B GIÁO DC VÀ ĐÀO TẠO B Y T
TRƯỜNG ĐẠI HC Y HÀ NI
LÊ TH KIU HNH
THC TRNG VÀ MT S YU T
LIÊN QUAN ĐN STRESS NHÂN VIÊN Y T TI MT S
BNH VIỆN ĐI HỌC Y GIAI ĐON 2020-2022
KT QU MT S BIN PHÁP CAN THIP
Chuyên ngành : Y tế Công cng
Mã s : 9720701
LUN ÁN TIẾN SĨ Y TẾ CÔNG CNG
HÀ NI 2024
Công trình được hoàn thành ti
TRƯỜNG ĐẠI HC Y HÀ NI
Người hướng dn khoa hc:
1. PGS.TS. Vũ Minh Hi
2. PGS.TS. Ngô Văn Toàn
Phn bin 1:
Phn bin 2:
Phn bin 3:
Lun án s được trình bày trước hội đồng chm thi của trường
đại hc và thy phn bin
Vào hi ngày tháng năm 2024
Lun án này có th tìm thy ti:
Thư viện Quc gia
Thư viện Trường Đại hc Y Hà Ni
DANH MC CH VIT TT
Ch viết tt
Tiếng Vit
Tiếng Anh
BRCS
Thang đo khả năng ứng phó
thích nghi
Brief resilient coping scale
BRS
Thang đo khả năng phục
hi
Brief resilience scale
BS
Bác sĩ
Doctor
BVĐK
Bnh viện Đa khoa
General Hospital
DASS 21
Thang đánh giá trầm cm,
lo âu, stress
Depression, anxiety, stress
scale
ĐDV
Điều dưỡng viên
Nurse
HSE
Hip hội lao động Anh
Quc
Health and Safety Executive
NVYT
Nhân viên y tế
Healthcare worker
WHO
T chc Y tế thế gii
World health organization
WHOQLO-
BREF
Thang đo chất lượng cuc
sng
The World health
organization quality of life -
bref
1
GII THIU LUN ÁN
1. Tính thi s của đề tài
Stress thut ng ch mt hi chng bao gm những đáp ứng không đc hiu
của thể vi kích thích t môi trường. Stress đặt ch th vào qtrình dàn xếp thích
ng, to ra mt cân bng mới cho thể sau khi chu những tác động ca môi trường.
Nói cách khác, phn ứng stress bình thường đã góp phần làm cho thể thích nghi.
Nếu đáp ng ca nhân vi các yếu t stress không đầy đủ, không thích hợp
th không to ra mt cân bng mi, thì chức năng của th ít nhiu s b ri lon,
nhng du hiu ca bệnh th, tâm lý, tp tính s xut hin và s to ra nhng
stress bệnh th, tâm lý, tp tính s xut hin to ra nhng stress bnh cp
tính hoc kéo dài. Ri lon tâm do stress mang li nhng hu qu nghiêm trng đến
sc khe nời lao đng, thit hi v kinh tế, giảm ng suất lao động.
Theo báo cáo ca Hip hội lao động Anh Quc (Health and Safety Executive -
HSE) trong giai đoạn 2018 đến 2021 822.000 trưng hợp người lao động mc
stress ngh nghip, trm cm lo âu; trong đó ngành y tế là mt trong nhng ngành
đưc báo cáo t l mc stress, trm cảm, lo âu liên quan đến công vic cao. Mt
s nghiên cu trên thế giới cũng đã chỉ ra các yếu t liên quan đến stress nhân viên y
tế bao gm ch yếu (1) công vic; (2) các mi quan h xã hi; (3) nhân. Tuy
nhiên, các yếu t ảnh hưởng đến stress nhân viên y tế không tác động một cách độc
lp chúng tác động tng hp cùng nhau, nhưng các biện pháp can thiệp đ gim
stress cũng như cách tiếp cn truyn thng nâng cao sc kho tâm thn cho cán b,
nhân viên y tế còn hn chế. Vic tiếp cn nhng can thip nhm ci thin sc kho
tâm thn cho nhân viên y tế tr nên quan trng trong thi gian gần đây. Các bin pháp
can thip gim stress cho nhân viên y tế đang đưc thế giới hướng đến hin nay bao
gồm thay đi nhn thc-hành vi, thư giãn tinh thần th cht, ci thin t chc làm
vic. Ti Vit Nam, các nghiên cu v k năng ứng phó tình trng stress cũng như các
can thip gim stress vn còn hn chế.
Xut phát t nhng vấn đề trên chúng i mun tìm hiu tình trng stress, các
yếu t liên quan đến stress ca nhân viên y tế các gii pháp can thip giúp nhân
viên y tế nâng cao sc kho tinh thn. vy, chúng tôi tiến hành đề tài: “Thực
trng mt s yếu t liên quan đến stress nhân viên y tế ti mt s Bnh viện Đại
học Y giai đoạn 2020-2022 và kết qu mt s bin pháp can thiệp” vi mc tiêu sau:
1. t thc trng mt s yếu t liên quan đến tình trng stress nhân viên
y tế Bnh vin Đại hc Y năm 2021.
2. Đánh giá kết qu mt s gii pháp can thip thích hp nhm giảm căng thẳng
nhân viên y tế Bnh viện Đại hc Y.
2. Những đóng góp mới ca lun án
- Ngành y tế được xác định là mt trong nhng ngành có t l cao v ri lon sc
kho tâm thn, kit sc trong lực lượng lao động, đc bit trong bi cnh đại dch
Covid -19, t l cán b, nhân viên y tế b gia tăng nguy cơ và mức độ stress, trm cm.
Nghiên cứu đã xác định thc trng stress ca nhân viên y tế, cung cp d liu cp nht
t l mc stress ca nhân viên y tế. Nghiên cu cũng đã xác định được mt s yếu
t liên quan làm tăng tình trạng stress nhân viên y tế mi quan h gia đình, nơi
làm vic, biến c ln trong mt năm qua.
2
- Nghiên cu đã ch ra mi quan h gia stress và chất lượng cuc sng. Khi tình
trạng stress tăng lên, đim s chất lượng cuc sng các lĩnh vc th cht, tâm thn,
hội, môi trường gim xung, cung cp bng chng v tác đng tiêu cực đến đi
sng toàn din ca nhân viên y tế.
- Nghiên cứu cũng cho thấy kết qu ca vic áp dng các gii pháp can thiệp như
(1) truyn thông giáo dc sc khoẻ, (2) hướng dn bài tập thư giãn, (3) hỗ tr tham
vn tâm nhân làm gim t l các du hiu mc stress, ci thin chất lượng cuc
sng, kh năng ứng phó thích nghi vi stress và kh năng phục hi sau stress cho nhân
viên y tế. Nghiên cứu đã cung cp nhng s liu khoa hc, tin cy v kết qu ca các
gii pháp can thip gim tình trng stress nhân viên y tế ti Bnh viện Đại hc Y
Thái Bình. T đó định hướng cho các nhà hoạch định chính sách y tế có nhng nghiên
cứu sâu hơn và đ xut các gii pháp can thip trên din rng phù hợp hơn.
3. B cc ca lun án
Lun án gm 147 trang, trong đó phần đặt vấn đề 2 trang, tng quan tài liu 42
trang, đối tượng phương pháp nghiên cu 26 trang, kết qu nghiên cu 39 trang,
bàn lun 35 trang, kết lun 2 trang, khuyến ngh 1 trang. Lun án 36 bng, 6 biu
đồ; 140 tài liu tham kho.
Nghiên cứu sinh 02 bài báo đã đăng trên tạp chí chuyên ngành uy tín,
trong đó có 01 bài báo đăng tp chí Nghiên cu Y hc; 01 bài báo tiếng Anh.
Chương 1. TNG QUAN TÀI LIU
1.1. Mt s khái nim v stress, nhân viên y tế
1.1.1. Khái nim v stress
Theo Hans Selye “Stress nmột đáp ng ca ch th trước mt nhu cu hoc
mt s tương ng ca mi quan h giữa con người với môi trường xung quanh.”
Stress như một đáp ng thích nghi v mt tâm lý, sinh hc và tập tính. Stress đặt ch
th vào quá trình dàn xếp thích nghi với môi trường xung quanh, tạo cho thể mt
cân bng mi sau khi chịu tác động của môi trường. Nói cách khác, phn ng stress
bình thường đã góp phần làm thể thích nghi. Nếu đáp ng ca nhân vi các yếu
t stress không đầy đủ, không thích hợp cơ th không to ra mt cân bng mi, thì
nhng chức năng của thể ít nhiu b ri lon, nhng du hiu bệnh thể, tâm
lý, tp tính s xut hin s to ra nhng stress bnh cp tính hoc kéo dài. Theo
quan điểm ca tác gi Jerrold S. Greenberg thì khái niệm stress cũng thể hiu theo
hai khía cnh. Th nht, tình hung stress ch các tác nhân xâm phm hay kích thích
gây ra (stressor), nhng tác nhân vt lý, hóa hc, tâm hội, gia đình, nghề
nghip. Th hai, đáp ứng stress đ ch trng thái phn ng vi stress (reaction) là phn
ng sinh lý và phn ứng tâm lý không đặc hiu.
1.1.2. Khái nim nhân viên y tế
Theo định nghĩa ca T chc Y tế thế giới (WHO) thì “Nhân viên y tế (NVYT)
là những người tham gia vào hành động mục đích chính là để tăng cường sc khe.
Nhân viên y tế gm những người cung cp dch v y tế như bác sĩ, y tá, nữ h sinh,
c s, k thut viên phòng thí nghim cũng như quản công nhân h tr -
chng hạn như quản bnh viện, các quan tài chính, đầu bếp, bo trì sa cha
nhân viên v sinh”.