BỘ GIÁO DỤC
VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
LÝ THUYẾT KALUZA-KLEIN GIÁN ĐOẠN VÀ CÁC KÊNH
PHÂN RÃ TỐI CỦA NEUTRON
LUẬN ÁN TIẾN SĨ VẬT LÝ
Hà Nội - 2025
BỘ GIÁO DỤC
VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
LÝ THUYẾT KALUZA-KLEIN GIÁN ĐOẠN VÀ CÁC KÊNH
PHÂN RÃ TỐI CỦA NEUTRON
LUẬN ÁN TIẾN SĨ : VẬT LÝ LÝ THUYẾT VÀ VẬT LÝ TOÁN
Mã số: 9440103
Xác nhận của Học viện
Khoa học và Công nghệ
Người hướng dẫn 2
(Ký, ghi rõ họ tên)
Hà Nội - 2025
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận án: "Lý thuyết Kaluza-Klein gián đoạn và các
kênh phân rã tối của neutron" là công trình nghiên cứu của chính mình dưới
sự hướng dẫn khoa học của tập thể hướng dẫn. Luận án sử dụng thông tin trích
dẫn từ nhiều nguồn tham khảo khác nhau và các thông tin trích dẫn được ghi
rõ nguồn gốc. Các kết quả nghiên cứu của tôi được công bố chung với các tác
giả khác đã được sự nhất trí của đồng tác giả khi đưa vào luận án. Các số liệu,
kết quả được trình bày trong luận án là hoàn toàn trung thực và chưa từng được
công bố trong bất kỳ một công trình nào khác ngoài các công trình công bố của
tác giả. Luận án được hoàn thành trong thời gian tôi làm nghiên cứu sinh tại
Học viện Khoa học và Công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt
Nam.
Hà Nội, ngày 20 tháng 08 năm 2025
Tác giả luận án
(Ký và ghi rõ họ tên)
Phạm Tiến Dự
ii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Viện Vật lý, chuyên ngành
Vật lý lý thuyết và khoa Vật lý đã truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu,
trang bị cho tôi những phương pháp nghiên cứu khoa học hiện đại cùng một tư
duy sáng tạo, độc đáo và đóng góp ý kiến hữu ích trong qua trình viết luận án.
Tôi xin cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Khoa học và công nghệ, Viện
Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam, Phòng sau đại học và các Phòng
ban trong viện Vật lý đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập tại
Viện và hoàn thành luận án này.
Xin chân thành cảm ơn tất cả người thân, bạn bè và đồng nghiệp. Đặc biệt
xin gửi lời cảm ơn đến vợ và các con đã giúp đỡ, động viên tôi rất nhiều trong
suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Hà Nội, ngày 20 tháng 08 năm 2025
Tác giả luận án
(Ký và ghi rõ họ tên)
Phạm Tiến Dự
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................ ii
MỤC LỤC ..................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ KÝ VIẾT TẮT ........................ v
MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài.................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................. 5
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................ 6
4. Nội dung nghiên cứu.............................................................................. 7
5. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 7
6. Bố cục của luận án ................................................................................. 7
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU .............................................. 9
1.1. Cơ sở khoa học và thực tiễn ............................................................... 9
1.1.1. Nn tng ca vt lý hin đại và Lý thuyết trưng thng nht ..... 9
1.1.2. Mô hnh Chun .......................................................................... 12
1.1.3. Lý thuyết không gian nhiu chiu .............................................. 13
1.1.4. Vt cht ti .................................................................................. 14
1.2. Cơ sở toán học ................................................................................... 16
1.2.1. Hnh học Riemann và hnh thức lun Cartan ........................... 16
1.2.2. Hnh học không giao hon ......................................................... 18
1.3. Kết luận chương 1............................................................................. 19
CHƯƠNG 2. LÝ THUYẾT KALUZA-KLEIN GIÁN ĐOẠN DKKT .... 21
2.1. Lý thuyết DKKT với chiều phụ gồm hai điểm. .............................. 21
2.1.1. Không-thi gian vi chiu ngoại ph gin đoạn ....................... 21
2.1.2. Đại s hàm kh vi và đạo hàm tổng qut trong DKKT.............. 23
2.1.3. Cơ sở trực chun và tổng qut ca dạng-1 ................................ 25
2.1.4. Metric tổng qut ho .................................................................. 32
2.2. Mô hình hạt của tương tác photon-fermion ................................... 35
2.3. Kết luận chương 2............................................................................ 40
CHƯƠNG 3. TRƯỜNG GAUGE PHI ABEL NHƯ THÀNH PHẦN CỦA
HẤP DẪN TRONG LÝ THUYẾT DKKT ................................................ 41
3.1. Liên thông, độ xoắn và độ cong ....................................................... 41
3.1.1. Liên thông Hermitian và metric tương thích dạng-1................. 41
3.1.2. Phương trnh cu trúc thứ nht và độ xoắn dạng-2 .................. 42
3.1.3. Phương trnh cu trúc thứ hai và tensor độ cong Ricci ............ 47
3.2. Trường gauge phi Abel như thành phần của hấp dẫn ................... 50
3.3. Kết luận chương 3............................................................................ 57