Hộp đựng sách để trên giá
Christopher Clarkson - Nhân viên bảo quản, Private Practice Oxford và
Sherelyn Ogden - Trưởng Bộ phận Bảo quản, Minnesota Historical Society
Tất cả các loại sách đều cần được bảo vệ và gia cố do sách có thể bị hư hỏng
và cần được bó lại trong lúc chờ sửa hoặc đang trong tình trạng được sửa;
sách có thể được làm từ những vật liệu dễ bị hỏng; hoặc sách có giá trị đặc
biệt. ở hầu hết các thư viện, các loại hộp, bìa kẹp giấy và giá sách kín (shelf
envelopes) có thể đáp ứng được yêu cầu này. Loại hộp kín hoàn toàn có tác
dụng bảo vệ sách khỏi ánh sáng và bụi bẩn trong không khí là cách tốt nhất
để bảo quản sách. Nhưng ở những nơi sách cũng đóng vai trò vào việc trang
trí cho phòng trưng bày như ở một thư viện lịch sử hay ở nơi mà sách phải
được trưng ra để mọi người cùng xem, việc sử dụng các loại hộp sẽ không
thích hợp. Kết quả là phần lớn số sách được trưng bày mà không hề được bảo
quản và vì vậy việc bảo quản chỉ có thể dễ dàng được thực hiện trong các kho
sách khép kín hay trong các phòng đọc, là những nơi sách phát huy tác dụng
sử dụng hơn là làm đẹp. Tất nhiên điều đó không có nghĩa là những cuốn
sách để trưng bày không cần phải bảo quản nhiều. Hộp đựng sách để trên giá
được phát minh để cung cấp một loại hộp đựng sách gần như “vô hình” và ít
nhất có thể thực hiện được các chức năng của những loại hộp trước đây hay
sử dụng. Hơn nữa, loại hộp sách mới này không đắt mà lại dễ làm.
Nhiều thợ đóng sách phương Tây chẳng bao giờ nắm vững những điểm cần
lưu ý khi xếp đứng sách (Hình 1): sức nặng của phần ruột sách (A) làm cho
đầu gáy sách bị bẹp (B) và làm đáy gáy sách bị uốn cong lên (C), làm cho
chỗ gấp nối ở hai đầu gáy sách bị rách (D). Những rắc rối này càng trầm
trọng hơn khi để những cuốn sách trong tình trạng gấp mà không có vật gì đỡ
và các trang sách tự động mở ra (E). Nhận biết được điều này, các nhân viên
thư viện cố gắng giữ cho sách xếp trên giá chật khít. Nhưng điều này lại làm
tăng thêm hư hỏng ở hai đầu sách và trầy xước ở hai mặt bìa sách khi rút ra
rút vào. Nếu phải xếp đứng một cuốn sách có phần bìa sách trườm ra so với
phần ruột sách, cách tốt nhất là xếp nó vào hẳn một hộp sách được thiết kế
riêng, loại hộp này phải có một bộ phận có tác dụng đỡ sức nặng của ruột
sách khi cuốn sách ở tình trạng gấp. Nếu không thể cất cuốn sách trong hộp
do cuốn sách cần phải được trưng bày, ít nhất cũng cần giữ cho phần mép
phía trước của quyển sách được gập chặt lại và cho nó một một miếng đỡ
ruột sách riêng (F). Những chiếc hộp sách hở gáy để tra sách vào, loại hộp có
cạnh phía trên đóng kín, đôi khi đã được sử dụng vào mục đích này. Tuy
nhiên, hiện nay người ta cho rằng những chiếc hộp kiểu này có hại đối với
việc đóng sách đặc biệt với những cuốn sách có bìa ngoài mỏng manh dễ trầy
xước, bởi chính thiết kế của loại hộp này sẽ gây ra sự mài mòn bìa sách.
Hình 1
Ví dụ về các kích cỡ tiêu chuẩn:
Chiều cao x Chiều rộng x Chiều sâu
S1 270mm x 210mm x 100mm
S2 320mm x 245mm x 100mm
S3 370mm x 285mm x 100mm
S4 500mm x 385mm x 100mm
S5 680mm x 525mm x 100mm
Hình 2.
Hộp đựng sách để trên giá thực chất là loại hộp sách hở gáy để tra sách vào
không có phần nắp phía trên và được làm vừa khít bởi một miếng đỡ ruột
sách. Hộp đựng sách để trên giá sẽ giữ cho cuốn sách đóng gập lại, và miếng
đỡ có tác dụng loại bỏ được lực ép của ruột sách khi xếp đứng sách.
Hộp đựng sách để trên giá:
- Cung cấp bộ phận đỡ ruột sách đơn giản;
- Bảo vệ hai mặt của loại bìa sách được trang trí hay bìa sách mỏng manh như
bìa sách bọc vải khỏi những vật để bên cạnh;
- Giữ cuốn sách cách xa những đồ vật bằng kim loại như những móc sắt hay
những hoa văn nổi và ngăn những phản ứng của kim loại làm hỏng hai mặt
bìa cuốn sách (mặc dù người ta đặc biệt khuyên rằng những cuốn sách được
đóng như vậy cần được cất trữ trong những chiếc hộp đựng sách thật đơn
giản).
- Bảo vệ những cuốn sách có dây buộc bằng sợi dệt hay sợi da khỏi bị vướng
dưới những cuốn sách bên cạnh.
- Tránh những hư hỏng tại các rìa cạnh đáy của bìa đóng sách khi sách được
rút ra rút vào giá sách.
- Có thể di chuyển những cuốn sách mà không cần chạm trực tiếp vào sách.
Hình 3
Để giảm thiểu sự mài mòn do cọ xát, bạn nên nhẹ nhàng banh rộng phần trên
của hộp khi nhét nghiêng cuốn sách vào và đặt dần sách xuống miếng đỡ ruột
sách. Khi tất cả sách trên giá đã được xếp trong hộp, có khi chúng ta lại muốn
để nguyên hộp trên giá và chỉ lôi cuốn sách ra, nhưng điều này lại đi ngược
với mục đích sử dụng của hộp đựng sách để trên giá, nó làm sách bị hư hỏng
thêm do va quệt và mòn xước -- trên thực tế sự hư hỏng do kéo sách ra khỏi
những giá sách xếp chật cứng hay lấy sách khỏi những chiếc hộp sách hở gáy
để tra sách vào là như nhau. Bởi vậy, luôn luôn lấy sách ra và nhét sách vào
cùng với hộp đựng sách để trên giá sách.
Bạn có thể làm những hộp đựng sách để trên giá thật công phu và bọc chúng
bằng vải, nhưng thời gian làm hộp càng lâu sẽ càng làm tăng chi phí và nếu