Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương theo tiếp cận chuẩn đầu ra

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

76
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV, luận văn đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV tại Trường ĐHHV theo tiếp cận chuẩn đầu ra nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu xã hội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương theo tiếp cận chuẩn đầu ra

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN ĐỨC ANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG THEO TIẾP CẬN CHUẨN ĐẦU RA LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN ĐỨC ANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG THEO TIẾP CẬN CHUẨN ĐẦU RA Ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Phạm Văn Sơn THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Phạm Văn Sơn. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác và thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018 Tác giả Nguyễn Đức Anh i
LỜI CẢM ƠN Với tất cả sự kính trọng và tình cảm chân thành của mình, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Ban Giám hiệu, Phòng sau đại học thuộc trường Đại học Sư phạm - ĐHTN, toàn thể các thầy giáo, cô giáo Khoa Tâm lý Giáo dục, các thầy cô giáo đã trực tiếp giảng dạy và tham gia quản lý tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Phạm Văn Sơn đã tận tình và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các đồng chí lãnh đạo Nhà trường, các phòng chức năng, các khoa, bộ môn cùng các thầy giáo, cô giáo và các em sinh viên trường đại học Hùng Vương đã nhiệt tình giúp đỡ, cung cấp cho tôi những thông tin, số liệu, tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình nghiên cứu. Cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã động viên, cổ vũ tinh thần giúp đỡ để tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự góp ý và giúp đỡ của Hội đồng khoa học và Quý thầy cô, anh chị em đồng nghiệp và bạn bè. Xin trân trọng cảm ơn./. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018 Tác giả Nguyễn Đức Anh ii
MỤC LỤC Lời cam đoan ........................................................................................................ i Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii Mục lục ............................................................................................................... iii Danh mục các chữ viết tắt .................................................................................. iv Danh mục các bảng.............................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 4 7. Những đóng góp của luận văn ......................................................................... 4 8. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 9. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1: CƠ SƠ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC THEO TIẾP CẬN CHUẨN ĐẦU RA ........................................... 6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 6 1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................... 8 1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục ......................................................... 8 1.2.2. Khái niệm kiểm tra, đánh giá .................................................................. 11 1.2.3. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá ..................................................... 13 1.2.4. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập ............................ 13 1.2.5. Chuẩn đầu ra ............................................................................................ 15 1.3. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên Trường đại học................................................................................................... 17 1.3.1. Khái niệm, chức năng, nhiệm vụ của trường đại học .............................. 17 iii
1.3.2. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV trong Trường đại học theo tiếp cận chuẩn đầu ra. ...................................................... 19 1.3.3. Trung tâm ĐBCL và quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên ...................................................................................................... 23 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động KTĐG KQHT của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở Trường ĐHHV .................................................... 26 Kết luận chương 1.............................................................................................. 27 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG THEO TIẾP CẬN CHUẨN ĐẦU RA......................... 29 2.1. Vài nét về chuẩn đầu ra của trường ĐH Hùng Vương ............................... 29 2.2. Thực trạng hoạt động KTĐG KQHT của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra ....... 38 2.2.1. Thực trạng về nhận thức của CBQL, GV và SV về hoạt động KTĐG KQHT của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra ........................................................ 38 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV Trường ĐHHV theo tiếp cận chuẩn đầu ra ................................................. 45 2.3.1. Quản lý quy trình kiểm tra, đánh giá của Trung tâm ĐBCL ................... 45 2.3.2. Quản lý nội dung kiểm tra, đánh giá Trung tâm ĐBCL .......................... 50 2.3.3. Quản lý hình thức KTĐG của trung tâm ĐBCL ..................................... 52 2.3.4. Quản lý việc xây dựng đề thi của Trung tâm ĐBCL............................... 53 2.3.5. Đánh giá chung về QL hoạt động KTĐG KQHT của SV tại Trung tâm ĐBCL ......................................................................................................... 58 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động KTĐG KQHT của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở Trường ĐHHV, ................................................... 60 2.5. Đánh giá chung về thực trạng ..................................................................... 63 2.5.1. Những ưu điểm ........................................................................................ 63 2.5.2. Những tồn tại ........................................................................................... 65 2.5.3. Những nguyên nhân của thực trạng ......................................................... 67 Kết luận chương 2.............................................................................................. 69 iv
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG THEO TIẾP CẬN CHUẨN ĐẦU RA ................................. 70 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 70 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 70 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 70 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển ......................................................... 70 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................... 71 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 71 3.2. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động KTĐG KQHT của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở Trường ĐHHV ................................................................... 72 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, GV và SV về việc tổ chức hoạt động KTĐG KQHT của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra ....... 72 3.2.2. Biện pháp 2: Cải tiến quy trình KTĐG KQHT của SV .......................... 75 3.2.3. Biện pháp 3: Quản lý nội dung kiểm KTĐG KQHT của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra theo tiêu chí đã xây dựng....................................................... 76 3.2.4. Biện pháp 4: Quản lý hình thức thi, KTĐG KQHT của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra của từng chuyên ngành .......................................................... 78 3.2.5. Biện pháp 5: Quản lý việc tiếp tục xây dựng hoàn thiện ngân hàng đề thi, sử dụng hiệu quả ngân hàng đề thi các học phần ........................................ 80 3.2.6. Biện pháp 6: Quản lý cơ sở vật chất, thiết bị và các điều kiện đảm bảo cho hoạt động KTĐG KQHT của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra.............. 81 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý .................................................... 82 3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất....... 83 3.4.1. Khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp được đề xuất ............ 83 3.4.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp được đề xuất ..................... 85 Kết luận chương 3.............................................................................................. 89 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 93 PHỤ LỤC v
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Cụm từ viết tắt Diễn giải CB Cán bộ ĐHHV Đại học Hùng Vương GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giảng viên KQHT Kết quả học tập KTĐG Kiểm tra đánh giá QL Quản lý QLGD Quản lý giáo dục SL Số lượng SV Sinh viên TNKQ Trắc nghiệm khách quan iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ, GV và SV về mục đích của hoạt động kiểm tra, đánh giá và quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận chuẩn đầu ra .................................. 39 Bảng 2.2. Nhận thức của CBQL, GV và SV về ý nghĩa của hoạt động KTĐG KQHT theo tiếp cận chuẩn đầu ra trong quá trình đào tạo ... 42 Bảng 2.3. Quản lý quy trình kiểm tra, đánh giá ................................................ 49 Bảng 2.4. QL các nội dung KTĐG KQHT của SV ở Trung tâm ĐBCL .......... 51 Bảng 2.5. Quản lý các hình thức KTĐG KQHT của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra do Trung tâm ĐBCL thực hiện............................................... 52 Bảng 2.6. Quản lý việc xây dựng và sử dụng ngân hàng đề thi của Trung tâm ĐBCL ......................................................................................... 56 Bảng 2.7. Tổng hợp ý kiến của khách thể nghiên cứu về các khâu của QL hoạt động KTĐG KQHT của SV ...................................................... 59 Bảng 2.8. Các yếu tố ảnh hưởng đến QL hoạt động KTĐG KQHT của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra ................................................................. 61 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết ............................................ 84 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ....................... 85 Bảng 3.3. Tổng hợp về mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp ............ 87 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bước vào thế kỷ XXI, thế kỷ của cách mạng khoa học công nghệ và nền kinh tế tri thức, mỗi quốc gia, dân tộc đều thấy rõ hơn tầm quan trọng của giáo dục trong việc đào tạo phát triển nguồn nhân lực đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong thời kỳ hội nhập và toàn cầu hóa . Giáo dục chiếm một vị trí quan trọng, quyết định đến sự phát triển kinh tế, xã hội. Giáo dục vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển. Đối với nước ta giáo dục được coi là khâu đột phá nhằm tạo ra sự thay đổi lớn về nguồn lực con người cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước. Thực hiện Nghị quyết của Đảng, ngày 11 tháng 12 năm 1998, Quốc hội đã thông qua Luật Giáo dục, một vấn đề được quan tâm mà trong luật đã khẳng định: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người phát triển toàn diện, có đạo đức, trí tuệ, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất, năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII Đảng cộng sản Việt Nam đã khẳng định: “Cùng với khoa học công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, phát triển giáo dục nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”[11]. Để thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước một cách nhanh chóng và bền vững thì lực lượng có vai trò trụ cột là đội ngũ những người có tri thức khoa học. Giáo dục là có vai trò rất quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực - những người có tri thức khoa học cho các ngành kinh tế xã hội. Để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực thì đòi hỏi các nhà quản lý giáo dục cần quan tâm quản lý quá trình đào tạo, từ khâu tuyển sinh, chương trình, quá trình dạy học, trong đó có hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả đào tạo. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV là một khâu không thể thiếu của quá trình dạy học, thông qua kiểm tra, đánh giá để các nhà quản lý điều chỉnh quá trình dạy học sao cho phù hợp với thực tế để đạt được chất lượng, 1
hiệu quả cao nhất. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV là khâu quan trọng và được làm thường xuyên trong cả quá trình đào tạo. Trong điều kiện như hiện nay, chất lượng SV tốt nghiệp được các nhà quản lý của cơ sở giáo dục đại học quan tâm và coi là điều kiện để duy trì lâu dài uy tín của nhà trường trong công tác đào tạo các thế hệ SV tiếp theo đáp ứng được những yêu cầu của thị trường lao động trong và ngoài nước. Thông qua kiểm tra, đánh giá các nhà quản lý giáo dục thu được những thông tin phản hồi để từ đó kịp thời bổ sung, điều chỉnh các khâu trong quá trình dạy và học, giúp SV tự đánh giá về trình độ kiến thức, kỹ năng mà mình thực có, từ đó SV tự điều chỉnh công việc học tập của mình nhằm bù đắp những kiến thức còn thiếu. Việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV còn giúp GV bổ sung, điều chỉnh về nội dung, chương trình, phương pháp, giáo trình, tài liệu tham khảo, hình thức tổ chức dạy - học, các điều kiện về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học để tiếp tục nâng cao trình độ chuyên môn và năng lực sư phạm của mình để hoàn thành nhiệm vụ giảng dạy trong bối cảnh đổi mới giáo dục đại học. Công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV còn giúp các nhà quản lý đánh giá được năng lực của GV để có các biện pháp quản lý và kịp thời điều chỉnh công việc hợp lý và bồi dưỡng nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho GV. Xuất phát từ vai trò quan trọng của công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV trong quá trình đào tạo, việc nghiên cứu tìm các giải pháp quản lý hợp lý, khoa học, khả thi trong hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV là việc làm cần thiết. Trường ĐHHV là trường đại học công lập, đào tạo đa cấp, đa ngành, là nơi đào tạo nhân lực chất lượng cao cho tỉnh Phú Thọ và các tỉnh trong khu vực vùng Trung du Bắc bộ, đồng thời là trung tâm nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ trong khu vực [37]. Với sứ mệnh to lớn của mình, nhà trường đã không ngừng đổi mới chương trình, phương pháp giảng dạy, cải tiến công tác quản lý, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm đào tạo đáp ứng nhu cầu nhân lực của xã hội. Chính vì vậy, khi bàn về công tác đổi mới nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường, Đảng ủy, Ban giám hiệu Trường ĐHHV đã nhấn mạnh: Công tác kiểm tra, đánh giá kết quả 2
học tập của SV nhà trường là khâu rất quan trọng của quá trình đào tạo, nhất là trong điều kiện kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế như hiện nay, khi mà yêu cầu của các nhà tuyển dụng lao động ngày càng cao, sản phẩm giáo dục ngày càng có tính cạnh tranh mạnh mẽ. Do đó, để nâng cao chất lượng đào tạo và có được sự phát triển mạnh và bền vững thì chúng ta cần quản lý tốt hơn quá trình dạy học trong đó chú trọng quản lý tốt hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV [38]. Ngoài ra, đến nay chưa có công trình nghiên cứu một cách đầy đủ, toàn diện về quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV nhà trường. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương theo tiếp cận chuẩn đầu ra” làm đề tài của luận văn. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV, luận văn đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV tại Trường ĐHHV theo tiếp cận chuẩn đầu ra nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu xã hội. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV ở trường đại học theo tiếp cận chuẩn đầu ra. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV Trường ĐH Hùng Vương theo tiếp cận chuẩn đầu ra. 4. Giả thuyết khoa học Hoạt động kiểm tra, đánh giá là một khâu quan trọng trong quá trình đào tạo và có mối quan hệ biện chứng với chất lượng đào tạo. Trong thời gian qua Trường ĐHHV đã chú trọng đến quản lý hoạt động KTĐG KQHT của SV, song vẫn còn một số hạn chế, bất cập nên kết quả đạo tạo chưa đạt mục tiêu đề ra. Nếu nghiên cứu đề xuất và thực hiện đồng bộ các biện pháp một cách khoa học, hợp lý và có tính khả thi thì sẽ quản lý tốt hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV theo chuẩn đầu ra góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo của nhà trường trong giai đoạn tới. 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xác định cơ sở lý luận về quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV đại học theo tiếp cận chuẩn đầu ra. 5.2. Khảo sát làm rõ thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra tại Trường ĐHHV. 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV theo chuẩn đầu ra tại Trường ĐHHV. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn về địa bàn và thời gian nghiên cứu: Đề tài triển khai nghiên cứu ở Trường ĐHHV, tỉnh Phú Thọ trong 4 năm học: 2013-2014, 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV Trường ĐHHV theo tiếp cận chuẩn đầu ra. 6.2. Giới hạn về khách thể điều tra: Đề tài điều tra ý kiến của 30 cán bộ quản lý cấp trường, cấp phòng, trung tâm, cấp khoa, 50 GV và 300 SV đã tốt nghiệp và đang học tập tại Trường ĐHHV. 7. Những đóng góp của luận văn - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV đại học. - Phân tích, đánh giá được thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá và thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV theo chuẩn đầu ra của nhà trường, - Đề xuất được 6 biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV Trường ĐHHV theo tiếp cận chuẩn đầu ra phù hợp với điều kiện phát triển của nhà trường trong bối cảnh hiện nay 8. Phương pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa những vấn đề lý luận cơ bản làm cơ sở nghiên cứu thực tiễn về quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV theo tiếp cận chuẩn đầu. 4
8.2. Nhóm Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: phân tích và so sánh kinh nghiệm về quản lý hoạt động dạy học đã thực hiện, công tác quản lý tại các trường đại học, các cơ sở đào tạo khác. Qua đó rút ra những kinh nghiệm thực tiễn quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV tại Trung tâm ĐBCL Trường ĐHHV. - Phương pháp quan sát: quan sát hoạt động liên quan đến kiểm tra của SV, hoạt động kiểm tra, đánh giá của GV. - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi. Để đánh giá thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá của trung tâm ĐBCL, xin ý kiến về các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá. Chúng tôi xây dựng 02 bảng hỏi. Một bảng hỏi dành cho cán bộ QL và GV, một bảng hỏi dành cho SV. - Phương pháp chuyên gia: Phương pháp chuyên gia được dùng để thu thập ý kiến của các chuyên gia (cán bộ quản lý trong nhà trường từ phó trưởng Bộ môn đến Lãnh đạo trường, các chuyên gia về lý luận dạy học) về thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV theo tiếp cận chuẩn đầu ra và những vấn đề cần giải quyết. 8.3. Phương pháp thống kê toán học: để xử lý số liệu điều tra: sử dụng một số công thức thống kê toán học và phần mềm SPSS để phân tích, xử lý các số liệu thu được trong quá trình nghiên cứu. 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, phần nội dung nghiên cứu của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV trường đại học theo tiếp cận chuẩn đầu ra Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV Trường ĐHHV theo tiếp cận chuẩn đầu ra Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV Trường ĐHHV theo tiếp cận chuẩn đầu ra 5
Chương 1 CƠ SƠ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC THEO TIẾP CẬN CHUẨN ĐẦU RA 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Khoa học về đo lường trong giáo dục đã phát triển từ lâu đời trên thế giới. Từ thời kỳ Thế chiến thứ nhất, ở Châu âu và Mỹ đã có những khoa học ứng dụng ra đời. Stanford Binet xuất bản năm 1916, bộ trắc nghiệm thành quả học tập Stanford Ahievement Test ra đời vào năm 1923. Một ngành công nghiệp đã hình thành Ở Mỹ khi những nghiên cứu về đánh giá chất lượng ra đời với việc đưa chấm trắc nghiệm bằng máy IBM năm 1935, việc National Council on Measurement in Education (NCME) thành lập vào thập niên 1950 và Educational Testing Service (ETS) ra đời năm 1947. Tiếp tục sự phát triển của khoa học về đo lường, vào những năm gần đây công nghệ trắc nghiệm thích ứng nhờ máy tính (computurized Adapting Testing) ra đời, công nghệ E- RATE chấm tự động trắc nghiệm tiếng Anh nhờ máy tính của EST đã được triển khai [31]. Quan điểm của Mechrers và Lehmann trong “Measurement and evaluation in education and psychology” (Đo lường và đánh giá trong giáo dục và tâm lý): “Kiểm tra, đánh giá là giải thích miêu tả thành tích học tập, rèn luyện của sinh viên” [18] B.S Bloom là tác giả người Mỹ đã nghiên cứu đưa ra một hệ thống phân loại mục tiêu giáo dục, trong đó xây dựng các cấp độ của các mục tiêu giáo dục - thường gọi là cách phân loại Bloom, một công cụ đánh giá hiệu quả ở các cấp độ người học. Nghiên cứu về kiểm tra, đánh giá đã ra đời từ rất sớm trên thế giới, ngành khoa học này phát triển cùng với nhiều ngành khoa học khác. Tuy nhiên, ở Việt Nam những thành tựu nghiên cứu này đến với người học, người dạy và người quản lý giáo dục chưa nhiều. Đã có những tác giả nghiên cứu về lĩnh vực này mang lại những kết quả đóng góp không nhỏ cho sự nghiệp giáo dục nước 6
nhà. Một trong những tác giả đã đi sâu nghiên cứu lĩnh vực này là công trình nghiên cứu của Dương Thiệu Tống về "Trắc nghiệm và đo lường thành quả học tập" [31]. Trong đó, tác giả đi sâu nghiên cứu những nguyên lý căn bản về đo lường và đưa ra nhận định: Kiểm tra, đánh giá phải dựa trên mục tiêu dạy học. Vào những năm 1990 trở về trước, công trình nghiên cứu về kiểm tra, đánh giá trong giáo dục Việt Nam còn rất hạn chế, những năm sau đó thì vấn đề kiểm tra, đánh giá trong nhà trường được chú trọng nghiên cứu sâu hơn, chủ yếu tập trung ở các cuộc hội thảo về kiểm tra, đánh giá do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức. Hội thảo chủ yếu bàn cách thức, hình thức kiểm tra, đánh giá trong các kỳ thi, trong đó nhấn mạnh đến tính ưu việt của phương pháp trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn, đây là phương pháp có nhiều ưu điểm để sử dụng trong các kỳ thi. Các nhà khoa học trong nước đã có nhiều công trình nghiên cứu về lý luận dạy học, lý luận QLGD, QL nhà trường, QL chất lượng GD; công trình nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận về hoạt động KTĐG và QL hoạt động KTĐG kết quả học tập. Các tác giả: Đặng Bá Lãm trong cuốn “Kiểm tra, đánh giá trong dạy học đại học” đã nêu: “Kiểm tra, đánh giá trong giảng dạy đại học là chất xúc tác để tạo sự thay đổi của chính bản thân người học với đầy đủ ý nghĩa của nó. Nó giúp cho sinh viên nhận ra chính mình, giúp họ tìm cách củng cố, phát triển những kinh nghiệm, những tiềm năng sẵn có” [17, tr.12]; Trần Thị Tuyết Oanh trong tác phẩm "Đánh giá trong giáo dục" đã đề cập đến những vấn đề cơ bản về kiểm tra, đánh giá một cách hệ thống [20]; Nguyễn Đình Chỉnh trong cuốn “Kiểm tra, đánh giá việc học tập của học sinh" đã nêu ý nghĩa, mục đích, yêu cầu của kiểm tra đánh giá việc học tập của học sinh [8]; Bên cạnh các tác phẩm trên, một số bài báo, những ý kiến tranh luận, những kinh nghiệm thực tiễn trong vấn đề kiểm tra, đánh giá ở các Tạp chí giáo dục, Tạp chí phát triển giáo dục như bài "Đổi mới phương pháp đánh giá, kết quả học tập ở các trường đại học nước ta" của Lâm Quang Thiệp bàn về phương hướng phát triển khoa học về đo lường trong giáo dục ở nước ta [26], các công trình là luận án, luận văn nghiên cứu về KTĐG kết quả học tập của SV như: Tác giả Lê Thị Thông “Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả 7
học tập của sinh viên tại Trung tâm khảo thí Trường Đại học Tây Nguyên” [27], tác giả Đỗ Minh Tiến “Biện pháp quản lý của phòng đào tạo về hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của sinh viên ở trường Cao đẳng Sơn La” [30], Vũ Thị Hòa “Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương” [13]. Các công trình khoa học kể trên đã xây dựng được hệ thống lý luận về hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV, trên cơ sở nghiên cứu thực trạng và đề ra các giải pháp quản lý phù hợp với mỗi trường, địa phương, đơn vị. Qua nghiên cứu các công trình khoa học, tài liệu tham khảo, tác giả chưa thấy có công trình khoa học nào đi sâu nghiên cứu QL hoạt động KTĐG KQHT của SV Trường ĐHHV. Xuất phát từ thực tiễn quản lý trong quá trình đổi mới giáo dục, đáp ứng nhu cầu xã hội của Trường ĐHHV trong giai đoạn mới mở rộng quy mô đào tạo, phát triển đa cấp, đa ngành hướng tới trường đại học trong khu vực mà tác giả đã đi sâu nghiên cứu đề tài " Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương theo tiếp cận chuẩn đầu ra ". 1.2. Các khái niệm cơ bản 1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục 1.2.1.1. Khái niệm Quản lý Ngày nay, thuật ngữ quản lý đã trở nên phổ biến nhưng chưa có định nghĩa chung, tùy theo cách tiếp cận, tùy theo từng đối tượng QL mà khái niệm đó được định nghĩa khác nhau. Người ta có thể tiếp cận quản lý như: cai quản, chỉ huy, lãnh đạo, kiểm tra theo góc độ tổ chức. Theo cách tiếp cận đối tượng, quản lý nhằm tổ chức, phối hợp hoạt động của con người trong các quá trình sản xuất, xã hội để đạt được mục đích đã định, hay quản lý còn là điều chỉnh, lái, điều khiển - nhìn nhận từ góc độ điều khiển học. Các nhà khoa học trên thế giới và trong nước đã đưa ra nhiều quan điểm khác nhau về quản lý. Theo Aphanaxep: Quản lý con người có nghĩa là tác động đến anh ta sao cho hành vi, công việc và hoạt động của anh ta đáp ứng những yêu cầu của 8
xã hội, tập thể, để những cái đó có lợi cho cả tập thể và cá nhân, thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội lẫn cá nhân [1, tr.11]. Theo tác giả Aunapu: Quản lý hệ thống xã hội là một khoa học, nghệ thuật tác động vào hệ thống mà chủ yếu là những con người trong hệ thống đó nhằm đạt được những mục tiêu QL mà trong đó mục tiêu kinh tế xã hội là cơ bản [2]. Theo từ điển Tiếng Việt: Quản lý là tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định. Theo tác giả Bùi Văn Quân: Quản lý là quá trình tiến hành những hoạt động khai thác, lựa chọn, tổ chức và thực hiện các nguồn lực, các tác động của chủ thể quản lý theo kế hoạch chủ động và phù hợp với quy luật khách quan để gây ảnh hưởng đến đối tượng quản lý nhằm tạo ra sự thay đổi hay tạo ra hiệu quả cần thiết vì sự tồn tại, ổn định và phát triển của tổ chức trong một môi trường luôn biến động [22, tr.33]. Theo Nguyễn Ngọc Quang: Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể Quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là khách thể quản lý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến [21]. Theo Đặng Quốc Bảo: Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quát là: "Hoạt động điều hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội" [4]. Về khái niệm về quản lý có nhiều cách hiểu khác nhau. Qua việc nghiên cứu, xem xét và phân tích các khái niệm, chúng ta có thể hiểu về QL như sau: Quản lý là những hoạt động có phối hợp nhằm định hướng và kiểm soát quá trình tiến tới mục tiêu. Cho dù ở góc độ nào thì khái niệm về QL cũng bao gồm: chủ thể QL và khách thể QL. Hai yếu tố này có mối quan hệ tác động qua lại, bổ sung cho nhau, có chủ thể QL thì đi đôi với việc có khách thể QL. Chủ thể QL là yếu tố tạo ra tác động QL trong một quá trình hoạt động. Chủ thể QL có thể là cá nhân hay tổ chức. Khách thể QL, là yếu tố tiếp nhận sự tác động của chủ thể QL. Khách thể QL có thể là những hành vi của cá nhân, tổ chức, sự vật hay môi trường, mối quan hệ giữa các thực thể trong quá trình vận động của chúng. 9
* Các chức năng của quản lý Chức năng QL là một thể thống nhất những hoạt động tất yếu của chủ thể QL, nảy sinh từ sự phân công, chuyên môn hoá của hoạt động QL. Nó là tập hợp các nhiệm vụ mà chủ thể QL phải thực hiện để đạt mục tiêu đề ra. Có nhiều cách phân chia các chức năng QL, song về cơ bản đều thống nhất có 4 chức năng: * Chức năng lập kế hoạch Lập kế hoạch là chức năng cơ bản nhất của các chức năng QL. Đó là quá trình ấn định những nhiệm vụ, những mục tiêu và phương pháp tốt nhất, để thực hiện những mục tiêu nhiệm vụ đó. Lập kế hoạch bao gồm: - Dự báo nhu cầu phát triển; - Đánh giá thực trạng phát triển của tổ chức; - Xác định những mục tiêu, biện pháp và phương tiện cần thiết để thực hiện mục tiêu đề ra. * Chức năng tổ chức thực hiện kế hoạch Tổ chức thực hiện kế hoạch là quá trình sắp xếp và phân phối các nguồn lực để thực hiện mục tiêu đã đề ra, là sự sắp đặt một cách khoa học những con người, những công việc hợp lý, là sự phối hợp để lập mối quan hệ giữa các bộ phận trong tổ chức. Công tác tổ chức bao gồm: - Xác định cấu trúc cho bộ máy; - Tiếp nhận và phân phối các nguồn lực theo cấu trúc bộ máy; - Xác lập cơ chế phối hợp giữa các bộ phận, các thành viên trong tổ chức. * Chức năng chỉ đạo Chỉ đạo là quá trình tác động đến con người bằng mệnh lệnh, làm cho người dưới quyền phục tùng và làm việc đúng với kế hoạch, đúng với nhiệm vụ được phân công. Tạo động lực để con người tích cực hoạt động bằng các biện pháp động viên, khen thưởng, kể cả trách phạt. Nội dung của chức năng chỉ đạo bao gồm: - Chỉ huy, ra lệnh; - Động viên khen thưởng; - Theo dõi, giám sát; 10
- Uốn nắn, sửa chữa, chỉnh lý. * Chức năng kiểm tra đánh giá Kiểm tra là một chức năng có liên quan đến mọi cấp QL để đánh giá đúng kết quả hoạt động của hệ thống, đo lường các sai lệch nảy sinh trong quá trình hoạt động với các mục tiêu, kế hoạch đã định. Qua việc kiểm tra, có thể thấy được những tồn tại, tìm ra nguyên nhân những sai sót, lệch lạc, những vấn đề mới nảy sinh, điều chỉnh kịp thời để bộ máy đạt được mục tiêu. Bốn chức năng của QL có mối quan hệ mật thiết với nhau tạo thành một chu trình QL của một hệ thống, trong đó thông tin là một công cụ không thể thiếu trong hoạt động QL. Thông tin đóng vai trò là huyết mạch của hoạt động QL. 1.2.2. Khái niệm kiểm tra, đánh giá * Kiểm tra: Trong QL giáo dục, kiểm tra là chức năng quan trọng của nhà QL, chức năng này xuyên suốt quá trình QL. Theo Tiếng Anh, thuật ngữ “kiểm tra” là test: Trắc nghiệm, kiểm tra. Theo Từ điển Tiếng Việt thì kiểm tra là xem xét tình hình thực tế để đánh giá nhận xét. Tác giả Đặng Bá Lãm cho rằng: Kiểm tra là quá trình xác định mục đích, nội dung, lựa chon, tập hợp những số liệu, bằng chứng để xác định mức độ đạt được của người học trong quá trình học tập [17]. Theo Trần Bá Hoành thì kiểm tra là cung cấp những dữ liệu, những thông tin là cơ sở cho đánh giá [14]. Qua phân tích ở trên, có thể hiểu kiểm tra là quá trình thu thập thông tin, dữ liệu, bằng chứng để xác định mức độ đạt được của người học trong quá trình học tập và rèn luyện. Kiểm tra trong QL giáo dục là hệ thống các nội dung gồm: đánh giá, phát hiện, điều chỉnh các sai lệch. Trong trường học kiểm tra là giai đoạn kết thúc của quá trình dạy và học, là một chức năng cơ bản, chủ yếu của quá trình dạy và học gồm: + Đánh giá kết quả học tập của SV: Là quá trình xác định trình độ đạt được những mục tiêu của môn học. 11