15
th× sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn x· héi. Ngîc l¹i nÕu kiÕn tróc
thîng tÇng lµ c¬ së cña nh÷ng quan hÖ kinh tÕ lçi thêi th×
sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ x· héi, nh÷ng sù t¸c
®éng k×m h·m ®ã chØ lµ t¹m thêi sím muén còng sÏ bÞ
c¸ch m¹ng kh¾c phôc vÒ c¬ b¶n, b¶n chÊt gi÷a c¬ së h¹
tÇng vµ c¬ së thîng tÇng chÝnh lµ b¶n chÊt gi÷a kinh tÕ vµ
chÝnh trÞ trong ®ã kinh tÕ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh cßn
chÝnh trÞ lµ biÓu hiÖn tËp trung cña kinh tÕ vµ cã t¸c dông
m¹nh mÏ trë l¹i. CÇn tr¸nh khuynh híng qu¸ thæi phång
hoÆc h¹ thÊp vai trß cña kiÕn tróc thîng tÇng. nÕu tuyÖt
®èi ho¸ vai trß cña kiÕn tróc thîng tÇng th× sÏ r¬i vµo t
khuynh cßn ngîc l¹i sÏ r¬i vµo h÷u khuynh.
II. Sù vËn dông h×nh th¸i kinh tÕ x·
héi vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn
®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
Dùa trªn c¬ së nh÷ng lý luËn chung trªn ®©y, phÇn tiÕp
theo cña ®Ò tµi xin phÐp ®îc ®i s©u vµo vÊn ®Ò "h×nh th¸i
kinh tÕ x· héi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸
ë ViÖt Nam". TÝnh tÊt yÕu cña môc tiªu vµ thùc tr¹ng ë
níc ta trong c«ng cuéc x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
- x· héi chñ nghÜa.
16
1. TÝnh tÊt yÕu
Loµi ngêi ®· ph¶i tr¶i qua 5 h×nh th¸i kinh tÕ. Mçi
h×nh th¸i sau tiÕn bé h¬n, v¨n minh h¬n h×nh th¸i tríc.
§Çu tiªn lµ h×nh th¸i kinh tÕ tù nhiªn (céng s¶n nguyªn
thuû) con ngêi chØ biÕt s¨n b¾n h¸i lîm, ¨n thøc ¨n sèng
cuéc sèng cña hä phô thuéc hoµn toµn vµo thiªn nhiªn. Cã
thÓ nãi ®©y lµ thêi kú s¬ khai mét thêi kú m«ng muéi cña
loµi ngêi. Sau ®ã ®Õn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi: ChiÕm h÷u
n« lÖ con ngêi ®· v¨n minh h¬n hä kh«ng cßn ¨n t¬i
sèng vµ ®· biÕt lao ®éng t¹o ra cña c¶i, x· héi chÕ ®é t
h÷u. X· héi b¾t ®Çu ph©n chia thµnh kÎ giÇu ngêi nghÌo.
Hai giai cÊp c¬ b¶n lµ chñ n« vµ n« lÖ, quan hÖ gi÷a hai
giai cÊp ®ã lµ quan hÖ bãc lét hoµn toµn cña c¶i vËt chÊt vµ
con ngêi. N« lÖ biÕn thµnh c«ng cô lao ®éng. VÊn ®Ò giai
cÊp khi lªn ®Õn x· héi phong kiÕn b¶n chÊt vÉn lµ quan hÖ
bãc lét nh÷ng sù bãc lét thÓ hiÖn qua sù cèng n¹p. Ngêi
n«ng d©n, t¸ ®iÒn ph¶i lµm thuª vµ nép t« thuÕ cho quan
l¹i, ®Þa chñ, song hä cã mét chót quyÒn lîi lµ ®îc tù do.
H×nh th¸i kinh tÕ x· héi: Tb¶n chñ nghÜa ra ®êi ®a
loµi ngêi lªn nÊc thang cao h¬n cña nÒn v¨n minh. X· héi
17
®· phong phó h¬n vÒ giai cÊp. Giai cÊp thèng trÞ lµ giai cÊp
c¬ b¶n. Thñ ®o¹n bãc lét cña chóng tinh vi h¬n rÊt nhiÒu
lÇn so víi sù bãc lét tríc ®ã trong c¸c x· héi chiÕm h÷u
n« lÖ vµ phong kiÕn. Ngêi c«ng nh©n lµm thuª bÞ bãc lét
søc lao ®éng qua gi¸ trÞ thÆng d, sù lµm viÖc qu¸ søc...
MÆc dï tb¶n x· héi chñ nghÜa t¹o ra mét lîng cña c¶i
vËt chÊt rÊt lín cho x· héi, nhng b¶n chÊt bãc lét cïng
nh÷ng m©u thuÉn kh¸c lµ kh«ng thÓ ®iÒu hoµ. PhÇn ®«ng
con ngêi trong x· héi t b¶n chñ nghÜa ®Òu bÞ mÊt quyÒn
lîi mÊt b×nh ®¼ng. C¶ ba chÕ ®é n« lÖ, phong kiÕn, tb¶n
chñ nghÜa cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng nhng nã ®Òu lµ chÕ ®é
cã kh¸c nh÷ng m©u thuÉn ®èi kh¸ng kh«ng thÓ ®iÒu hoµ
gi÷a giai cÊp bãc lét vµ giai cÊp bÞ bãc lét, vµ dùa trªn sù
t h÷u vÒ s¶n xuÊt. Giai cÊp bãc lét lµ giai cÊp thèng trÞ,
mäi ho¹t ®éng vÒ mÆt kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi ®Òu chØ phôc
vô cho quyÒn lîi cña chÝnh hä.
Mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi tån t¹i ®îc th× nã ph¶i cã
nh÷ng mÆt tèt nhÊt ®Þnh cña nã chóng ta còng kh«ng thÓ
phñ nhËn nh÷ng thµnh qu¶ mµ c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi
nãi trªn ®· ®¹t ®îc. X· héi céng s¶n nguyªn thuû lµ chÕ
®é x· héi ®Çu tiªn ®Æt nÒn mãng cho sù ph¸t triÓn cña loµi
ngêi. Trong x· héi chiÕm h÷u n« lÖ giai cÊp thèng trÞ b¾t
18
®Çu tÝch luü cña c¶i cho x· héi, quan träng nhÊt lµ nã ®a
con ngêi ra khái thêi kú m«ng muéi hoang d·. H×nh th¸i
kinh tÕ x· héi lµ chÕ ®é x· héi bíc ®Çu võa ph¸t huy thõa
kÕ nh÷ng thµnh qu¶ cña chñ nghÜa t b¶n, ®ång thêi kh¾c
phôc nh÷ng m©u thuÉn nh÷ng h¹n chÕ cña t b¶n chñ
nghÜa. Mét x· héi mµ quyÒn lùc n»m trong tay giai cÊp
c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng - mét tÇng líp ®«ng ®¶o
cña x· héi. Mäi ho¹t ®éng kinh tÕ - v¨n ho¸ - chÝnh trÞ
phôc vô lîi Ých chung cña toµn x· héi. Kh«ng cßn t×nh
tr¹ng bãc lét, mäi ngêi ®Òu b×nh ®¼ng, sinh ho¹t lao ®éng
díi sù qu¶n lý cña Nhµ níc th«ng qua ph¸p luËt thùc
hiÖn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, chÕ ®é tËp chung
d©n chñ c«ng b»ng x· héi. Quan hÖ s¶n xuÊt ®îc x©y
dùng trªn c¬ së cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é ph¸t
triÓn cao c¬ së h¹ tÇng phï hîp víi kiªn tróc thîng tÇng.
§©y lµ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi u viÖt mét ®Ønh cao
cña v¨n minh loµi ngêi.
Tõ hai con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi, mét con
®êng t b¶n chñ nghÜa vµ con ®êng ®i tõ tiÕn t b¶n chñ
nghÜa.
19
ViÖt Nam tõ mét nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng muèn tho¸t ra
khái nghÌo nµn l¹c hËu vµ nhanh chãng ®¹t ®Õn tr×nh ®é
mét níc ph¸t triÓn b»ng con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x·
héi tÊt yÕu ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸
®Êt níc.
2. Môc ®Ých:
Môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta
hiÖn nay nh §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII cña
§¶ng ®· kh¼ng ®Þnh lµ: X©y dùng níc ta thµnh mét níc
c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i. C¬ cÊu
kinh tÕ lËp hiÕn, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi
tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt
chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c d©n
giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh, vµ níc ta ®·
chuyÓn sang mét thêi kú ph¸t triÓn míi thêi kú ®Èy m¹nh
c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®©y lµ nh÷ng nhËn ®Þnh rÊt
quan träng ®èi víi nh÷ng bíc ®i tiÕp theo trong sù nghiÖp
®æi míi.