ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC
NÔNG PHÚC THẮNG
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CAN THIỆP
NHẰM GIẢM THIỂU MỘT SỐ BỆNH NGOÀI DA
PHỔ BIẾN Ở NGƯỜI LAO ĐỘNG NÔNG NGHIỆP
THUỘC DÂN TỘC TÀY TẠI THÁI NGUYÊN
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
THÁI NGUYÊN - 2024
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC
NÔNG PHÚC THẮNG
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CAN THIỆP
NHẰM GIẢM THIỂU MỘT SỐ BỆNH NGOÀI DA
PHỔ BIẾN Ở NGƯỜI LAO ĐỘNG NÔNG NGHIỆP
THUỘC DÂN TỘC TÀY TẠI THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Y tế công cộng
Mã số: 9.72.07.01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS. TS. Nguyễn Quý Thái
2. GS. TS. Đỗ Văn Hàm
THÁI NGUYÊN - 2024
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................... 1
Chương 1. TỔNG QUAN ................................................................................. 3
1.1. Một số khái niệm, cấu trúc, chức năng sinh lí của da ................................ 3
1.1.1. Cấu trúc của da ........................................................................................ 3
1.1.2. Sinh lý da ................................................................................................. 5
1.2. Một số bệnh da phổ biến trong cộng đồng ................................................. 8
1.2.1. Bệnh da do nấm sợi ................................................................................. 8
1.2.2. Bệnh da và niêm mạc do Candida ........................................................... 9
1.2.3. Nấm móng (Onychomycosis) ................................................................. 9
1.2.4. Nấm kẽ chân .......................................................................................... 10
1.2.5. Nấm hắc lào ........................................................................................... 10
1.2.6. Viêm da tiếp xúc dị ứng (Allergic Contact Dermatitis) ........................ 11
1.2.7. Sẩn ngứa (Prurigo) ................................................................................ 12
1.2.8. Bệnh mày đay (Urticaria) ...................................................................... 12
1.2.9. Viêm nang lông (Folliculitis) ................................................................ 13
1.2.10. Lang ben (Pityriasis versicolor) .......................................................... 13
1.2.11. Sạm da ................................................................................................. 14
1.2.12. Viêm da mủ (Pyodermite) trong lao động nông nghiệp ..................... 15
1.3. Một số yếu tố liên quan đối với bệnh ngoài da ........................................ 16
1.3.1. Môi trường bề mặt da ............................................................................ 16
1.3.2. pH bề mặt da ......................................................................................... 17
1.3.3. Chất lượng lớp sừng của da .................................................................. 17
1.3.4. Nhiệt độ và độ ẩm của da ...................................................................... 18
1.3.5. Suy giảm miễn dịch ............................................................................... 19
1.3.6. Yếu tố nguy cơ, môi trường bên ngoài liên quan đến bệnh ngoài da ... 19
1.4. Tình hình bệnh da trên Thế giới và ở Việt Nam ...................................... 23
1.4.1. Tình hình bệnh da trên Thế giới ............................................................ 23
1.4.2. Tình hình bệnh ngoài da ở Việt Nam .................................................... 30
1.5. Các phương pháp phòng chống bệnh ngoài da trong cộng đồng ............. 33
1.5.1. Cơ sở xây dựng các phương pháp phòng chống bệnh ngoài da ........... 33
1.5.2. Một số nghiên cứu giải pháp can thiệp phòng chống bệnh da ở lao động
nông nghiệp, công nhân nông nghiệp ............................................................. 35
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................. 41
2.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................... 41
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ............................................................ 41
2.2.1. Một số đặc điểm tình hình KT-XH tại địa bàn nghiên cứu .................. 41
2.2.2. Thời gian nghiên cứu ............................................................................ 45
2.3. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 45
2.3.1. Phương pháp và thiết kế nghiên cứu ..................................................... 45
2.3.2. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu ...................................................... 45
2.4. Nội dung và sơ đồ can thiệp .................................................................... 49
2.4.1. Xác định vấn đề cần can thiệp .............................................................. 49
2.4.2. Xác định các giải pháp và các hoạt động cụ thể thực hiện giải pháp can thiệp....... 51
2.5. Các biến số và chỉ số nghiên cứu ............................................................. 54
2.5.1. Các chỉ số cho mục tiêu 1 ..................................................................... 54
2.5.2. Các chỉ số cho mục tiêu 2 ..................................................................... 55
2.5.3. Các chỉ số cho mục tiêu 3 ..................................................................... 56
2.6. Bộ công cụ và cách đánh giá chỉ số nghiên cứu ...................................... 56
2.7. Kỹ thuật thu thập số liệu .......................................................................... 57
2.7.1. Kỹ thuật thu thập số liệu định tính ........................................................ 57
2.7.2. Thu thập số liệu định lượng .................................................................. 57
2.8. Kỹ thuật xử lý số liệu ............................................................................... 62
2.9. Sai số và biện pháp khắc phục ................................................................. 63
2.10. Đạo đức nghiên cứu ............................................................................... 64
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................... 65
3.1. Thực trạng một số bệnh ngoài da ở người lao động nông nghiệp thuộc
dân tộc Tày tại Thái Nguyên ........................................................................... 65
3.2. Một số yếu tố liên quan đối với tỷ lệ mắc bệnh ngoài da ở người lao động
nông nghiệp dân tộc Tày ................................................................................. 73
3.3. Hiệu quả một số giải pháp can thiệp nhằm giảm thiểu bệnh ngoài da ở
người lao động thuộc dân tộc Tày huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. ..... 85
Chương 4. BÀN LUẬN .................................................................................. 94
4.1. Thực trạng một số bệnh ngoài da ở người lao động nông nghiệp thuộc
dân tộc Tày tại Thái Nguyên ........................................................................... 94
4.1.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu ..................................................... 94
4.1.2. Thực trạng bệnh ngoài da ở người lao động nông nghiệp thuộc dân tộc
Tày tại Thái Nguyên ........................................................................................ 96
4.2. Các yếu tố liên quan đến tỷ lệ mắc bệnh ngoài da ở người lao động nông
nghiệp thuộc dân tộc Tày tại Thái Nguyên ................................................... 100
4.2.1. Kiến thức, thái độ, thực hành phòng chống bệnh ngoài da................. 100
4.2.2. Các yếu tố liên quan đến tỷ lệ mắc bệnh ngoài da ở người lao động
nông nghiệp thuộc dân tộc Tày tại Thái Nguyên .......................................... 107
4.3. Hiệu quả can thiệp trong cải thiện tỷ lệ mắc bệnh ngoài da và kiến thức,
thái độ, thực hành phòng chống bệnh ngoài da của người lao động nông
nghiệp dân tộc Tày ........................................................................................ 115
4.3.1. Hiệu quả can thiệp trong cải thiện kiến thức, thái độ, thực hành phòng
chống bệnh ngoài da của người lao động nông nghiệp dân tộc Tày ............. 116
4.3.2. Hiệu quả can thiệp trong giảm tỷ lệ mắc bệnh ngoài da của người lao
động dân tộc Tày ........................................................................................... 120
KẾT LUẬN ................................................................................................... 123
KHUYẾN NGHỊ ........................................................................................... 125
TÀI LIỆU THAM KHẢO