Th ng kê Vi t Nam2 , t ng thu nh p qu c n i3 (GDP) c a Vi t Nam năm 2007 đ t kho ng 1.144 nghìn t đ ng4 (tương đương 71,4 t USD5 ) và thâm h t thương m i là 14,12 t đô la M [8]6 . GDP7 theo đ u ngư i (20068 ) • Theo s c mua tương đương: 3.100 USD • Theo t giá h i đoái: 720 USD 2 http://vi.wikipedia.org/wiki/T ng_c c_Th ng_kê_Vi t_Nam 3 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=T ng_thu_nh p_qu c_n i&action=edit&redlink=1 4 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Đ ng_Vi t_Nam&action=edit&redlink=1 5 http://vi.wikipedia.org/wiki/Đô_la_M 6 http://vi.wikipedia.org/wiki/Vi t_Nam#cite_note-7 7 http://vi.wikipedia.org/wiki/GDP 8 http://vi.wikipedia.org/wiki/2006
11 T l tăng trư ng GDP (20069 ) 8,17% so v i 8,4% năm 200510 , 7,69 % năm 200411 và 7,34 % năm 200312 . T l tăng trư ng GDP trung bình13 hàng năm (200114 -200415 ) 7,25% so v i 6,95% trong giai đo n 199616 -200017 . T tr ng18 trong GDP (200619 ) Nông nghi p20 : 15,97% • Lâm nghi p21 : 1.2 % • Công nghi p22 và xây d ng: 40.97% • D ch v 23 : 38,01% • T giá h i đoái24 (trung bình năm 2006)* • 1USD = 16.025 VNDs T l l m phát25 (năm 200626 ; tính theo năm): 6.6%; M c tăng giá bình quân năm 2006 là 7.5%. Tài chính công (chính quy n trung ương, tính theo t l % c a GDP theo giá hi n hành, ư c tính cho năm 2003)** • Thu: 22,66% • Chi: 24,70% • Thâm h t: 2,04% Đ u tư tr c ti p nư c ngoài (đ n 15 tháng 12 năm 2005) 3,9 t USD trong các d án đăng ký m i, ch y u t p trung vào công nghi p và xây d ng. Ngoài ra, các nhà đ u tư cũng tăng thêm v n 1,83 t USD vào nh ng d án đang t n t i. N nư c ngoài (% GDP, cu i 2005) 35,5%. B Tài chính27 d ki n m c này cho năm 2006 là 34%. Theo Nhóm Ngân hàng Th gi i28 , n nư c ngoài c a Vi t Nam chi m 31% GDP theo t l danh nghĩa và 22% theo t l th c. Cán cân thanh toán theo ngo i t chuy n đ i (2005) • Xu t kh u29 (f.o.b30 ): 32,23 t USD, tăng 21,6% so v i 2004 • Nh p kh u31 (c.i.f32 ): 36,88 t USD, tăng 15,4% so v i 2004 9 http://vi.wikipedia.org/wiki/2006 10 http://vi.wikipedia.org/wiki/2005 11 http://vi.wikipedia.org/wiki/2004 12 http://vi.wikipedia.org/wiki/2003 13 http://vi.wikipedia.org/wiki/Trung_bình 14 http://vi.wikipedia.org/wiki/2001 15 http://vi.wikipedia.org/wiki/2004 16 http://vi.wikipedia.org/wiki/1996 17 http://vi.wikipedia.org/wiki/2000 18 http://vi.wikipedia.org/wiki/T _tr ng 19 http://vi.wikipedia.org/wiki/2006 20 http://vi.wikipedia.org/wiki/Nông_nghi p 21 http://vi.wikipedia.org/wiki/Lâm_nghi p 22 http://vi.wikipedia.org/wiki/Công_nghi p 23 http://vi.wikipedia.org/wiki/D ch_v 24 http://vi.wikipedia.org/wiki/T _giá_h i_đoái 25 http://vi.wikipedia.org/wiki/L m_phát 26 http://vi.wikipedia.org/wiki/2006 27 http://vi.wikipedia.org/wiki/B _Tài_chính_Vi t_Nam 28 http://vi.wikipedia.org/wiki/Nhóm_Ngân_hàng_Th _gi i 29 http://vi.wikipedia.org/wiki/Xu t_kh u 30 http://vi.wikipedia.org/wiki/FOB_%28Incoterm%29 31 http://vi.wikipedia.org/wiki/Nh p_kh u 32 http://vi.wikipedia.org/wiki/CIF_%28Incoterm%29
12 CHƯƠNG 2. T NG QUAN KINH T VI T NAM • Thâm h t33 thương m i34 : 4,65 t USD (gi m t m c thâm h t 5,45 t USD năm 2004) Các m t hàng xu t kh u chính (2005, % t ng kim ng ch): D u thô35 (23%), hàng d t may (15 %), giày dép (9,3%), h i s n (8,5%), đi n t máy tính (4,5%), g o36 (4,3%), cao su (2,4%), cà phê37 (2,2%). Các m t hàng nh p kh u chính (2005, % t ng kim ng ch): Máy móc, thi t b (14,2%), xăng d u (13,5%), thép38 (8%), v i (6,5%), nguyên ph li u d t may da (6,3%), đi n t máy tính (4,6%), phân bón (1,8%). Các th trư ng39 xu t kh u chính (200340 ): Hoa Kỳ41 (20%), Nh t B n42 (14%), Trung Qu c43 (9%) Úc44 (7%), Singapore45 (5%), Đài Loan46 (4%), Đ c47 (4%), Anh48 (4%), Pháp49 (2%), Hà Lan50 (2%), các nư c khác (29%). 33 http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Thâm_h t&action=edit&redlink=1 34 http://vi.wikipedia.org/wiki/Thương_m i 35 http://vi.wikipedia.org/wiki/D u_thô 36 http://vi.wikipedia.org/wiki/G o 37 http://vi.wikipedia.org/wiki/Cà_phê 38 http://vi.wikipedia.org/wiki/Thép 39 http://vi.wikipedia.org/wiki/Th _trư ng 40 http://vi.wikipedia.org/wiki/2003 41 http://vi.wikipedia.org/wiki/Hoa_Kỳ 42 http://vi.wikipedia.org/wiki/Nh t_B n 43 http://vi.wikipedia.org/wiki/Trung_Qu c 44 http://vi.wikipedia.org/wiki/Úc 45 http://vi.wikipedia.org/wiki/Singapore 46 http://vi.wikipedia.org/wiki/Đài_Loan 47 http://vi.wikipedia.org/wiki/Đ c 48 http://vi.wikipedia.org/wiki/Vương_qu c_Liên_hi p_Anh_và_B c_Ireland 49 http://vi.wikipedia.org/wiki/Pháp 50 http://vi.wikipedia.org/wiki/Hà_Lan
13 2.4 Các vùng kinh t : 8 vùng Hình 2.1 Đông B c B 51 1. Tây B c B 52 2. 53 3. Đ ng b ng B c B B c Trung B 54 4. Nam Trung B 55 5. Tây Nguyên 56 6. Đông Nam B 57 7. 51 http://vi.wikipedia.org/wiki/Đông_B c_B c_B 52 http://vi.wikipedia.org/wiki/Tây_B c_B c_B 53 http://vi.wikipedia.org/wiki/Đ ng_b ng_B c_B 54 http://vi.wikipedia.org/wiki/B c_Trung_B 55 http://vi.wikipedia.org/wiki/Nam_Trung_B 56 http://vi.wikipedia.org/wiki/Tây_Nguyên 57 http://vi.wikipedia.org/wiki/Đông_Nam_B