Lũ đầu mùa
TRUYỆN NGẮN CỦA TRƯƠNG ANH QUỐC
Cha mẹ không còn, anh em không có, gà chó cũng không nuôi. Ai mà không biết đó là
Qoèo ở làng Gia Cát, kể cả một đứa con nít.
Qoèo chẳng trùng với tên ai trong cái làng, cái xã này; cũng có thể trong cái huyện này
nữa. Có lẽ người ta biết Qoèo vì Qoèo thường đi làm công khắp nơi, hôm nay chú Chín
Sún xóm trên gặt lúa: Qoèo ơi, ngày mai cô Tư xóm giữa bừa đám ruộng lầy: Qoèo hỡi,
ngày kia nhà ông Năm Dừa xóm dưới đào giếng: Qoèo à, giúp dùm vài bữa nghe mày.
Qoèo nhận lời hết, được thể ai cũng xí phần Qoèo.
Hôm cô Tư đi chợ nấu cơm trưa cho đám gặt, thấy Qoèo hì hục phụ hồ xây chuồng heo
nhà ông Sáu, cô dừng xe chống nạnh hỏi nửa đùa nửa thật:
- Ê sao hôm qua ừ với tao rồi mà hôm nay lại làm ở đây mày ?
Qoèo gải đầu gải tai:
- Tại nhiều người dặn quá nên tui quên, thôi ngày mai tui sẽ sang, chút xíu là xong chứ
mấy !
Ông Sáu nghe cô Tư rủ rê mới nói với Qoèo:
- Mai tiện tay mày làm ở đây luôn đi, khi nào xong thì qua làm cho cô Tư cũng không
trễ, mà thôi, nếu xong sớm thì mày qua sớm chứ để cô Tư chờ...
Qoèo nghe mát cái lổ tai, gật gù cái đầu, Qoèo vác xẻng xúc hồ, bưng gạch ào ào mà
không thấy mệt, làm cho xong để đi làm cho cô Tư. Ai cũng thích kêu Qoèo làm vì Qoèo
làm khỏe mà không cần trả tiền công, chỉ nấu ăn hai bữa trưa tối với nửa buổi là xong,
việc nặng thì thêm một bữa nửa chiều, thỉnh thoảng có gói thuốc chim xanh, thế là việc gì
cũng rẹt rẹt ba mươi giây.
Đến mùa, Qoèo làm việc không ngơi tay nhưng Qoèo lại mập mạp, còn hết mùa không
làm gì nhiều mà Qoèo ốm nheo, Qoèo ở trần, hai cái xương vá nhô cao. Do không đi làm
Qoèo ăn uống không đầy đủ. Qoèo hay có tật xâm, hễ mệt và đói là té, có lần té sấp, có
lần té ngửa. Mấy người nói Qoèo bị té ngửa nên thần kinh bị chập nhưng Qoèo chối, rằng
cứ nói xấu Qoèo hoài rồi Qoèo ế vợ là Qoèo bắt đền, chỉ thấy cái lần té sấp, hai cái răng
cửa của Qoèo bị gãy thiệt. Răng gãy mà Qoèo lại hay cười mới chết chứ ! Mấy cô gái
làng trên xóm dưới lại thích chọc cho Qoèo cười hoài. Nhiều người bày là phải trồng răng
giả để mà ăn nói với con gái chứ. Qoèo thấy có lý, dành dụm mấy tháng trời, trồng lại hết
mớ tiền, lại thiếu, Qoèo đi mượn. Hàng xóm nghe Qoèo trồng răng để gặm xương nên ai
cũng thương mà cho không. Nhưng mới trồng được mấy bữa, khi đi đêm về, đang xuống
dốc, đường vồng, cái đèn pin đứt tóc, Qoèo lại lao xuống ruộng sâu, hàm răng giả rơi
xuống đám lúa đang trổ bông. Hôm sau Qoèo dậy sớm tìm cả ngày mà cũng không ra.
Qoèo nói không có hàng…tiền đạo thì hậu vệ chắc cũng tốt, với lại răng trống khi cười sẽ
thông mũi mát họng chứ có sao đâu !
Dạo rày việc đồng áng cũng thơ thơ. Không như lúc trước còn làm ba vụ nên phải chọn
lúa ngắn ngày; lúa ngắn ngày năng suất thấp, suốt ngày trên đồng để sạ, làm cỏ, đắp
nước, bón phân rồi lo gặt lại... Nội việc lúa má đã thở không kịp lại còn trồng mía ép
đường, rồi trồng sắn khoai, sắn thì phải bào vỏ chặt phơi khô nên công việc ngập đầu.
Bây giờ đất không còn trồng mía do nhà máy đường thua lỗ nặng phá sản từ mấy lâu rồi.
Trồng sắn cũng khỏe re vì bán sắn tươi cho nhà máy tinh bột. Thuế ruộng đất cũng đã
giảm rất nhiều, làm có hai vụ cũng đủ ăn, xuống giống diệt cỏ là xong, đến kỳ bón phân
rồi chờ đến ngày gặt. Tuốt lúa cũng tuốt bằng máy có gắn động cơ chứ không đạp bằng
chân hùng hục hay đạp trâu như trước nên phụ nữ hay con nít tuốt cũng được. Cũng đạp
máy tuốt mà Qoèo làm hư mấy cái trong xóm rồi, Qoèo đạp mạnh quá, cái thì vỡ nhông
cái thì gãy chân đạp. Gối vụ, đàn ông con trai xong mùa màng ra thành phố làm việc hết,
phụ hồ cũng có ít tiền chứ ở nhà đâu có việc chi. Đi hết rồi ông hai Héo trong xóm chết
không có người khiêng, một mình Qoèo phải chịu một đòn.
Mấy bữa này bà Tính bệnh không dắt bò ăn được, bà thấy Qoèo ở nhà không làm gì thì
nhờ giữ giùm. Qoèo thấy thương cho bà Tính, nhà không có người mà nuôi bò như nuôi
con mọn chi cho cực. Bà Tính lại nói không có con cháu gì, nuôi con bò cho có bạn cũng
vui. Qoèo đồng ý giữ bò cho bà Tính vài bữa đến khi bà hết bệnh chứ con bò mới đẻ con,
không có cỏ là không sữa cho bú, bò con sẽ mất sức mà không lớn vì đâu như con nít, mẹ
không có sữa là ăn sữa bột hay đi bú nhờ, bò mà đi bú ké là bị đá cho dập răng hàm răng
dưới. Qoèo thấy mấy cái răng bị gãy mà nhai cơm đã trệu trạo. Bò chỉ có một hàm răng
dưới, gãy thì lấy chi gặm cỏ ! Không biết bò mấy tuổi thì thay răng, bò bị gãy răng, răng
có mọc lần thứ hai hay không? Qoèo đứng trầm ngâm suy nghĩ trước chuồng bò một lúc
lâu rồi mới gọi bà Tính.
Bà Tính ráng dậy tháo nêm cổng chuồng bò, tay bà run lắm, thấy thế Qoèo đỡ lấy cái dùi
cui đóng ngược chiếc nêm văng, tháo ba thanh cổng dựng vào góc cẩn thận rồi dắt bò ra
khỏi chuồng. Bà Tính dặn với theo:
- Con chỉ dắt ra bờ mương thôi chứ đừng có dắt vô bờ ruộng của người ta nghe con !
- Dạ.
Qoèo cầm dây mũi dắt con bò ra đồng, con bò con lông vàng ươm lon ton chạy theo sau,
có lúc nó dừng lại ngửa cổ lên nhìn trời nhìn đất nhìn mây trông chừng lạ lắm. Mới ra
cửa đồng, thấy bà Út đang bưng cái mủng hốt phân urê vãi trên bờ cỏ, Qoèo thấy lạ hỏi :
- Bà bị khùng hay sao mà không vãi phân dưới ruộng mà vãi trên bờ ?
- Mi bị khùng thì có ! Bón phân để lấy cỏ cho bò ăn đó ! Hôm nay mới mua bò hả ?
Bà Út chọc chứ bà biết thằng Qoèo giữ bò dùm cho bà Tính, thấy con bò là biết ngay rồi.
Nhưng Qoèo cứ chối giãy nảy:
- Tui giữ dùm thôi chứ tiền không có mua gạo lấy đâu mua bò, tại bà Tính đang bị đau…
- Đau gì, có nặng lắm không ?
- Sao tui biết, hỏi bả ấy !
Bà Út thấy cái thằng hôm nay nói chuyện dễ ghét quá, bà lật đật vãi cho hết nhúm phân
rồi cắp cái mủng te tái chạy về.
Qoèo nhìn quanh, thấy bờ ruộng nào cỏ cũng xanh um nhưng hai đầu bờ đều đóng cọc và
rào bằng mấy nhánh gai tre. Qoèo nhớ lại mấy bữa rồi xã bắt loa rao cấm lẻ trâu bò ăn
trên bờ ruộng. Qoèo thấy cũng kỳ, con trâu con bò quanh năm nai lưng cày bừa trên cánh
đồng lại không được gặm cỏ trên chính cánh đồng ấy. Thế thì tội nghiệp quá, bất công
quá ! Phải chi có máy cày thì cũng đỡ tội cho chúng, nhưng ruộng bậc thang và lầy lội thế
này thì làm sao dùng máy cho được, thôi làm thân con trâu con bò thì suốt kiếp mang cái
ách trên cổ. Nghĩ đến đó tự nhiên thằng Qoèo bật cười khanh khách, tuy nó làm nhiều
chứ cũng sướng hơn con trâu con bò vạn lần.
Qoèo không biết cho bò ăn chỗ nào, thấy bờ mương không có ai rào Qoèo dắt đại ra bờ
mương. Bờ mương để dẫn nước chung nên không ai rào là phải. Nước mương đầy mắp
chắc là thôn Gia Cát Hạ đang đắp nước. Qoèo cho con bò mẹ nhảy qua mương. Nó nhảy
qua cái vèo rồi gặm cỏ rào rạo, nó ăn liếng thoắng, trào cả bọt ra hai bên mép, gặm đến
nhổ cả gốc cỏ lên như là lâu lắm rồi không được gặm cỏ. Một lát sau con bò con cũng
nhảy được qua mương và chạy lại gần bò mẹ, bò mẹ chỉ liếc nhìn con rồi cắm đầu cắm cổ
ăn.
Qoèo ung dung nhìn trời nhìn đất. Bỗng có tiếng xe máy chạy ngang đường, có người hô
lên: Bắt trâu bò đó ! Qoèo hoảng hồn kéo cho bò chạy, nhưng con bò mải ăn không chịu
đi, nó gằm đầu xuống gặm cỏ. Qoèo dùng hai tay kéo dây thừng dừa ướm chừng như đứt
cả cái lổ mũi con bò, nó nhăn mặt, nước mắt nước mũi chảy thòng lòng nhưng cũng
không chịu bước, nó lè cái lưỡi dài ngoằn cố gặm thêm chút nữa. Ông trưởng thôn thôn
bên đã chạy xe đến gần rồi. Qoèo lại không có cầm theo roi, không biết phải làm sao.
Qoèo chạy ra phía sau đẩy đít con bò nhưng nó khỏe quá, bốn chân trụ vững như cột nhà.
Bí quá Qoèo trở ngược khúc dây mũi quất túi bụi vô chân, vô mông, vô khấu đuôi nó.
Con bò đau quá nhảy qua bờ mương và chạy một mạch đến rừng keo gần đó, Qoèo đánh
thêm một cái thật mạnh cho con bò chạy thẳng vào rừng keo mới lớn um tùm.
Qoèo nhìn lại, thấy còn con bò con vẫn đứng nhìn ngơ ngác, nó chẳng biết chuyện gì xảy
ra, và nó cũng không nhảy qua con mương để chạy theo mẹ được. Không lẽ để con bò
con đứng đó thì trước sau gì cũng bị phạt, Qoèo cột dây mũi bò vào thân keo rồi quay trở
lại. Làm sao đây? Chú bò con chưa được xỏ mũi. Nó cũng còn nhỏ quá để làm giòm, làm
sao dắt đi cho được. Bí quá Qoèo ôm con bò nhảy qua mương chạy một mạch vào rừng
keo.
Mấy hôm sau có giấy báo cho bà Tính đóng phạt, bà chưa hết đau nên nhờ Qoèo đi ra xã
đóng dùm, bà dặn kỹ là nhớ khi đóng phạt xong rồi thì đi đâu hãy đi. Qoèo nghĩ tại mình
bà Tính mới bị phạt nên sốt sắng đi, cắm đầu cắm cổ ra xã, cầm tiền với cái giấy báo khư
khư trong tay, ai hỏi chi cũng không nói, nói ra sợ quên rồi lỡ việc lớn.
Qoèo đi sớm chứ ra xã chẳng có thấy ai làm việc. Qoèo ngồi chờ mãi đến khi nộp phạt
xong ra về thì trời đã nắng chang chang. Lúc đi ngang qua trạm xá thấy có bóng cây da
mát rượi Qoèo dừng lại nghỉ cho đỡ mệt. Mới đứng có một chút xíu thì ai đó gọi:
- Ê Qoèo! Vào trong này chơi đi!
Qoèo nghe lạ, ai lại kêu mình ? Qoèo tò mò bước vô. Thì ra là anh Bảy - phó chủ tịch,
nhà ở thôn Gia Cát Thượng, anh đưa chiếc ghế nhựa cho Qoèo ngồi rồi ghé sát tai:
- Mày thích cô Hương không, cô ấy thương mày lắm đó!
Qoèo cười khà khà, nhìn theo phía tay anh Bảy chỉ. Một cô gái mặc bộ đồ trắng muốt
đang ngồi băng bó cho bệnh nhân, Qoèo thấy cô đẹp quá chừng chừng, chưa bao giờ
Qoèo gặp một cô gái đẹp như thế.
- Thiệt không? Cổ thương tui thiệt không? Mà sao cổ không thương anh Bảy?
Câu hỏi ngu ngơ làm anh Bảy giật mình.
- Tao…đã có vợ con, mày còn là trai tân nên cổ mới thương mày chớ!
Anh Bảy có gia đình rồi mà còn tiếc của đời, tại cô Hương đẹp lại không chịu yêu một ai.
Nghe nói thời sinh viên cô cũng yêu một anh cùng trường, thậm chí giúp đỡ mọi thứ cho
anh chàng ấy học hành nhưng khi ra trường thì anh chàng ấy đi cưới con gái của ông