Ậ
Ể
TI U LU N
Ổ
ƯỚ
Ứ Ơ MÔN: T CH C C QUAN NHÀ N
C
Đ tàiề :
ố ộ
ứ
ủ
ệ
“Hoàn thi n ch c năng giám sát c a Qu c h i Vi
ệ t
Nam”.
1
Ụ
Ụ
M C L C
Ệ
Ệ Ữ
Ố Ộ
Ấ Ủ
Ứ
Ố
Ố
Ờ Ở Ầ L I M Đ U Ộ N I DUNG Ộ Ủ Ị I. V TRÍ, TÍNH CH T C A QU C H I VI T NAM Ứ II. CH C NĂNG C A QU C H I VÀ M I QUAN H GI A CÁC CH C
3 4 4 6
ệ
ố ộ
ệ
ứ
ố ộ
t Nam ủ
t Nam
Ố
Ủ
ố ộ
ủ
ng và ph m vi ch u s giám sát c a Qu c h i.
ủ
ứ
ủ
ủ
ậ
ả
ƯƠ
Ễ
Ệ
NG H
NG HOÀN THI N
ng hoàn thi n
Ả
6 7 7 7 8 9 11 11 12 13 14 19 20 20 22 24
NĂNG ĐÓ ủ ứ 1. Ch c năng c a Qu c h i Vi ệ ữ ố 2. M i quan h gi a các ch c năng c a Qu c h i Vi Ứ III. CH C NĂNG GIÁM SÁT 1. Giám sát là gì? ơ ề 2. Các c quan có quy n giám sát ố ộ ủ 3. Giám sát c a Qu c h i Ạ Ộ Ộ IV. HO T Đ NG GIÁM SÁT C A QU C H I ủ ể 1. Ch th giám sát ị ự ạ ố ượ 2. Đ i t ố ộ ộ 3. N i dung giám sát c a Qu c h i ố ộ 4. Các hình th c giám sát c a Qu c h i ủ ố ộ 5. H u qu pháp lý c a giám sát c a Qu c h i Ự ƯỚ V. TH C TI N VÀ PH ự ễ 1. Th c ti n ệ ướ ươ ng h 2. Ph Ệ TÀI LI U THAM KH O
2
Ờ Ở Ầ L I M Đ U
ể ủ ử ộ ị ườ ừ ướ ế Trong l ch s phát tri n c a xã h i loài ng tr i t c đ n nay, chúng
ấ ằ ề ợ ữ ẫ ấ ấ ố ị ị ị ta th y r ng mâu thu n gi a quy n l i giai c p th ng tr và giai c p b tr luôn
ể ự ề ắ ẫ ượ ả ượ luôn gay g t. Mâu thu n đó không th t đi u hòa đ c mà ph i đ c gi ả i
ế ằ ế ộ ướ ấ ẫ ộ ế ấ quy t b ng các cu c đ u tranh giai c p đ m máu. D i ch đ phong ki n,
ẫ ấ ượ ể ệ ấ ố mâu thu n giai c p đ c th hi n môt cách rõ nét. Giai c p th ng tr th i k ị ờ ỳ
ế ậ ế ộ ế ộ ủ ộ ấ ả này đã thi t l p m t ch đ quân ch chuyên ch d c tài, t ề ự t c quy n l c
ướ ề ậ ụ ụ ằ ấ nhà n c đ u t p trung vào tay nhà vua, nh m ph c v cho giai c p mình,
ủ ữ ẹ ầ ố ộ ướ bóp ngh t nh ng m m m ng dân ch náy sinh trong xã h i, c ữ p đi nh ng
ớ ự ơ ả ủ ủ ể ề ế quy n c b n c a công dân. Cùng v i s phát tri n c a kinh t ữ và nh ng
ướ ượ ậ ề ậ ờ ố ủ b ế c ti n v t b c v khoa h c ọ kỹ thu t đ i s ng c a nhân dân ngày càng
ượ ả ứ ủ ệ ậ ộ ườ ượ đ c c i thi n, kéo theo đó là trình đ nh n th c c a ng i dân đ c nâng
ầ ự ả ủ ượ ề ấ ớ cao và nhu c u t gi i phóng mình ngày càng l n, v n đ dân ch đ ặ c đ t
ệ ướ ề ở ỏ ấ ộ ra. Vi c xây d ng ự Nhà n c pháp quy n tr thành m t đòi h i c p thi ế t.
ề ạ ộ ư ả ổ ượ ợ Nhi u cu c cách m ng t s n đã n ra và giành đ ắ c th ng l ấ i, giai c p
ị ậ ổ ờ ạ ế ủ ứ ế ằ ạ ớ phong ki n b l t d . Nh m đáp ng v i xu th c a th i đ i và h n ch s ế ự
ượ ế ậ ộ đ c tài nên sau khi nhà n ướ ư ả c t ủ b n ch nghĩa đ c thi t l p trên th gi ế ớ cơ i
ướ ấ ờ ề ự quan quy n l c nhà n c cao nh t đã ra đ i. Đó chính là ố ộ . Qu c h i
ủ ủ ề ằ ẳ ố ộ ờ ị Qu c h i ra đ i nh m kh ng đ nh ch quy n c a nhân dân và c s ơ ở
ờ ả ủ ề ề ả ồ ượ ợ h p pháp c a chính quy n, đ ng th i đ m b o cho chính quy n đ ả c đ m
ự ậ ằ ả ả ả b o b ng pháp lu t và b o đ m s có m t c a ặ ủ pháp lu tậ trong các lĩnh v cự
ạ ủ ề ườ ố ộ ạ sinh ho t c a công dân và quy n con ng ờ i. Qu c h i ra đ i đã h n ch đ ế ượ c
ề ủ ườ ứ ạ ộ ủ ầ ự ộ s l ng quy n c a ng i đ ng đ u và trong quá trình ho t đ ng c a mình đã
ạ ộ ủ ế ơ ướ ả ti n hành giám sát ho t đ ng c a các c quan nhà n ả ằ c khác nh m đ m b o
ư ậ ộ ượ cho xã h i dân ch h n ứ ủ ơ . Nh v y, ch c năng giám sát đ ị c xác đ nh là
3
ố ộ ứ ể ả ằ ả ch c năng không th thi u c a ế ủ Qu c h i nh m đ m b o cho ố ộ Qu c h i
ạ ộ ệ ự ệ ho t đ ng có hi u l c và hi u qu ả.
4
Ộ
N I DUNG
Ộ Ố Ấ Ệ Ị Ủ I. V TRÍ, TÍNH CH T C A QU C H I VI T NAM
ộ ướ ệ ế ặ ộ ố ị ệ Trong b máy nhà n c Vi t Nam, qu c h i chi m v trí đ c bi t quan
ọ ượ ơ ở ủ ế ị ị ị tr ng. V trí đó đ c xác đ nh trên c s quy đ nh c a Hi n pháp. Ở ướ c n
ệ ấ ả ề ự ề ộ CHXHCN Vi t Nam t ử ụ t c quy n l c thu c v nhân dân. Nhân dân s d ng
ề ự ủ ứ ơ ả ứ ế ằ ự quy n l c c a mình b ng hai hình th c c b n: hình th c gián ti p và tr c
ế ạ ủ ự ứ ự ứ ề ế ế ế ti p. Hình th c tr c ti p t o nên n n dân ch tr c ti p. Hình th c gián ti p
ủ ạ ủ ạ ề ệ ệ ệ ề ệ ạ t o nên n n dân ch đ i di n. Trong đi u ki n hi n nay, dân ch đ i di n
ự ủ ế ệ ề ằ ộ ọ đóng vai trò quan tr ng. N i dung th c hi n n n dân ch gián ti p b ng cách
ố ọ ộ ồ ấ thong qua Qu c h i và H i đ ng nhân dân các c p.
ấ ủ ể ạ ơ ộ ố ơ ề Qu c h i là c quan đ i bi u cao nh t c a nhân dân, c quan quy n
ướ ấ ủ ướ ộ ủ ệ ự l c nhà n c cao nh t c a n ộ c c ng hòa xã h i ch nghĩa Vi ố t Nam. Qu c
ề ậ ế ị ữ ế ấ ậ ơ ấ ộ h i là c quan duy nh t có quy n l p hi n và l p pháp, quy t đ nh nh ng v n
ạ ủ ấ ướ ố ạ ộ ủ ộ ề ọ đ tr ng đ i c a đ t n c, giám sát t i cao toàn b ho t đ ng c a Nhà n ướ c.
ề ự ể ệ ậ ạ ộ ố ấ ệ Qu c h i, vì v y th hi n tính đ i di n nhân dân và tính quy n l c cao nh t
ổ ứ ạ ộ ộ ướ trong t ủ ch c và ho t đ ng c a toàn b máy nhà n c.
ứ ề ậ ộ ố ơ ướ ấ V cách th c thành l p, qu c h i là c quan nhà n c duy nh t do c ử
ả ướ ự ế ầ ắ ẳ ổ tri c n c b u ra theo nguyên t c ph thông, bình đ ng, tr c ti p và b ỏ
ầ ử ạ ố ộ ấ ủ ả ự ể ế ế ọ ố phi u kín. B u c đ i bi u qu c h i là k t qu l a ch n th ng nh t c a nhân
dân c n ả ướ c
ề ơ ấ ể ể ầ ạ ạ ố ộ ồ ạ V c c u thành ph n đ i bi u, Qu c h i bao g m các đ i bi u đ i
ệ ầ ớ ộ ố ổ di n cho các t ng l p nhân dân, cho các vùng lãnh th . Qu c h i là s th ự ể
ố ạ ế ệ ấ ệ ạ hi n rõ nh t kh i đ i đoàn k t dân t c ộ ở ướ n ệ ủ ấ c ta, đ i di n cho trí tu c a đ t
n c.ướ
ề ứ ố ộ ụ ứ ệ ệ V ch c năng, nhi m v , Qu c h i có ch c năng và nhi m v ph c v ụ ụ ụ
ợ ủ ủ ế ộ cho l i ích chung c a nhân dân và dân t c, nói lên ti ng nói c a nhân dân, th ể
ả ướ ủ ệ ệ ọ hi n ý chí, nguy n v ng c a nhân dân c n c.
5
ố ộ ủ ẩ ế ị ề ớ ỉ Ở ệ Vi ữ t Nam, ch có Qu c h i m i có đ th m quy n quy t đ nh nh ng
ạ ủ ấ ướ ề ọ ủ ề ề ấ ộ ố ấ v n đ thu c ch quy n qu c gia, các v n đ tr ng đ i c a đ t n ở c. S dĩ
ư ậ ướ ướ ủ ấ ả nh v y vì Nhà n ộ c ta là m t nhà n c dân ch , t ề ự t c quy n l c Nhà n ướ c
ộ ề ề ườ ề ự ủ ủ ướ thu c v nhân dân. Đi u đó có nghĩa là ng i ch c a quy n l c Nhà n c là
ủ ế ố ộ ớ ỉ ề nhân dân. Ch có Qu c h i m i có quy n bi n ý chí c a nhân dân thành ý chí
ướ ậ ắ ộ ị ủ c a nhà n c, thành lu t, thành các quy đ nh chung mang tính b t bu c, tính
ướ ố ớ ọ ầ ớ ộ ưỡ c ế ng ch nhà n c đ i v i m i t ng l p nhân dân trong xã h i.
ề ự ệ ố ấ ấ ớ ơ ơ V i tính ch t là c quan quy n l c cao nh t trong h th ng các c quan
ướ ủ ướ ố ơ ượ ế nhà n c c a nhà n ộ c ta, Qu c h i là c quan đ c hi n pháp giành cho v ị
ộ ệ ố ấ ầ ọ ơ ơ trí trang tr ng nh t, c quan đ u tiên trong toàn b h th ng các c quan nhà
ế ị ố ộ ể ạ ơ n ướ ượ c đ c Hi n pháp 2013 quy đ nh: ấ “Qu c h i là c quan đ i bi u cao nh t
ề ự ướ ấ ủ ướ ơ ủ c a nhân dân và là c quan quy n l c nhà n c cao nh t c a n c CHXHCN
ệ ố ộ ế ị ữ ề ề ấ ọ Vi ấ ủ t Nam”. Qu c h i có quy n quy t đ nh nh ng v n đ quan tr ng nh t c a
ế ị ư ủ ế ạ ậ ấ ướ đ t n c và c a nhân dân nh thông qua Hi n pháp, các đ o lu t, quy t đ nh
ề ố ộ ơ ả ụ ữ ể ạ ố nh ng chính sách c b n v đ i n i và đ i ngo i, m c tiêu phát tri n kinh t ế ,
ộ ổ ứ ủ ộ ạ ộ ướ ầ văn hóa xã h i, t ch c và ho t đ ng c a b máy nhà n ệ ễ c; b u mi n nhi m,
ấ ủ ộ ữ ứ ệ ấ ướ bãi nhi m nh ng viên ch c cao c p nh t c a b máy nhà n c, giám sát t ố i
ạ ộ ủ ơ ướ ệ ậ ể ố ộ cao ho t đ ng c a các c quan nhà n c; qu c h i bi u hi n t p trung ý chí
ề ự ủ ạ ố và quy n l c c a nhân dân trong ph m vi toàn qu c.
ư ậ ộ ộ ế ấ ố ộ ị Nh v y, Qu c h i chi m v trí cao nh t trong toàn b b máy nhà
ướ ệ ộ ơ ướ ộ n c CHXHCN Vi t Nam. Không m t c quan nhà n c nào trong b máy
ơ ướ ủ ượ ư ậ ộ ị ở ố ộ các c quan nhà n c c a ta có đ c m t v trí nh v y. S dĩ Qu c h i có
ư ậ ộ ị ấ ố ộ ị ố ơ m t đ a v nh v y vì Qu c h i là c quan duy nh t do nhân dân toàn qu c
ớ ư ự ế ộ ể ậ ớ ầ b u ra m t cách tr c ti p. V i t ộ cách thành l p này c ng v i quan đi m “t ấ t
ướ ề ộ ề ự ệ ề ự ả c quy n l c nhà n ề ự c đ u thu c v nhân dân, nhân dân th c hi n quy n l c
ơ ở ệ ằ ạ ầ ơ ố ộ ủ c a mình b ng c quan đ i di n do nhân dân b u ra”, là c s cho qu c h i
ướ ệ ề ự có quy n l c nhà n c cao nh t ấ ở ướ n c CHXHCN Vi t Nam.
ư ụ ể ệ ế ằ ị ể ệ Vi c Hi n pháp quy đ nh nh trên cũng là đ nh m m c đích th hi n
ả ướ ướ ủ ấ ủ rõ b n ch t c a nhà n c CHXHCNVN, là nhà n c c a nhân dân, do nhân
6
ể ủ ủ dân và vì nhân dân, đúng theo quan đi m t ư ơở tu ng c a ch nghĩa MácLêNin
ướ ể ớ ớ ướ ướ ề ộ v m t Nhà n c ki u m i khác v i các Nhà n c tr c đây và đây cũng là
ữ ự ể ổ ứ ướ ặ đ c đi m nói lên s khác nhau gi a mô hình t ch c nhà n c ta, Nhà n ướ c
ớ ổ ứ ướ ủ CHXHCN v i các mô hình t ch c nhà n c khác nhau c a ch đ t ế ộ ư ả b n
ủ ch nghĩa.
Ộ Ố Ố Ứ Ủ Ệ Ữ II. CH C NĂNG C A QU C H I VÀ M I QUAN H GI A
Ứ CÁC CH C NĂNG ĐÓ
ố ộ ứ ệ ủ 1. Ch c năng c a Qu c h i Vi t Nam
ớ ị ủ ể ạ ấ ơ ơ ề V i v trí là c quan đ i bi u cao nh t c a nhân dân, c quan quy n
ướ ấ ủ ướ ộ ủ ệ ự l c nhà n c cao nh t c a n ộ c c ng hòa xã h i ch nghĩa Vi ố t Nam, Qu c
ứ ư ọ ộ ướ h i n c ta có nh ng ch c năng quan tr ng sau đây:
ố ộ ề ậ ơ ế ậ ấ Qu c h i là c quan duy nh t có quy n l p hi n và l p pháp.
ề ậ ủ ế ậ ấ ố ộ ừ ị Quy n l p hi n và l p pháp c a qu c h i xu t phát t v trí và tính
ề ự ấ ủ ơ ướ ỉ ố ớ ch t c a c quan quy n l c nhà n ấ c cao nh t. Ch có ộ Qu c h i m i có
ệ ự ề ạ ấ ị ề ậ quy n đ nh ra các quy ph m pháp lu t có hi u l c pháp lý cao nh t, đi u
ộ ủ ệ ậ ạ ộ ỉ ch nh các quan h xã h i c a xã h i ta. Các quy ph m pháp lu t do các c ơ
ướ ả ụ ể ế ậ quan nhà n c khác ban hành ph i c th hóa Hi n pháp và Lu t, không
ượ ế ầ ớ ộ ế ậ đ c trái v i tinh th n và n i dung c a ủ Hi n pháp và ậ Lu t. Hi n pháp và lu t
ệ ự ạ ộ ậ ạ ấ ị là hai lo i pháp lu t có hi u l c pháp lý cao nh t quy đ nh các ho t đ ng quan
ủ ộ ọ ỉ ố ộ ớ ư ề ự ơ tr ng c a xã h i. Ch có Qu c h i v i t cách là c quan quy n l c nhà n ướ c
ữ ề ả ạ ớ ố t i cao m i có quy n thông qua nh ng lo i văn b n này. Ng ượ ạ , cũng i c l
ấ ượ ệ ố ộ ơ ề ạ chính vi c qu c h i, c quan duy nh t đ c quy n thông qua các lo i văn
ứ ỏ ề ự ơ ớ ả b n này m i ch ng t là c quan quy n l c nhà n ướ ố c t i cao.
ủ ấ ướ ế ị ữ ọ ấ ề Quy t đ nh nh ng v n đ quan tr ng c a đ t n c.
ề ố ộ ố ộ ơ ả ế ị ữ ố ạ Qu c h i quy t đ nh nh ng chính sách c b n v đ i n i và đ i ngo i,
ệ ế ấ ướ ủ ố ộ ữ ụ nhi m v kinh t xã h i, qu c phòng, an ninh c a đ t n c, nh ng nguyên
ề ổ ủ ộ ạ ộ ứ ướ ệ ề ủ ế ắ t c ch y u v t ch c và ho t đ ng c a b máy nhà n c, v quan h xã
ạ ộ ủ ộ h i và ho t d ng c a công dân.
7
ự ộ ố ề ố ớ ộ ệ Qu c h i th c hi n quy n giám sát t ạ ối cao đ i v i toàn b ho t
ướ ữ ế ằ ả ả ị ộ đ ng c a ủ Nhà n c nh m đ m b o cho nh ng quy đ nh c a ủ Hi n pháp và
ậ ượ ệ ể ộ ướ pháp lu t đ c thi hành tri ố t đ và th ng nh t, ấ b máy nhà n ạ ộ c ho t đ ng
ệ ộ ứ ọ ộ ệ ự ồ đ ng b , có hi u l c và hi u qu ả. Đây là m t ch c năng quan tr ng c a ủ Qu cố
ứ ự ệ ố ộ ệ ộ h i.Thông qua vi c th c hi n ch c năng này cho phép ể ệ Qu c h i th hi n
ề ự ơ ướ ấ mình là c quan quy n l c nhà n c cao nh t.
ố ộ ệ ữ ứ ủ ố ệ 2. M i quan h gi a các ch c năng c a Qu c h i Vi t Nam
ự ố ữ ứ ấ ọ ộ ố ủ Nh ng ch c năng quan tr ng này c a qu c h i có s th ng nh t và có
ệ ậ ố ế ớ ụ ậ ế ậ m i quan h m t thi ệ t v i nhau. Thông qua nhi m v l p hi n và l p pháp
ụ ủ ự ứ ệ ệ ạ ậ ằ ộ ố (t c là b ng các đ o lu t), Qu c h i th c hi n các nhi m v khác c a mình
ố ộ ế ị ư ế ể ạ ạ ố nh quy t đ nh các chính sách đ i n i, đ i ngo i, k ho ch phát tri n kinh t ế
ề ệ ộ ự ổ ứ ạ ộ ủ ơ xã h i, chính sách ti n t và các lĩnh v c t ch c ho t đ ng c a các c quan
ướ ự ứ ệ nhà n c khác. Ng ượ ạ c l ủ ệ i, thông qua vi c th c hi n ch c năng giám sát c a
ể ố ộ ạ ấ ượ ế ị ạ ậ mình mà Qu c h i ki m tra l i ch t l ng các đ o lu t và các quy t đ nh do
ế ử ể ề ệ ể ấ ổ ổ mình ban hành đ có th đ xu t sáng ki n s a đ i, b sung hoàn thi n và
ấ ượ ủ ư ế ứ ệ ộ ố nâng cao ch t l ng c a chúng. C nh th trong m i quan h tác đ ng qua
ạ ẫ ệ ự ủ ạ ộ ế ị ể ả ậ l i l n nhau, hi u qu và hi u l c c a các ho t đ ng l p pháp, quy t đ nh các
ạ ủ ấ ướ ề ọ ố ượ ấ v n đ tr ng đ i c a đ t n c và giám sát t i cao ngày càng đ c nâng cao.
Ứ III. CH C NĂNG GIÁM SÁT
1. Giám sát là gi?
ứ ậ ượ ầ ạ ộ ủ ọ Nh n th c đ c t m quan tr ng c a ho t đ ng giám sát nên ngay t ừ
ậ ộ ố ướ ữ ộ ị khi qu c h i thành l p nhà n ứ c ta đã quy đ nh đây là m t trong nh ng ch c
ể ế ố ể ộ năng khôngt h thi u c a ộ ủ Qu c h i. Tuy nhiên , đ đánh giá m t cách toàn
ề ứ ố ộ ề ệ ầ di n v ch c năng này c a ủ Qu c h i, chúng ta c n làm rõ v giám sát .
ủ ừ ể ệ ệ ễ ạ Hi n nay, cách di n đ t và bi u hi n ý c a t “giám sát” có khác nhau,
ư ữ ể ấ nh ng chúng có nh ng đi m chung nh t là:
8
ể ể ỉ ạ ộ “Giám sát” dùng đ ch các ho t đ ng theo dõi , xem xét, ki m tra và
ề ộ ệ ậ ị ượ ự ệ ặ nh n đ nh v m t vi c làm nào đó đã đ ữ c th c hi n đúng ho c sai nh ng
ề ị đi u đã quy đ nh.
ủ ể ấ ị ứ ề ắ ộ ơ ả “Giám sát” luôn luôn g n li n v íi m t ch th nh t đ nh, t c là ph i
ặ ổ ứ ự ề ệ ệ ỏ tr l ả ờ ượ i đ c câu h i: ai (ho c t ch c nào) có quy n th c hi n vi c theo dõi
ề ộ ữ ư ệ ể ị ậ xem xét, ki m tra và đ a ra nh ng nh n đ nh v m t vi c làm nào đó đã đ ượ c
ữ ự ề ệ ặ ị th c hi n đúng ho c sai nh ng đi u đã quy đ nh.
ộ ố ượ ắ ớ ụ ể ứ “Giám sát”cũng luôn g n v i m t đ i t ng c th , t c là ph i tr l ả ả ờ i
ượ ỏ ệ ề ọ đ c câu h i giám sát ai? Giám sát vi c gì? Đi u này có ý nghĩa quan tr ng là
ở ỗ ệ ủ ể ữ ể ể ch nó phân bi ạ t gi a” giám sát” và “ ki m tra” .Ki m tra thì ch th ho t
ố ượ ị ư ể ồ ủ ộ ộ đ ng và đ i t ấ ớ ạ ộ ng ch u s tác đ ng c a ho t đ ng đó có th đ ng nh t v i
ệ ự ủ ể ể ủ ể ạ ộ ủ nhau, đó là vi c t ch th ki m tra c a ch th ho t đ ng . Nói cách khác t ự
ủ ể ạ ộ ể ạ ố ủ ấ ch th ho t đ ng xem xét kĩ đ đánh giá tình tr ng t ệ t, x u c a công vi c
ư ạ ự ủ ể ạ ộ đang làm. Nh ng giám sát thì không có tình tr ng t ch th ho t đ ng theo
ạ ộ ủ dõi ,xem xét chính ho t đ ng c a mình.
ể ệ ả ượ ệ ữ ạ ộ “Giám sát” ph i th hi n đ ủ ể c quan h gi a ch th ho t đ ng giám
ố ượ ủ ể ạ ộ ị ự ữ ứ ề sát và đ i t ng ch u s giám sát t c là ch th ho t đ ng có nh ng quy n và
ố ớ ố ượ ụ ị ự nghĩa v gì đ i v i đ i t ng ch u s giám sát và ng ượ ạ . i c l
ả ượ ấ ị ữ ứ ế “Giám sát” ph i đ c ti n hành trên nh ng căn c nh t đ nh, đó là
ủ ể ự ữ ế ệ ề ệ ặ ị nh ng quy đ nh do ch th có quy n th c hi n vi c giám sát đ t ra. N u nh ư
ơ ở ể ủ ể ế ị ữ ề ự không có nh ng qu t đ nh này thì không có c s đ ch th có quy n th c
ệ ệ ạ ộ ữ ề ậ ị hi n vi c giám sát, ư đ a ra nh ng nh n đ nh v ho t đ ng ở ố ượ đ i t ng ch u s ị ự
giám sát.
ạ ộ ụ ủ ụ “Giám sát” luôn là ho t đ ng có tính m c đích. M c đích c a giám sát
ượ ủ ẻ ữ ề ậ ị là luôn có đ ố ủ c nh ng nh n đ nh chính xác c a ch th có quy n giám sát đ i
ủ ố ượ ạ ộ ị ự ừ ử ệ ớ v i ho t đ ng c a đ i t ng ch u s giám sát và t ố đó có bi n pháp x lí đ i
ố ượ ủ ữ ệ ị ị ự ả ớ v i nh ng vi c làm trái quy đ nh c a đ i t ng ch u s giám sát. ả Đ m b o
ủ ể ữ ủ ề ị ượ ự cho nh ng quy đ nh c a ch th có quy n giám sát đ ệ c th c hi n đúng và
ầ ủ đ y đ .
9
ơ ề 2. Các c quan có quy n giám sát
ố ộ ạ ộ Theo Lu t ậ Ho t đ ng giám sát c a ủ Qu c h i năm 2003 thì “giam sát là
ườ ộ ồ ố vi c ệ Qu c h i, ộ Ủy ban th ng v ố ụ Qu c h i, ộ H i đ ng dân t c, ộ Ủy ban c aủ
ố ố ộ ạ ố ộ Qu c hôi, ạ Đoàn đ i bi u ể Qu c h i và Đ i bi u ể Qu c h i theo dõi xem xét,
ủ ơ ạ ộ ổ ứ ị ự đánh giá ho t đ ng c a c quan, t ệ ch c, cá nhân ch u s giám sát trong vi c
ế ệ ố ị thi hành Hi n pháp, ị Lu t, ậ Ngh quy t c a ế ủ Qu c h i, ộ Pháp l nh, ế Ngh quy t
ườ ư ậ ở ố ộ ủ Ủ c a y ban th ng v ề ụ Qu c h i” (Đi u 2). Nh v y ấ đây chúng ta th y
ủ ể ủ ạ ộ ố ườ ằ r ng: ch th c a ho t đ ng giám sát là ộ Ủ Qu c h i, y ban th ng v ụ Qu cố
ộ ồ ạ h i, ộ H i đ ng dan t c, ộ Ủy ban c a ủ Qu c h i, ố ộ Đoàn đ i bi u ố ộ ể Qu c h i và Đ iạ
ố ượ ộ ố ị ự ơ ổ ứ bi u ể Qu c h i. Đ i t ng ch u s giám sát là các c quan, t ch c, cá nhân
ộ ươ ế ị ươ trong b máy nhà n ướ ừ Trung c t ng đ n đ a ph ng và nhân dân c n ả ướ c.
ạ ộ ượ ự ệ ệ ế Ho t đ ng giám sát đ c th c hi n thông qua vi c ti n hành theo dõi, xem xét
ủ ơ ạ ộ ổ ứ ệ đánh giá ho t đ ng c a c quan, t ch c, cá nhân trong vi c thi hành Hi nế
ệ ố ị ế ủ Ủ ị pháp, Lu t,ậ Ngh quy t c a ế ủ Qu c h i, ộ Pháp l nh, Ngh quy t c a y ban
ươ th ng v ố ộ . ụ Qu c h i
ệ ổ ứ ộ ướ ủ ướ ỉ Hi n nay , trong t ch c b máy nhà n c c a n c ta, không ch có
ủ ể ừ ứ ữ ớ nh ng ch th v a nêu trên m i có ch c năng giám sát. Ho t đ ạ ộng giám sát
ủ ứ ộ cũng là m t trong nhũng ch c năng c a VKSND, TAND, HĐND... Tuy nhiên,
ạ ộ ự ủ ữ ơ ho t đ ng giám sát c a nh ng c quan này là có s khác nhau.
ố ộ ủ 3. Giám sát c a Qu c h i
ố ộ ủ ố ệ 3.1. Giám sát c a Qu c h i là giám sát t ế i cao vi c tuân theo hi n
ổ ớ ư ệ ậ ấ pháp và pháp lu t nh ng có đ i m i, đó là vi c phân công, phân c p rành
ạ ổ ứ m ch trong t ch c nhà n ướ . c
ủ ủ ể ề ướ ố Theo quan đi m c a ch nghĩa MácLêNin v Nhà n ề c, mu n quy n
ự ự ề ự ủ ấ ố ả ậ ự l c th c s là c a nhân dân thì ph i t p trung th ng nh t quy n l c nhà n ướ c
ấ ủ ể ạ ậ ơ ố ộ cho c quan đ i bi u cao nh t c a nhân dân là Qu c h i, và vì v y trong nhà
ướ ấ ồ ể ạ ố ộ ơ ờ n c XHCN, Qu c h i là c quan đ i bi u cao nh t đ ng th i cũng là c ơ
ướ ủ ế ướ ề ự quan quy n l c nhà n c cao nh t. ấ Hi n pháp c a các n c XHCN tr ướ c
10
ề ự ấ ậ ể ệ ắ ố ị ề đ u quy đ nh và th hi n nguyên t c th ng nh t, t p trung quy n l c trong t ố
ứ ộ ướ ệ ụ ề ể ậ ch c b máy nhà n c. Vi t Nam cũng v n d ng quan đi m này và đi u đó
ượ ể ệ ề ị ể ệ ộ ố đ ị c th hi n trong các quy đ nh v v trí pháp lý c a ủ Qu c h i th hi n qua
ố ộ ướ ệ ề các b n ả Hiến pháp c a ủ Qu c h i n c ta. Nh v ư ậy “quy n giám sát vi c tu ân
ờ ủ ẻ ế ậ ộ ề ệ theo Hi n pháp và pháp lu t là m t bi n pháp không th tách r i c a quy n
ướ ộ ướ ố ề ự ơ ướ ự l c nhà n c và Qu c h i n c ta là c quan quy n l c nhà n ấ . c cao nh t”
ố ộ ắ ề ệ ế Do đó Qu c h i n m quy n giám sát t ối cao vi c tuân theo Hi n pháp và pháp
ư ệ ậ ấ ạ ổ ớ lu t nh ng có đ i m i, đó là vi c phân công, phân c p rành m ch trong t ổ
ứ ướ ch c nhà n c.
ứ ể ữ ề ệ ố ố ộ ự 3.2. Nh ng căn c đ Qu c h i th c hi n quy n giám sát t i cao.
ạ ộ ể ả ả ả ả Đ b o đ m tính khách quan trong ho t đ ng giám sát, b o đ m cho
ố ộ ự ề ố ủ ế ị ệ Qu c h i th c hi n quy n giám sát t i cao theo đúng quy đ nh c a Hi n pháp
ữ ự ề ậ ả ố ộ ủ và lu t khi th c hiên quy n giám sát c a mình, qu c h i ph i có nh ng căn
ứ ấ ị c nh t đ nh:
ủ ữ ứ ứ ế ấ ả ố ộ ị Th nh t: Qu c h i ph i căn c vào nh ng quy đ nh c a Hi n pháp,
ế ủ ủ Ủ ệ ậ ố ộ ị ườ ụ ố Lu t, Ngh quy t c a Qu c h i, Pháp l nh c a y ban th ộ ng v Qu c h i,
ự ướ ủ ứ ậ ộ ộ ị ẩ vì đó là chu n m c, là th c đo, là căn c nh n đ nh n i dung c a m t văn
ủ ệ ặ ộ ơ ướ ả b n nào đó ho c m t vi c làm nào đó c a các c quan nhà n ị ự c ch u s giám
ố ộ ủ ợ ợ sát c a qu c h i là h p pháp hay là không h p pháp.
ủ ứ ứ ả ộ ố ộ Th hai: Qu c h i căn c vào n i dung văn b n đã ban hành c a các
ướ ị ự ủ ứ ố ơ c quan nhà n ự ộ c ch u s giám sát c a Qu c h i và căn c vào báo cáo th c
ạ ộ ủ ơ ướ ườ ầ ợ ế t ư ho t đ ng c a nh ng c quan nhà n c đó. Trong tr ng h p c n thi ế t,
ể ấ ấ ố ộ ự ế ặ Qu c h i có th ch t v n ho c đi xem xét th c t xem tình hình có đúng nh ư
ướ ơ ớ v i các c quan nhà n c đã báo cáo không.
ặ ố ự ủ ộ ố ể 3.3. Đ c đi m giám sát t ữ i cao c a Qu c h i. S khác nhau gi a
ố ộ ủ ủ ơ ướ giam sát c a Qu c h i và giám sát c a các c quan nhà n c khác.
ủ ộ ố ộ ố ặ ố Giám sát c a Qu c h i là giám sát t ể i cao và nó có m t s đ c đi m
ư riêng nh sau:
11
ề ự ủ ề ố ướ c cao ộ + Quy n giám sát c a Qu c h i mang tính quy n l c nhà n
nh t.ấ
ố ộ ạ ộ ủ ấ ổ + Ho t đ ng giám sát c a Qu c h i mang tính t ng quát nh t, bao trùm
ấ ị ướ ố ớ ộ ầ ấ ị ữ ề ấ nh t, mang tính đ nh h ng nh t đ nh đ i v i nh ng v n đ thu c t m vĩ mô,
ả ướ ữ ề ấ nh ng v n đ mà nhân đân c n c quan tâm.
ạ ộ ộ ượ ủ ố ế ề ệ ớ c ti n hành v i các đi u ki n + Ho t đ ng giám sát c a Qu c h i đ
ả ở ứ ệ ậ ấ ặ ộ ả b o đ m m c đ tin c y cao nh t, toàn di n trên các m t: Báo cáo, cung
ư ệ ố ệ ệ ả ả ấ c p thông tin, t ề li u, s li u và các đi u ki n đ m b o khác.
ề ự ệ ề ướ c cao nh t đ ấ ể + Áp dung nhi u bi n pháp mang tính quy n l c nhà n
ề ả ữ ệ ấ ị ố ử x lý nh ng v n đ n y sinh trong giám sát và ch u trách nhi m pháp lý đ i
ườ ị ữ ớ v i nh ng ng i b giám sát.
ạ ộ ệ ự ủ ế ộ ố ự ộ + Ho t đ ng giám sát c a Qu c h i quan h tr c ti p và tác đ ng tr c
ề ự ạ ộ ủ ế ế ơ ướ ẩ ti p đ n ho t đ ng c a c quan quy n l c nhà n ạ c cao nh t trong ho t
ủ ấ ướ ế ị ề ậ ấ ọ ữ ộ đ ng l p pháp và quy t đ nh nh ng v n đ quan tr ng c a đ t n c.
ấ ằ ự ữ ừ ả ữ T nh ng phân tích trên chúng ta th y r ng: S khác nhau căn b n gi a
ề ố ộ ớ ủ ề ệ ố quy n giám sat t ế i cao c a Qu c h i v i quy n giám sát vi c tuân theo Hi n
ậ ủ ơ ướ ư pháp và Lu t c a các c quan nhà n c khác nh : TAND, VKSND, HĐND...
ị ự ề ẩ ả ư ế là ở ố ượ đ i t ng ch u s giám sát và th m quy n gi i quy t cũng nh ph ươ ng
ạ ộ ứ ủ ố ộ ố ơ th c ho t đ ng. Giám sát c a Qu c h i là giám sát t i cao vì nó do c quan
ề ự ướ ạ ộ ự ủ ệ ấ quy n l c nhà n c cao nh t th c hi n, nó giám sát ho t đ ng c a các c ơ
ướ ệ ự ủ ấ ấ ị quan nhà n ế c cao nh t, hi u l c pháp lý c a nó là cao nh t vì các Ngh quy t
ố ộ ả ả ơ ộ ộ ị ư ủ c a Qu c h i ph i có giá tr pháp lý nh là m t văn b n bu c các c quan nhà
ướ ự ệ ề ả ươ ố ộ ử ứ n c ph i th c hi n. V ph ệ ơ ng th c, Qu c h i là c quan dân c , làm vi c
ế ộ ộ ố ứ ế ị ị ệ theo ch đ h i ngh và quy t đ nh theo đa s ch không theo cách làm vi c
ế ộ ủ ưở ư ướ ớ v i ch đ th tr ơ ng nh các c quan nhà n c khác.
Ạ Ộ Ố Ộ Ủ IV. HO T Đ NG GIÁM SÁT C A QU C H I
ủ ể 1. Ch th giám sát.
12
ư ế ủ ứ ố Nh chúng ta đã bi t, ch c năng giám sát c a Qu c h i đ ộ ượ ụ ể c c th
ề ề ệ ố ộ ụ thành các nhi m v và quy n h n. ề ạ Quy n giám sát c a qu c h i là quy n ủ
ố ố ộ ủ ể ề ấ ố giám sát t i cao và qu c h i là ch th duy nh t có quy n giám sát t ố i cao đ i
ủ ộ ạ ộ ộ ướ ớ v i toàn b ho t đ ng c a b máy nhà n c.
ệ ườ ề ươ Giám sát là công vi c th ụ ng xuyên, liên t c trên nhi u ph ệ ng di n
ộ ướ ư ề ộ ố ạ ạ ộ ớ v i nhi u n i dung khác nhau. Nh ng Qu c h i n c ta l i ho t đ ng theo
ể ể ầ ạ ạ ộ ố ỳ ọ k h p và ph n đa các đ i bi u Qu c h i là đ i bi u chuyên trách. Chính vì
ố ộ ủ ộ ượ ườ ụ ậ v y hoàt đ ng giám sát c a qu c h i không đ c th ư ng xuyên liên t c, ch a
ệ ự ứ ệ ả ặ có hi u l c và hi u qu cao, mang n ng tính hình th c.
ạ ộ ủ ụ ề ắ ậ ố ộ ị Kh c ph c đi u này, lu t ho t đ ng giám sát c a Qu c h i quy đ nh:
ố ộ ủ ể ự ề ệ ề ấ ố “Qu c h i là ch th duy nh t có quy n th c hi n quy n giám sát t ố i cao đ i
ủ ộ ướ ự ề ộ ố ạ ộ ớ v i toàn b ho t đ ng c a nhà n ệ c. Qu c h i th c hi n quy n giám sát t ố i
ủ ạ ỳ ọ ạ ộ ủ Ủ ơ ở ộ ố cao c a mình t i k h p Qu c h i trên c s ho t đ ng giám sát c a y ban
ườ ộ Ủ ộ ồ ủ ụ ạ ố ộ ố ộ th ể ng v Qu c h i, H i đ ng dân t c, y ban c a Qu c h i, đoàn đ i bi u
ố ộ ố ộ ạ ộ ủ ể ề ạ ậ ố Qu c h i và đ i bi u Qu c h i” (Đi u 1 Lu t ho t đ ng giám sát c a Qu c
h i).ộ
ư ậ ữ ố ộ ơ ườ Nh v y, ngoài Qu c h i còn có nh ng c quan và ng ẩ i có th m
ố ộ ủ ự ệ ề ề quy n th c hi n quy n giám sát c a Qu c h i là:
Ủ ườ ụ ề ệ ẩ ộ ố y ban th ng v Qu c h i: Th m quy n giám sát vi c tuân theo
ậ ủ Ủ ế ườ ộ ượ ụ ố ị Hi n pháp và pháp lu t c a y ban th ng v Qu c h i đ c quy đ nh t ạ i
ậ ổ ứ ố ộ ủ ề Đi u 11, 12, 13 c a Lu t T ch c Qu c h i.
ộ ồ Ủ ề ẩ ộ ộ ố ủ H i đ ng dân t c và các y ban c a Qu c h i: Th m quy n giám sát
ộ ồ Ủ ế ộ ậ ủ viêc tuân theo Hi n pháp và pháp lu t c a H i đ ng dân t c và các y ban
ố ộ ượ ị ừ ề ậ ổ ứ ế ề ủ c a Qu c h i đ c quy đ nh t ố ủ đi u 23 đ n đi u 29 c a Lu t T ch c Qu c
h i.ộ
ố ộ ệ ế ề ể ạ ẩ Đ i bi u Qu c h i: Th m quy n giám sát vi c tuân theo Hi n pháp và
ậ ủ ộ ượ ể ố ị ạ ề ề ạ pháp lu t c a Đ i bi u Qu c h i đ c quy đ nh t i các Đi u 39, Đi u 42,
ậ ổ ứ ố ộ ủ ề ề Đi u 45, Đi u 46 c a Lu t T ch c Qu c h i.
ố ượ ố ộ ị ự ủ ạ 2. Đ i t ng và ph m vi ch u s giám sát c a Qu c h i.
13
ủ ế ệ ậ ố ộ ị Theo quy đ nh c a Hi n pháp và pháp lu t hi n hành, thì Qu c h i, các
ố ộ ố ộ ố ộ ủ ể ể ạ ạ ẩ ơ c quan c a Qu c h i, đoàn đ i bi u Qu c h i và đ i bi u Qu c h i co th m
ố ớ ề ổ ứ quy n giám sát đ i v i các t ch c, cá nhân sau:
ạ ộ ủ ị ủ ố ộ ướ Ủ ườ Qu c h i giám sát ho t đ ng c a Ch t ch n c, y ban th ng v ụ
ủ ướ ủ ộ ố ộ ưở ủ Qu c h i, Chính ph , Th t ng Chính ph , B tr ng và các thành viên
ủ ố ể ệ ố ủ khác c a Chính ph , Tòa an nhân dân t i cao, Vi n ki m sát nhân dân t i cao
ố ộ ủ ề ể ả ậ ư ậ ạ ộ (Đi m a, Kho n 1, Đi u 3 Lu t Ho t đ ng giám sát c a Qu c h i). Nh v y,
ố ấ ủ ủ ầ ố ộ ộ ố ượ đ i t ng giám sát t i cao c a Qu c h i là t ng cao nh t c a b máy nhà
ướ ầ ậ ặ ơ ố ộ n c. Đó là các c quan và cá nhân do Qu c h i thành l p, b u ho c phê
chu n.ẩ
Ủ ườ ủ ụ ạ ố ộ ộ ng v Qu c h i giám sát ho t đ ng Chính ph , Th ủ y ban th
ướ ộ ưở ủ ủ ủ t ng Chính ph , B tr ng và các thành viên khác c a Chính ph , Tòa án
ố ệ ể ố ộ ồ ỉ nhân dân t i cao, Vi n ki m sát nhân dân t i cao và H i đ ng nhân dân t nh,
ố ự ộ ươ ệ ề ộ ố thành ph tr c thu c Trung ự ng; giúp Qu c h i th c hi n quy n giám sát
ố ộ ự ủ theo s phân công c a Qu c h i.
ộ Ủ ộ ồ ủ ệ ạ ố ộ ụ H i đ ng dân t c, y ban c a Qu c h i trong ph m vi nhi m v ,
ạ ộ ủ ướ ủ ủ ủ ề ạ quy n h n c a mình giám sát ho t đ ng c a Chính ph , Th t ng Chính
ủ ộ ơ ộ ố ệ ph , B , c quan ngang B , Tòa án nhân dân t ể i cao, Vi n ki m sát nhân dân
ế ủ ệ ệ ậ ố ộ ị ố t i cao trong vi c thi hành Lu t, Ngh quy t c a Qu c h i, Pháp l nh, Ngh ị
ế ủ Ủ ườ ố ộ ụ ả ạ quy t c a y ban th ậ ng v Qu c h i, giám sát văn b n quy ph m pháp lu t
ộ Ủ ộ ồ ộ Ủ ụ ự ộ ố thu c lĩnh v c H i đ ng dân t c, y ban ph trách giúp Qu c h i, y ban
ườ ủ ự ự ụ ệ ề ố ộ th ng v Qu c h i th c hi n quy n giám sát theo s phân công c a các c ơ
quan này.
ộ ổ ạ ố ạ ộ ứ ủ ể Đoàn đ i bi u Qu c h i t ch c ho t đ ng giám sát c a đoàn và t ổ
ứ ể ạ ệ ể ộ ố ch c đ đ i bi u Qu c h i trong đoàn giám sát vi c thi hành pháp lu t ậ ở ị đ a
ươ ộ ồ ậ ủ ả ạ ph Ủ ng, giám sát văn b n quy ph m pháp lu t c a H i đ ng nhân dân, y
ố ự ộ ỉ ươ ệ ả ban nhân dân t nh, thành ph tr c thu c Trung ng, giám sát vi c gi ế i quy t
ạ ố ế ủ ủ ủ ườ khi u n i, t cáo c a công dân; tham gia đoàn giám sát c a y ban th ng v ụ
14
ộ Ủ ộ ồ ộ ạ ị ủ ố ộ ố ươ Qu c h i, H i đ ng dân t c, y ban c a Qu c h i t i đ a ph ng khi có yêu
c u.ầ
ấ ấ ủ ị ể ạ ộ ố ướ ủ ị ố ộ Đ i bi u Qu c h i ch t v n Ch t ch n c, Ch t ch Qu c h i, Th ủ
ướ ủ ộ ưở ủ ủ t ng Chính ph , B tr ng và các thành viên khác c a Chính ph , Chánh án
ố ệ ưở ể ệ ố Tòa án nhân dân t i cao, Vi n tr ng Vi n ki m sát nhân dân t i cao, trong
ủ ụ ề ệ ạ ả ạ ạ ph m vi nhi m v quy n h n c a mình giám sát văn b n quy ph m pháp
ậ ở ị ệ ậ ươ ệ ả lu t, giám sát vi c thi hành pháp lu t đ a ph ng, giám sát vi c gi ế i quy t
ạ ố ế ủ khi u n i, t cáo c a công dân.
ủ ộ ố ộ 3. N i dung giám sát c a Qu c h i.
ậ ổ ứ ố ộ ạ ộ ế ậ ủ Theo Hi n pháp, Lu t T ch c Qu c h i, Lu t Ho t đ ng giám sát c a
ố ộ ố ộ ạ ộ ư ủ ộ Qu c h i, n i dung ho t đ ng giám sát c a Qu c h i nh sau:
ứ ấ ạ ộ ả ả Giám sát văn b n ho t đ ng theo dõi, Th nh t là giám sát văn b n.
ả ủ ủ ế ợ ợ đánh giá, xem xét tính h p hi n, h p pháp c a các văn b n c a các đ i t ố ượ ng
ả ủ ố ượ ả ậ ị ị b giám sát. Văn b n c a các đ i t ữ ng b giám sát là nh ng văn b n l p quy
ủ ự ế ệ ể ệ ế ậ ị ạ tri n khai th c hi n hi n pháp và các đ o lu t, ngh quy t, pháp l nh c a các
ả ự ố ủ ể ả ằ ả ộ ấ ch th giám sát. N i dung giám sát văn b n nh m đ m b o s th ng nh t
ệ ố ạ ậ ố ủ ế ộ ủ c a h th ng ph m lu t, tính t i cao c a hi n pháp. C th ố ụ ể Qu c h i giám
ậ ủ ủ ị ạ ả ướ ủ ườ sát văn b n quy ph m pháp lu t c a ch t ch n c, y ban th ố ụ ng v qu c
ủ ủ ướ ộ h i, chính ph ,th t ủ ng chính ph .
ạ ộ ứ ượ ạ ộ Giám sát ho t đ ng d ể c hi u là Th hai là giám sát ho t đ ng.
ễ ủ ạ ộ ạ ộ ự ho t đ ng theo dõi, xem xét đánh giá ho t đ ng th c ti n c a các đ i t ố ượ ng
ệ ổ ứ ế ị b giám sát trong vi c t ch c thi hành Hi n pháp, ị Lu t, ậ Ngh quy t c a ế ủ Qu cố
ạ ộ ệ ổ ằ ả ả ứ ự ộ h i. Ho t đ ng giám sát này nh m đ m b o cho vi c t ệ ch c và th c hi n
ự ễ ủ ạ ộ ố ượ ế các ho t đ ng th c ti n c a các đ i t ng giám s át tuân th ủ Hi n pháp, Lu t,ậ
ệ ố ị ị ườ Ngh quy t c a ế ủ Qu c h i; ộ Pháp l nh, Ngh quy t c a ế ủ Ủy ban th ng v ụ
ệ ố ộ ả ệ ụ ể ế ẩ ộ Qu c h i trong vi c gi ề ủ i quy t các công vi c c th thu c th m quy n c a
ụ ể ạ ộ ố ộ mình. C th “Qu c h i giám sát ho t đ ng c a ủ ị ủ Ch t ch n ướ Ủy ban c,
ườ ủ ướ ộ ưở th ng v ố ụ Qu c h i, ộ Chính ph , ủ Th t ng Chính ph , ủ B tr ng và các
15
ố ể ệ thành viên khác c a ủ Chính ph , ủ Tòa án nhân dân t i cao, Vi n ki m sát nhân
ố ệ ế ố ộ dân t i cao trong vi c thi hành Hi n pháp, ị Lu t, ậ Ngh quy t c a ế ủ Qu c h i”.
ố ộ ứ ủ 4. Các hình th c giám sát c a Qu c h i.
ố ộ ủ ế ứ ề ố ủ ụ Qu c h i ch y u th c hi n ch c năng giám sát t i cao c a mình thông
ủ ế ứ qua các hình th c ch y u sau:
ỳ ọ Thông qua các k h p Qu c h i. ố ộ
ộ ề ỳ ọ ự ề ệ ố ố Trong các k h p Qu c h i đ u th c hi n quy n giám sát t ố i cao đ i
ủ ộ ạ ộ ộ ướ ằ ớ v i toàn b ho t đ ng c a b máy nhà n ệ c b ng các bi n pháp sau:
Xem xét các báo cáo công tác:
ỳ ọ ề ộ ộ ố Theo Đi u 21 n i quy k h p Qu c h i (Thông qua ngày18/12/1992)
ườ ứ ầ ơ ướ ủ ữ thì nh ng ng i đ ng đ u các c quan nhà n c (Chính ph , Tòa án nhân dân
ệ ể ố ề ả ố t i cao, Vi n ki m sát nhân dân t i cao) ph i báo cáo v tình hình công tác
ỳ ọ ỳ ọ ữ ế ặ ố ộ ố ủ ơ c a c quan ho c ngành mình gi a 2 k h p Qu c h i. N u là k h p cu i
ủ ướ ủ ủ khóa, trong báo cáo c a mình Th t ng Chính ph , Chánh án Tòa án nhân
ố ệ ưở ể ệ ố ả dân t i cao, Vi n tr ng Vi n ki m sát nhân dân t i cao còn ph i nêu đ ượ c
ự ụ ệ ề ệ ấ ượ ữ ụ ệ ấ các v n đ , nhi m v đã th c hi n đ ư ề c và nh ng v n đ , nhi m v ch a
ệ ượ ự ố ể th c hi n đ ủ c. Qua đó, Chính ph , Tòa án nhân dân t ệ i cao và Vi n ki m sát
ố ụ ệ ắ ị nhân dân t i cao xác đ nh nguyên nhân, trách nhi m và biên pháp kh c ph c.
ướ ủ ườ ơ Sau khi các c quan nhà n c nói trên đã báo cáo, y ban th ng v ụ
ố ộ ề ể ế ầ ơ qu c h i phát bi u ý ki n v các báo cáo đó, yêu c u các c quan nói trên báo
ặ ổ ả ữ ủ ề ườ ụ ố cáo b sung ho c gi ấ i thích rõ nh ng v n đ mà y ban th ộ ng v qu c h i
ấ ế ả ỏ ể ầ th y c n thi t ph i làm sáng t ệ đ tìm ra nguyên nhân và quy trách nhi m.
ữ ậ ầ ướ ứ ủ Nh ng nh n xét, yêu c u này chính là b c th hai c a quá trình giám sátt ạ i
ố ớ ạ ộ ủ ọ ơ ướ kì h p đ i v i ho t đ ng c a các c quan nhà n c.
ấ ấ ủ ạ ố ộ ệ ể ộ ọ ể Ch t v n c a đ i bi u qu c h i cũng là m t bi n pháp quan tr ng đ
ố ộ ự ề ố ạ ỳ ọ ệ Qu c h i th c hi n quy n giám sát t i cao t i k h p.
ủ Ủ ườ ụ ố ế Qua các báo cáo thuy t trình c a y ban th ng v Qu c h i t ộ ạ ỳ i k
ở ị ướ ố ộ ướ ể ạ ợ ọ h p cũng g i m , đ nh h ng cho các đ i bi u qu c h i b ữ c vào nh ng giai
16
ậ ạ ế ả ạ ổ ể ạ ạ đo n ti p theo là th o lu n t i các t , các đoàn đ i bi u, t ộ ồ i các h i đ ng, các
Ủ ỳ ọ ủ ể ạ ạ ộ ố ố ộ ữ y ban c a Qu c h i. T i các k h p này, đ i bi u Qu c h i nêu lên nh ng
ủ ủ ề ậ nh n xét, đánh giá v báo cáo công tác c a Chính ph , Tòa án nhân dân t ố i
ệ ể ố ổ ề ữ ề ấ ờ ồ cao, Vi n ki m sát nhân dân t i cao, đ ng th i trao đ i v nh ng v n đ mà
ư ầ ư ủ ư ặ ầ các báo cáo ch a nêu lên ho c đã nêu lên nh ng ch a đ y đ chính xác, c n
ả ổ ả ph i báo cáo, b sung, gi i thích.
ọ ở ổ ạ ể ể ạ ướ Sau các phiên h p đoàn, t đ i bi u, các đ i bi u b ạ c vào giai đo n
ấ ấ ạ ể ủ ể ạ ọ ố ộ ố ch t v n t ề ộ i phiên h p toàn th c a Qu c h i. Đ i bi u Qu c h i có quy n
ấ ấ ủ ị ướ ố ộ ủ ị ủ ướ ố ớ ch t v n đ i v i Ch t ch n c, Ch t ch Qu c h i, Th t ủ ng Chính ph và
ủ ố ủ các thành viên khác c a Chính ph và Chánh án Tòa án nhân dân t ệ i cao, Vi n
ưở ệ ể ố ườ ị ấ ấ ệ tr ng Vi n ki m sát nhân dân t i cao. Ng i b ch t v n có trách nhi m tr ả
ờ ạ ỳ ọ ấ ấ ữ ế ề ấ ạ ạ ộ ố l ể ể i k h p nh ng v n đ mà đ i bi u Qu c h i ch t v n. N u đ i bi u i t
ố ộ ả ờ ữ ồ ớ ộ ề ị Qu c h i không đ ng ý v i nh ng n i dung tr l ề i thì có quy n đ ngh Ch ủ
ộ ư ậ ạ ả ố ủ ị ể ố ọ ộ ị t ch Qu c h i đ a ra th o lu n t i phiên h p toàn th , Ch t ch Qu c h i có
ề ấ ấ ố ộ ữ ể ấ ậ ầ ả ế ể th nêu nh ng v n đ ch t v n đ Qu c h i th o lu n và khi c n thi ố t Qu c
ế ề ệ ả ơ ị ấ ấ ủ ệ ộ h i ra Ngh quy t v vi c tr l ư i ch t v n cũng nh trách nhi m c a ng ườ i
ị ấ ấ b ch t v n.
ạ ộ ủ ể ấ ấ ạ ộ ố Ho t đ ng ch t v n c a đ i bi u Qu c h i làm tăng vai trò, trách
ủ ệ ơ ướ ự ệ ế ệ ậ nhi m c a các c quan nhà n c trong vi c th c hi n Hi n pháp, Lu t, Ngh ị
ộ ả ế ủ ấ ủ ả ậ ố ố quy t c a Qu c h i đ m b o tính th ng nh t c a lu t pháp và vai trò c a c ủ ơ
ướ ự ủ ệ ệ ấ ọ ề ự quan quy n l c nhà n c cao nh t, th c hi n ý chí và nguy n v ng c a nhân
dân.
ạ ộ ủ ế ỳ ọ ủ ứ ế ộ ố ạ N u k h p là hình th c ho t đ ng ch y u c a Qu c h i thì ho t
ộ ố ớ ủ ố ơ ướ ộ đ ng giám sát c a Qu c h i đ i v i các c quan nhà n ủ ế c cũng ch y u
ượ ệ ạ ự ỳ ọ ệ ả ọ ố ộ đ c th c hi n t ố ậ i các k h p Qu c h i. Vì v y, hi u qu các kì h p qu c
ộ ố ớ ạ ộ ủ ề ệ ớ ố ộ ắ h i g n li n v i vi c nâng cao ho t đ ng giám sát c a Qu c h i đ i v i các
ướ ạ ỳ ọ ơ c quan nhà n i k h p. c t
ủ Ủ ườ ố ộ ụ Thông qua ho t đ ng c a y ban th ạ ộ ng v Qu c h i.
17
Ủ ườ ụ ố ơ ườ ự ộ y ban th ộ ng v Qu c h i là “c quan th ố ng tr c Qu c h i”, thay
ế ủ ế ệ ặ ậ ố ộ ị ố m t Qu c h i giám sát vi c thi hành Hi n pháp, Lu t, Ngh quy t c a Qu c
ạ ộ ủ ủ ố ể ệ ộ ố ớ h i đ i v i ho t đ ng c a Chính ph , Tòa án nhân dân t cao, Vi n ki m sát
ố ộ ồ ố ự ộ ỉ ươ nhân dân t i cao, H i đ ng nhân dân t nh, thành ph tr c thu c Trung ng…
ỳ ọ ữ gi a 2 k h p.
ươ ượ Ủ ườ ứ Căn c vào ch ng trình giám sát đã đ c thông qua, y ban th ng v ụ
ố ộ ủ ủ ề ừ ệ ộ ị Qu c h i phân công thành viên c a y ban ch u trách nhi m v t ng n i dung
ộ ồ ế ị ữ ư ề ấ ộ giám sát cũng nh quy t đ nh nh ng v n đ giao cho h i đ ng dân t c, các
Ủ Ủ ố ộ ườ ế ị ụ ố ộ y ban Qu c h i giám sát, y ban th ế ng v Qu c h i cũng quy t đ nh ti n
ệ ươ ệ ả ả ộ ự đ th c hi n ch ng trình giám sát và các bi n pháp b o đ m khác.
Ủ ườ ố ớ ự ụ ệ ề ố ộ y ban th ng v Qu c h i th c hi n quy n giám sát đ i v i Chính
ủ ố ế ệ ố ph , Tòa án nhân dân t i cao, Vi n ki m sát nhân dân t ệ i cao băng các bi n
ủ ế pháp ch y u là:
ủ ủ ố + Xem xét báo cáo c a Chính ph , Chánh án Tòa án nhân dân t i cao,
ưở ệ ể ố ố ờ ộ ệ Vi n tr ng Vi n ki m sát nhân dân t i cao trong th i gian Qu c h i không
ầ ế Ủ ườ ố ộ ủ ụ ọ h p. Khi c n thi t, y ban th ầ ng v Qu c h i yêu c u thành viên c a Chính
ủ ự ế Ủ ữ ế ệ ặ ấ ườ ph tr c ti p đ n báo cáo ho c cung c p nh ng tài li u mà y ban th ng v ụ
ấ ầ ố ộ ủ Ủ Qu c h i th y c n cho công tác giám sát c a y ban.
ử ề ể ấ ạ ộ ủ Ủ + C các đoàn đi ki m tra các v n đ thu c ph m vi giám sát c a y
ườ ữ ụ ế ệ ộ ố ban th ng v Qu c h i. Trong quá trình giám sát n u phát hi n nh ng hành
ạ ơ Ủ ứ ậ ủ vi vi ph m pháp lu t c a các c quan nhà n ướ ổ c t ch c và cá nhân, y ban
ườ ủ Ủ ụ ể ộ ố ườ ụ ộ th ng v Qu c h i, đoàn ki m tra c a y ban th ố ng v Qu c h i có
ề ơ ổ ứ ệ ầ quy n yêu c u c quan t ch c và cá nhân có liên quan có trách nhi m thi
ữ ầ ế ể ị ệ ả ờ ố ệ hành nh ng bi n pháp c n thi ế t đ k p th i ch ng. N u phát hi n văn b n trái
ế ủ Ủ ế ậ ộ ố ị ườ ớ v i Hi n pháp, Lu t, Ngh quy t c a Qu c h i thì y ban th ố ụ ng v Qu c
ố ộ ủ ỏ ỉ ệ ả ộ h i đình ch vi c thi hành và trình Qu c h i h y b các văn b n đó t ạ ỳ ọ i k h p
ứ ấ th nh t.
18
Ủ ườ ự ụ ề ố ộ + y ban th ệ ng v Qu c h i còn th c hi n quy n giám sát thông qua
ạ ố ế ệ ủ ư ơ vi c xem xét đ n khi u n i, t cáo c a công dân cũng nh tình hình t ổ ứ ch c,
ộ ồ ạ ộ ủ ho t đ ng c a H i đ ng nhân dân.
Ủ ườ ụ ệ ố ộ ả ế y ban th ng v Qu c h i giám sát vi c xem xét gi ế i quy t các ki n
ạ ố ị ố ộ Ủ ử ủ ườ ế ngh , khi u n i, t cáo c a công dân g i Qu c h i và y ban th ố ụ ng v Qu c
ầ ơ ướ ổ ứ ộ ổ ứ ị ộ h i và yêu c u các c quan nhà n c, t ch c chính tr , xã h i, t ch c kinh
ứ ệ ệ ạ ế t ứ ụ ủ trong ph m vi ch c năng nhi m v c a mình có trách nhi m nghiên c u
ầ ủ Ủ ự ế ệ ậ ườ ố ộ ề ụ ặ th c hi n các k t lu n ho c yêu c u c a y ban th ng v Qu c h i v dân
Ủ ệ ườ ờ ạ ụ ộ ố nguy n và báo cáo y ban th ng v Qu c h i trong th i h n 15 ngày k t ể ừ
ậ ượ ế ậ ặ ầ ngày nh n đ c k t lu n ho c yêu c u.
Ủ ườ ế ủ ụ ệ ộ ố ị y ban th ộ ồ ng v Qu c h i giám sát vi c ra Ngh quy t c a H i đ ng
ổ ứ ạ ộ ộ ồ ủ ỉ nhân dân, xem xét tình hình t ch c và ho t đ ng c a H i đ ng nhân dân t nh,
ố ự ộ ươ ầ ế ế ủ ế ị thành ph tr c thu c Trung ng khi c n thi ộ t. N u Ngh quy t c a H i
ố ự ộ ỉ ươ ớ ồ đ ng nhân dân t nh, thành ph tr c thu c Trung ả ủ ng trái v i các văn b n c a
ố ườ Ủ ụ ố ườ ụ ộ ộ Ủ Qu c h i, y ban th ộ ng v Qu c h i thì y ban th ố ng v Qu c h i ra
ộ ồ ế ế ế ỏ ị ị ỉ Ngh quy t bãi b Ngh quy t sai trái đó. N u H i đ ng nhân dân t nh, thành
ố ự ộ ươ ệ ạ ế ph tr c thu c Trung ng làm thi ọ t h i nghiêm tr ng đ n quy n l ề ợ ủ i c a
Ủ ườ ụ ế ộ ố ị ả nhân dân thì y ban th ng v Qu c h i ra Ngh quy t gi ộ ố ớ i tán đ i v i H i
ồ đ ng nhân dân đó.
ạ ộ Ủ ủ ộ Thông qua ho t đ ng c a H i đ ng dân t c và các y ban Qu c ố ộ ồ
h i.ộ
ệ ấ ớ ơ ố ộ V i tính ch t là c quan chuyên môn giúp vi c cho Qu c h i trong
ộ ồ ấ ị Ủ ủ ự ữ ộ ộ ố nh ng lĩnh v c nh t đ nh, H i đ ng dân t c, các y ban c a Qu c h i giám
ộ ề ế ủ ữ ự ế ệ ệ ậ ố ị ấ sát vi c th c hi n Hi n pháp, Lu t, Ngh quy t c a Qu c h i v nh ng v n
ủ ộ ề đ thu c chuyên môn c a mình.
ạ ộ ủ ộ ể ả ệ ả ả ộ Đ đ m b o tính ch đ ng và hi u qu trong ho t đ ng giám sát, H i
ủ ộ ộ ố ườ ướ ộ Ủ ồ đ ng dân t c và các y ban c a Qu c h i th ng thông báo tr c n i dung
ữ ư ề ế ạ ơ ị và k ho ch giám sát cho các c quan h u quan cũng nh chính quy n đ a
19
ươ ể ự ộ ồ ặ Ủ ế ộ ơ ph ệ ng n i H i đ ng dân t c ho c y ban ti n hành giám sát. Đ th c hi n
ộ ồ Ủ ữ ầ ộ ộ ố ộ nh ng n i dung c n giám sát, H i đ ng dân t c và các y ban Qu c h i yêu
ổ ứ ượ ệ ấ ơ ầ c u c quan t ch c và cá nhân đ ấ c giám sát cung c p tài li u, báo cáo v n
ộ ộ ệ ậ ầ ề đ thu c n i dung giám sát và thu th p các tài li u khác có liên quan. Khi c n
ế ộ ồ ộ ử Ủ ủ ộ ố thi ủ t, H i đ ng dân t c và các y ban c a Qu c h i c thành viên c a mình
ớ ổ ộ ồ ứ ữ ề ể ấ t ơ i các c quan, t ộ ch c h u quan đ xem xét v n đ mà H i đ ng dân t c
ặ Ủ ệ ế ạ ho c y ban quan tâm. Trong quá trình giám sát, n u phát hi n có vi ph m
ộ ồ ủ ề ậ ặ ộ ộ ố ầ ủ pháp lu t, h i đ ng dân t c ho c các y ban c a Qu c h i có quy n yêu c u
ổ ứ ệ ạ ấ ạ ờ ồ các t ế ứ ch c, cá nhân có vi ph m ch m d t vi c vi ph m đó đ ng th i ki n
ị ớ ơ ệ ả ớ Ủ ế ườ ngh v i c quan có trách nhi m gi i quy t và báo cáo v i y ban th ng v ụ
ả ẩ ộ ồ ặ Ủ ủ ế ộ ố ộ Qu c h i. K t qu th m tra, giám sát c a H i đ ng dân t c ho c y ban
ộ ượ ố ướ ố ườ ụ Qu c h i đ c trình bày tr ộ Ủ c Qu c h i, y ban th ộ ằ ố ng v Qu c h i b ng
ờ ượ ứ ế ế ể ồ ặ hình th c thuy t trình, báo cáo ho c ý ki n phát bi u; đ ng th i đ c thông
ữ ơ báo cho các c quan h u quan.
ố ộ ạ ộ ộ ồ Ủ ộ H i đ ng dân t c và các y ban Qu c h i còn thông qua ho t đ ng xem
ạ ố ế ơ ể ự ử ế ề ệ ư xét đ n th khi u n i t cáo g i đ n đ th c hi n quy n giám sát trên c s ơ ở
ố ượ ứ ạ ố ị ộ ồ ộ ộ nghiên c u n i dung và đ i t ế ng b khi u n i, t cáo, H i đ ng dân t c và
Ủ Ủ ề ầ ẩ ố ộ ả ế các y ban Qu c h i yêu c u các y ban có th m quy n gi ơ i quy t theo đ n
ạ ố ư ộ ồ ặ Ủ ị ệ ế ế th khi u n i, t cáo đó thì H i đ ng ho c y ban ki n ngh bi n pháp gi ả i
ế ớ Ủ ườ ố ộ ụ quy t v i y ban th ng v Qu c h i.
ủ ạ ể ạ ể ạ ộ Thông qua ho t đ ng c a đ i bi u và đoàn đ i bi u Qu c h i. ố ộ
ấ ấ ỳ ọ ữ ề ạ ố ộ ố ộ ể Gi a 2 k h p Qu c h i, đ i bi u Qu c h i có quy n ch t v n Ch ủ
ướ ủ ị ủ ướ ố ộ ủ ị t ch n c, Ch t ch Qu c h i, Th t ng Chính ph , các thành viên Chính
ủ ố ệ ưở ệ ể ph , Chánh án Tòa án nhân dân t i cao, Vi n tr ng Vi n ki m sát nhân dân
ể ượ ử ế Ủ ườ ụ ộ ố t ấ ấ ủ ạ i cao. Ch t v n c a đ i bi u đ c g i đ n y ban th ố ng v Qu c h i và
Ủ ườ ộ ử ấ ấ ụ ế ố y ban th ng v Qu c h i g i ch t v n đ n ng ườ ượ i đ ấ ấ c ch t v n. Ng ườ i
ượ ấ ấ ả ờ ệ ấ ấ ủ ể ạ ố đ c ch t v n có trách nhi m tr l ộ ằ i ch t v n c a đ i bi u qu c h i b ng
Ủ ả ờ ườ ụ ố ộ ồ ị văn b n trong th i gian do y ban th ờ ng v Qu c h i quy đ nh đ ng th i
20
ả ớ Ủ ườ ụ ộ ố ườ ư ợ ử g i văn b n t i y ban th ng v Qu c h i. Trong tr ng h p ch a thõa
ớ ộ ả ờ ấ ấ ể ề ị Ủ ể ạ ố ộ mãn v i n i dung tr l i ch t v n, đ i bi u Qu c h i có th đ ngh y ban
ườ ế ị ả ờ ụ ệ ố ộ ướ Ủ th ng v Qu c h i quy t đ nh vi c tr l ấ ấ i ch t v n tr c y ban th ườ ng
ậ ạ ỳ ọ ủ ể ạ ả ố ộ ộ ố ặ ư ụ v Qu c h i ho c đ a ra th o lu n t ấ i k h p c a Qu c h i. Đ i bi u ch t
ượ ờ ự ọ Ủ ườ ấ v n và ng ườ ượ i đ ấ ấ c ch t v n đ c m i d phiên h p y ban th ng v ụ
ố ộ ề ệ ầ ế ố ộ ặ Ủ ườ Qu c h i v vi c này. Khi c n thi t, Qu c h i ho c y ban th ố ụ ng v Qu c
ế ề ệ ả ờ ị ấ ấ ủ ệ ộ h i ra Ngh quy t v vi c tr l i ch t v n và trách nhi m c a ng ườ ả ờ i tr l i
ộ ế ờ ạ ấ ấ ạ ố ế ể ồ ố ch t v n. Đ ng th i đ i bi u Qu c h i ti p nhân khi u n i, t ủ cáo c a công
ứ ữ ệ ể ế ơ ồ dân và co trách nhi m nghiên c u chuy n đ n các c quan h u quan đ ng
ệ ố ờ ả ế ệ ả ế ế th i theo dõi và đôn đ c vi c gi ế i quy t. N u vi c gi i quy t khi u n i t ạ ố
ượ ể ề ạ ầ ỏ ộ cáo đó không đ ố c th a đáng thì đ i bi u Qu c h i có quy n yêu c u th ủ
ưở ự ế ủ ơ ặ ơ ữ ơ tr ấ ng c quan h u quan ho c c quan c p trên tr c ti p c a c quan đó xem
ạ ế ặ ơ ơ ả ế ặ ả xét l ị i. N u c quan, đ n v ho c cá nhân không gi i quy t ho c gi ế i quy t
ầ Ủ ề ể ạ ờ ố ộ ị ườ không k p th i thì đ i bi u qu c h i có quy n yêu c u y ban th ng v ụ
ố ộ ử ế ả ớ ạ ố ộ ể Qu c h i xem xét và g i k t qu t i đ i bi u Qu c h i.
ạ ộ ế ệ ạ ậ Trong ho t đ ng giám sát, n u phát hi n có hành vi vi ph m pháp lu t
ướ ề ợ ợ ủ ổ gây thi ệ ạ ế ợ t h i đ n l ủ i ích c a nhà n c, quy n l i h p pháp c a t ứ ch c xã
ặ ủ ự ề ế ể ạ ầ ộ ố ộ h i ho c c a công dân thì đ i bi u Qu c h i có quy n tr c ti p yêu c u các
ổ ứ ữ ườ ữ ệ ệ ơ c quan t ch c h u quan và ng i có trách nhi m thi hành nh ng bi n pháp
ế ể ị ứ ữ ấ ậ ờ ơ ơ ầ c n thi ị t đ k p th i ch m d t nh ng hanh vi trái pháp lu t. C quan, đ n v ,
ứ ặ ườ ệ ể ả ạ ố ổ t ch c ho c ng ộ i có trách nhi m ph i thông báo cho đ i bi u Qu c h i
ế ế ả ả ế bi t k t qu gi i quy t.
ố ộ ủ ủ ậ ả 5. H u qu pháp lý c a giám sát c a Qu c h i.
ộ ẽ ẫ ứ ủ ự ế ệ ố ộ Quá trình th c hi n ch c năng giám sát c a Qu c h i s d n đ n m t
ấ ị ủ ả ậ ả ố ố ậ s h u qu pháp lý nh t đ nh. H u qu pháp lý c a giám sát t ố ủ i cao c a Qu c
ạ ộ ề ể ớ ộ h i khác hoàn toàn v i ho t đ ng thanh tra, đi u tra và ki m sát. Đó là giám
ố ư ử ề ể ế ậ ặ ộ ị sát t ộ ế ề ộ ấ i cao đ đi đ n m t Ngh quy t v m t v n đ nh s a Lu t ho c m t
ủ ế ị ở ầ ạ ủ ề ọ ữ ấ ị ậ quy đ nh c a lu t là ki n ngh ố t m vĩ mô nh ng v n đ tr ng đ i c a qu c
21
ể ả ạ ử ổ ạ ế ị ể ậ gia. Giám sát là đ x l i chinh mình, s a đ i l ữ i Lu t, đ quy t đ nh nh ng
ụ ể ề ơ ọ ấ v n đ quan tr ng h n, c th là:
ả ỏ ứ ế ế ệ ả ố ớ ế Căn c vào k t qu giám sát, k t qu b phi u tín nhi m đ i v i
ườ ữ ộ ầ ứ ụ ẩ ố ị ng i gi ặ ch c v do Qu c h i b u ho c phê chu n theo quy đ nh c th ụ ể
Ủ ườ ộ ự ụ ố ị ủ ế ặ sau: y ban th ng v Qu c h i t ấ mình ho c khi có ki n ngh c a ít nh t
ộ Ủ ộ ồ ố ạ ủ ế ể ặ ố ổ ộ 20% t ng s đ i bi u Qu c h i ho c ý ki n c a H i đ ng dân t c, y ban
ố ớ ế ệ ộ ố ố ườ ộ ỏ ủ c a Qu c h i trình Qu c h i b phi u tín nhi m đ i v i ng i gi ữ ứ ụ ch c v
ộ ầ ặ ẩ ố ư ế ỏ do Qu c h i b u ho c phê chu n. Ng ườ ượ i đ ề c đ a ra b phi u có quy n
ế ủ ướ ố ộ ố ộ ậ ả trình bày ý ki n c a mình tr c Qu c h i và sau đó Qu c h i th o lu n và b ỏ
ế ườ ư ế ỏ ệ phi u tín nhi m. Trong tr ợ ng h p ng ườ ượ i đ ệ c đ a ra b phi u tín nhi m
ượ ữ ổ ố ạ ệ ể ơ ộ không d ặ ố c quá n a t ng s đ i bi u Qu c h i tín nhi m thì c quan ho c
ườ ớ ể ầ ệ ẩ ị ườ ng i đã gi ặ ề i thi u đ b u ho c đ ngh phê chu n ng ệ i đó có trách nhi m
ế ị ệ ệ ệ ễ ặ ố ộ trình Qu c h i xem xét, quy t đ nh vi c mi n nhi m, bãi nhi m ho c phê
ứ ễ ệ ệ ẩ ườ chu n vi c mi n nhi m cách ch c ng i đó.
ầ Ủ ế ề ấ ộ ố Sau khi đã ti n hành gi m sát qu c h i có quy n yêu c u y ban
ườ ủ ướ ủ ụ ố ộ ủ th ng v Qu c h i, Chính ph , Th t ng Chính ph , Tòa án nhân dân t ố i
ệ ể ố ả ướ ẫ cao, Vi n ki m sát nhân dân t i cao ban hành văn b n h ng d n thi hành
ỏ ộ ế ủ ế ậ ặ ầ ộ ị ố Hi n pháp, Lu t, Ngh quy t c a Qu c h i; bãi b m t ph n ho c toàn b ộ
ậ ủ ủ ị ạ ả ướ Ủ ườ ụ văn b n quy ph m pháp lu t c a Ch t ch n c, y ban th ố ộ ng v Qu c h i,
ủ ướ ủ ố ế ủ Chính ph , Th t ng Chính ph , Tòa án nhân dân t ệ i cao, Vi n ki m sát
ố ế ủ ế ậ ớ ố ộ ị nhân dân t i cao trái v i Hi n pháp, Lu t, Ngh quy t c a Qu c h i; ra Ngh ị
ế ề ệ ả ờ ấ ấ ủ ệ ườ ị ấ ấ quy t v vi c tr l i ch t v n và trách nhi m c a ng i b ch t v n khi xét
ấ ế ủ ị ệ ễ ệ ướ ủ ị ầ th y c n thi t; mi n nhi m, bãi nhi m Ch t ch n c, Phó Ch t ch n ướ c,
ộ ủ ủ ị ủ ị Ủ ố ộ ố ườ Ch t ch Qu c h i, Phó Ch t ch Qu c h i, y viên y ban th ố ụ ng v Qu c
ủ ướ ủ ố ệ ộ h i, Th t ng Chính ph , Chánh án Tòa án nhân dân t i cao, Vi n tr ưở ng
ể ệ ố ứ ệ ệ ẩ ấ Vi n ki m s t nhân dân t ễ i cao phê chu n vi c mi n nhi m, cách ch c Phó
ủ ướ ủ ộ ưở ủ Th t ng Chính ph , B tr ủ ng và các thành viên khác c a Chính ph .
Ự Ễ ƯƠ ƯỚ Ệ V. TH C TI N VÀ PH NG H NG HOÀN THI N
22
ự ễ 1. Th c ti n
ể ấ ằ ể ủ ủ ự ế ả ị Có th th y r ng, s phát tri n c a các quy đ nh c a các b n Hi n pháp
ệ ề ố ự ế ố ộ ủ ế Vi ề t Nam v quy n giám sát t i cao c a Qu c h i liên quan tr c ti p đ n các
ơ ấ ổ ứ ộ ề ự ệ ướ ệ quan h quy n l c trong c c u t ch c b máy nhà n c. Hi u qu th t s ả ậ ự
ự ệ ề ố ộ ị ỉ ệ ủ c a vi c th c hi n quy n giám sát t ụ i cao không ch ph thu c vào quy đ nh
ụ ự ề ề ế ộ ủ ủ c a quy n này trong Hi n pháp mà còn ph thu c vào tính th c quy n c a
ố ộ ề ự ạ ộ ự ướ ế Qu c h i trong ho t đ ng th c thi quy n l c nhà n ậ c. Hi n pháp 2013, Lu t
ậ ề ạ ộ ủ ứ ố ộ ổ ộ ố T ch c Qu c h i, Lu t v ho t đ ng giám sát c a Qu c h i năm 2003 đã
ữ ệ ể ả ổ ọ ạ ộ ạ t o ra nh ng khuôn kh pháp lý quan tr ng đ nâng cao hi u qu ho t đ ng
ự ế ủ ộ ặ ố ộ ượ ề ố giám sát c a Qu c h i. Trên th c t , Qu c h i đã g t hái đ c nhi u thành
ỳ ầ ữ ủ ệ ạ ự t u trong quá trình giám sát c a mình và trong nh ng nhi m k g n đây ho t
ộ ồ ủ ế ố ộ ộ ố ộ ề ộ đ ng giám sát c a Qu c h i đã có nhi u ti n b : Qu c h i, các H i đ ng và
Ủ ủ ộ ườ ạ ộ ự ệ ệ ố y ban c a Qu c h i đã tăng c ng ho t đ ng giám sát vi c th c hi n các
ộ ề ế ủ ố ị ế ư ộ Ngh quy t c a Qu c h i v tình hình kinh t xã h i và các lĩnh v c khác
ộ ồ ủ ủ ố ộ ộ ố ộ ố ủ c a cu c s ng. Qu c h i, các h i đ ng và y ban c a qu c h i đã gianh
ự ế ể ờ ệ ầ ả nhièu th i gian ki m tra tình hình th c t , tìm bi n pháp góp ph n gi ế i quy t
ờ ố ư ữ ề ệ ấ ỏ ề nh ng v n đ nóng b ng nh tình hình đ i s ng, công ăn vi c làm, ti n
ươ ể ắ ả ấ ỡ ế ỏ l ng, tháo g ách t c trong s n xu t, phát tri n kinh t ể ớ theo c ch m i,
ề ả ả ậ ộ ố chính sách dân t c và mi n núi, ch ng tham nhũng buôn l u, b o đ m cho
ề ơ ả ủ ự ệ ệ vi c th c hi n các quy n c b n c a công dân.
ặ ạ ượ ữ ạ ạ ộ ủ Tuy nhiên, bên c nh nh ng m t đ t đ ố c, ho t đ ng giám sát c a qu c
ệ ố ề ạ ậ ượ ộ h i còn có nhi u h n ch . ế H th ng pháp lu t đang đ ư ỉ c hoàn ch nh nh ng
ự ư ệ ệ ậ ả ư th c hi n còn ch a nghiêm. Vi c ban hành văn b n quá ch m và có khi ch a
ề ổ ộ ộ ố ấ ấ ố ượ ả th ng nh t. M t s v n đ n i c m lâu năm không đ c gi ế i quy t tri ệ ể t đ
ư ấ ấ ố ể đ gây b t bình trong nhân dân nh : qu n l ự ả ý đ t đai, ch ng tham nhũng, th c
ế ệ ố ữ ế ể hành ti t ki m, ch ng lãng phí… ạ Nh ng đi m còn h n ch đó chính là th ướ c
ệ ự ủ ủ ế ệ ả ố ộ ộ ố ạ đo hi u qu , hi u l c giám sát c a qu c h i. Theo ý ki n c a m t s đ i
23
ữ ề ệ ể ấ ộ ố ẫ ầ bi u Qu c h i trong nh ng nhi m kì g n đây có r t nhi u nguyên nhân d n
ố ộ ạ ộ ả ủ ủ ư ệ ụ ể ế đ n hi u qu c a ho t đ ng giám sát c a qu c h i ch a cao. C th :
ư ủ ạ ệ ự ư ế ổ ớ Đ i m i ch a đ m nh: hi u l c giám sát ch a cao, ch tài ch a đ ư ủ
ự ề ạ ặ ượ ề m nh và còn nhi u lĩnh v c m c dù đ ư ấ ấ c giám sát, ch t v n nhi u nh ng
ồ ừ ộ ắ ắ ướ ồ ề ụ ấ kh c ph c r t ch m. ậ Nguyên nhân b t ngu n t b máy nhà n c c ng k nh,
ề ệ ạ ồ ườ ứ ầ ẫ ch ng chéo. Trách nhi m quy n h n ng ư i đ ng đ u ch a rõ, v n còn t ư
ưở ự ẫ ấ ấ ự ệ ể ậ ậ t ng d a d m vào t p th . Do v y, dù th c hi n ch t v n, giám sát có đ ượ c
ớ ộ ề ạ ồ ệ ư ậ ẫ ẩ đ y m nh thì v i b máy c ng k nh, trì tr nh v y v n khó có th gi ẻ ả i
ế ượ ữ ế quy t đ ị c nh ng ki n ngh sau khi giám sát ;
ạ ớ ể ẫ ạ ạ ở Tâm lý n nang, né tránh, ng i va ch m v n còn là tr ng i l n trong
ệ ả ệ vi c nâng cao hi u qu giám sát;
ư ứ ượ ộ ố ẫ ớ ầ Ch a đáp ng đ c yêu c u cu c s ng. Nguyên nhân d n t ệ i hi u
ạ ộ ủ ư ể ả ạ ố ộ qu giám sát ch a cao là do ho t đ ng giám sát c a đoàn đ i bi u Qu c h i,
ấ ố ơ ộ ưỡ ự các c quan Qu c h i nhìn chung mang tính ch t “c i ng a xem hoa”, ch ủ
ư ả ế y u nghe báo cáo là chính nh ng không ph i báo cáo nào cũng chính xác trung
ự ế ự ư ệ ề ậ ổ ẻ ấ ề th c. Ch a có đi u ki n đi sâu thâm nh p th c t và m x v n đ , tìm
ủ ổ ứ ồ ạ ế ệ nguyên nhân trách nhi m c a t ch c, cá nhân đói và y u kém t n t i nên các
ị ườ ế ế ụ ể ế ả ki n ngh th ng chung chung, né tránh, thi u c th và thi u kh thi. Đáng
ầ ớ ị ượ ườ ế ư l u ý, ph n l n các ki n ngh giám sát không đ c th ng xuyên theo dõi,
ệ ự ơ ế ư ử ế ố ố đôn đ c, đeo bám và x lý đ n n i đ n ch n nên hi u l c ch a cao.
ươ ướ ệ 2. Ph ng h ng hoàn thi n
ể ả ặ ạ ụ ữ ế ế ằ Đ gi i quy t nh ng m t h n ch đã nêu trên nh m m c đích làm cho
ạ ộ ủ ế ố ộ ho t đ ng giám sát không còn là khâu y u c a qu c h i, chúng ta có th đ ể ề
ộ ố ươ ấ ướ ệ ệ xu t m t s ph ng h ư ng hoàn thi n hoàn thi n nh :
24
ạ ộ ữ ả ọ ấ Trong ho t đ ng giám sát không nên tràn lan mà ph i ch n nh ng v n
ở ạ ể ự ệ ể ơ ề ứ đ b c xúc đ giám sát. Sau đó tr l ị i ki m tra xem đ n v có th c hi n đúng
ủ ế ế ế ả ả theo ý ki n c a đoàn giám sát hay không? N u không, ph i có ch tài. Ph i
ả ọ ộ ườ ể ạ ch n n i dung giám sát và đoàn giám sát ph i tăng c ạ ộ ng đ i bi u ho t đ ng
chuyên trách.
ứ ế ả ế ế ụ ứ ậ Ti p t c nâng cao nh n th c và c i ti n cách th c ti n hành giám sát.
ả ệ ứ ệ ệ ố ự Nâng cao hi u qu vi c th c hi n ch c năng giám sát t ủ i cao c a
ộ ố ớ ủ ộ ạ ộ ố ộ ướ ệ Qu c h i đ i v i toàn b ho t đ ng c a b máy nhà n ặ c, đ c bi t là giám
ệ ề ủ sát vi c tuân th theo chuyên đ .
ạ ộ ủ ử ệ ổ ổ ố ộ ậ S a d i, b sung, hoàn thi n lu t ho t đ ng giám sát c a Qu c h i
ướ ụ ể ị ế ự ệ ế theo h ng quy đ nh c th chi ti ụ ể ề ệ t, có ch tài c th v vi c th c hi n các
ả ờ ệ ế ị ệ ử ế ki n ngh sau giám sát, trong đo có trách nhi m tr l ạ i vi c x lý khi u n i,
ả ờ ữ ự ủ ệ ế ệ ố t cáo c a công dân, vi c th c hi n nh ng cam k t khi tr l ấ ấ i ch t v n.
ạ ộ ụ ể ạ ắ Kh c ph c tình tr ng n nang, dĩ hòa vi quý trong ho t đ ng c a b ủ ộ
ị ươ ngành, đ a ph ng.
ố ớ ệ ả ế ơ ạ ố ế ủ Đ i v i vi c gi ư i quy t đ n th khi u n i, t cáo c a công dân thì
ạ ượ ấ ể ơ ư ế ạ ầ ơ nên tránh tình tr ng đ n th khi u n i v ư ế t c p, c n giám sát đ đ n th đ n
ả ờ ề ấ ấ ế ệ ế ạ ọ ẩ ừ t ng c p có th m quy n tr l i, không nh t thi ề t m i vi c đ u khi u n i ra
ươ ả ể ế ế ả ấ ạ Trung ng. Gi ạ i quy t các khi u n i ph i th u đáo, tránh đ tình tr ng
ố ụ ệ ư ụ ế ạ ộ ị khi u n i kéo dài gây kích đ ng nh môt s v vi c dân b xúi gi c gây náo
lo n.ạ
ự ự ạ ộ ể ượ ế Nhìn chung đ ho t đ ng giám sát th c s phát huy đ ệ ự c h t hi u l c
ộ ướ ệ ố ả ố ề ả và hi u qu , Qu c h i n ặ ớ ấ c ta còn ph i đ i m t v i r t nhi u khó khăn. Đ ể
ả ứ ố ộ ủ ự ệ ệ Qu c h i th c hi n có hi u qu ch c năng giám sát c a mình trong nhà n ướ c
ế ụ ổ ủ ủ ề ầ ộ ớ pháp quy n xã h i ch nghĩa c a dân, do dân và vì dân c n ti p t c đ i m i
ư ẽ ề ổ ứ ộ ạ ướ ắ ổ ứ ề t duy m nh m v t ch c b máy nhà n c, v nguyên t c t ề ch c quy n
ướ ề ự ự ể ề ậ ộ ộ ố ự l c nhà n ề c, v quy n l c lu t pháp đ xây d ng m t Qu c h i có quy n
ự ế ề ự ơ ị ướ ấ ơ ự l c th c t đúng v trí là “c quan quy n l c nhà n c cao nh t”, là “c quan
ấ ủ ể ạ đ i bi u cao nh t c a nhân dân”.
25
Ả
Ệ
TÀI LI U THAM KH O
ế ườ ạ ọ ậ 1. ậ Giáo trình lu t hi n pháp _tr ộ ng đ i h c lu t hà n i
ậ ườ ậ ạ ọ 2. ế Giáo trình lu t hi n pháp_khoa lu t tr ộ ố ng đ i h c qu c gia hà n i
ế 3. Hi n pháp 1946, 1959, 1980, 1992
ậ ổ ứ 4. Lu t t ố ộ ch c qu c h i
ố ộ ạ ộ ủ ề ậ 5. Lu t v ho t đ ng giám sát c a qu c h i năm 2003
ế ậ 6. ọ Bình lu n khoa h c hi n pháp 1992
ứ ậ ạ 7. T p chí nghiên c u l p pháp 2002, 2003, 2005
ề ề ố ố ộ ủ ố ị 8. V quy n giám sát t i cao c a qu c h i_NXB chính tr qu c gia
26
