Luận án Tiến sĩ: Thuế xanh nhằm phát triển bền vững ở Việt Nam

Luận án này nghiên cứu chính sách thuế xanh tại Việt Nam nhằm phát triển bền vững trong bối cảnh ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu gia tăng. Nó phân tích các công cụ thuế xanh hiện hành, vai trò của chúng trong việc bảo vệ môi trường và khuyến khích sản xuất, tiêu dùng xanh, đồng thời chỉ ra những hạn chế trong thực tiễn áp dụng các chính sách này ở Việt Nam.

Tài liệu hướng tới các nhà hoạch định chính sách, các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực kinh tế và môi trường, các giảng viên, sinh viên, cũng như các doanh nghiệp và người dân quan tâm đến chính sách thuế và phát triển bền vững tại Việt Nam.

Luận án nghiên cứu "Chính sách thuế xanh nhằm phát triển bền vững ở Việt Nam" với mục tiêu hệ thống hóa cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách này để góp phần đạt được mục tiêu giảm phát thải ròng bằng 0 đến năm 2050 theo cam kết tại COP26. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào tác động của các sắc thuế như thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tài nguyên, thuế bảo vệ môi trường và thuế tiêu thụ đặc biệt đến hành vi sản xuất và tiêu dùng, đặc biệt trên hai trụ cột kinh tế và môi trường. Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính và định lượng, thu thập dữ liệu sơ cấp từ khảo sát doanh nghiệp (348 mẫu) và người tiêu dùng (366 mẫu) trên toàn quốc trong năm 2022, đồng thời phân tích dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo và văn bản pháp luật.
Kết quả cho thấy Việt Nam đã có những bước tiến trong thực hiện phát triển bền vững, nhưng chính sách thuế xanh hiện hành vẫn còn một số hạn chế về phạm vi điều chỉnh, mức độ ảnh hưởng và sự đồng bộ. Các sắc thuế như thuế tài nguyên và thuế bảo vệ môi trường đã góp phần vào ngân sách nhà nước, nhưng hiệu quả điều tiết hành vi sản xuất và tiêu dùng để giảm ô nhiễm và khuyến khích hoạt động xanh chưa thực sự mạnh mẽ, do thuế suất còn thấp và đối tượng chịu thuế chưa bao quát đầy đủ các nguồn gây ô nhiễm.
Từ đó, luận án đề xuất các giải pháp toàn diện bao gồm: hoàn thiện nội dung chính sách thuế (như nghiên cứu áp dụng thuế carbon, mở rộng đối tượng chịu thuế đối với các sản phẩm gây ô nhiễm mới, điều chỉnh thuế suất phù hợp với mức độ gây hại); cải thiện công tác tổ chức thực hiện (như tinh gọn bộ máy, tăng cường phân cấp, đơn giản hóa thủ tục hành chính, đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra); và các giải pháp hỗ trợ khác (như đổi mới mô hình tăng trưởng, tăng cường hợp tác quốc tế và tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng) nhằm thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững, đồng thời đạt được các cam kết quốc tế về bảo vệ môi trường.