Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp mở rộng hoạt động tín dụng đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu tổng quát của đề tài là tìm ra những nguyên nhân và từ đó đưa ra những giải pháp để mở rộng hoạt động tín dụng đối với các DNNVV tại Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín – Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh (Vietbank HCM).

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp mở rộng hoạt động tín dụng đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH -------------  -------------- TĂNG BẢO NGÂN GIẢI PHÁP MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM THƯƠNG TÍN CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành : KINH TẾ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG Mã số : 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. PHẠM VĂN NĂNG TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH --------------------------- TĂNG BẢO NGÂN GIẢI PHÁP MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM THƯƠNG TÍN CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2012
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan số liệu trong luận văn thạc sĩ kinh tế này là chính xác, trung thực và đề tài “Giải pháp mở rộng hoạt động tín dụng đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh” do chính tác giả nghiên cứu và thực hiện. Nội dung đề tài nghiên cứu có tham khảo và sử dụng các tài liệu, sách báo, thông tin đăng tải trên các tác phẩm, tạp chí và các trang web trong danh mục tài liệu tham khảo của luận văn. Tác giả xin chân thành cám ơn sự hướng dẫn tận tình của PGS.TS. Phạm Văn Năng, các nhà nghiên cứu khoa học, Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình giúp đỡ tác giả trong việc tiếp cận số liệu để nghiên cứu. Tác giả cũng cám ơn sự giúp đỡ của các cấp lãnh đạo của các ngân hàng thương mại, các doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia phỏng vấn đã nêu trong luận văn. TP HCM, ngày 22 tháng 10 năm 2012 Tác giả Tăng Bảo Ngân
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các ký hiệu, chữ viết tắt Danh mục các bảng biểu Danh mục biểu đồ LỜI NÓI ĐẦU CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI DOANH NGHỆP NHỎ VÀ VỪA ............................................................................................ 1 1.1. Lý luận chung về tín dụng ngân hàng .................................................................. 1 1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của tín dụng ngân hàng ........................ 1 1.1.1.1. Những vấn đề cơ bản về tín dụng ....................................................... 1 1.1.1.2. Cơ sở ra đời của tín dụng ................................................................... 1 1.1.1.3. Nguyên nhân thúc đẩy sự phát triển của tín dụng .............................. 1 1.1.2. Chức năng của tín dụng ngân hàng ............................................................. 2 1.1.2.1. Tập trung phân phối lại vốn cho nền kinh tế ...................................... 2 1.1.2.2. Tạo cơ sở lưu thông tiền tệ ................................................................. 2 1.1.3. Vai trò của tín dụng ngân hàng trong nền kinh tế ....................................... 3 1.1.3.1. Thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh ............................................ 3 1.1.3.2. Ổn định chính sách tiền tệ ................................................................... 3 1.1.3.3. Ổn định đời sống và an sinh xã hội ..................................................... 4 1.1.4. Phân loại về tín dụng ................................................................................... 4 1.1.4.1. Căn cứ vào thời hạn cho vay .............................................................. 4 1.1.4.2. Căn cứ vào đối tượng cho vay ............................................................ 4 1.1.4.3. Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn ..................................................... 4 1.1.4.4. Căn cứ vào chủ thể tham gia quan hệ tín dụng ................................... 5 1.1.4.5. Căn cứ vào tài sản đảm bảo ................................................................ 5
1.2. Tín dụng ngân hàng đối với DNNVV .................................................................. 5 1.2.1. Khái niệm về DNNVV ................................................................................ 5 1.2.2. Vai trò của DNNVV trong nền kinh tế ....................................................... 8 1.2.2.1. Giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống của người lao động………………. ................................................................................... 8 1.2.2.2. DNNVV tăng trưởng và phát triển là yếu tố quyết định đến tăng trưởng cao và ổn định của nền kinh tế ........................................................................ 8 1.2.2.3. DNNVV phát triển sẽ tác động đến chuyển dịch cơ cấu trong nền kinh tế đất nước………………. .................................................................................. 8 1.2.2.4. Phát triển DNNVV có tác động tốt đến giải quyết các vấn đề xã hội 9 1.2.3. Các sản phẩm tín dụng đối với DNNVV ..................................................... 9 1.2.3.1. Cho vay bổ sung vốn lưu động ........................................................... 9 1.2.3.2. Cho vay đầu tư phát triển và hình thành tài sản cố định .................... 9 1.2.3.3. Cho vay đồng tài trợ ........................................................................... 9 1.2.3.4. Sản phẩm bao thanh toán .................................................................... 9 1.2.3.5. Các sản phẩm cho vay khác .............................................................. 10 1.2.4. Vai trò của tín dụng ngân hàng đối với DNNVV...................................... 10 1.2.4.1. Tín dụng ngân hàng hỗ trợ cho sự phát triển của DNNVV .............. 10 1.2.4.2. Tín dụng ngân hàng góp phần hình thành cơ cấu giá vốn, cơ cấu sản xuất kinh doanh tối ưu cho DNNVV ........................................................................ 10 1.2.4.3. Tín dụng ngân hàng góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các DNNVV .............................................................................................................. 10 1.2.4.4. Tín dụng ngân hàng là công cụ để nhà nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế giúp DNNVV kinh doanh ổn định ........................................................................ 11 1.2.5. Đặc điểm về hoạt động tín dụng đối với các DNNVV ............................. 11 1.2.5.1. Mức độ rủi ro cao ............................................................................. 11 1.25.2. Số lượng các khoản tín dụng nhiều, chi phí nghiệp vụ cao ............... 12 1.2.5.3. Lãi suất tín dụng đối với DNNVV thường cao hơn các doanh nghiệp lớn .............................................................................................................................. 12
1.2.5.4. Vấn đề bảo đảm tiền vay luôn là vấn đề khó khăn cho các DNNVV12 1.3. Ý nghĩa của việc mở rộng hoạt động tín dụng đối với DNNVV ....................... 13 1.3.1. Đối với DNNVV ....................................................................................... 13 1.3.2. Đối với tổ chức tín dụng ............................................................................ 13 1.3.3. Đối với nền kinh tế .................................................................................... 14 1.4. Một số chỉ tiêu tài chính và các tiêu chí đánh giá hiệu quả của việc mở rộng hoạt động tín dụng đối với DNNVV ......................................................................... 14 1.4.1. Một số chỉ tiêu tài chính đánh giá hiệu quả của việc mở rộng hoạt động tín dụng đối với DNNVV ............................................................................................... 14 1.4.1.1. Chỉ tiêu về sự phát triển tín dụng ..................................................... 14 1.4.1.2. Chỉ tiêu về cơ cấu dư nợ ................................................................... 14 1.4.1.3. Chỉ tiêu về chất lượng tín dụng ........................................................ 14 1.4.2. Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả của việc mở rộng hoạt động tín dụng đối với DNNVV .............................................................................................................. 15 1.4.2.1. Dư nợ tín dụng .................................................................................. 15 1.4.2.2. Số lượng khách hàng DNNVV đến giao dịch .................................. 15 1.5. Các nhân tố tác động đến việc mở rộng hoạt động tín dụng với các DNNVV .. 16 1.5.1. Nhóm nhân tố từ các NHTM .................................................................... 16 1.5.1.1. Chính sách tín dụng của các NHTM dành cho DNNVV. ................ 16 1.5.1.2. Thương hiệu và uy tín của ngân hàng .............................................. 16 1.5.1.3. Sản phẩm dịch vụ của các NHTM .................................................... 16 1.5.1.4. Năng lực thẩm định của cán bộ tín dụng ngân hàng. ....................... 16 1.5.1.5. Định giá tài sản đảm bảo .................................................................. 17 1.5.1.6. Các nhân tố khác............................................................................... 17 1.5.2. Nhóm nhân tố từ phía các DNNVV ......................................................... 17 1.5.2.1. Năng lực quản lý và kinh nghiệm của chủ doanh nghiệp................. 17 1.5.2.2. Chiến lược và phương án kinh doanh của chủ doanh nghiệp........... 17 1.5.2.3. Năng lực tài chính của doanh nghiệp ............................................... 17 1.5.2.4. Thương hiệu của doanh nghiệp trên thị trường. ............................... 18
1.5.2.5. Các nhân tố khác............................................................................... 18 1.5.3. Nhóm nhân tố từ môi trường kinh tế, pháp lý của nhà nước ................... 18 1.6. Kinh nghiệm mở rộng hoạt động tín dụng đối với các DNNVV của một số nước trong khu vực và trên thế giới ................................................................................... 18 1.6.1. Vai trò của DNNVV nhìn từ các quốc gia có số lượng DNNVV lớn ...... 18 1.6.2. Kinh nghiệm hỗ trợ tín dụng cho các DNNVV tại một số quốc gia ........ 19 1.7. Bài học kinh nghiệm về việc mở rộng hoạt động tín dụng cho các DNNVV đối với Việt Nam hiện nay .............................................................................................. 20 1.8. Kết luận chương 1 .............................................................................................. 21 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM THƯƠNG TÍN – CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ........................................... 22 2.1. Thực trạng về hoạt động của các DNNVV tại TP HCM ................................... 22 2.1.1. Tổng số lượng doanh nghiệp đăng ký tại TP HCM qua các năm ............. 22 2.1.2. Thực trạng tình hình huy động và cho vay khu vực TP HCM năm 2011 . 25 2.1.2.1. Huy động .......................................................................................... 25 2.1.2.2. Tín dụng (cho vay) ........................................................................... 25 2.1.3. Thực trạng về tình hoạt động của DNNVV tại TP HCM........................ 25 2.1.3.1. Thực trạng về vốn và cách tiếp cận nguồn vốn của các DNNVV ... 25 2.1.3.2. Thực trạng về ứng dụng công nghệ thông tin của các DNNVV ..... 26 2.1.3.3. Thực trạng về tiếp cận thị trường của các DNNVV ........................ 27 2.2. Thực trạng hoạt động tín dụng đối với DNNVV tại Vietbank HCM ............... 27 2.2.1. Sơ lược quá trình hình thành và phát triển của Vietbank HCM ............... 27 2.2.1.1. Vài nét sơ lược về Vietbank ............................................................. 27 2.2.1.2. Sản phẩm dịch vụ của Vietbank HCM............................................. 29 2.2.2. Khái quát về hoạt động kinh doanh của Vietbank HCM giai đoạn năm 2009 đến năm 2011 ................................................................................................... 30 2.2.2.1. Khái quát tình hình huy động giai đoạn năm 2009 – 2011 ............. 30 2.2.2.2. Khái quát tình hình cho vay giai đoạn năm 2009 – 2011 ................ 31
2.2.2.3. Khái quát kết quả hoạt động kinh doanh Vietbank HCM giai đoạn năm 2009 – 2011 ....................................................................................................... 32 2.2.3. Thực trạng hoạt động tín dụng đối với DNNVV tại Vietbank HCM ...... 33 2.2.3.1. Thực trạng hoạt động tín dụng tại Vietbank HCM........................... 33 2.2.3.2. Thực trạng hoạt động tín dụng DNNVV tại Vietbank HCM ........... 34 2.3. Kết quả khảo sát về việc mở rộng hoạt động tín dụng của các DNNVV trên địa bàn TP HCM ............................................................................................................. 44 2.3.1. Kết quả khảo sát từ phía DNNVV............................................................. 44 2.3.1.1. Tổng quát tình hình các DNNVV qua mẫu điều tra ........................ 44 2.3.1.2. Đặc điểm quá trình phát triển của các DNNVV ............................ 46 2.3.1.3. Quan hệ giữa DNNVV với ngân hàng ........................................... 47 2.3.1.4. Định hướng trong thời gian tới ....................................................... 49 2.3.2. Khảo sát từ phía các NHTM ..................................................................... 50 2.4. Đánh giá những khó khăn, tồn tại và hạn chế về việc mở rộng hoạt động tín dụng đối với DNNVV tại Vietbank HCM ................................................................ 53 2.4.1. Những khó khăn, tồn tại từ phía DNNVV ............................................... 53 2.4.1.1. Phần lớn các DNNVV hiện nay thiếu hoặc không có tài sản đảm bảo.................................................................................................................. 54 2.4.1.2. Lãi suất cho vay ................................................................................ 54 2.4.1.3. Chiến lược và phương án kinh doanh ............................................... 55 2.4.1.4. Việc lập sổ sách và báo cáo tài chính ............................................... 55 2.4.1.5. Vốn đăng ký trên giấy phép kinh doanh ........................................... 55 2.4.1.6. Trình độ quản lý, tay nghề người lao động và khoa học công nghệ 56 2.4.2. Những khó khăn, tồn tại từ phía Vietbank HCM ...................................... 56 2.4.2.1. Về thương hiệu ................................................................................. 56 2.4.2.2. Về vị trí địa lý ................................................................................... 57 2.4.2.3. Lãi suất vay vốn ................................................................................ 57 2.4.2.4. Chất lượng phục vụ nhân viên .......................................................... 57 2.4.2.5. Về sản phẩm dịch vụ ........................................................................ 57
2.4.2.6. Về định giá tài sản đảm bảo ............................................................. 58 2.4.3. Những khó khăn, tồn tại từ phía các cơ quan quản lý nhà nước ............. 58 2.4.3.1. Đối với chính phủ ............................................................................. 58 2.4.3.2. Đối với ngân hàng nhà nước............................................................ 59 2.4.3.3. Các cơ quan ban ngành khác ............................................................ 59 Kết luận chương 2 ..................................................................................................... 59 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM THƯƠNG TÍN – CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ............. 61 3.1. Định hướng phát triển DNNVV của Việt Nam nói chung và TP HCM nói riêng trong thời gian tới ...................................................................................................... 61 3.2. Nhóm giải pháp từ phía các DNNVV ................................................................ 62 3.2.1. DNNVV phải minh bạch tình hình tài chính, kết quả kinh doanh và chấp hành đúng qui định pháp luật .................................................................................... 62 3.2.2. DNNVV nên có chiến lược phát triển kinh doanh dài hạn ....................... 63 3.2.3. DNNVV nên đẩy mạnh quảng bá, tiếp thị sản phẩm trên hệ thống công nghệ thông tin hiện đại .............................................................................................. 64 3.2.4. DNNVV nên tăng cường liên kết, hợp tác và trao đổi với các DNNVV cùng ngành ................................................................................................................ 64 3.2.5. DNNVV nên nâng cao trình độ quản lý của chủ doanh nghiệp và trình độ công nhân .................................................................................................................. 64 3.2.6. DNNVV nên đổi mới trang thiết bị và công nghệ hiện đại ....................... 65 3.2.7. DNNVV nên thay đổi quan điểm về cách tiếp cận nguồn vốn tín dụng để phục vụ kinh doanh ................................................................................................... 65 3.3. Nhóm giải pháp từ phía Vietbank HCM ............................................................ 66 3.3.1. Nên có chính sách tín dụng dành riêng cho DNNVV ............................... 66 3.3.1.1. Lãi suất và phí................................................................................... 66 3.3.1.2. Nghiệp vụ chuyên môn của nhân viên Vietbank HCM .................... 68 3.3.1.3. Kỹ năng bán hàng và giao tiếp ......................................................... 69
3.3.1.4. Tài sản đảm bảo ................................................................................ 70 3.3.2. Đẩy mạnh quảng bá hình ảnh và sản phẩm ngân hàng ............................. 70 3.3.3. Sản phẩm tín dụng đa dạng và thường xuyên thay đổi phù hợp với nhu cầu của các DNNVV ................................................................................................. 71 3.3.4. Hoàn thiện hệ thống chấm điểm tín dụng khách hàng doanh nghiệp để có mức lãi suất phù hợp với từng doanh nghiệp ............................................................ 71 3.4. Nhóm giải pháp đối với các Ban ngành nhà nước ............................................. 72 3.4.1. Đối với ngân hàng nhà nước ..................................................................... 72 3.4.2. Đối với các Ban ngành khác ...................................................................... 73 3.4.2.1. Đối với Chính phủ ............................................................................ 73 3.4.2.2. Đối với các cơ quan pháp luật Việt Nam ......................................... 74 3.4.2.3. Đối với cơ quan thuế ........................................................................ 74 3.4.2.4. Đối với các cơ quan Ban ngành khác ............................................... 75 Kết luận chương 3 ..................................................................................................... 76 KẾT LUẬN Tài liệu tham khảo Phụ lục
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ADB : Ngân hàng phát triển Châu Á Agribank : Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn BKHDT : Bộ kế hoạch đầu tư BTC : Bộ tài chính BĐS : Bất động sản Cty CP : Công ty cổ phần Cty TNHH : Công ty trách nhiệm hữu hạn Cty NN : Công ty nhà nước CIC : Trung tâm thông tin tín dụng của Ngân hàng Nhà Nước CP : Chính phủ DANIDA : Chương trình hỗ trợ khu vực doanh nghiệp DNNVV : Danh nghiệp nhỏ và vừa DNTN : Danh nghiệp tư nhân DNNN : Doanh nghiệp nhà nước EU : Liên minh Châu Âu Eximbank : Ngân hàng Xuất Nhập Khẩu Việt Nam GDP : Tổng sản phẩm nội địa HTX : Hợp tác xã HTK : Hàng tồn kho JICA : Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản KPT : Khoản phải thu MSB : Ngân hàng Hàng Hải Việt Nam NHTW : Ngân hàng Trung Ương NHNN : Ngân hàng Nhà Nước NHTM : Ngân hàng thương Mại NĐ : Nghị định
PGD : Phòng giao dịch PTDN : Phát triển doanh nghiệp QĐ : Quyết định Rp : Đồng tiền Indonesia SGD : Đô la Singapore STK : Sổ tiết kiệm SBA : Cục quản lý doanh nghiệp nhỏ Hoa Kỳ SDPL : Chương trình phát triển DNNVV TMCP : Thương mại cổ phần TP HCM : Thành phố Hồ Chí Minh TCTD : Tổ chức tín dụng TSĐB : Tài sản đảm bảo TT : Thông tư USD : Đô la Mỹ Vietbank : Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín Vietbank HCM : Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh. VIB : Ngân hàng Quốc Tế Việt Nam VNĐ : Việt nam đồng WTO : Tổ chức thương mại thế giới World bank : Ngân hàng thế giới
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Trang Bảng 1.1: Chỉ tiêu phân loại DNNVV theo World Bank......................................... 6 Bảng 1.2: Chi tiêu phân loại DNNVV theo EU ....................................................... 6 Bảng 1.3: Phân loại DNNVV tại Việt Nam ............................................................. 7 Bảng 2.1: Số lượng doanh nghiệp đăng ký tại TP HCM qua các năm .................... 22 Bảng 2.2: Doanh nghiệp đang hoạt động chia theo thành phần kinh tế của TP HCM tại 31/12/2010........................................................................................................... 23 Bảng 2.3: Tình hình huy động của Vietbank HCM giai đoạn 2009-2011 ............... 30 Bảng 2.4: Tình hình cho vay của Vietbank HCM giai đoạn 2009-2011 ................. 31 Bảng 2.5: Kết quả kinh doanh của Vietbank HCM giai đoạn 2009-2011 ............... 33 Bảng 2.6: Thực trạng hoạt động tín dụng tại Vietbank HCM.................................. 34 Bảng 2.7: Tình hình cho vay theo thời gian của DNNVV năm 2009-2011 ............ 35 Bảng 2.8: Tình hình cho vay theo ngành nghề của DNNVV năm 2009-2011 ........ 37 Bảng 2.9: Tình hình cho vay theo loại hình doanh nghiệp năm 2009-2011 ............ 38 Bảng 2.10: Dư nợ theo số lượng DNNVV .............................................................. 39 Bảng 2.11: Cơ cấu dư nợ của Vietbank HCM theo nhóm nợ năm 2009-2011 ........ 40 Bảng 2.12: Cơ cấu dư nợ DNNVV theo nhóm nợ giai đoạn năm 2009-2011 ......... 41 Bảng 2.13: Cơ cấu dư nợ DNNVV theo tài sản đảm bảo năm 2009-2011 .............. 41 Bảng 2.14: So sánh tỷ lệ nợ quá hạn của DNNVV với nợ quá hạn của cả chi nhánh Vietbank HCM ......................................................................................................... 42 Bảng 2.15: Kết quả khảo sát ý kiến các NHTM ...................................................... 51
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 2.1: Tổng dư nợ Vietbank HCM từ năm 2009-2011 .................................. 34 Biểu đồ 2.2: Dư nợ DNVVN qua các năm từ năm 2009-2011 ............................... 36 Biểu đồ 2.3: Nợ quá hạn của DNNVV qua các năm 2009-2011 ............................. 43 Biểu đồ 2.4: Theo loại hình doanh nghiệp .............................................................. 44 Biểu đồ 2.5: Cơ cấu về lĩnh vực hoạt động kinh doanh của DNNVV ..................... 46 Biểu đồ 2.6: Cơ cấu nguồn vốn hình thành nên vốn điều lệ của DNNVV .............. 46 Biểu đồ 2.7: Cơ cấu về thời hạn cho vay của các DNNVV ..................................... 47 Biểu đồ 2.8: Cơ cấu việc đáp ứng nguồn vốn cho DNNVV của ngân hàng............ 48 Biểu đồ 2.9: Cơ cấu tài sản đảm bảo khi vay vốn ngân hàng .................................. 49 Biểu đồ 2.10: Cơ cấu định hướng phát triển của DNNVV trong thời gian tới ........ 49
LỜI NÓI ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài Trong nền kinh tế thị trường hiện nay nguồn vốn là một trong những vấn đề được các doanh nghiệp quan tâm hàng đầu. Ở các nước có nền kinh tế thị trường vốn phát triển thì việc giải quyết các nhu cầu về vốn đều từ các kênh như vay ngân hàng, các công ty tài chính, thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, ở các quốc gia đang phát triển thì nguồn vốn cung cấp chủ yếu là từ các ngân hàng thương mại (NHTM). Ở Việt Nam hiện nay, với hành lang pháp lý ngày càng hoàn thiện cùng với chủ trương khuyến khích sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) của Đảng và Nhà nước ta. Trong thời gian gần đây, số lượng các DNNVV tại Việt Nam tăng cao đáng kể, vai trò của các doanh nghiệp này được nhìn nhận và đánh giá cao bởi những đóng góp ngày càng quan trọng vào sự phát triển chung của nền kinh tế. DNNVV đã tận dụng được nguồn lực tại chỗ như nguyên vật liệu, lao động, tạo nhiều công ăn việc làm, đóng góp đáng kể vào tổng sản phẩm nội địa (GDP) của cả nước. Vì vậy, DNNVV nhận được sự quan tâm và nhận được nhiều chính sách hỗ trợ từ Chính phủ, các Bộ ngành, các tổ chức trong nước và ngoài nước. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển của các DNNVV bên cạnh những lợi thế đạt được DNNVV gặp không ít khó khăn đặc biệt là khó khăn về vốn. Thêm vào đó, do qui mô nhỏ, năng lực tài chính hạn chế, uy tín thị trường chưa cao nên DNNVV gặp nhiều khó khăn trong việc huy động vốn từ thị trường chứng khoán, các công ty tài chính. Vì vậy, nguồn vốn tín dụng ngân hàng gần như là nguồn tài trợ chính thức, duy nhất cho nhu cầu vốn trong quá trình sản xuất kinh doanh của DNNVV. Trước thực trạng thiếu hụt về vốn của đa số các DNNVV hiện nay đặc biệt là trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, các doanh nghiệp trong nước phải đối đầu gay gắt với các doanh nghiệp nước ngoài vừa ưu thế về vốn, công nghệ và trình độ quản lý tiên tiến. Điều đó sẽ dẫn đến khả năng cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài ngày càng tăng và họ sẽ là những người chia sẽ thị trường với các doanh nghiệp Việt
Nam nói chung và các DNNVV nói riêng trong thời gian không xa. Do đó, việc mở rộng hoạt động tín dụng đối với các DNNVV hiện nay là hết sức cần thiết không chỉ cho sự phát triển của các DNNVV để nâng cao khả năng cạnh tranh mà còn giúp mang lại thu nhập cho các ngân hàng, góp phần phân tán rủi ro, mở rộng thị phần, nâng cao uy tín và vai trò của các NHTM trên thị trường. Đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín (Vietbank) thì DNNVV là một trong những phân khúc thị trường mục tiêu, quan trọng và đầy tiềm năng mà ngân hàng đang hướng tới. Do đó, trong thời gian vừa qua ngân hàng đã có những nổ lực trong hoạt động tín dụng đối với DNNVV và đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, việc phát triển tín dụng đối với DNNVV tại một số chi nhánh, phòng giao dịch (PGD) của Vietbank chưa đồng đều, một số chi nhánh gặp nhiều khó khăn, hạn chế cũng như chưa có sự quan tâm đúng mức trong việc phát triển tín dụng đối với doanh nghiệp này. Vấn đề đó cần được nghiên cứu và đề ra những giải pháp hợp lý để phát triển tín dụng cho các DNNVV. Xuất phát từ thực trạng đó tác giả chọn đề tài nghiên cứu “Giải pháp mở rộng hoạt động tín dụng đối với các DNNVV tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thương Tín – Chi Nhánh Thành Phố Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu. 2. Lịch sử nghiên cứu Có rất nhiều công trình nghiên cứu của nhiều tác giả về đề tài “Giải pháp mở rộng hoạt động tín dụng đối với các DNNVV” các công trình nghiên cứu trên có ý nghĩa thực tiễn cao trong việc đưa ra các giải pháp để mở rộng hoạt động tín dụng đối với DNNVV tại các NHTM hay các khu vực mà tác giả nghiên cứu. Tuy nhiên, do thời gian gần đây cùng với sự biến động không ngừng của nền kinh tế thế giới đã làm ảnh hưởng lớn đến chính sách vĩ mô của nền kinh tế trong nước đặc biệt là các DNNVV là xương sống của nền kinh tế trong nước. Do đó, trên cơ sở kiến thức khoa học chung, cùng với những kiến thức được cô thầy truyền đạt cho tác giả trong quá trình theo học hệ cao học tại trường Đại học kinh tế thành phố Hồ Chí Minh (TP HCM). Tác giả tiếp tục nghiên cứu những giải pháp để mở rộng hoạt động tín dụng đối với DNNVV để từ
đó giúp cho các doanh nghiệp này dễ tiếp cận được nguồn vốn ngân hàng. 3. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu tổng quát của đề tài là tìm ra những nguyên nhân và từ đó đưa ra những giải pháp để mở rộng hoạt động tín dụng đối với các DNNVV tại Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín – Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh (Vietbank HCM). Các mục tiêu cụ thể là: - Làm rõ về lý luận tín dụng đối với DNNVV, vai trò của tín dụng ngân hàng đối với DNNVV cũng như tìm hiểu một số kinh nghiệm của các nước và bài học kinh nghiệm cho các ngân hàng tại Việt Nam. - Đánh giá thực trạng tín dụng của các DNNVV tại Vietbank HCM. - Khảo sát thực trạng vay và khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn của các DNVVN tại các NHTM trên địa bàn TP HCM. - Khảo sát các chuyên viên, lãnh đạo các ngân hàng về việc xây dựng chính sách và định hướng phát triển tín dụng cho các DNVVN. - Đưa ra những giải pháp để mở rộng hoạt động tín dụng cho các DNNVV tại Vietbank HCM. 4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu là phân tích thực trạng tín dụng đối với DNNVV tại Vietbank HCM trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2011 và các DNNVV đang quan hệ với các chi nhánh và PGD của các NHTM như Vietbank, Ngân hàng xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank), Ngân hàng Quốc Tế (VIB), Ngân hàng Hàng Hải (MSB), Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông Thôn (Agribank) trên địa bàn TP HCM. Đối tượng nghiên cứu là hoạt động tài trợ vốn cho các DNNVV dưới hình thức cấp tín dụng cho các DNNVV. 5. Vấn đề khoa học Vấn đề chính được đặt ra là có những câu hỏi nghiên cứu và đòi hỏi tác giả nghiên cứu phải trả lời được rõ ràng và chính xác các vấn đề được nghiên cứu. Trong phạm vi luận văn, vấn đề được đặt ra là những hạn chế và những nguyên nhân nào gây
ảnh hưởng đến việc tiếp cận nguồn vốn của các DNNVV. Trên cơ sở đó tác giả đưa ra các giải pháp để mở rộng hoạt động tín dụng đối với DNNVV tại Vietbank HCM. Đó là các vấn đề luận văn sẽ làm rõ trong vấn đề cần nghiên cứu. 6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp thống kê mô tả: Tác giả tổng hợp số liệu từ phòng tín dụng qua các năm từ năm 2009 đến năm 2011, sử dụng phương pháp so sánh bằng số tuyệt đối, tương đối và các chỉ số tài chính để thấy được sự biến động trong hoạt động tín dụng đối DNNVV tại Vietbank HCM. Bên cạnh đó, tác giả còn thu thập các thông tin dữ liệu từ sách báo, tạp chí, tài liệu từ mạng Internet, các văn bản pháp luật từ ngân hàng nhà nước (NHNN), Chính phủ, Bộ công thương, hiệp hội DNNVV,… có liên quan đến đề tài. Phương pháp nghiên cứu này được sử dụng để hệ thống, bổ sung cơ sở lý luận và thấy được thực trạng tín dụng của các DNNVV tại Vietbank HCM. - Phương pháp khảo sát và đánh giá theo ý kiến chuyên gia: + Mẫu khảo sát đối với các DNNVV: Tác giả soạn bảng câu hỏi gửi đến các DNNVV thông qua điện thoại, email, fax hay gặp trực tiếp và đối tượng phỏng vấn là những người giao dịch thường xuyên với ngân hàng như kế toán ngân hàng, kế toán trưởng, trưởng phòng và giám đốc hay phó giám đốc của các DNNVV. Mẫu khảo sát mang tính thuận tiện là gửi đến các DNNVV đang quan hệ với các chi nhánh và PGD của các NHTM như Vietbank, Eximbank, VIB, MSB, Agribank trên địa bàn TP HCM. + Mẫu khảo sát đối với các NHTM: Tác giả gửi email, fax, điện thoại hay nhờ những người bạn đang công tác tại các NHTM nêu trên để gửi mẫu khảo sát đến các đối tượng khảo sát là từ chuyên viên tín dụng, tổ trưởng, phó trưởng phòng, giám đốc hay phó giám đốc ở các chi nhánh và PGD của một số ngân hàng tại khu vực TP HCM. Sau đó, tác giả sử dụng phần mềm Excel để tổng hợp và xử lý số liệu nhằm làm rõ vấn đề cần nghiên cứu. 7. Ý nghĩa của đề tài ạt động tín
dụng đối vớ : Đưa ra được các nguyên nhân và những giảp pháp ứng dụng vào thực tiễn để mở rộng hoạt động tín dụng cho các DNNVV tại Vietbank HCM. Hướng nghiên cứu xa hơn là cho cả hệ thống Vietbank, các NHTM trên địa bàn TP HCM và của cả nước. 8. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục các từ viết tắt, danh mục biểu bảng,… luận văn được chia làm 3 chương. Chương 1: Tổng quan về tín dụng ngân hàng. Chương này tác giả đưa ra các cơ sở lý luận là các luận cứ về tín dụng ngân hàng và tín dụng đối với DNNVV, bài học kinh nghiệm về việc mở rộng tín dụng đối với DNNVV của các nước là cơ sở khoa học để tác giả chứng minh các giả thuyết khoa học của luận văn. Chương 2: Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng đối với DNNVV tại Vietbank HCM, các câu hỏi khảo sát DNNVV và các các bộ làm việc tại các NHTM tại TP HCM. Chương này tác giả đã đưa ra được các luận cứ, đồng thời các phương pháp để chứng minh, khẳng định hoặc bác bỏ các giả thuyết khoa học để chứng minh luận điểm của luận văn. Chương 3: Giải pháp mở rộng tín dụng đối với DNNVV tại Vietbank HCM. Trên cơ sở các luận cứ cùng các phương pháp đã được tác giả sử dụng để làm sáng tỏ luận điểm. Tác giả đưa ra các giải pháp đối với NHTM, DNNVV và các cơ quan quản lý nhà nước như Chính phủ, NHNN, các Ban ngành khác nhằm mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho các DNNVV dễ tiếp cận được nguồn vốn tại Vietbank HCM.
1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI DOANH NGHỆP NHỎ VÀ VỪA 1.1. Lý luận chung về tín dụng ngân hàng 1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của tín dụng ngân hàng 1.1.1.1. Những vấn đề cơ bản về tín dụng - Tín dụng ra đời rất sớm so với sự xuất hiện của môn kinh tế học và được lưu truyền từ đời này qua đời khác. Tín dụng xuất phát từ chữ “Credit” trong tiếng Anh, có nghĩa là lòng tin, sự tin tưởng, tín nhiệm. Tín dụng được diễn giải theo ngôn ngữ Việt Nam là sự vay mượn. - Trong thực tế tín dụng hoạt động rất phong phú và đa dạng nhưng ở bất cứ dạng nào tín dụng cũng thể hiện hai mặt cơ bản. Một là: Người sở hữu một số tiền hoặc hàng hoá chuyển giao cho người khác sử dụng trong một thời gian nhất định. Hai là: Đến thời hạn do hai bên thoả thuận, người sử dụng hoàn lại cho người sở hữu một giá trị lớn hơn. Phần trăm tăng thêm được gọi là phần lời hay nói theo kinh tế là lãi suất. 1.1.1.2. Cơ sở ra đời của tín dụng - Sự phân công lao động xã hội và sự xuất hiện sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất là cơ sở ra đời của tín dụng. Xét về mặt xã hội, sự xuất hiện chế độ sở hữu về tư liệu sản xuất là cơ sở hình thành sự phân hoá xã hội về của cải, tiền tệ có xu hướng tập trung vào một nhóm người, trong lúc đó một nhóm người khác có thu nhập thấp hoặc thu nhập không đáp ứng đủ cho nhu cầu tối thiểu của cuộc sống, đặc biệt khi gặp những biến cố rủi ro bất thường xảy ra. Trong điều kiện như vậy đòi hỏi sự ra đời của tín dụng để giải quyết mâu thuẫn nội tại của xã hội, thực hiện việc điều hoà nhu cầu vốn tạm thời của cuộc sống. 1.1.1.3. Nguyên nhân thúc đẩy sự phát triển của tín dụng - Trong nền kinh tế sản xuất hàng hoá, các doanh nghiệp muốn tiến hành sản xuất