Luận án Tiến sĩ Y tế Công cộng: Hiệu quả của tin nhắn, tư vấn tạo động lực trên tuân thủ điều trị ở bệnh nhân đang điều trị Methadone tại thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam

Nghiện các chất dạng thuốc phiện (CDTP) là một vấn đề sức khỏe và xã hội toàn cầu, với đặc điểm mạn tính và tái phát. Điều trị duy trì bằng Methadone (MMT) là một biện pháp hiệu quả, nhưng tỷ lệ không tuân thủ điều trị hoặc tái sử dụng CDTP vẫn còn cao, dẫn đến nguy cơ cai nghiện, tái nghiện và quá liều. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra tiềm năng của tư vấn tạo động lực và nhắn tin nhắc nhở trong việc cải thiện tuân thủ điều trị. Tuy nhiên, tại Việt Nam, đặc biệt là TP. Hồ Chí Minh, chưa có nghiên cứu nào đánh giá hiệu quả của hai phương pháp can thiệp này để tăng cường tuân thủ điều trị ở bệnh nhân MMT. Do đó, nghiên cứu này được thực hiện nhằm nâng cao tỷ lệ tuân thủ điều trị và góp phần vào sự thành công của chương trình MMT.

Các nhà nghiên cứu, chuyên gia y tế công cộng, bác sĩ điều trị nghiện chất, nhân viên y tế tại các phòng khám Methadone, nhà hoạch định chính sách y tế, và các tổ chức liên quan đến phòng chống ma túy và HIV/AIDS tại Việt Nam.

Luận án tiến sĩ này tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của tin nhắn và tư vấn tạo động lực trong việc cải thiện tuân thủ điều trị Methadone (MMT) ở bệnh nhân tại TP. Hồ Chí Minh, Việt Nam. Nghiên cứu được thực hiện qua hai giai đoạn. Giai đoạn một là khảo sát cắt ngang trên 450 bệnh nhân đang điều trị MMT tại ba phòng khám để xác định tỷ lệ tuân thủ và các yếu tố liên quan. Kết quả cho thấy tỷ lệ tuân thủ hoàn toàn (không bỏ liều nào trong ba tháng) là 57,8% và tuân thủ không bỏ liều liên tục (bỏ dưới ba liều) là 89,1%. Các yếu tố liên quan đến tăng tuân thủ bao gồm tuổi cao, kinh tế khó khăn, hài lòng với dịch vụ, số năm sử dụng chất dạng thuốc phiện lâu hơn, có bệnh kèm, đang điều trị ARV và liều Methadone cao hơn. Ngược lại, các yếu tố như đã kết hôn/sống chung, trình độ học vấn cao, khoảng cách đến phòng khám xa (>30 phút), đang sử dụng ma túy và tác dụng phụ khô miệng lại liên quan đến việc giảm tuân thủ. Giai đoạn hai là nghiên cứu can thiệp thực địa ngẫu nhiên có nhóm chứng trên 450 bệnh nhân, chia thành ba nhóm: nhóm chứng (điều trị thường quy), nhóm tư vấn tạo động lực và nhóm nhắn tin nhắc nhở tạo động lực. Sau 6 tháng can thiệp, tư vấn tạo động lực cho thấy hiệu quả đáng kể trong việc cải thiện tuân thủ hoàn toàn (RR = 1,36, p = 0,006). Nhắn tin nhắc nhở tạo động lực cũng có hiệu quả trên tuân thủ hoàn toàn sau 3 tháng (RR = 1,27, p = 0,031) và 6 tháng (RR = 1,28, p = 0,011), cũng như trên tuân thủ cuối tuần qua sau 6 tháng (RR = 1,19, p = 0,001). Tuy nhiên, không có sự khác biệt đáng kể về hiệu quả giữa hai phương pháp can thiệp này. Nghiên cứu kiến nghị bệnh nhân và gia đình duy trì động lực, nhân viên y tế quan tâm đặc biệt đến các nhóm bệnh nhân có nguy cơ cao, và các nhà quản lý chương trình nên xem xét việc phát liều nhiều ngày cho bệnh nhân tuân thủ tốt và phát triển hệ thống quản lý thuốc tích hợp để nâng cao hiệu quả chương trình MMT.