Gối tay lên cõi tạm
TRUYỆN NGẮN CỦA NHUỴ NGUYÊN
Trời đang thu. Nắng sớm đã hăng mà Lai chưa làm được gì. Trước đó là vài động tác thể
dục phổ thông, rồi xuống bếp đẩy tạ, loạt đầu là hai mươi lăm cái, loạt sau ít hơn. Cái tạ
tự đúc lấy khá nặng và không cân xứng. Hồi còn sinh viên, thấy bạn bè nhiều đứa tới
trung tâm thể hình tập, Lai cũng muốn. Ở nhà tạm thời níu vào thanh bê tông gắn ngang
trên cửa chính rút như rút xà, rồi hít đất. Vài tháng thấy ngực cũng hơi hơi vòm.
Quá buổi sáng. Rửa ráy chân tay, vào ngồi bật quạt chờ khô, nhìn qua giường thấy tờ báo
mượn chiều qua còn nguyên chữ. Cả tối mới giơ lên đọc được mươi dòng, nó đã luồn
khỏi tay Lai rớt chính mặt. Tờ báo lại được giăng ra. Lai chưa chọn được cái tít nào ưng ý
đã nghe:
- Ôi làng ơi! Có ai chết dưới mương…
Lai bật dậy chạy ào ra cổng, thấy o lượm chai bao vừa la vừa chỉ tay xuống mương nơi có
người nằm. Địa điểm chính giữa cổng nhà Lai và bức chè tàu ngăn với quán uốn tóc của
ông bà chủ Hoản. Người chết nằm nghiêng, mặt quay ra đường xóm. Nước ngập đầu
khoảng mười phân. Lai lội xuống đỡ cái đầu lên. Vừa lúc gã Hoản ngồi trên xe máy từ
ngoài quốc lộ về, nói câu thừa thãi:
- Đỡ cậu lên cái Lai…
- Ôi, anh Phán - Lai kêu to: Gọi mệ Sòng cái!
Hoản chạy ngay qua nhà đối diện mình, cách con mương và đường xóm. Lai kéo anh
Phán chưa lên được đường, thì có thêm hai người trợ giúp, là thợ đúc phù điêu do em trai
của anh Phán thuê về làm tại nhà.
Mệ Sòng chạy ra dậm chân.
- Ôi trời ơi là trời ơi!…
Một thằng đỡ hai chân sau, thằng còn lại đỡ tay trái, còn Lai đỡ tay phải và đầu anh Phán.
Mệ Sòng lại rít lên:
- Đỡ cái lưng nó cho tui cái. Trời ơi…
Ngoài Hoản ra, lúc đó có thêm vợ Hoản cùng hai người đàn bà và một đứa học sinh nữa.
Nghe vậy Hoản đánh lãng ngay:
- Đỡ, đỡ… để tui vô mở cửa… soạn giường cho cậu nằm.
Cái lưng của anh Phán phải vọng xuống cho tới khi được đặt lên giường.
- Trời ơi! Con tui chết đói. Cả ngày hôm qua nó không ăn. Sáng nay nó xin tiền tui đi cắt
tóc, nó cắt rồi kìa. Chỉ chiều nay thôi, sáu giờ là nó lên tàu ra với vợ con nó. Vé tàu đã
mua rồi. Trời ạ!…
Anh Phán ra Hà Nội lập nghiệp sớm. Ba mươi mốt tuổi anh đã là thợ máy giỏi cấp thành
phố. Lấy vợ muộn, đến nay anh chỉ mới có một thằng cu mười tuổi. Anh mất việc do
nghiện rượu nặng. Vào với mẹ để cai mà xem ra không ổn. Một ngày anh qua quốc lộ,
mua rượu uống ở quán bên kia, chệch với ngõ xóm dăm mét. Tiền không có nhiều, mỗi
lần chỉ năm trăm, vừa đủ một ngụm; hai ngàn thì một hơi. Ngày cũng đến dăm sáu lần
như vậy. Đứa em trai ở với mệ Sòng đã có vợ bỏ mặc anh sớm tối dật dờ, coi như chẳng
thân quen. Được cái anh Phán hiền từ, thật thà. Không ai trách anh điều gì ngoài tật uống
rượu.
- Hôm qua nó nói nó chỉ còn mẹ thôi, không còn ai nữa. Ai cũng hắt hủi nó rồi trời ơi!
Lai ơi thay cho anh bộ đồ…
Mệ Sòng lật bật xáo hộp giấy đựng đồ, tìm mãi mới ra cái quần dài và chiếc áo chị ruột
anh Phán mới mua cho. Thay áo xong, Lai lấy một chiếc áo trùm lên phần háng của anh
Phán rồi mới tụt quần, luồn vào cái khác.
Đứng thẳng dậy, nhìn từ chân tới mặt anh Phán thêm lần nữa, Lai quay ra. Mới đưa tay
gạt tóc lên, đã thấy ngay chị Hoản đứng gần ở trước.
- Lai xem thử ông còn sống không?
- Xem thử anh. Sao em thấy ông ta như đang ngủ… - Giọng của cô gái cất lên từ phía sau
chị Hoản, nhẹ lắm.
Ừ, sao từ nãy giờ Lai không nghĩ tới điều này nhỉ. Lai thầm cảm ơn người con gái nọ,
quay vào vạch áo của anh Phán lên, đặt tai sát mỏ ác. Lúc này người tới nhiều, họ chen
nhau đứng ở cửa chính và cửa sổ ngó vào. Lai không hề nghe chi hết. Không một tiếng
va vào màng nhĩ. Lai bước ra, lắc đầu. Người con gái lạ hướng về Lai bằng vẻ mặt buồn
xanh xao, như đang chia nỗi đau với chính thân nhân của anh Phán.
- Không còn gì nữa hả Lai?
- Không. Mà chị Hoản thấy, bụng anh Phán lép xẹp. Đầu ngập dưới nước chừng này - Lai
giơ lên nửa gang tay - nếu lúc ngã xuống đó anh thở, thì nước phải vào bụng chứ? Hơn
nữa anh quá yếu. Em nghĩ, ngã xuống mương anh đã tắt thở…
- Rứa có bị chấn thương chỗ mô không anh? - Lần này là người con gái nọ, có vẻ người
thân quen của Hoản.
- Không thấy gì cả. Hồi sáng nhìn qua đường thấy anh ngồi bên đó, chắc anh có uống
rượu. Về đến đây bị trúng gió...
Rất nhiều người đã chuyển hướng, vây lấy Lai nghe thêm thông tin.
- Tội. Có đoạn nữa là về tới nhà!
- ...
Thế đấy. Xong một cuộc đời chóng vánh đến khó ngờ. Lạ thật. Con đường này giờ phút
nào lại không có người qua lại. Sao vắng tanh lúc anh Phán ngã xuống mương?
Lai về tắm, giặt đồ, thay đồ. Không hiểu sao khuôn mặt cô gái núp sau chị Hoản lại hiện.
Ai? Người ấy rút cuộc là ai mà chia nỗi cảm thông với Lai? Khuôn mặt thật tội nghiệp.
Đẹp đến tội nghiệp.
*
* *
Lai từ phố về. Cả xóm mất điện, tối om. Đến cổng nghĩ tới anh Phán, Lai rờn rợn. Mãi
mới trấn an được. Mở cửa vào nhà mò mãi mới thấy bật lửa để châm vào hai ngọn nến.
Buồn hiu. Ra ngoài cái quán bên kia đường mượn ghế ngồi ngắm xe qua lại chưa bao lâu
cổ đã mỏi lừ. Trở vào, không có tâm trí ngồi vào bàn; ngủ càng khó. Lai nảy ra ý tới nhà
anh Son chơi.
Anh Son và chị Nhại lấy nhau đã mười chín năm. Đi bộ đội về không có việc làm, sẵn cái
nghề học được trong quân đội, anh phụ xây; nay đã trở thành một người thợ giỏi. Thường
xong một ngày công chủ nhà dọn ra chai rượu gọi là bồi dưỡng nên đêm nào về anh Son
cũng ngà ngà.
Anh Son vừa tắm xong. Lai tự tay xách chai qua o Lan cạnh đó mua tí rượu. O Lan thật
thà, nấu rượu không hề pha cồn hay thứ gì độc hại. Ông chồng đi Sài Gòn chưa về, o
niềm nở đón Lai.
- Lai biết không, con Thoa về cứ một hai nói: “Mẹ ơi chứ nếu không có anh Lai thì chú
Phán còn nằm mãi dưới mương. Anh Lai một mình đỡ chú Phán lên…”
- Có gì đâu o. Biết khi anh Phán vừa ngã xuống chứ chết rồi…
- Mệ Sòng ngồi sau hồi nhà sàng gạo có nghe cái “phịch” đấy chứ. Nhưng khổ cái mệ
tưởng tàu dừa rơi. Tại thằng Hài đấy Lai. Nó là em mà không thương anh, không động
viên khuyên bảo anh cai rượu, lại còn hắt hủi. Lai không biết đấy thôi, anh em gây nhau
dữ lắm. Trước lúc chú Phán chết hai ngày, thằng Hài đánh chú đó. Chú Phán có phân tích
thế này: “Anh là anh của em. Anh không đánh em thì thôi, còn em đánh anh là sai.”
Thằng Hài mới bảo: “Tui không anh em gì với anh cả. Ngang đây là không có anh em chi
nữa hết!” Cái thằng, mẹ phải nấu cơm phục vụ thợ nó thuê mà ăn nói với anh vậy đó.
Con vợ thằng Hài nữa. Từ lúc về làm dâu xóm ni chưa mở mồm chào một ai. Nó ghét
chú Phán lắm. Chú Phán buồn. Suốt cả ngày qua chú nhịn đói. Sáng ni nghe nói chú có
xin mệ Sòng tiền đi cắt tóc, cũng không ăn uống chi. Uống phải chén rượu nữa mới trúng
gió…
Lai bỏ qua ngõ nhà anh Son và ngõ quán uốn tóc của gã Hoản - nơi có hai người đàn bà
đang ngồi với nhau, hẳn là chị Hoản và cô nhân viên. Thêm năm bước nữa là tới chỗ anh
Phán xếu chân ngã xuống, cũng tối om. Và năm bước nữa là tới cổng nhà. Sẽ chẳng có ai
chia sớt nỗi buồn của Lai… Than ôi! Chao ôi, sao mà thèm được nhìn ánh mắt của người
con gái bên nớ đến vậy? Ánh mắt đấy ngập tràn tình thương đồng loại, trong đó có Lai...
*
* *
Vào đêm. Lai sợ toát mồ hôi mỗi đêm không ngủ được. Chiếc ra đi ô, Lai mở suốt thời
gian nằm trên giường. Điện luôn bật sáng. Hôm ngồi uống càfê ngoài đường lộ, ông hàng
xóm hỏi “Thấy chưa?” “Thấy gì ạ?” “Thằng Phán ấy!” Lai khinh khỉnh. Ông ta tiếp: “Sẽ
có đêm chú đụng phải hắn ngay trước cửa mà chớ!” Rồi đến o Lan, lại một lần Lai qua
mua rượu, o cuống lên: “Lai ơi, từ bữa chừ o sợ lắm. O không dám về đêm nữa. Đạp xe
qua chỗ nớ là o run rứa. Con Thoa nó cũng không dám đi học nhóm...” Lai trấn an họ,
cũng là với mình: “Có chi sợ o. Anh Phán anh hiền khô, mình sợ hóa ra tội cho anh.” “Ờ.
O cũng nghĩ rứa, nhưng… Lai ở một mình, lại ngay trước cổng…”.
Lai mua rượu lại tạt vào anh Son. Loanh quanh một hồi cũng mó tới chuyện ma. Anh cho
hay hồi đêm có cục gì lăn từ trên mái nhà rồi rơi “bẹt” cái rất to xuống sân nhà ông Hoản.
“Trái ngô đồng chứ trái chi”. “Không phải! Trái ngô đồng có rơi thì rơi ngoài đường chứ.
Hơn nữa, trái nào rơi xuống sân cũng toe ra hết. Còn cục này phải bằng một yến thịt kia.
Đêm qua khuya rồi anh không dậy, tính sớm mai sẽ xem cục gì mà quên đi mất. Chiều
hỏi ông Hoản, ông bảo “sáng sớm quét sân có thấy chi mô!”...
Gã Hoản kinh doanh quầy điện tử lâu lắm rồi, còn mở thêm quán uốn tóc. Nói chung với
Hoản, Lai quan hệ bình thường, không hề có hiềm khích. Nhưng từ cái buổi ấy, với điệu
bộ xăng xái của Hoản chạy vào nhà mệ Sòng bảo mở cửa để tránh khỏi đụng vào người
anh Phán, sao Lai thấy ghét. Nhất là mấy ngày đám tang anh Phán, Hoản vẫn mở nhạc
như thường, mấy thằng cha đến uốn tóc vẫn bày rượu uống như thường, sau đó gào lên
thảm thiết. Có đêm, Lai đạp xe về thấy hai thằng đứng trên bờ mương đái rỉ róc cả tiếng