Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm kỹ thuật tổng hợp hướng nghiệp dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và điều tra, đánh giá thực trạng công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương, luận văn đề xuất giải pháp tăng cường quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện trên địa bàn huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm kỹ thuật tổng hợp hướng nghiệp dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM –––––––––––––––––––––– DƯƠNG VĂN HUYNH QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN Ở TRUNG TÂM KỸ THUẬT TỔNG HỢP HƯỚNG NGHIỆP DẠY NGHỀ THANH MIỆN, TỈNH HẢI DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM –––––––––––––––––––––– DƯƠNG VĂN HUYNH QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN Ở TRUNG TÂM KỸ THUẬT TỔNG HỢP HƯỚNG NGHIỆP DẠY NGHỀ THANH MIỆN, TỈNH HẢI DƯƠNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. PHẠM VĂN SƠN THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn: “Quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác. Tài liệu tham khảo và nội dung trích dẫn đảm bảo sự đúng đắn, chính xác, trung thực và tuân thủ các quy định về quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng 06 năm 2016 Tác giả luận văn Dương Văn Huynh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tác giả đã nhận được sự động viên, khuyến khích và sự giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo, của các thầy giáo, cô giáo, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: - PGS-TS Phạm Văn Sơn, người hướng dẫn khoa học và giúp đỡ chuyên môn cho tác giả trong quá trình thực hiện luận văn này. - Lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã tham gia Đào tạo lớp cao học Quản lý Giáo dục. - Tập thể CBGV Trung tân KTTH Hướng nghiệp -Dạy nghề Thanh Miện nơi công tác. Do khả năng và thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác quản lý, đào tạo nghề lao động nông thôn vô cùng phong phú và sinh động, có nhiều vấn đề cần giải quyết, chắc chắn luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong sự đóng góp chân thành của các thầy giáo, cô giáo, các cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp và bạn đọc để luận văn này được hoàn thiện hơn và có giá trị thực tiễn hơn. Tác giả xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 06 năm 2016 Dương Văn Huynh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .............................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể và Đối tượng nghiên cứu ............................................................... 3 4. Giả thiết khoa học ............................................................................................ 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 7. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN .............................................................................. 6 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu....................................................................... 6 1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................... 8 1.2.1. Nghề, Dạy nghề, đào tạo nghề, quản lý đào tạo nghề ............................... 8 1.2.2. Lao động, lao động nông thôn ................................................................. 10 1.3. Sự cần thiết phải đào tạo nghề cho lao động nông thôn ........................... 10 1.3.1. Về mặt lý luận.......................................................................................... 10 1.3.2. Về mặt thực tiễn....................................................................................... 11 1.3.3. Đặc điểm của của người học các lớp đào tạo nghề cho lao động nông thôn .......................................................................................................... 15 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.4. Nội dung quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn tai cơ sở đào tạo ...................................................................................................... 16 1.4.1. Quản lý công tác tuyển sinh .................................................................... 16 1.4.2. Quản lý chương trình, hình thức đào tạo nghề ........................................ 16 1.4.3. Quản lý công tác dạy của giáo viên, việc học của học viên .................... 16 1.4.4. Quản lý CSVC trang thiết bị phục vụ công tác đào tạo .......................... 17 1.4.5. Kiểm tra đánh giá kết quả đào tạo nghề .................................................. 17 1.4.6. Phối hợp với các đơn vị sử dụng lao động giải quyết học viên sau tốt nghiệp .......................................................................................................... 17 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy nghề cho lao động nông thôn...... 17 1.5.1.Yếu tố khách quan .................................................................................... 17 1.5.2. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 19 1.6. Kinh nghiệm đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở một số quốc gia ..... 19 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................. 23 Chương 2: THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI TRUNG TÂM KTTH HƯỚNG NGHIỆP DẠY NGHỀ THANH MIỆN, TỈNH HẢI DƯƠNG .................... 24 2.1. Khái quát về đào tạo nghề cho lao động và lao động nông thôn ở nước ta và ở tỉnh Hải Dương ...................................................................................... 24 2.1.1. Công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở nước ta ...................... 24 2.1.2. Công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại tỉnh Hải Dương ....... 27 2.2. Đào tạo nghề cho lao động nông thôn trên địa bàn huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương .................................................................................................. 29 2.2.1. Thực trạng lao động nông thôn và đào tạo nghề cho lao động nông thôn huyện Thanh Miện ..................................................................................... 29 2.3. Thực trạng công tác đào tạo nghề, quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở trungtâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện ............. 55 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
2.3.1. Đặc điểm tình hình Trung tâm KTTH Hướng nghiệp Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương ............................................................................ 55 2.3.2. Công tác quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy Thanh Miện ........................................ 57 2.3.3. Đánh giá chung về quản lý đào nghề lao động nông thôn ở Trung tâm KTTH Hướn nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện ................................................... 66 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 70 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI TRUNG TÂM KTTH HƯỚNG NGHIỆP - DẠY NGHỀ THANH MIỆN, TỈNH HẢI DƯƠNG ..................................... 71 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 71 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 71 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp thực tiễn............................................ 72 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính vừa sức đối tượng người học.......................... 72 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 72 3.2. Biện pháp quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện ................................................. 73 3.2.1. Biện pháp 1: Tăng cường tuyên truyề n về ý nghĩa của đào tạo nghề và tư vấn nghề cho lao động nông thôn ............................................................. 73 3.2.2. Biện pháp 2: Dự báo nhu cầu học nghề và lựa chọn mô hình đào tạo nghề cho lao động nông thôn ............................................................................. 74 3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng kế hoạch và xác định nội dung chương trình đào tạo nghề cho lao động nông thôn ................................................................ 75 3.2.4. Biện pháp 4: Bồi dưỡng đội ngũ giảng viên và quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn ................................................................ 76 3.2.5. Biện pháp 5: Quản lý đầu tư và khai thác hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị đào tạo nghề........................................................................................... 80 3.2.6. Biện pháp 6: Đổi mới nội dung chương trình và phương pháp dạy học ....... 81 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.2.7. Biện pháp 7: Quản lý phối hợp các lực lượng để gắn kết đào tạo với sử dụng nhân lực sau đào tạo nghề .................................................................... 82 3.2.8. Biện pháp 8: Tăng cường kiểm tra, đánh giá kết quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn ............................................................................................ 83 3.3. Khảo nghiệm tính hiệu quả, sự cần thiết, tính khả thi của các biện pháp quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương ................................. 83 3.3.1. Mục đích .................................................................................................. 83 3.3.2. Nội dung .................................................................................................. 84 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 89 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 92 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT KTTH : Kĩ thuật tổng hợp MTTQ : Mặt trận tổ quốc CBQL : Cán bộ quản lý HDNĐ : Hội đồng nhân dân UBND : Ủy ban nhân dân CNH : Công nghiệp hóa HĐH : Hiện đại hóa GDHN : Giáo dục hướng nghiệp THPT : Trung học phổ thông THCS : Trung học cơ sở GDTX : Giáo dục thường xuyên XHCN : Xã hội chủ nghĩa LĐ-HN : Lao động - Hướng nghiệp GD-ĐT : Giáo dục - Đào tạo TP : Thành phố TTCN : Thiểu thủ công nghiệp GTTL : Giao thông thủy lợi NHCSXH : Ngân hàng chính sách xã hội NHNN&PTNT : Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn QTDND : Quỹ tín dụng nhân dân KHKT : Khoa học kĩ thuật CSVC : Cơ sở vật chất NVSP : Nghiệp vụ sư phạm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Nguồn lao động theo độ tuổi và giới tính ..................................................30 Bảng 2.2: Lao động phân theo ngành, khu vực ........................................................... 32 Bảng 2.3: Lao động nông thôn phân theo trình độ học vấn.........................................33 Bảng 2.4: Lao động nông thôn phân theo trình độ đào tạo .........................................35 Bảng 2.5: Tình hình sử dụng lao động nông thôn .......................................................37 Bảng 2.6: Kết quả dạy nghề phổ thông cho học sinh THPT trong 3 năm ...................38 Bảng 2.7: Kết quả về các hình thức đào tạo nghề cho lao động nông thôn.................40 Bảng 2.8: Kết quả liên kết đào tạo nghề của các cơ quan chuyên môn, tổ chức CT -XH thực hiện trong 3 năm ..................................................................41 Bảng 2.9: Kết quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn theo đối tượng và ngành nghề đào tạo trong 3 năm ...........................................................................45 Bảng 2.10: Đào tạo nghề của các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất trên địa bàn ............47 Bảng 2.11: Kết quả công tác chuyển giao khoa học kỹ thuật ......................................48 Bảng 2.12: Phân loại lao động tại điểm nghiên cứu ....................................................49 Bảng 2.13: Chất lượng lao động nông thôn tại điểm nghiên cứu ............................... 51 Bảng 2.14: Lao động qua đào tạo phân theo giới tính .................................................52 Bảng 2.15: Việc làm sau đào tạo và nhu cầu đào tạo nghề của lao động nông thôn tại điểm nghiên cứu ....................................................................................54 Bảng 2.26: Trình độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hai Dương ......................................59 Bảng 2.17: Trình độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên dạy nghề ............................. 60 Bảng 2.18: Biến động thu nhập của lao động nông thôn sau đào tạo .......................... 65 Bảng 2.19: Nhu cầu ngành nghề đào tạo tại các điểm nghiên cứu .............................. 65 Bảng 3.1: Cơ sở vật chất - kĩ thuật của trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện........................................................................................80 Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm hiệu quả của các biện pháp ......................................84 Bảng 3.3: Kết quả khảo nghiệm sự cần thiết của các biện pháp ................................ 85 Bảng 3.4: Kết quả điều tra về tính khả thi của các biện pháp .....................................86 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức của Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy Thanh Miện ................................................................... 56 Sơ đồ 3.1: Hình thức bồi dưỡng cho giáo viên................................................. 77 Sơ đồ 3.2: Nội dung bồi dưỡng cho giáo viên ................................................... 78 Biểu đồ 3.1: Kết quả khảo nghiệm hiệu quả của các biện pháp ........................ 85 Biểu đồ 3.2: Kết quả khảo nghiệm sự cần thiết của các biện pháp .................. 86 Biểu đồ 3.3: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp .................. 87 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đến năm 2015, nước ta có trên 90 triệu dân, với hơn 53 triệu lao động và hàng năm được bổ sung mới khoảng 1,5 triệu lao động. Lực lượng lao động nông thôn là 34,8 triệu người, chiếm 74% số lao động xã hội; lao động làm việc trong nhóm ngành nông - lâm - ngư nghiệp là 21,7 triệu người chiếm 62%, còn lại là lao động phi nông nghiệp. Nông thôn được coi là khu vực cung cấp lao động chủ yếu cho nền kinh tế nhưng tỉ lệ lao động qua đào tạo thấp nên dẫn tới năng suất lao động thấp, thu nhập của người lao động thấp và bấp bênh. Nhận thức rõ vị trí, tầm quan trọng của lao động nông thôn trong thực hiện chính sách nông nghiệp, nông dân và nông thôn, tại Hội nghị lần thứ Bảy, Khoá X, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Nghị quyết số 26- NQ/TW ngày 05/8/2008, Nghị quyết chỉ rõ: “Không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của dân cư nông thôn, hài hoà giữa các vùng, tạo sự chuyển biến nhanh hơn ở các vùng còn nhiều khó khăn; nông dân được đào tạo có trình độ sản xuất ngang bằng với các nước tiên tiến trong khu vực và đủ bản lĩnh chính trị, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới....Phấn đấu đến năm 2020 lao động nông nghiệp còn khoảng 30% lao động xã hội, tỉ lệ lao động nông thôn qua đào tạo đạt trên 50%”. Để cụ thể hoá Nghị quyết số 26-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. Mục tiêu của đề án trong giai đoạn 2011 - 2015, đào tạo nghề cho 5,2 triệu lao động nông thôn; trong giai đoạn 2016 - 2020, đào tạo cho 6,0 triệu lao động nông thôn”. Đó là đường lối, chính sách đúng đắn và có ý nghĩa quan trọng nhằm đẩy mạnh sự nghiệp CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn, góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế -xã hội đất nước nhanh và bền vững. Tỉnh Hải Dương đã có đề án thành lập mỗi huyện một Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề trực thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo. Ngoai công tác Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn
GDHN, Trung tâm có chức năng dạy nghề cho thanh niên và người lao động trên địa bàn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Đến năm 2015, huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương vẫn là huyện thuần nông. Dân số là 124.482 người, có 78.212 người trong độ tuổi lao động trong đó lao động nông nghiệp là 55.609 người, chiếm 71,10%. Số lao động đi làm kinh tế xa nhà trên 6 tháng, gồm cả lao động xuất khẩu là 18.502, chiếm 25,64% lao động nông thôn. Thời gian qua, Huyện ủy – HĐND – UBND – Uỷ ban MTTQ, các ngành, đoàn thể trong huyện đã tích cực triển khai và có nhiều biện pháp thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05/8/2008 của Ban Chấp hành Trung ương, Đề án 1956 của Chính phủ về dạy nghề, bồi dưỡng kiến thức cho lao động nông thôn, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phục vụ chuyển dịch cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động. Tuy nhiên, trong công tác đào tạo nghề, quản lý đào tao nghề cho lao động nông thôn của Trung tân KTTH Hướng nghiệp -Dạy nghề Thanh Miện còn bộc lộ một số hạn chế, bất cập cần khắc phục, đó là: nhận thức của một số cấp uỷ Đảng, Chính quyền, cơ quan, đoàn thể, đặc biệt là một bộ phận không nhỏ nhân dân về công tác dạy nghề chưa đầy đủ, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy nghề còn thiếu, lạc hậu; đội ngũ cán bộ giáo viên làm công tác quản lý và giảng dạy vừa thiếu, vừa yếu; công tác phối hợp giữa các cơ sở dạy nghề, các ngành, đoàn thể và doanh nghiệp sử dụng lao động không chặt chẽ; số lượng, chất lượng đào tạo, cơ cấu ngành nghề đào tạo và công tác quản lý, kiểm tra, giám sát đào tạo còn hạn chế nên chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động đề ra. Với những lý do nêu trên , tôi chọn đề tài “Quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương” để nghiên cứu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2 http://www.lrc.tnu.edu.vn
2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và điều tra, đánh giá thực trạng công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương, luận văn đề xuất giải pháp tăng cường quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện trên địa bàn huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. 3. Khách thể và Đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn 3.2. Đối tượng nghiên cứu Giải pháp quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm KTTH Hướng nghiệp Dạy nghề Thanh Miện. 4. Giả thiết khoa học Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020 theo Quyết định 1956/QĐ-TTg nhằm nâng cao kiến thức chuyên môn và tay nghề cho người lao động nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Những năm qua công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn đã đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương còn gặp khó khăn, bất cập nên chất lượng đào tạo còn thấp. Một trong các nguyên nhân cơ bản là trung tâm chưa quản lý tốt hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Nếu đề xuất được biện pháp quản lý phù hợp và áp dụng đồng bộ các biện pháp đề xuất thì sẽ nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề cho lao dộng nông thôn tại Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 3 http://www.lrc.tnu.edu.vn
- Điều tra, khảo sát làm rõ thực trạng quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. - Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. Tổ chức khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi các biện pháp. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận: phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu về quản lý, đào tạo nghề cho lao động nông thôn, nhằm nâng cao hiệu quả lao động nông thôn. 6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn bao gồm: Khái quát thực tiễn, lấy ý kiến chuyên gia, lấy ý kiến các nhà quản lý, các ban ngành, đoàn thể liên quan và đối tượng là lao động nông thôn trong việcquản lý, đào tạo nghề cho lao động nông thôn, điều tra thông qua phiếu thăm dò ... 6.3. Phương pháp bổ trợ Nhóm các phương pháp bổ trợ: Thống kê, toán học, bảng biểu, sơ đồ, mô hình hoá ... 7. Phạm vi nghiên cứu 7.1. Phạm vi khảo sát: khảo sát công tác đào tạo nghề, quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn trong 3 năm 2013-2015. 7.2. Phạm vi nghiên cứu: Công tác đào nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm KTTH Hướng nghiệp Dạy nghề Thanh Miện. 7.3. Khách thể điều tra: 100 người là CBQL trung tâm, giáo viên dạy nghề, học viên trung tâm, người sử dụng lao động trên địa bàn huyện Thanh Miện. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 4 http://www.lrc.tnu.edu.vn
8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Chương 2: Thực trạng về quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện. Chương 3: Biện pháp quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 5 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu Nhận thức rõ vị trí, tầm quan trọng của lao động nông thôn trong thực hiện chính sách nông nghiệp, nông dân và nông thôn, tại Hội nghị lần thứ Bảy, Khoá X, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Nghị quyết số 26- NQ/TW ngày 05/8/2008, Nghị quyết chỉ rõ: “Không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của dân cư nông thôn, hài hoà giữa các vùng, tạo sự chuyển biến nhanh hơn ở các vùng còn nhiều khó khăn; nông dân được đào tạo có trình độ sản xuất ngang bằng với các nước tiên tiến trong khu vực và đủ bản lĩnh chính trị, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới....Phấn đấu đến năm 2020 lao động nông nghiệp còn khoảng 30% lao động xã hội, tỉ lệ lao động nông thôn qua đào tạo đạt trên 50%”. Để cụ thể hoá Nghị quyết số 26-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. Mục tiêu của đề án trong giai đoạn 2011 – 2015, đào tạo nghề cho 5,2 triệu lao động nông thôn; trong giai đoạn 2016 – 2020, đào tạo cho 6,0 triệu lao động nông thôn”. Đó là đường lối, chính sách đúng đắn và có ý nghĩa quan trọng nhằm đẩy mạnh sự nghiệp CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn, góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế -xã hội đất nước nhanh và bền vững. Có thể nói nhu cầu học nghề của lao động nông thôn đang rất lớn nhưng thực tế một số bộ, ngành, địa phương và cả người lao động cũng chưa nhận thức đúng, chưa thực sự quan tâm tới việc học nghề. Trong khi đó, các cơ chế, chính sách về đào tạo nghề cho lao động nông thôn chưa được quan tâm đúng mức, dẫn tới sự chồng chéo, kém hiệu quả và bất cập như bị giới hạn về đối tượng, thời gian đào tạo và mức hỗ trợ chi phí đào tạo thấp. Cùng với đó là công tác dự báo thị trường lao động quá thiếu, không đầy đủ và thiếu kịp thời Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 6 http://www.lrc.tnu.edu.vn
khiến người lao động lúng túng trong việc lựa chọn nghề, tìm kiếm việc làm sau khi học nghề. Điều này lý giải vì sao nhiều lao động trong độ tuổi dù chưa có nghề nhưng khi được hỏi cần học nghề gì thì họ lúng túng như gà mắc tóc vì thực sự không biết trả lời ra sao, vì họ biết lấy thông tin ở đâu. Năm 2002, tác giả Tạ Thị Diễm với luận văn Thạc sỹ, trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội: “Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng lao động nông thôn ở huyện Văn Giang - tỉnh Hưng Yên”. Đề tài đã mô tả, đánh giá thực trạng lao động nông thôn và nguyên nhân ảnh hưởng đến quá trình sử dụng lao động tại cơ sở. Thông qua đó đưa ra giải pháp hợp lý và phù hợp nhất đối với từng loại lao động, từng loại ngành nghề trên địa bàn nghiên cứu. Năm 2003, tác giả Nguyễn Chí Thuận với luận văn Thạc sỹ, trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội: “Thực trạng và một số giải pháp chủ yếu giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ở huyện Nam Sách – tỉnh Hải Dương”. Đề tài đã nêu rõ được thực trạng lao động, việc làm trên địa bàn huyện Nam Sách - tỉnh Hải Dương và thông qua đó tìm ra nguyên nhân, các nhân tố ảnh hưởng tới việc làm của lao động nông thôn và sự phát triển kinh tế, xã hội của địa phương, tìm ra biện pháp giải quyết việc làm cho lao động nông thôn phù hợp với điều kiện của huyện. Trong thời gian qua công tác đào tạo nghề, quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở tỉnh Hải Dương nói chung và ở trung tâm KTTH Hướng nghiệp Dạy nghề Thanh Miện nói riêng chưa hiệu quả. Vấn đề đặt ra trong thời gian tới là làm thế nào để tăng cường hơn nữa việc đào tạo, quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho các hộ nông dân, góp phần phát triển kinh tế xã hội địa phương. Muốn vậy, cần đánh giá một cách tổng quát thực trạng lao động, việc làm và thực trạng công tác quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm KTTH Hướng nghiệp Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. Trên cơ sở đó đưa ra những biện pháp về quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn nhằm khắc phục Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 7 http://www.lrc.tnu.edu.vn
những mặt tồn tại và nâng cao hơn nữa hiệu quả trong việc tăng cường Hoạt động quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm KTTH Hướng nghiệp - Dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. 1.2. Các khái niệm cơ bản 1.2.1. Nghề, Dạy nghề, đào tạo nghề, quản lý đào tạo nghề - Nghề: là thuật ngữ để chỉ mọi hình thức lao động, là mọi việc làm theo sự phân công của xã hội. Con người thông qua việc hành nghề để kiếm sống nhằm duy trì bản thân và xây dựng đất nước. Nghề nằm trong một ngành hay một nhóm nghề nào đó. Nghề được sinh ra, phát triển trong sự phát triển tiến bộ của xã hội, có những nghề ra đời và phát triển lâu dài thì trở thành nghề truyền thống, đồng thời cũng có những nghề mới du nhập do tiến bộ của khoa học kỹ thuật đem lại (Tài liệu SHHN, THPT tháng 8/2000 trang 74). Nghề có 3 cấp độ khác nhau: bán lành nghề, lành nghề và lành nghề ở trình độ cao. Bán lành nghề là được trang bị một phần kiến thức và kĩ năng của một nghề với các công việc đơn giản, quen thuộc lặp đi lặp lại nhiều lần trong một phần nhất định, khi phối hợp với các công việc khác cần có sự hướng dẫn và giám sát của những người có trình độ cao hơn. Lành nghề là được trang bị kiến thức và kĩ năng nghề ở diện rộng chuyên môn sâu, có khả năng đảm bảo được công việc phức tạp của nghề, biết phát hiện và sửa chữa những trục trặc kĩ thuật, có khả năng đưa ra một số sáng kiến cải tiến đơn giản trong phạm vi hẹp, có khả năng kiểm tra, hướng dẫn người khác một số công việc ở mức độ phức tạp trung bình, có tính độc lập và chịu trách nhiệm cá nhân cao. Lành nghề ở trình độ cao là được trang bị kiến thức chuyên môn vững vàng, kĩ năng thành thạo, có khả năng tự vận hành được các thiết bị hiện đại và tự xử lý được các tình huống phức tạp, đa dạng trong một dây chuyền lao động, đọc và vẽ được hầu hết các bản vẽ kĩ thuật, các sơ đồ phức tạp trong nghề, có khả năng lãnh đạo một nhóm, một tổ về chuyên môn nghề nghiệp, giám sát và quản lý tốt các lao động bán lành nghề, lành nghề, có tính độc lập và chịu trách nhiệm cá nhân cao trong công việc,... Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 8 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Theo giáo trình Kinh tế Lao động của trường Đại học kinh tế Quốc dân thì khái niệm nghề là một dạng xác định của hoạt động trong hệ thống phân công lao động của xã hội, là toàn bộ kiến thức (hiểu biết) và kĩ năng mà một người lao động cần có để thực hiện các hoạt động xã hội nhất định trong một lĩnh vực lao động nhất định. - Dạy nghề: là những hoạt động giúp cho người học có được các kiến thức về lý thuyết và kĩ năng thực hành một số nghề nào đó để sau một thời gian nhất định người học có thể đạt được một trình độ để tự hành nghề, tìm việc làm hoặc tiếp tục học tập nâng cao tay nghề theo những chuẩn mực mới. Dạy nghề có 3 giai đoạn cơ bản: + Dạy nghề cho người chưa biết gì về nghề trở thành người bán lành nghề. + Dạy nghề cho người bán lành nghề trở thành người lành nghề. + Dạy nghề cho người lành nghề trở thành những người lành nghề ở trình độ cao. - Đào tao nghề + Theo giáo trình kinh tế lao động của trường Đại học Kinh tế Quốc dân thì khái niệm đào tạo nghề là đào tạo nguồn nhân lực là quá trình trang bị kiến thức nhất định về chuyên môn nghiệp vụ cho người lao động, để họ có thể đảm nhận được một số công việc nhất định + Theo tài liệu của Bộ Lao động thương binh và xã hội xuất bản năm 2002 thì khái niệm đào tạo nghề được hiểu đào tạo nghề là hoạt động nhằm trang bị cho người lao động những kiến thức, kĩ năng và thái độ lao động cần thiết để người lao động sau khi hoàn thành khoá học hành được một nghề trong xã hội". Như vậy, khái niệm này đã không chỉ dừng lại ở trang bị những kiến thức kĩ nãng cơ bản mà còn đề cập đến thái độ lao động cơ bản. Điều này, thể hiện tính nhân văn, tinh thần xã hội chủ nghĩa, đề cao người lao động ngay trong quan niệm về lao động chứ không chỉ coi lao động là một nguồn "Vốn nhân lực", coi công nhân như cái máy sản xuất. Nó cũng thể hiện sự Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 9 http://www.lrc.tnu.edu.vn