Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:114

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS ở thành phố Lào Cai, luận văn đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN QUỐC TRUNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN CHO GIÁO VIÊN THCS THEO ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở THÀNH PHỐ LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN QUỐC TRUNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN CHO GIÁO VIÊN THCS THEO ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở THÀNH PHỐ LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. HOÀNG VĂN DƯƠNG THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được ai công bố trong các công trình khoa học khác. Các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Trần Quốc Trung Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các Thầy giáo, Cô giáo Trường Đại học Sư Phạm Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Hoàng Văn Dương, người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên hoàn thành luận văn này và động viên, kích lệ, định hướng cho tôi trên con đường nghiên cứu khoa học. Xin cảm ơn các đồng chí Lãnh đạo, chuyên viên phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai đã động viên và tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành khoá học và luận văn tốt nghiệp. Tôi xin cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy giáo, cô giáo của 19 trường THCS trên địa bàn thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình hoàn thành luận văn này. Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc đã có nhiều cố gắng, song do trình độ, hiểu biết và thời gian nghiên cứu có hạn nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, khuyết điểm. Kính mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của các Thầy giáo, Cô giáo, các Nhà khoa học, các đồng chí Lãnh đạo và bạn bè, đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 17 tháng 11 năm 2019 Tác giả Trần Quốc Trung Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ....................................................................... vi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3 5. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 4 6. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4 7. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 5 8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 5 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN CHO GIÁO VIÊN THCS THEO ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 6 1.1.1. Ở các nước trên thế giới ..................................................................................... 6 1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................................ 8 1.2. Các khái niệm cơ bản ....................................................................................... 11 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục ................................................................................ 11 1.2.2. Năng lực, năng lực chuyên môn ...................................................................... 13 1.2.3. Bồi dưỡng, bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ........ 16 1.2.4. Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ............. 18 1.3. Bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới .................................................. 19 1.3.1. Yêu cầu về năng lực của giáo viên trung học cơ sở để thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới ........................................................................... 19 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
1.3.2. Mục tiêu, ý nghĩa và sự cần thiết của công tác bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở .................................................................... 21 1.3.3. Nội dung bồi dưỡng năng lực chuyên môn giáo viên trung học cơ sở................ 22 1.3.4. Hình thức và phương pháp bồi dưỡng năng lực chuyên môn giáo viên trung học cơ sở .......................................................................................................... 23 1.4. Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn giáo viên trung học cơ sở .............. 24 1.4.1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực chuyên môn giáo viên trung học cơ sở .... 24 1.4.2. Tổ chức thực hiện bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở .......................................................................................................... 25 1.4.3. Chỉ đạo bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ............. 27 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ................................................................................ 28 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ............................................... 29 1.5.1. Yếu tố chủ quan ................................................................................................ 29 1.5.2. Yếu tố khách quan ............................................................................................ 30 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN CHO GIÁO VIÊN THCS Ở THÀNH PHỐ LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI .................................................................................... 34 2.1. Khái quát về kinh tế - xã hội thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai ........................ 34 2.1.1. Đặc điểm kinh tế xã hội thành phố Lào Cai .................................................... 34 2.1.2. Giáo dục thành phố Lào Cai ........................................................................... 34 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ..................................................................... 35 2.2.1. Mục đích, ý nghĩa của khảo sát thực trạng ...................................................... 35 2.2.2. Nội dung khảo sát thực trạng ........................................................................... 35 2.2.3. Phương pháp khảo sát thực trạng ..................................................................... 35 2.2.4. Địa bàn và khách thể khảo sát ......................................................................... 37 2.3. Thực trạng năng lực chuyên môn của giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Lào Cai ...................................................................................................... 38 2.3.1. Tình hình đội ngũ giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Lào Cai ................. 38 2.3.2. Chất lượng giáo viên trung học cơ sở thành phố ............................................... 40 2.3.3. Nhận định chung về năng lực chuyên môn của giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ................................................................... 45 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
2.4. Thực trạng công tác bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai .................................................. 47 2.5. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Lào Cai ........................................................................ 49 2.5.1. Công tác xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Lào Cai ....................................................... 49 2.5.2. Thực trạng tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ................................. 50 2.5.3. Thực trạng chỉ đạo, phối hợp của các cấp quản lý đối với hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ............................................................................................................53 2.5.4. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ...................54 2.5.5. Nguồn lực thực hiện quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ................................. 55 2.6. Đánh giá chung về thực trạng bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai .... 56 2.6.1. Những kết quả, thành tựu................................................................................. 57 2.6.2. Những tồn tại, hạn chế ..................................................................................... 58 2.6.3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế .................................................................... 58 Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 60 Chương 2. QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN CHO GIÁO VIÊN THCS THEO ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở THÀNH PHỐ LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI ........ 61 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .......................................................................... 61 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý .................................................................... 61 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo kế thừa ............................................................................ 61 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo thực tiễn và tính khả thi ................................................. 61 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo hệ thống.......................................................................... 62 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện ................................................................. 62 3.2. Một số biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở thành phố Lào Cai ................................................................................. 63 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở thành phố Lào Cai................. 63 3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Lào Cai theo yêu cầu chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông ..................................................... 67 3.2.3. Biện pháp 3: Đổi mới tổ chức quản lý và nâng cao vai trò trách nhiệm của cán bộ quản lý và tổ trưởng chuyên môn trong công tác bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên ................................................................ 69 3.2.4. Biện pháp 3: Chỉ đạo bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên thông qua đổi mới chương trình, nội dung, tài liệu và đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng ................................................................................................. 70 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường hoạt động thanh tra, kiểm tra công tác bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Lào Cai ............................................................................................................. 73 3.2.6. Biện pháp 6: Huy động các nguồn lực trong và ngoài nhà trường để nâng cao hiệu quả bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên .......................... 75 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp mới đề xuất .................................................. 77 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp mới đề xuất ............. 78 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .................................................................................... 78 3.4.2. Đối tượng và nội dung khảo nghiệm ............................................................... 79 3.4.3. Các bước khảo nghiệm .................................................................................... 79 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ....................................................................................... 79 Kết luận chương 3 ....................................................................................................... 86 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 87 1. Kết luận ................................................................................................................... 87 2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 89 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 93 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ BD Bồi dưỡng BDTX Bồi dưỡng thường xuyên CBQL Cán bộ quản lý CM Chuyên môn CNTT Công nghệ thông tin CNXH Chủ nghĩa xã hội CSVC Cơ sở vật chất DH Dạy học ĐNGV Đội ngũ giáo viên ĐTB Điểm trung bình GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên GVCC Giáo viên cốt cán HS Học sinh HT Hiệu trưởng NL Năng lực NLCM Năng lực chuyên môn PHT Phó Hiệu trưởng QL Quản lý TCM Tổ chuyên môn THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TP Thành phố TTCM Tổ trưởng chuyên môn UBND Ủy ban nhân dân UDCNTT Ứng dụng công nghệ thông tin Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Đánh giá theo điểm trung bình ............................................................. 36 Bảng 2.2. Đặc điểm mẫu khách thể khảo sát thực trạng ....................................... 38 Bảng 2.3. Số lượng và cơ cấu cán bộ quản lý và giáo viên THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ............................................................................ 38 Bảng 2.4. Trình độ đào tạo của đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ........................................................... 39 Bảng 2.5. Kết quả kiểm tra hoạt động sư phạm của giáo viên trung học cơ sở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai .......................................................... 41 Bảng 2.6. Kết quả thống kê đánh giá cuối năm học theo chuẩn nghề nghiệp của GV THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai .................................. 42 Bảng 2.7. Số lượng GV giỏi cấp thành phố và cấp tỉnh ....................................... 42 Bảng 2.8. Kết quả bồi dưỡng thường xuyên giáo viên trung học cơ sở của thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ........................................................... 43 Bảng 2.9. Kết quả bài kiểm tra kiên thức của giáo viên trung học cơ sở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ..................................................................... 44 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát năng lực chuyên môn của giáo viên trung học cơ sở theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ................... 46 Bảng 2.11. Thực trạng về công tác bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ............................................ 48 Bảng 2.12. Đánh giá kế hoạch bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai................................................ 49 Bảng 2.13. Thực trạng tổ chức hoạt động và tổ chức bộ máy bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở .................................... 50 Bảng 2.14. Các hình thức bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên............. 52 Bảng 2.15. Công tác chỉ đạo, phối hợp của các cấp quản lý đối với hoạt động bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên trung học cơ sở ...................................................................................................... 53 Bảng 2.16. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn của giáo viên..................................................................... 54 Bảng 2.17. Các nguồn lực đầu tư cho hoạt động quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên .................................................................... 55 Bảng 2.18. Kết quả công tác bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ..................................56 Bảng 3.1. Tổng hợp kết quả đánh giá tính cần thiết của các biện pháp đề xuất .............. 80 Bảng 3.2. Tổng hợp kết quả đánh giá tính khả thi của các biện pháp đề xuất................. 82 Bảng 3.3. Tổng hợp kết quả đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất .................................................................................. 84 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ: Biểu đồ 2.1. Thống kê trình độ chuyên môn của GV THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ........................................................................................ 40 Biểu đồ 2.2. Kết quả kiểm tra hoạt động sư phạm của GV THC thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ........................................................................................ 41 Biểu đồ 2.3. Thống kê kết quả kiểm tra kiến thức hàng năm.................................. 45 Biểu đồ 3.1. Mối tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ..................................... 85 Sơ đồ: Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động BDGV NLCM ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ........................ 78 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Xã hội luôn đề cao vị trí, vai trò của người thầy, những người trực tiếp quyết định đến chất lượng và hiệu quả giáo dục của mỗi cơ sở giáo dục. Điều 69 - Luật Giáo dục được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIV, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 14/6/ 2019, quy định nhiệm vụ của nhà giáo: “Giảng dạy, giáo dục theo mục tiêu, nguyên lý giáo dục, thực hiện đầy đủ và có chất lượng chương trình giáo dục; gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, điều lệ nhà trường, quy tắc ứng xử của nhà giáo; giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của nhà giáo; tôn trọng, đối xử công bằng với người học; bảo vệ các quyền, lợi ích chính đáng của người học; học tập, rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp giảng dạy, nêu gương tốt cho người học” [40]. Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ tám (khóa XI) của Đảng xác định: “Đổi mới mạnh mẽ mục tiêu, nội dung, phương pháp đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của nhà giáo theo yêu cầu nâng cao chất lượng, trách nhiệm, đạo đức và năng lực nghề nghiệp” [2]. Giáo dục phổ thông Việt Nam đang được đổi mới theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực, tạo môi trường học tập và rèn luyện giúp người học lĩnh hội và tích lũy được kiến thức phổ thông vững chắc; biết vận dụng kiến thức từ quá trình học tập vào đời sống; có định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp; biết xây dựng và phát triển hài hòa các mối quan hệ xã hội; có cá tính, nhân cách và đời sống tinh thần phong phú; từ đó có được cuộc sống có ý nghĩa và tích cực đóng góp vào sự phát triển của đất nước và nhân loại. Chương trình giáo dục phổ thông mới thực hiện đổi mới đồng bộ các yếu tố của chương trình giáo dục phổ thông về mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục phải nâng cao năng lực, phẩm chất để đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông mới. Điều này đặt ra yêu cầu và nhiệm vụ hết sức nặng nề cho các ngành, các cấp và toàn xã hội, đặc biệt là ngành giáo dục. Trường trung học cơ sở là cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân. Cấp học THCS có vị trí quan trọng, củng cố và hình thành những phẩm chất công dân cho học sinh trước khi theo học THPT, học nghề và tham gia lao động sản xuất góp Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
phần xây dựng quê hương đất nước. Vì vậy, đội ngũ giáo viên THCS có vai trò quan trọng trong việc trang bị kiến thức, rèn luyện thể chất, phát triển trí tuệ, bồi dưỡng phẩm chất, năng lực cho học sinh. Mọi hoạt động, lời nói, cử chỉ, lối sống, phong cách của giáo viên sẽ tác động trực tiếp đến nhận thức và thái độ của học sinh, trong đó năng lực chuyên môn của giáo viên là nội dung chủ yếu, quyết định đến hiệu quả, chất lượng giảng dạy và giáo dục học sinh. Giáo viên THCS còn là người tuyên truyền phổ biến những kiến thức, nắm bắt tâm lý lứa tuổi của học sinh, định hướng nghề nghiệp cho học sinh và các bậc cha mẹ học sinh, các thành viên trong cộng đồng, thực hiện tốt công tác xã hội hóa giáo dục. Để đảm bảo các hoạt động giáo dục góp phần phát triển toàn diện học sinh, đòi hỏi người giáo viên THCS phải có trình độ chuyên môn vững vàng, có năng lực sư phạm, và những phẩm chất nghề nghiệp cần thiết mới hoàn thành tốt nhiệm vụ xã hội giao phó. Thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai có 19 đơn vị trường học có cấp học THCS (trong đó 15 trường THCS; 04 trường phổ thông liên cấp Tiểu học và THCS). Công tác giáo dục của thành phố luôn nhận được sử quan tâm đầu tư của Tỉnh, thành phố và ngành giáo dục Lào Cai, đặc biệt là sự ủng hộ vào cuộc của nhân dân trên địa bàn. Thành phố Lào Cai đề ra chủ trương phát triển giáo dục giai đoạn 2020-2025 ngang tầm các thành phố lớn trong cả nước và hướng tới xây dựng một số trường học theo tiêu chí trường quốc tế. Để thực hiện được mục tiêu này thì thành phố phải có được một đội ngũ giáo viên đạt chuẩn và có đầy đủ phẩm chất, năng lực để thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới và hội nhập quốc tế. Thành phố phải xây dựng được kế hoạch bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên đáp ứng được yêu cầu về chương trình giáo dục phổ thông mới. Những năm gần đây việc bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên THCS của thành phố đã đạt được một số thành tích nhất định, tuy nhiên công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên THCS của thành phố và các trường học trực thuộc còn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập: Cơ cấu giáo viên dạy các môn văn hóa và các môn chuyên biệt tại các đơn vị trên địa bàn thành phố chưa đồng bộ; việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên của Phòng GD&ĐT thành phố Lào Cai và các nhà trường chưa có kế hoạch dài hạn; nội dung bồi dưỡng chưa bám sát định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
và chưa theo kịp yêu cầu phát triển của xã hội. Các hình thức tổ chức bồi dưỡng chưa phong phú, chưa tạo được động lực thúc đẩy tự giác bồi dưỡng của giáo viên; một số chuyên đề bồi dưỡng năng lực chuyên môn nhưng áp đặt, gây áp lực cho các nhà trường, tổ chuyên môn và đội ngũ giáo viên; công tác tuyên truyền chương trình giáo dục phổ thông mới cho giáo viên chỉ dừng lại ở mức độ giới thiệu, tự nghiên cứu; công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng giáo viên chưa được quan tâm đúng mức. Một số nhà trường, tổ chuyên môn còn chưa ý thức được đầy đủ vai trò của công tác quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên,... Bên cạnh đó, một bộ phận giáo viên tuy đã đạt chuẩn theo quy định hiện hành nhưng trình độ năng lực chuyên môn thực tế vẫn còn những hạn chế nhất định, đặc biệt đa số đội ngũ giáo viên THCS của thành phố Lào Cai chưa đáp ứng được yêu cầu về năng lực chuyên môn của chương trình giáo dục phổ thông mới. Xuất phát từ những yêu cầu trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS ở thành phố Lào Cai, luận văn đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về bồi dưỡng năng lực chuyên môn giáo viên THCS theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. 4.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng chất lượng giáo viên THCS thành phố Lào Cai và công tác bồi dưỡng để chuẩn bị triển khai thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
4.3. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý bồi dưỡng đội ngũ giáo viên THCS trên địa bàn thành phố Lào Cai. 4.4. Đề xuất một số biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở thành phố Lào Cai. 5. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS của thành phố Lào Cai những năm vừa qua đạt được một số kết quả, song vẫn bộc lộ nhiều tồn tại hạn chế, trong đó có nguyên nhân quản lý. Nếu đề xuất và áp dụng biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS thành phố Lào Cai phù hợp thì sẽ nâng cao được chất lượng giáo viên, có thể đáp ứng được yêu cầu theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập và nghiên cứu các tài liệu, văn bản pháp quy, công trình nghiên cứu khoa học về Quản lý giáo dục, Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát: Thu thập thông tin trên cơ sở quan sát thực trạng việc triển khai và quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS của thành phố Lào Cai để có những kết luận khái quát về thành công, tồn tại, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm để có những biện pháp quản lý, chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn giáo viên tốt hơn. Phương pháp khảo sát, điều tra bằng phiếu hỏi: Sử dụng phiếu hỏi để tiến hành điều tra. Để thông tin mang tính khách quan, đảm bảo độ tin cậy, mang tính đại diện của cán bộ quản lý; tổ phó tổ chuyên môn và giáo viên về các vấn đề liên quan đến công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS. Phương pháp phỏng vấn: Xây dựng câu hỏi phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý; tổ trưởng, tổ phó tổ chuyên môn và giáo viên về các vấn đề liên quan đến công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Phương pháp xin ý kiến chuyên gia: Xây dựng hệ thống các câu hỏi về tính hợp lý và khả thi của các biện pháp mới đề xuất để xin ý kiến chuyên gia về quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS của thành phố Lào Cai theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Từ kết quả thực tế về quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS trên địa bàn của thành phố, đưa ra các ý kiến đánh giá làm cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp mới. 6.3. Phương pháp bổ trợ Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu và phân tích, đánh giá kết quả nghiên cứu thực trạng; sử dụng phương pháp kiểm định giả thuyết để đánh giá tính khoa học, khả thi của kết quả nghiên cứu. 7. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu đề xuất Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS ở thành phố Lào Cai theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. Về không gian: Luận văn giới hạn nghiên cứu tại 19 trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai. Về thời gian: Từ năm học 2016 - 2017 đến năm học 2018 - 2019. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục. Nội dung chính của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lí luận về Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. Chương 2: Thực trạng Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai. Chương 3: Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên THCS theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHUYÊN MÔN CHO GIÁO VIÊN THCS THEO ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Ở các nước trên thế giới Thành tựu giáo dục của các nước phát triển đã khẳng định: Công tác bồi dưỡng giáo viên là vấn đề trọng tâm, cơ bản trong việc thực hiện mục tiêu phát triển giáo dục và đào tạo của một quốc gia. Do đó, việc tạo điều kiện để nhà giáo có cơ hội học tập, bồi dưỡng, tự bồi dưỡng bổ sung kiến thức, đổi mới phương pháp dạy học là nhiệm vụ trọng tâm của các cấp quản lý giáo dục. Chính vì vậy có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, quản lý giáo dục và quản lý giáo viên. Theo TS. Cary J.Trexler (Trường ĐH California, Davis Hoa Kỳ), bồi dưỡng giáo viên ở Hoa Kỳ do các bang, trường thực hiện. Boston là nơi có hệ thống trường học công tốt nhất ở Mỹ thường xuyên có các hoạt động bồi dưỡng qua hợp tác, trao đổi giữa các trường phổ thông. Căn cứ vào nội dung chương trình giáo dục, các trường lên kế hoạch để những giáo viên dạy cùng một môn có thể trao đổi với nhau để xây dựng bài giảng, chia sẻ những kinh nghiệm tổ chức và các ý tưởng hay (dẫn theo [10, tr.63]). Theo Buchberger, Campos, Kallos & Stephenson, sự xuất hiện và phát triển của các hệ thống bồi dưỡng giáo viên đã bắt đầu từ những năm 1960, theo đó có nhiều hình thức bồi dưỡng giáo viên đã được triển khai, các mô hình định hướng chuyên về các hoạt động truyền thụ kiến thức truyền thống (thông qua hội nghị, hội thảo nhóm lớn,...) được quyết định từ cấp trên và tập trung vào giáo viên thiếu hụt kiến thức chuyên môn, các nhu cầu của nhà trường không được chú ý. Từ những năm 1960 trở đi, sự tự quản của giáo viên được thể hiện rõ hơn trong các mô hình bồi dưỡng, giáo viên có quyền chủ động nhiều hơn trong việc thiết kế chương trình và quản lý bồi dưỡng giáo viên (dẫn theo [25, tr.91]). Tác giả Sucan Selafani trong nghiên cứu "teachers anh trainers" cho rằng phát triển đội ngũ giáo viên chủ yếu là bồi dưỡng, phát triển chuyên môn và bồi dưỡng năng lực [49]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Nhóm nghiên cứu của Đại học Twente, Hà Lan với công trình "Teacher's professional development - Eusope in internasion compasison" chỉ ra hình thức bồi dưỡng như: Trao đổi hoạt động giữa các trường với nhau, các giáo viên với nhau, tổ chức xây dựng chương trình phát triển giáo dục chung theo cụm trường, vùng, miền [50]. Ở Hàn Quốc, việc bồi dưỡng giáo viên là bắt buộc. Bồi dưỡng nhằm trang bị cho giáo viên cơ sở lý luận và phương pháp luận về giáo dục để nâng cao khả năng và hiệu quả giảng dạy trong lớp học. Các chương trình bồi dưỡng được thiết kế riêng cho từng đối tượng. Chương trình cũng được phân loại cho phù hợp với mục đích bồi dưỡng, bao gồm: Bồi dưỡng về soạn thảo chương trình giảng dạy; đào tạo số hóa thông tin, dữ liệu; bồi dưỡng chung; bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm,… Những người thực hiện chương trình này sẽ quyết định nội dung và thời gian cho mỗi khóa bồi dưỡng. Nội dung bồi dưỡng thường chú ý đến những kiến thức mới, những phương pháp giảng dạy tiên tiến và phổ biến trên thế giới [16]. Ở Thái Lan, Bộ Giáo dục đưa ra hình thức đào tạo, bồi dưỡng được tiến hành ngay tại các cơ sở giáo dục. Đó là hoạt động đào tạo dựa vào nhà trường. Theo hình thức đào tạo này, chương trình đào tạo gồm bốn dự án đã được tiến hành: Dự án giáo viên quốc gia, Dự án giáo viên chủ chốt, Dự án nghiên cứu và triển khai các hình mẫu đào tạo dựa vào nhà trường, Dự án hỗ trợ đào tạo dựa vào nhà trường. Dự án giáo viên chủ chốt được thực hiện nhằm chọn lựa được những giáo viên có thể áp dụng thành công quan điểm lấy người học làm trung tâm và tiến hành đào tạo lại với những giáo viên khác. Dự án giáo viên quốc gia nhằm chọn lựa được những giáo viên có thể nghiên cứu và triển khai quá trình đổi mới dạy học đồng thời cũng thực hiện hoạt động đào tạo đối với giáo viên. Hai dự án này đã giúp cho các giáo viên ở trường thay đổi được cách dạy của mình, từ phương pháp áp đặt sang phương pháp tích cực. Dự án nghiên cứu và triển khai các mẫu đào tạo dựa vào nhà trường được thực hiện nhằm phát triển các mô hình đào tạo dựa vào nhà trường và giúp cho giáo viên có thể áp dụng được phương pháp lấy học sinh làm trung tâm. Dự án này đã giúp đào tạo được rất nhiều giáo viên có thể thực hiện các hoạt động đổi mới giáo dục một cách hiệu quả: Giúp học sinh hứng thú với hoạt động học và tích cực, sáng tạo trong khi học. Dự án hỗ trợ đào tạo dựa vào nhà trường thuộc chính sách và kế Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
hoạch chiến lược cho việc phát triển giáo viên đương nhiệm và thúc đẩy quá trình cải cách dạy học. Các kết quả nghiên cứu đã cho thấy các mô hình đào tạo mới này rất có hiệu quả với giáo viên nói riêng và với ngành sư phạm nói chung [55]. Tại Malaysia, các chương trình bồi dưỡng giáo viên được thiết kế nhằm nâng cao kĩ năng, năng lực chuyên môn và trình độ học thuật trong lĩnh vực của giáo viên, đồng thời, nhằm giúp giáo dục bám sát với sự phát triển của thời đại, của thực tiễn và chuẩn bị cho giáo viên trước những thách thức của thời kì toàn cầu hóa. Hoạt động phát triển chuyên môn liên tục và bồi dưỡng giáo viên là những yếu tố quan trọng giúp duy trì và phát triển năng lực giáo viên. Hàng năm, Chính phủ Malaysia đã cung cấp nguồn ngân sách khá lớn để tổ chức các hoạt động bồi dưỡng giáo viên. Hai dạng khóa học bồi dưỡng được chú trọng đó là các khóa học nâng cao trình độ và khóa học nâng cao kĩ năng, kiến thức cho giáo viên, thường kéo dài dưới một năm. Bên cạnh đó, các nhà trường cũng được khuyến khích thực hiện các chương trình bồi dưỡng tại trường nhằm phát triển và nâng cao kiến thức lý luận và thực tiễn cho giáo viên với những nội dung phong phú, trải rộng dựa trên những nhu cầu của nhà trường [55]. 1.1.2. Ở Việt Nam Ở Việt Nam, phát triển đội ngũ giáo viên nói chung và bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên nói riêng là nhiệm vụ trọng tâm, quyết định chất lượng giáo dục. Hiện nay, toàn ngành giáo dục đang tập trung chuẩn bị các điều kiện cho việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới, vì vậy vấn đề nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn cho giáo viên càng trở nên cấp bách. Những nghiên cứu về hoạt động bồi dưỡng giáo viên có thể kể đến: Tác giả Trần Bá Hoành (2006) với cuốn “Vấn đề giáo viên, những nghiên cứu lý luận và thực tiễn”, đã dành phần lớn nội dung để phân tích, đánh giá và đưa ra các sáng kiến về công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên ở Việt Nam. Ông cho rằng có 3 phương thức bồi dưỡng giáo viên: Bồi dưỡng tập trung; bồi dưỡng tại chỗ và bồi dưỡng từ xa; bồi dưỡng giáo viên tương đương với đào tạo tiếp tục sau đào tạo ban đầu. Theo mục tiêu của bồi dưỡng, ông cho rằng có: Bồi dưỡng chuẩn hóa, bồi dưỡng thường xuyên theo chu kỳ; bồi dưỡng để dạy học theo chương trình và sách giáo khoa mới [19]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Tác giả Phạm Hồng Quang, Nguyễn Danh Nam với công trình nghiên cứu “Nâng cao hiệu quả bồi dưỡng giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục”, đăng trên Tạp chí giáo dục số đặc biệt, số 1 - 10/2016 đã nêu quan điểm về đổi mới chương trình bồi dưỡng giáo viên; nội dung bồi dưỡng; phương pháp, hình thức bồi dưỡng; đánh giá kết quả bồi dưỡng; một số giải pháp nâng cao hiệu quả bồi dưỡng giáo viên để đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. Tác giả Nguyễn Thị Ty với nghiên cứu “Bồi dưỡng giáo viên với yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục”, đăng trên Tạp chí giáo dục số đặc biệt, số 14 - 10/2016, đã trình bày một số yêu cầu đối với giáo viên trung học trong giai đoạn hiện nay; vấn đề tự bồi dưỡng giáo viên trung học tại các cơ sở giáo dục; một số điều kiện cần thiết cho việc bồi dưỡng giáo viên. Tác giả Lê Minh Cường với bài viết “Đổi mới công tác bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên phổ thông”, đăng trên Tạp chí giáo dục số đặc biệt kỳ 2-5/2019 đã phân tích nghiên cứu lý luận và thực tiễn về công tác bồi dưỡng giáo viên, đưa ra định hướng nhằm tiếp tục bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên phổ thông, đổi với công tác bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên phổ thông. Các biện pháp bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng GV được đề cập trong một số công trình về phát triển đội ngũ GV các trường THCS: - Tác giả Trương Văn Nhơn với luận văn thạc sĩ Giáo dục học - 2002, nghiên cứu “Biện pháp quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên THPT các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn hiện nay”. Tác giả đã đề xuất 06 biện pháp gồm: Bồi dưỡng, nâng cao nhận thức về hoạt động bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn cho đội ngũ giáo viên; xây dựng chương trình và kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên; quản lí việc thực hiện nội dung chương trình, nền nếp dạy học của giáo viên; quản lí việc đổi mới phương pháp và sử dụng phương tiện dạy học; Tổ chức hỗ trợ, giúp đỡ giáo viên và giao lưu chuyên môn với đồng nghiệp ở các trường THPT trên địa bàn các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi; quản lý hoạt động tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn của giáo viên (dẫn theo [36]). - Tác giả Nguyễn Văn Diệu nghiên cứu “Thực trạng công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên của hiệu trưởng các trường Trung học cơ sở Quận 3, Thành phố Hồ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn