Loãng xương - Dùng thuốc thế
nào cho an toàn
Sử dụng máy scanner đo mật độ xương.
Loãng xương là một bệnh xương hay gặp, đặc biệt ở những người cao tuổi và phụ
nữ sau mãn kinh. Loãng xương là một vấn đề lớn trong sức khỏe cộng đồng do bệnh
thường gặp và chi phí điều trị rất tốn kém. Ở Pháp có tới 4-5 triệu phụ nữ và 1,4 triệu
nam giới bị loãng xương, trong đó 10% bị tàn phế và chi phí điều trị lên tới 1,35 tỷ frans.
Ở Việt Nam, loãng xương chiếm tỷ lệ 13-15% phụ nữ sau mãn kinh.
Các biện pháp điều trị loãng xương
Đầu tiên là lựa chọn đúng đối tượng cần điều trị, dựa trên thăm khám lâm
sàng, đánh giá các kết quả của đo mật độ xương. Người bệnh cần phải đi khám
bệnh ở cơ sở y tế chuyên khoa xương khớp để bác sĩ quyết định xem bệnh nhân có
cần điều trị hay không và chỉ định các biện pháp điều trị cụ thể.
Loãng xương là một bệnh xương đòi hỏi phải điều trị kéo dài, thậm chí suốt
đời. Các biện pháp điều trị loãng xương sau mãn kinh hiện nay có thể làm giảm tới
một nửa nguy cơ gãy xương ở phụ nữ mãn kinh đã có giảm mật độ xương.
Công tác điều trị đòi hỏi trước hết phải dùng các biện pháp không dùng
thuốc như tập thể dục, phòng ngừa ngã, sau đó khắc phục tình trạng thiếu hụt calci
và vitamin D và cuối cùng là mới dùng các thuốc điều trị loãng xương đặc hiệu.
Các thuốc điều trị loãng xương được chia thành hai nhóm chính: hoặc là kích thích
tạo xương hoặc là ức chế huỷ xương. Hiện nay điều trị loãng xương chủ yếu dựa
trên các thuốc biphosphonat, raloxifen, miacalcic, livial, PTH, vitamin D và calci.
Chế độ dùng thuốc loãng xương của bệnh nhân bị loãng xương
Bệnh nhân không nên tự điều trị ở nhà, mách bảo nhau các thuốc điều trị,
mua thuốc uống thuốc bừa bãi.
Sự tuân thủ chế độ điều trị của bệnh nhân rất quan trọng. Người bệnh phải
tuân thủ tất cả những chỉ dẫn của bác sĩ và uống thuốc theo đúng liều, thời gian kê
trong đơn. Khi hết thuốc, bệnh nhân phải đến gặp bác sĩ để được khám lại.
Do bệnh nhân phải uống thuốc hằng ngày nên cần phải lập thói quen dùng
thuốc thường xuyên, vào một giờ nhất định trong ngày. Hiện nay các hãng dược
phẩm cũng chú ý cải tiến dạng thuốc biphosphonat dùng cách quãng, làm dễ dàng
tuân thủ thuốc, rất thuận tiện trong dùng thuốc kéo dài.
Có những trường hợp người bệnh nôn nóng muốn khỏi bệnh sớm hay do
đau quá nên dùng thuốc quá liều, gây nên tình trạng ngộ độc thuốc, hay lại chỉ
dùng thuốc trong vài ngày, khi thấy đỡ bệnh, tưởng khỏi rồi nên dừng uống thuốc,
làm cho bệnh ngày càng nặng hơn. Cách dùng thuốc tùy tiện, không kiểm soát như
vậy có thể gây nhiều tai biến như loét dạ dày-tá tràng gây xuất huyết tiêu hóa,
thủng dạ dày, thậm chí gây tử vong.
Bệnh nhân bị loãng xương phải điều trị kéo dài rất cần có sổ y bạ để ghi
chép đơn thuốc, chỉ dẫn của bác sĩ, cũng như theo dõi đánh giá kết quả điều trị, ghi
nhận những tác dụng phụ nếu có của thuốc. Một tồn tại hiện nay là bệnh nhân
chúng ta thường đi khám bệnh một cách tùy tiện, tức là không có sổ y bạ, hay để
quên sổ y bạ và các kết quả xét nghiệm, phim Xquang ở nhà, rồi lại làm lại các xét
nghiệm ở mỗi lần khám mới. Điều đó gây lãng phí, tốn kém cả về thời gian và tiền
bạc cho bệnh nhân, cũng như gây khó khăn cho thầy thuốc theo dõi liên tục người
bệnh. Do vậy việc bệnh nhân lưu trữ đầy đủ các hồ sơ y tế và mang theo mỗi lần
khám bệnh sẽ nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị bệnh.
Bệnh nhân cần theo dõi sát sao tình trạng bệnh của mình. Một số thuốc như
biphosphonat có những chỉ dẫn đặc biệt khi dùng, để tránh tác dụng phụ trên
đường tiêu hoá, hay tránh những tương tác bất lợi với thức ăn, hay các thuốc khác.
Ngay cả khi dùng thuốc đúng chỉ dẫn, vẫn có thể có tai biến vì mỗi bệnh nhân,
mỗi lứa tuổi, mỗi giới lại có đáp ứng với thuốc khác nhau. Thuốc có thể tốt với
người này nhưng lại hoàn toàn không có tác dụng, thậm chí có hại với người khác.
Bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ tất cả tình trạng dị ứng hay tai biến do dùng
thuốc trước đây của mình, cũng như các bệnh kèm theo để bác sĩ lưu ý khi kê đơn.
Khi gặp tác dụng phụ của thuốc hay bệnh nặng lên phải lập tức thông báo cho bác
sĩ để có biện pháp xử lý kịp thời mà không cần đợi đến khi dùng hết đơn thuốc.
Bệnh nhân loãng xương cần được chẩn đoán và điều trị sớm, đúng cách và
hiệu quả. Chính sự hợp tác chặt chẽ giữa thầy thuốc với bệnh nhân và sự tuân thủ
các chỉ dẫn điều trị là yếu tố cơ bản đảm bảo thành công trong việc chữa bệnh.