Luận văn: NGHIÊN CỨU GIẢM PROTEIN THÔ TRÊN CƠ SỞ CÂN ĐỐI MỘT SỐ AXIT AMIN THIẾT YẾU TRONG THỨC ĂN HỖN HỢP ĐẾN SINH TRƯỞNG CỦA LỢN CON GIAI ĐOẠN CAI SỮA - 56 NGÀY TUỔI

Chia sẻ: Carol123 Carol123 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

219
lượt xem 54
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chúng ta biết rằng, quá trình sinh trưởng và phát triển của của lợn con giai đoạn sau cai sữa đến 56 ngày tuổi đòi hỏi đầy đủ về nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt là protein. Về thực chất, nhu cầu protein của lợn con chính là nhu cầu về các axit amin. Nếu bổ sung không đầy đủ các axit amin thiết yếu cho lợn con, kể cả về mặt số lượng và tỷ lệ các axit amin, sẽ dẫn đến sinh trưởng của lợn con bị ảnh hưởng, lợn chậm lớn, ảnh hưởng đến khả năng sản xuất của các giai đoạn tiếp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: NGHIÊN CỨU GIẢM PROTEIN THÔ TRÊN CƠ SỞ CÂN ĐỐI MỘT SỐ AXIT AMIN THIẾT YẾU TRONG THỨC ĂN HỖN HỢP ĐẾN SINH TRƯỞNG CỦA LỢN CON GIAI ĐOẠN CAI SỮA - 56 NGÀY TUỔI

i ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ------------------------ LÊ THỊ HÀ NGHIÊN CỨU GIẢM PROTEIN THÔ TRÊN CƠ SỞ CÂN ĐỐI MỘT SỐ AXIT AMIN THIẾT YẾU TRONG THỨC ĂN HỖN HỢP ĐẾN SINH TRƢỞNG CỦA LỢN CON GIAI ĐOẠN CAI SỮA - 56 NGÀY TUỔI LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP Thái Nguyên - 2007 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
ii ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ------------------------ LÊ THỊ HÀ XÁC ĐỊNH TỶ LỆ LYSINE TRÊN NĂNG LƢỢNG TRAO ĐỔI VÀ NGHIÊN CỨU GIẢM PROTEIN THÔ TRÊN CƠ SỞ CÂN ĐỐI MỘT SỐ AXIT AMIN THIẾT YẾU TRONG THỨC ĂN HỖN HỢP CỦA LỢN CON GIAI ĐOẠN 28 ĐẾN 56 NGÀY TUỔI LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP Chuyên ngành: Chăn nuôi Mã số: 60.62.40 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS - TS TRẦN VĂN PHÙNG Thái Nguyên - 2007 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
iii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình tạo điều kiện và đóng góp những ý kiến quý báu để trình và hoàn thiện luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn: Đảng uỷ - Ban giám hiệu nhà trường, Khoa sau đại học, Khoa Chăn nuôi - Thú y, các Thầy, Cô giáo Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên, đặc biệt là Thầy giáo, Phó Giáo sư - TS Trần Văn Phùng trực tiếp hướng dẫn tôi. Tôi xin trân trọng cảm ơn Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Thọ, trường Trung học Nông nghiệp Phú Thọ, Phòng Thí nghiệm Trung tâm - Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên, Trại Chăn nuôi lợn nái ngoại Tân Thái, Trại Chăn nuôi lợn Cương Hường đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Để hoàn thành luận văn này tôi còn nhận được sự động viên, giúp đỡ của gia đình và bạn bè. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành trước mọi sự giúp đỡ quý báu đó. Thái nguyên, tháng 10 năm 2007 Tác giả Lê Thị Hà Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
iv LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn đều đã được cảm ơn. Các thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn này đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái nguyên, tháng 10 năm 2007 Tác giả Lê Thị Hà Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
v MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG MỞ ĐẦU 1 1. Đặt vấn đề 1 2. Mục đích đề tài 2 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3 1.1. Cơ sở khoa học 3 1.1.1. Sử dụng con lai trong chăn nuôi lợn hiện nay 3 1.1.2. Đặc điểm tiêu hoá của lợn con giai đoạn sau cai sữa 7 1.1.3. Axit amin và vai trò với cơ thể lợn. 10 1.1.4. Sản xuất và sử dụng axit amin tổng hợp trong chăn nuôi lợn. 14 1.1.5. Protein lý tưởng và ứng dụng trong chăn nuôi lợn 17 1.1.6. Nhu cầu protein và lysine của lợn con: 27 1.1.7. Kỹ thuật sử dụng thức ăn cho lợn con theo mẹ và giai đoạn sau cai sữa 28 1.1.8. Vấn đề ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi hiện nay. 32 1.1.9. Vấn đề sử dụng khẩu phần ăn giảm protein có bổ sung thêm axit amin 33 hiện nay 1.2. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước. 35 1.2.1. Tình hình nghiên cứu trong nước. 35 1.2.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nước 39 Chƣơng 2: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 44 2.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu 44 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu 44 2.1.2. Địa điểm nghiên cứu 44 2.1.3.Thời gian nghiên cứu 44 2.2. Nội dung nghiên cứu 44 2.3. Phương pháp nghiên cứu 45 2.3.1. Phương pháp tiến hành các thí nghiệm 45 2.3.1.1. Nguyên tắc chung 45 2.3.1.2 Phương pháp bố trí thí nghiệm 1 46 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
vi 2.3.1.3 Phương pháp bố trí thí nghiệm 2. 47 2.3.1.4. Phương pháp chế biến và phối trộn thức ăn thí nghiệm 52 2.3.1.5. Phương pháp nuôi dưỡng lợn nái và lợn con 52 2.3.2. Phương pháp phân tích thành phần hoá học của thức ăn 53 2.3.2.1. Phương pháp xác định vật chất khô. 53 2.3.2.2. Phương pháp xác định hàm lượng protein thô 53 2.3.2.3. Phương pháp xác định hàm lượng khoáng tổng số 53 2.3.2.4. Phương pháp xác định hàm lượng xelluloz tổng số 53 2.3.2.5. Phương pháp xác định hàm lượng lipit 53 2.3.2.6. Phương pháp phân tích axit amin trong nguyên liệu thức ăn 53 2.3.2.7. Phương pháp tính năng lượng trao đổi của thức ăn 54 2.3.3. Các chỉ tiêu theo dõi 54 2.3.4. Phương pháp theo dõi các chỉ tiêu 55 2.3.5. Phương pháp sử lý số liệu 56 Chƣơng 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 57 3.1. Kết quả thí nghiệm 1 57 3.1.1 Sinh trưởng tích luỹ của lợn thí nghiệm. 57 3.1.2. Sinh trưởng tuyệt đối và tương đối của lợn thí nghiệm 1 59 3.1.3. Tiêu tốn thức ăn/ 1 kg tăng khối lượng lợn con từ 28 - 56 ngày tuổi (kg) 61 3.1.4 Tiêu tốn protein và lysine/kg tăng khối lượng của lợn 62 3.1.5. Chi phí thức ăn/ 1 kg tăng khối lượng lợn con từ 28 - 56 ngày tuổi 63 (đồng) 3.2. Kết quả thí nghiệm 2 66 3.2.1. Kết quả thí nghiệm 2a 66 3.2.1.1. Sinh trưởng tích luỹ của lợn thí nghiệm 2a 66 3.2.1.2. Sinh trưởng tương đối và sinh trưởng tuyệt đối của lợn thí nghiệm 2a 67 3.2.1.3 Tiêu tốn thức ăn / 1 kg tăng khối lượng của lợn thí nghiệm 2a 69 3.2.1.4 Tiêu tốn protein và lysine/kg tăng khối lượng của lợn 70 3.2.1.5. Chi phí thức ăn/ kg tăng khối lượng giai đoạn lợn con cai sữa đến 56 72 ngày tuổi 3.2.1.6 Lượng nitơ thải ra trong phân, nước tiểu và nồng độ một số khí độc hại 73 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
vii trong chuồng nuôi 3.2.2. Kết quả thí nghiệm 2b 74 3.2.2.1. Khả năng sinh trưởng tích lũy của lợn thí nghiệm 74 3.2.2.2. Sinh trưởng tuyệt đối và tương đối của lợn thí nghiệm 2b 76 3.2.2.3. Tiêu tốn thức ăn, protein và lysine /1kg tăng khối lượng lợn con thí 78 nghiệm 2b 3.2.2.4. Chi phí thức ăn/1kg tăng khối lượng lợn con thí nghiệm 2b 80 3.2.2.5. Kết quả xác định hàm lượng nitơ thải ra trong phân và nước tiểu 81 KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ ĐỀ NGHỊ 85 CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN 87 KẾT QUẢ LUẬN VĂN TÀI LIỆU THAM KHẢO 88 I. Tài liệu trong nước 88 II. Tài liệu nước ngoài 90 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
viii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN Diễn giải T ừ v i ế t tắ t Cộng sự : cs Đơn vị tính ĐVT : Năng lượng tiêu hoá : DE Năng lượng trao đổi/ME : NLTD Năng lượng : NL Megajun : MJ Kilôgam : kg Khối lượng : KL Thí nghiệm : TN Tiêu chuẩn Việt nam : TCVN Tiêu tốn thức ăn : TTTA Thức ăn : TA Số thứ tự : STT V ậ t c h ất k h ô : VCK Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
ix DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN VĂN NỘI DUNG TRANG Bảng 2.1. Sơ đồ bố trí thí nghiệm 1 46 Bảng 2.2. Công thức và thành phần dinh dưỡng của thức ăn thí nghiệm 1 47 (%) Bảng 2.3. Sơ đồ bố trí thí nghiệm 2a 48 Bảng 2.4. Sơ đồ bố trí thí nghiệm 2b 49 Bảng 2.5. Công thức và thành phần dinh dưỡng của thức ăn thí nghiệm 2a 50 (%) Bảng 2.6. Công thức và thành phần dinh dưỡng của thức ăn 51 thí nghiệm 2b (%) Bảng 3.1. Sinh trưởng tích luỹ của lợn con thí nghiệm 1 57 Bảng 3.2. Sinh trưởng tuyệt đối của lợn thí nghiệm 1 60 Bảng 3.3. Sinh trưởng tương đối của lợn thí nghiệm 1 60 Bảng 3.4. Tiêu tốn thức ăn/ 1 kg tăng khối lượng từ 28 - 56 ngày tuổi của 61 thí nghiệm 1 Bảng 3.5. Tiêu tốn protein và lysine/ 1 kg tăng khối lượng từ 28 - 56 ngày 62 tuổi của thí nghiệm 1 Bảng 3.6. Chi phí thức ăn/ 1 kg tăng khối lượng lợn thí nghiệm 1 65 Bảng 3.7. Sinh trưởng tích luỹ của lợn thí nghiệm 2a 66 Bảng 3.8. Sinh trưởng tuyệt đối của lợn thí nghiệm 2a 68 Bảng 3.9. Sinh trưởng tương đối của lợn thí nghiệm 2a 68 Bảng 3.10. Tiêu tốn thức ăn/ 1 kg tăng khối lượng giai đoạn 69 cai sữa - 56 ngày tuổi thí nghiệm 2a Bảng 3.11. Tiêu tốn protein/1 kg tăng khối lượng giai đoạn 70 cai sữa - 56 ngày tuổi thí nghiệm 2a Bảng 3.12. Tiêu tốn lysine/1 kg tăng khối lượng giai đoạn cai sữa - 56 ngày 71 tuổi thí nghiệm 2a Bảng 3.13. Chi phí thức ăn/ kg tăng khối lượng giai đoạn 72 cai sữa đến 56 ngày tuổi thí nghiệm 2a Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
x Bảng 3.14. Lượng nitơ thải ra trong phân, nước tiểu và nồng độ một số khí thải ra 73 trong chuồng nuôi (n=7) thí nghiệm 2a Bảng 3.15. Sinh trưởng tích lũy của lợn thí nghiệm 2b 75 Bảng 3.16. Sinh trưởng tuyệt đối của lợn thí nghiệm 2b 77 Bảng 3.17. Sinh trưởng tương đối của lợn thí nghiệm 2b 78 Bảng 3.18. Tiêu tốn thức ăn/ 1 kg tăng khối lượng lợn thí nghiệm 2b 79 Bảng 3.19. Tiêu tốn protein/ 1 kg tăng khối lượng lợn thí nghiệm 2b 79 Bảng 3.20. Tiêu tốn lysine/ 1 kg tăng khối lượng lợn thí nghiệm 2b 80 Bảng 3.21. Chi phí thức ăn/1kg tăng khối lượng lợn thí nghiệm 2b 81 Bảng 3.22. Kết quả phân tích hàm lượng nitơ trong phân và nước tiểu của 82 lợn thí nghiệm 2b Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
xi DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ LAI TẠO TRONG LUẬN VĂN Biểu đồ. Hoạt động của men tiêu hoá ở giai đoạn lợn con .................................................... 9 Sơ đồ: Sơ đồ lai tạo các dòng lợn PIC ................................................................................... 6 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
1 MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Chúng ta biết rằng, quá trình sinh trưởng và phát triển của của lợn con giai đoạn sau cai sữa đến 56 ngày tuổi đòi hỏi đầy đủ về nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt là protein. Về thực chất, nhu cầu protein của lợn con chính là nhu cầu về các axit amin. Nếu bổ sung không đầy đủ các axit amin thiết yếu cho lợn con, kể cả về mặt số lượng và tỷ lệ các axit amin, sẽ dẫn đến sinh trưởng của lợn con bị ảnh hưởng, lợn chậm lớn, ảnh hưởng đến khả năng sản xuất của các giai đoạn tiếp theo. Mặt khác nếu khẩu phần ăn cho lợn con trong giai đoạn này có đủ hoặc dư thừa lượng protein mà không đủ về mặt số lượng và tỷ lệ các axit amin thiết yếu sẽ dẫn đến việc đào thải protein ra môi trường, gây lãng phí thức ăn và ảnh hưởng đến môi trường sinh sống của cả gia súc lẫn con người. Ngay từ những năm đầu của thập niên 60, rất nhiều nghiên cứu về nhu cầu của lysine và methionine cho gia súc và gia cầm đã được tiến hành với lý do đây là những axit amin giới hạn đầu tiên và khả năng đáp ứng trong sản xuất. Cho đến những năm 1980, việc sản xuất tryptophan và threonine mới có khả năng đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn chăn nuôi, đây là khởi đầu cho các nghiên cứu nhằm cung cấp đủ nhu cầu axit amin và giảm thiểu việc thừa các axit amin trong phân và nước tiểu. Chăn nuôi lợn ở nước ta hiện nay mặc dù đã phát triển khá mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng, song còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt các tỉnh miền núi phía Bắc. Do giá sản phẩm thịt luôn giao động, thị trường tiêu thụ hạn hẹp, giá sản phẩm có xu hướng giảm, nhưng giá các loại thức ăn giàu đạm, như bột cá, đậu tương,...lại có xu hướng tăng khá cao, nên đã ảnh hưởng lớn tới sản xuất chăn nuôi, phần nào ảnh hưởng đến việc mở rộng và phát triển sản xuất. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
2 Để giải quyết một phần khó khăn trên, hiện nay các cơ sở sản xuất thức ăn thường áp dụng phương pháp nâng cao lượng protein trong thức ăn hỗn hợp để đảm bảo nhu cầu axit amin, nhưng việc làm này ảnh hưởng lớn đến môi trường (do một phần nitơ thừa mà cơ thể không sử dụng sẽ thải ra bên ngoài hình thành nên các chất như nitrit, nitrat, SO4, NH3 ...) và giảm hiệu quả kinh tế. Do đó việc nghiên cứu xác định tỷ lệ thích hợp protein trên cơ sở cân bằng axit amin nhằm tiết kiệm thức ăn protein, nguồn thức ăn có xu hướng ngày càng tăng giá trên thị trường và giảm thiểu ô nhiễm môi trường là vấn đề cần thiết. Vì những lý do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Xác định tỷ lệ lysine trên năng lượng trao đổi và nghiên cứu giảm protein thô trên cơ sở cân đối một số axit amin thiết yếu trong thức ăn hỗn hợp của lợn con giai đoạn 28 đến 56 ngày tuổi”. 2. Mục đích đề tài - Xác định tỷ lệ lysine/NLTĐ thích hợp cho lợn con giai đoạn từ cai sữa đến 56 ngày tuổi. - Xác định mức giảm protein thô thích hợp trong thức ăn cho lợn con trên cơ sở cân đối lysine, methionine, threonine và tryptophan nhằm tiết kiệm thức ăn đạm, làm tăng hiệu quả kinh tế của chăn nuôi lợn con giai đoạn này. - Giảm thiểu các chất thải ra bên ngoài môi trường như hàm lượng nitơ trong phân, nước tiểu và một số khí H2S, NH3 , SO2 , … bằng việc giảm tỷ lệ protein tổng số trong thức ăn có cân đối đủ một số axit amin thiết yếu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
3 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Cơ sở khoa học 1.1.1. Sử dụng con lai trong chăn nuôi lợn hiện nay Như chúng ta đều biết, trong chăn nuôi gia súc gia cầm nói chung, chăn nuôi lợn nói riêng thì công tác giống đóng vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy chăn nuôi phát triển cả về mặt số lượng và chất lượng. Đồng thời đẩy mạnh việc cải tạo và nâng cao phẩm chất các giống lợn của nước ta, tạo ra những con giống mới có năng suất cao. Để đạt được yêu cầu trên thì ngoài việc tạo ra những điều kiện nuôi dưỡng, chăm sóc tốt, chúng ta cần tiến hành chọn phối, chọn giống, nhân giống một cách nghiêm túc và chính xác. Nhân giống là bước tiếp theo của chọn lọc và cải tiến di truyền, nhân giống sẽ phát huy được hiệu quả của chọn lọc. Bằng phương pháp chọn lọc và nhân giống thuần chủng cũng nâng cao được năng suất chăn nuôi, nhưng đến một giai đoạn nào đó thì hiệu quả chọn lọc sẽ bị hạn chế do tần số đồng hợp tử đạt tỷ lệ cao. Muốn nâng cao năng suất lên nữa, thì chúng ta cần tiến hành lai tạo để có tổ hợp gen mới. Như vậy lai tạo là một biện pháp nhân giống nhằm nâng cao năng suất chăn nuôi và chất lượng sản phẩm thông qua tận dụng ưu thế lai. Thuật ngữ ưu thế lai lần đầu tiên được nhà khoa học người Mỹ tên là Shull đưa vào năm 1914. Theo ông ưu thế lai là tập hợp của những hiện tượng liên quan đến sức phát triển nhanh hơn, khả năng chống chịu bệnh tốt hơn và năng suất cao hơn ở thế hệ đời con so với bố mẹ. Hiện nay có nhiều nước chăn nuôi lợn phát triển, 70 - 90% lợn nuôi thịt là lợn lai hybrid. Tại đó, ưu thế lai được coi là một nguồn lực sinh học để tăng năng suất và hạ giá thành sản phẩm chăn nuôi. Tuy nhiên trong thực tế có một số vấn đề, đó là: ưu thế lai bằng không khi năng suất của con lai chỉ bằng mức trung bình của lợn bố mẹ và không Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
4 phải bất cứ cặp lai nào cũng đều cho ưu thế lai. Ưu thế lai không di truyền và độ lớn của ưu thế lai phụ thuộc vào hệ số di truyền. Các tính trạng có hệ số di truyền thấp sẽ có ưu thế lai cao và những tính trạng có hệ số di truyền cao sẽ có ưu thế lai thấp. Trong thực tế chăn nuôi lợn hiện nay thường sử dụng một số công thức lai như: + Lai kinh tế: Kết quả của lai kinh tế là con lai F1 chỉ dùng vào mục đích nuôi thịt hoặc cho cá thể khác dòng đã có sự phân hoá về di truyền giao phối để tạo con lai, cũng chỉ sử dụng vào mục đích nuôi thịt. Có 3 phương pháp lai kinh tế, đó là: - Lai kinh tế đơn giản, đây là phương pháp lai đơn giản và sử dụng được tối đa 100% ưu thế lai từ con lai bố mẹ nhằm nâng cao một số đặc điểm tốt ở các giống, mục đích của hình thức lai này là sử dụng ưu thế lai tạo lợn thịt thương phẩm. - Lai kinh tế phức tạp 3 giống: Là lai từ 3 giống trở lên, tạo con lai thương phẩm có 3 máu cho năng suất cao. Công thức lai chung là (C x AB). Hiện nay công thức lai 3 giống phổ biến ở đồng bằng Bắc Bộ là dùng giống Móng cái, Yorkshire và Landrace, hoặc chăn nuôi lợn ngoại Yorkshire, Landrace và Duroc. Kết quả cuối cùng của công thức lai 3 máu là con lai thương phẩm có khả năng tăng khối lượng cao, mức tiêu tốn thức ăn ít, độ dày mỡ lưng thấp, sức sống cao… - Lai kinh tế 4 giống: Sử dụng con bố là đực lai, con mẹ là cái lai, công thức tổng quát là (AB x CD). Đây là phương pháp lai có sử dụng 4 giống thuần để tạo lợn thịt thương phẩm theo cách 2 giống làm thành một cặp. Hiện nay trong ngành chăn nuôi ở nước ta chưa ứng dụng rộng rãi phương pháp lai kép này vì chúng ta chưa có cơ sở tạo được dòng thuần cao sản, gồm các gen thuần trội để các con lai có thể phát huy ưu thế lai mạnh mẽ hơn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
5 + Lai cải tiến: Là phương pháp dùng để sửa chữa khuyết, nhược điểm của một giống nào đó, mà về cơ bản giống này đã đáp ứng được yêu cầu của sản xuất và người tiêu dùng. Ví dụ: Giống lợn Pietrain của Pháp là một giống tốt, tăng khối lượng nhanh, tỉ lệ nạc cao,...nhưng khả năng sinh sản thấp, người ta dùng lợn Á Đông để cải tiến nâng cao khả năng sinh sản của giống này. + Lai cải tạo: Phương pháp này thường dùng các giống nhập nội để cải tạo đặc điểm di truyền của giống địa phương, như: dùng lợn Đại bạch để lai cải tạo với giống lợn Móng Cái để tạo giống lợn mới mang đặc điểm chính của giống Đại bạch, còn giống lợn Móng Cái thì giữ lại đặc điểm mắn đẻ, khả năng sinh sản cao và chống chịu bệnh tật tốt. Ở Việt Nam hiện nay, có rất nhiều chương trình lai tạo ra lợn lai thịt có 4 - 5 giống trong đó có hệ thống nhân giống hình tháp của công ty PIC (công ty giống lợn nước Anh, hiện đã được chuyển giao cho Việt Nam). Đây là một mô hình giống chiếm khoảng 30% thị phần sản xuất giống lợn ngoại lai Hybrid của Việt Nam. Với 3 dòng thuần dòng cụ kỵ là dòng L11 (giống Yorshire, chuyên hoá tăng theo kh ối lượng, tỷ lệ nạc), dòng L06 (giống Landrace chuyên hoá theo khả năng sinh sản), và dòng L64 (gi ống Pietrain chuyên hoá tỷ lệ nạc cao) và 2 dòng tổng hợp là L19 và L95. Để tạo ra lợn lai nuôi thịt có 4 - 5 máu có năng suất, chất lượng cao đáp ứng nhu cầu thị trường hiện nay, người ta thường cho lợn đực giống dòng 402 lai v ới lợn nái CA và C22. Lợn đực dòng 402 được tạo ra từ việc cho lai tạo giữa lợn đực dòng L64 và l ợn nái dòng L11. Lợn nái C22 và CA dòng bố mẹ được tạo ra bằng cách cho lai gi ữa đực dòng L19 với lợn nái C1050 và C1230. Lợn nái C22 có đặc điểm toàn thân màu trắng, bốn chân chắc khoẻ, thân hình phát triển cân đối. Khả năng sinh sản cao, đẻ sai con (từ 10 - 12 con/ ổ), nuôi con khéo. Khi cho lai với đực 402 sẽ tạo ra lợn lai nuôi thịt có 4 máu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
6 Lợn nái CA có đ ặc điểm ngoại hình là toàn thân màu tr ắng, tầm vóc trung bình đẻ sai con (t ừ 11 - 13 con/ ổ), nuôi con khéo. Khi cho lai v ới đực 402 sẽ tạo ra con lai hybrid 5 gi ống để nuôi thịt. Lợn lai hybrid nuôi thịt 4 hoặc 5 giống có năng suất chăn nuôi cao, phẩm chất thịt tốt (Tỷ lệ nạc cao), phù h ợp với phương th ức chăn nuôi công nghiệp hiện nay, được thị trường ưa chuộng. Tuy nhiên, đ ể đạt được mục tiêu này, c ần phải đáp ứng đầy đủ về dinh dưỡng (số lượng và chất lượng thức ăn), v ề chăm sóc nuôi dưỡng ... Sơ đồ lai tạo các dòng lợn PIC GGP L06 L19 L95 L11 (Cô kþ) L64 Landrance Duroc lai Meishan Yorkshire Pietran GP (¤ng bµ) L19 GP GP (1230) (1050) PS 402 (Bè mÑ) C22 CA 4 m¸u 4 m¸u Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
7 1.1.2. Đặc điểm tiêu hoá của lợn con giai đoạn sau cai sữa Mục đích của việc chăn nuôi lợn con giai đoạn theo mẹ là làm thế nào để lợn con đạt khối lượng cai sữa cao, khi nuôi thịt lợn sinh trưởng phát triển nhanh, đồng thời là cơ sở để tạo giống tốt và giúp chúng ta nâng cao được sức sống của đàn con. Để đạt được mục đích trên, bên cạnh việc tao cho lợn con điều kiện chăm sóc tốt, chúng ta cần hiểu rõ các đặc điểm của lợn con giai đoạn theo mẹ, đặc biệt là đặc điểm của cơ quan tiêu hoá lợn con để từ đó phối hợp được khẩu phần thức ăn phù hợp. Đặc điểm cơ quan tiêu hoá của lợn con giai đoạn theo mẹ phát triển nhanh về cấu tạo và hoàn thiện dần về chức năng tiêu hoá: Dung tích của dạ dày lợn con lúc 10 ngày tuổi có thể tăng gấp 3 lần lúc sơ sinh, lúc 20 ngày tuổi tăng gấp 8 lần lúc 60 ngày tuổi tăng gấp 60 lần (dung tích lúc sơ sinh khoảng 0,03 lít). Dung tích ruột non của lợn con lúc 10 ngày tuổi gấp 3 lần lúc sơ sinh, lúc 20 ngày tuổi gấp 6 lần và lúc 60 ngày tuổi gấp 50 lần. Dung tích ruột già của lợn con lúc 10 ngày tuổi gấp 1,5 lần lúc sơ sinh, lúc 20 ngày tuổi gấp 2,5 lần và lúc 60 ngày tuổi gấp 60 lần. Về chức năng tiêu hoá: lợn con mới sơ sinh các men tiêu hoá chưa có hoạt lực cao, trong giai đoạn theo mẹ, chức năng tiêu hoá của một số men tiêu hoá được hoàn thiện dần: - Men pepsin: Lợn con dưới một tháng tuổi, men pepsin trong dạ dày chưa có khả năng tiêu hoá protein của thức ăn, vì lúc này trong dịch vị không có HCl tự do, lượng axit tiết ra rất ít và nhanh chóng liên kết với dịch nhầy của dạ dày, gây ra hiện tượng thiếu axit hay còn gọi là "Hypoclohydric". Đây là một đặc điểm quan trọng trong tiêu hoá dạ dày ở lợn con. Khi có HCL tự do sẽ kích hoạt men pepsinogen và men này mới có khả năng tiêu hoá.Vì thiếu HCl tự do nên dịch vị không có tính sát trùng, vi sinh vật xâm nhập vào dạ dày dễ sinh sôi nẩy nở và phát triển gây ra các bệnh về đường tiêu hoá ở lợn con. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
8 Chúng ta có thể kích thích tế bào vách dạ dày lợn con tiết ra HCL tự do sớm hơn bằng cách bổ sung thức ăn sớm cho lợn con. Nếu tập cho lợn con ăn sớm vào lúc 5-7 ngày tuổi thì HCL tự do có thể được tiết ra từ ngày tuổi thứ 14. - Men trypsin: Là men tiêu hoá protein do tuyến tụy tiết ra, ở thai lợn lúc 2 tháng tuổi, trong chất tiết đã có men trypsin, thai càng lớn, họat tính của men trypsin càng cao. Khi lợn con mới đẻ ra, men trypsin của dịch tuỵ đã có hoạt tính cao để bù đắp lại khả năng tiêu hoá kém của men pepsin dạ dày. - Men catepsin: Là men tiêu hoá protein trong sữa. Đối với lợn con ở 3 tuần tuổi đầu, men catepsin có hoạt tính mạnh, sau đó hoạt tính giảm dần theo sự tăng dần hàm lượng HCL tự do trong dịch vị. - Men amylaza và maltaza: Hai men này có trong nước bọt và trong dịch tụy lợn con từ lúc mới đẻ, nhưng dưới 3 tuần tuổi hoạt tính còn thấp, do đó khả năng tiêu hoá tinh bột của lợn con còn kém, chỉ tiêu hoá được 50 % lượng tinh bột ăn vào. Đối với tinh bột sống, lợn con tiêu hoá càng kém. Sau 3 tuần tuổi, men amylaza và maltaza mới có hoạt tính mạnh, nên khả năng tiêu hoá tinh bột của lợn con tốt hơn. - Men saccaraza: Đối với lợn con dưới 2 tuần tuổi men saccaraza hoạt tính còn thấp, nếu cho lợn con ăn đường saccrose thì rất dễ bị ỉa chảy. - Men lactaza: Có tác dụng tiêu hoá đường lactose trong sữa. Men này có hoạt tính mạnh ngay từ khi lợn con mới đẻ ra và tăng cao nhất ở tuần tuổi thứ 2, sau đó hoạt tính của men này giảm dần. - Men lipaza và chymosin: Hai men này có hoạt tính mạnh trong 3 tuần đầu và sau đó hoạt tính giảm dần. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
9 Hoạt động của một số loại men tiêu hoá ở lợn con được trình bày tại (biểu đồ 1). L ỢN Qua đó chúng ta thấy men amylase, maltase và protease tăng dần theo sự tăng lên của ngày tuổi, men lipase tăng dần đến khi cai sữa sau đó giảm dần. Riêng men lactase tăng cao nhất ở giai đoạn 2 tuần tuổi sau đó giảm dần theo sự tăng lên của ngày tuổi. Đây chính là điểm cần lưu ý khi bổ sung thức ăn cho lợn con. Thông thường lợn con sau cai sữa thường rất hay bị tổn thương nhung mao ở thành ruột non do ảnh hưởng của thức ăn, khi đó sẽ giảm khả năng sản xuất men tiêu hoá của lợn con, giảm khả năng tiêu hoá và hấp thụ thức ăn. Thức ăn không được hấp thụ sẽ chuyển xuống ruột già, làm tăng sự phát triển của vi sinh vật có hại và tăng khả năng bùng phát vi khuẩn E.coli làm cho lợn bị ỉa chảy. Biểu hiện bên ngoài của hiện tượng này là lợn con gầy, sút cân, lông da nhợt nhạt, sinh trưởng giảm. Do vậy thức ăn bổ sung cho lợn con phải đáp ứng được khả năng tiêu hoá của chúng. Nhiều thực nghiệm còn xác nhận rằng nhiều loại vi khuẩn đường ruột đã sinh ra các chất kháng sinh ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây ra bệnh như: Vi khuẩn phó thương hàn, vi khuẩn thối rữa. Ở lợn con mới sinh, hệ vi sinh vật đường ruột chưa phát triển, chưa đầy đủ số lượng vi khuẩn có lợi, cho Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn