Tạp chí Khoa học Đại học Thủ Dầu Một Số 6(73)-2024
https://vjol.info.vn/index.php/tdm 50
HỆ THỐNG TƯ TƯỞNG VÀ LÝ LUẬN
CỦA TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN PHÚ TRỌNG –
ĐÁNH GIÁ TỔNG QUAN TÀI LIỆU ẤN PHẨM XUẤT BẢN
Vương Quốc Khanh(1)
(1) Trường Đại học Thủ Dầu Một
Ngày nhận 30/9/2024; Chấp nhận đăng 30/10/2024
Liên hệ email: khanhvq@tdmu.edu.vn
Tóm tắt
Nguyễn Phú Trọng là nhà tư tưởng lý luận suất sắc của Đảng với số lượng ấn phẩm
đồ sộ, gồm hàng chục tựa sách, hàng trăm bài báo. Việc nghiên cứu hệ thống tư tưởng và
lý luận của Nguyễn Phú Trọng có ý nghĩa to lớn trong công cuộc xây dựng, bảo vệ tổ
quốc và đổi mới hội nhập quốc tế. Bài viết này bước đầu đánh giá tổng quan hệ thống tư
tưởng của Nguyễn Phú Trọng qua tài liệu ấn phẩm xuất bản. Bước đầu sưu tập, thống kê
qua gần 100 ấn phẩm xuất bản cho thấy hệ thống tư tưởng và lý luận của Nguyễn Phú
Trọng bao gồm trong ba lĩnh vực cơ bản là: về Đảng cầm quyền và công tác xây dựng
Đảng ở Việt Nam; về công cuộc đổi mới phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam; về giá trị
lịch sử văn hóa Việt Nam trong thời đại mới. Hệ thống tư tưởng và lý luận của Nguyễn
Phú Trọng không chỉ là di sản quý giá mà còn có gợi mở lý thú những hướng nghiên cứu
mới trong cuộc cộng xây dựng đất nước.
Từ khóa: chính trị, lý luận, tư tưởng, xây dựng Đảng
Abstract
PARTY GENERAL SECRETARY NGUYEN PHU TRONG'S THOUGHTS
AND ARGUMENTS - LITERATURE REVIEW FOR PUBLICATION
Party General Secretary Nguyen Phu Trong, an outstanding ideologist of
Communist Party of Vietnam, owns dozens of book titles, hundreds of articles. Studying
his thoughts and arguments is importantly meaningful in contribution and defend our
country. This article evaluates generally Party General Secretary Nguyen Phu Trong’s
thoughts through his publication. By collecting and counting about 100 publications,
Party General Secretary Nguyen Phu Trong’s thoughts and arguments included in three
main fields: thoughts and arguments about party in government and building up the
party; Innovation and economic development in Vietnam; historical and cultural values
of Vietnam in new era. Party General Secretary Nguyen Phu Trong’s thoughts and
arguments is not only a valuable heritage but also an interesting suggestion for new
research in contribution and defend our country.
1. Giới thiệu
Lời điếu của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam tại lễ truy điệu
Giáo sư, Tiến sĩ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, ngày 26 tháng 7 năm 2024, đã khẳng
định, qua 60 năm hoạt động cách mạng, Nguyễn Phú Trọng “đã để lại cho toàn Đảng,
Tạp chí Khoa học Đại học Thủ Dầu Một ISSN (in): 1859-4433; (online): 2615-9635
https://vjol.info.vn/index.php/tdm 51
toàn dân, toàn quân ta hệ thống tư tưởng và lý luận quý giá về con đường cách mạng Việt
Nam trong thời đại mới”; ông là “ngọn cờ lý luận của Đảng đã làm sáng tỏ lý luận về chủ
nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, về vai trò của Đảng Cộng
sản, về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”. Một số nhà nghiên cứu lý luận
của Việt Nam cũng khẳng định Nguyễn Phú Trọng “là một nhà lý luận xuất sắc với nhiều
cống hiến to lớn, quan trọng trong công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận chính
trị của Đảng và Nhà nước ta” (Tạ Ngọc Tấn, 2024); Nguyễn Phú Trọng “là người kế tục
và thực hành xuất sắc tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; nhà lý luận uyên bác,
tài ba của Đảng, người tiên phong trong việc bổ sung, hoàn thiện hệ thống lý luận về chủ
nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, nâng tầm nền lý luận chính
trị Việt Nam trong thời kỳ đổi mới” (Nguyễn Xuân Thắng, 2024). Di sản của Tổng Bí thư
Nguyễn Phú Trọng được xem là tài sản vô giá, không chỉ củng cố niềm tin mãnh liệt về
con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam mà còn đóng góp quan trọng cho sự phát
triển của phong trào cộng sản trên thế giới, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh trong thời đại hiện nay. Bài viết này bước đầu đánh giá tổng quan hệ thống
tư tưởng và lý luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng qua các ấn phẩm được xuất bản
ở Việt Nam trong giai đoạn 1986-2024.
2. Tài liệu và phương pháp
Về tài liệu, các ấn phẩm thể hiện hệ thống tư tưởng và lý luận của Nguyễn Phú
Trọng được hình thành trong quá trình hoạt động cách mạng, từ khi ông làm việc ở Tạp
chí Cộng sản, rồi Bí thư Thành ủy Hà Nội, đến khi làm Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung
ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tập
trung nhiều nhất vào giai đoạn ông làm Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng
Cộng sản Việt Nam (2011-2024). Trong 25 năm giữ những chức vụ quan trọng trọng bộ
máy Đảng và Nhà nước, Nguyễn Phú Trọng đã để lại hàng trăm bài viết, được xuất bản
trong hàng chục ấn phẩm, chứa đựng những giá trị to lớn về hệ thống tự tưởng và lý luận
về Đảng cầm quyền, về công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế, xã hội và hội nhập quốc tế
ở Việt Nam. Qua sưu tập bước đầu cho thấy, chỉ riêng các ấn phẩm xuất bản tại Việt Nam
đã có gần 100 tựa sách do ông làm tác giả, đồng tác giả. Các ấn phẩm tập trung vào ba
chủ đề lớn: 1) Những vấn đề lý luận và thực tiễn về Đảng cầm quyền và công cuộc xây
dựng Đảng Cộng sản Việt Nam trong công cuộc đổi mới (41 ấn phẩm); 2) Công cuộc đổi
mới phát triển kinh tế, xã hội Việt Nam những vấn đề khoa học và thực tiễn (28 ấn phẩm),
3) Giá trị lịch sử văn hóa của Việt Nam, của Thăng Long – Hà Nội (26 ấn phẩm).
Về phương pháp, bài viết sử dụng phương pháp phân tích, ghi tóm tắt nội dung ấn
phẩm.
3. Kết quả
3.1 Hệ thống tư tưởng lý luận về Đảng cầm quyền và công tác xây dựng Đảng ở
Việt Nam
Với trên 40 ấn phẩm, Nguyễn Phú Trọng đã nghiên cứu và tổng kết nhiều vấn đề lý
luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam,
tuyên ngôn của Đảng Cộng sản và công cuộc đổi mới ở Việt Nam, các mối quan hệ lớn cần
được giải quyết tốt trong quá trình đổi mới đi lên xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Tiếp đó là vấn
đề xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, đấu tranh phòng, chống
Tạp chí Khoa học Đại học Thủ Dầu Một Số 6(73)-2024
https://vjol.info.vn/index.php/tdm 52
tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước, xây dựng chỉnh đốn Đảng;
tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái,
thù địch trong tình hình mới, nhận diện về "tự diễn biến" "tự chuyển hoá" và giải pháp đấu
tranh ngăn chặn; Đảng Cộng sản Việt Nam trong tiến trình đổi mới đất nước…. Cụ thể:
Nguyễn
Phú Trọng
(2024)(1)
Các bài phát biểu, bài viết, bài trả lời phỏng vấn, thư, điện... tiêu biểu của Tổng
Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong năm 2023, gồm: đẩy mạnh toàn diện công cuộc
đổi mới đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa; xây dựng, chỉnh đốn Đảng
là nhiệm vụ then chốt; nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính
trị, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; chủ động và tích cực hội nhập
quốc tế toàn diện, sâu rộng; giữ vững môi trường hòa bình, hữu nghị, hợp tác và
phát triển.
Nguyễn
Phú Trọng
(2024)(2)
Tập hợp một số bài viết, bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về
chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam: Vững bước
đi lên chủ nghĩa xã hội, thực hiện thành công tâm nguyện của Chủ tịch Hồ Chí
Minh vĩ đại và ước vọng của toàn dân tộc; quyết tâm chấn hưng và xây dựng
thành công một nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; Đảng
vững mạnh, đất nước phát triển, dân tộc trường tồn...
Nguyễn
Phú Trọng
(2024)(3)
Các bài viết về một số vấn đề rút ra từ thực tiễn công cuộc đấu tranh phòng,
chống tham nhũng, tiêu cực ở Việt Nam; 22 bài về công tác xây dựng, chỉnh đốn
Đảng, nhấn mạnh sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán
bộ, đảng viên - căn nguyên, cái gốc, cái cơ bản cần phòng ngừa; tập hợp những
ý kiến, đánh giá thể hiện niềm tin tưởng sâu sắc của các tầng lớp nhân dân, của
đại biểu Quốc hội và sự ghi nhận, ủng hộ của bạn bè quốc tế đối với cuộc đấu
tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Nguyễn
Phú Trọng
(2024)(4)
Bài viết, bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về tham nhũng, tiêu
cực; vị trí, vai trò, tầm quan trọng đặc biệt của công tác phòng, chống tham
nhũng, tiêu cực; những kết quả đạt được trong công tác phòng, chống tham
nhũng, tiêu cực trong 10 năm qua; đưa ra bài học kinh nghiệm từ thực tiễn đẩy
mạnh công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và định hướng giải
pháp để thực hiện công tác này quyết liệt, mạnh mẽ và hiệu quả hơn.
Nguyễn
Phú Trọng
(2024)(5)
Các bài viết nhằm khơi dậy niềm tự hào về Đảng quang vinh, Bác Hồ vĩ đại, dân
tộc Việt Nam anh hùng; khích lệ, cổ vũ, động viên toàn Đảng, toàn dân, toàn
quân ta tiếp tục thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng
Nguyễn
Phú Trọng
(2023)(6)
Hệ thống hóa sự chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư về phòng, chống tham nhũng,
tiêu cực, thể hiện tư tưởng xuyên suốt, nhất quán của người đứng đầu Đảng ta về
công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, xây dựng, chỉnh đốn Đảng, rèn luyện
đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên. Một số vấn đề rút ra từ thực tiễn công
cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở Việt Nam. Nhất quán phương
châm: Phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực từ sớm từ xa, cả ngọn lẫn gốc. Trên dưới
đồng lòng, dọc ngang thông suốt, tuyển chọn 96 trên tổng số hàng vạn ý kiến của
các tầng lớp nhân dân, đại biểu Quốc hội và của chính khách, học giả nước ngoài
bày tỏ sự tin tưởng, ủng hộ, đánh giá cao đối với công tác phòng, chống tham
nhũng, tiêu cực ở Việt Nam dưới sự lãnh đạo của đồng chí Tổng Bí thư.
Tạp chí Khoa học Đại học Thủ Dầu Một ISSN (in): 1859-4433; (online): 2615-9635
https://vjol.info.vn/index.php/tdm 53
Nguyễn
Phú Trọng
(2023)(7)
Các bài viết về một số vấn đề rút ra từ thực tiễn công cuộc đấu tranh phòng,
chống tham nhũng, tiêu cực ở Việt Nam; 22 bài về công tác xây dựng, chỉnh đốn
Đảng, nhấn mạnh sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán
bộ, đảng viên - căn nguyên, cái gốc, cái cơ bản cần phòng ngừa; tập hợp những
ý kiến, đánh giá thể hiện niềm tin tưởng sâu sắc của các tầng lớp nhân dân, của
đại biểu Quốc hội và sự ghi nhận, ủng hộ của bạn bè quốc tế đối với cuộc đấu
tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Nguyễn
Phú Trọng
(2023)(8)
Tập hợp một số bài viết, bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về tham
nhũng, tiêu cực; vị trí, vai trò, tầm quan trọng đặc biệt của công tác phòng, chống
tham nhũng, tiêu cực; những kết quả đạt được trong công tác phòng, chống tham
nhũng, tiêu cực trong 10 năm qua; đưa ra bài học kinh nghiệm từ thực tiễn đẩy
mạnh công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và định hướng giải
pháp để thực hiện công tác này quyết liệt, mạnh mẽ và hiệu quả hơn.
Nguyễn
Phú Trọng
và nnk.,
(2023)(9)
Tập hợp các bài viết, bài nghiên cứu của nhiều tác giả về tư tưởng Hồ Chí Minh,
việc vận dụng tư tưởng của Người trong các nhiệm vụ chính trị hiện nay.
Nguyễn
Phú Trọng
và nnk.,
(2023)(10)
Gồm các bài viết đưa ra cái nhìn toàn diện về âm mưu, thủ đoạn chống phá của
các thế lực thù địch cũng như những giải pháp nhằm ngăn chặn hiệu quả âm mưu
chống phá, xuyên tạc, củng cố vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, Nhà nước
ngày càng vững mạnh.
Nguyễn
Phú Trọng,
Phạm Minh
Chính,
Tô Lâm,
(2021)(11)
Trình bày những quan điểm về xây dựng, chỉnh đốn đảng của các chính trị gia:
Nguyễn Phú Trọng, Phạm Minh Chính, Tô Lâm...; những việc cần làm ngay và
những dấu ấn nhiệm kỳ (2015-2020).
Nguyễn
Viết Thông
(chủ biên),
Nguyễn
Phú Trọng
(2020)(12)
Tập hợp các bài viết của các nhà lãnh đạo, nhà nghiên cứu, nhà khoa học, nhà
báo có kinh nghiệm trong phòng, chống "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" kiên trì
đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống,
những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ; tiếp tục thực hiện
đồng bộ và quyết liệt các giải pháp nhằm đấu tranh, ngăn chặn tình trạng suy
thoái trong đội ngũ cán bộ, đảng viên; đổi mới, hoàn thiện cơ chế, chính sách
góp phần quan trọng vào ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị,
đạo đức và các biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong cán bộ, công
chức, viên chức ở nước ta...
Nguyễn
Phú Trọng
(2020)(13)
Gồm một số bài viết, bài phát biểu và trả lời phỏng vấn của đồng chí Tổng Bí
thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng chỉ đạo về công tác tổ chức đại hội đảng
bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Giới thiệu
một số văn bản của Trung ương chỉ đạo, hướng dẫn đại hội đảng bộ các cấp và
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.
Nguyễn
Phú Trọng
Giới thiệu một số bài viết của các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước, các
chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu lý luận về vị trí, tầm quan trọng của
Tạp chí Khoa học Đại học Thủ Dầu Một Số 6(73)-2024
https://vjol.info.vn/index.php/tdm 54
và nnk.,
(2020)(14)
công tác đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới theo
tinh thần Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị "về tăng cường
bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái,
thù địch trong tình hình mới".
Nguyễn
Phú Trọng
và nnk.,
(2020)(15)
Tập hợp các bài viết của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các nhà quản
lý, các nhà khoa học, nghiên cứu đăng trên các báo về các vấn đề: đấu tranh
chống "diễn biến hoà bình" làm thất bại âm mưu chống phá Đảng và chế độ của
các thế lực thù địch; đấu tranh ngăn chặn đẩy lùi nguy cơ "tự diễn biến", "tự
chuyển hoá"; nhận diện suy thoái về tư tưởng đạo đức của một số cán bộ, Đảng
viên để xây dựng Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh.
Nguyễn
Phú Trọng
và nnk.,
(2020)(16)
Tập hợp các bài viết của các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước, các chuyên
gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu lý luận theo các chủ đề: Đảng vững mạnh, đất
nước phát triển, dân tộc trường tồn; bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng
ta; vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn
cách mạng Việt Nam hiện nay; tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận về sự nghiệp
xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế của Việt Nam trong tình hình mới.
Nguyễn
Phú Trọng
(2020)(17)
Giới thiệu các bài viết của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đối với
việc chuẩn bị Đại hội XIII của Đảng cùng các bài viết của bạn đọc góp thêm tiếng
nói đồng thuận làm cho thông điệp của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước lan toả sâu rộng
hơn đến các cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân.
Nguyễn
Phú Trọng
(2019)(18)
Gồm các bài phát biểu, bài viết, trả lời phỏng vấn của Tổng Bí thư, Chủ tịch
nước Nguyễn Phú Trọng tại một số phiên họp Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng,
chống tham nhũng.
Nguyễn
Phú Trọng
(2018)(19)
Tuyển chọn gần 100 bài nói, bài viết, bài phát biểu, bài phỏng vấn của đồng chí
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ giữa năm 2015 đến nay với những nội dung
về việc đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa;
xây dựng, chỉnh đốn Đảng; nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống
chính trị, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và chủ động, tích cực hội
nhập, hợp tác quốc tế.
Nguyễn
Phú Trọng
(2018)(20)
Gồm các báo cáo tư vấn, báo cáo chuyên đề mang tính lý luận về các vấn đề
chính trị như: đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính
trị thông qua tổ chức đảng và đảng viên, phê phán những quan điểm phủ nhận
con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, tăng cường mối quan hệ giữa
Đảng với nhân dân trong tình hình mới...
Nguyễn
Phú Trọng
(2018)(21)
Tuyển chọn, giới thiệu 10 bài phát biểu và trả lời phỏng vấn của Tổng Bí thư
Nguyễn Phú Trọng từ sau Hội nghị Trung ương 4 khoá XI đến nay về công tác
xây dựng Đảng.
Nguyễn
Phú Trọng
và nnk.,
(2017)(22)
Giới thiệu nội dung Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, Cương lĩnh xây dựng đất
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và các văn kiện Đại hội XII của Đảng
Cộng sản Việt Nam. Trình bày vai trò của của Tuyên ngôn đối với công cuộc đổi
mới ở Việt Nam, những giá trị bền vững và ý nghĩa thời đại của Tuyên ngôn.