1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
…………/…………
BỘ NỘI VỤ
……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
PHẠM ANH TUẤN
TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG
CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN - TỪ THỰC TIỄN TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP CAO TẠI HÀ
NỘI
Chuyên ngành: Luật hiến pháp và luật hành chính
Mã số : 8 38 01 02
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
HÀ NỘI - NĂM 2022
2
DANH MỤC CÁC CHŨ VIÉT TẮT
Bộ luật tố tụng hình sự BLTTHS
Bộ luật hình sự BLHS
Bộ luật dân sự BLDS
Bộ luật Tố tụng dân sự BLTTDS
Luật tố tụng hành chính TTHC
Luật tổ chức TAND TCTAND
Tòa án nhân dân TAND
Xã hội chủ nghĩa XHCN
Viện kiểm sát nhân dân VKSND
Bổ trợ Tư pháp BTTP
3
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02 tháng 6 năm 2005 của Bộ Chính trị
về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 đã xác định Tòa án là: “Cơ quan
xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, có nhiệm vụ bảo vệ
pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa và quyền làm chủ
của nhân dân, bảo vệ tài sản của Nhà nước, của tập thể, bảo vệ tính mạng, tài
sản, tự do, danh dự và nhân phấm của công dân. Nghị Quyết đề ra nhiệm vụ đổi
mới tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân, với mục tiêu là xây dựng nền tư
pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước
hiện đại, phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa; hoạt
động tư pháp mà trọng tâm là hoạt động xét xử được tiến hành có hiệu quả và
hiệu lực cao.
Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 qui định
Tòa án là "Cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam,
thực hiện quyền tư pháp ”
Đại hội đại biểu Toàn quốc lần thứ XII của Đảng đề ra mục tiêu đối với
Tòa án: “Cụ thể hóa đầy đủ các nguyên tắc hiến định về chức năng, nhiệm vụ
của Tòa án nhân dân và hoạt động xét xử. Tổ chức tòa án theo thẩm quyền xét
xử; bảo đảm nguyên tắc độc lập, nguyên tắc tranh tụng trong xét xử, bảo đảm
quyền bào chữa của bị can, bị cáo, của đương sự”. Đồng thời Đại hội XII
nhấn mạnh 5 nhiệm vụ cải cách tư pháp cơ bản đối với Tòa án, trong đó nhấn
mạnh vai trò của hoạt động xây dựng pháp luật, bảo đảm Tòa án thực sự là cơ
quan xét xử và thực hiện quyền tư pháp mà Hiến pháp đã quy định. Đồng
thời, Tòa án phải được tổ chức phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và bảo đảm
ba nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt động là độc lập trong xét xử, tranh
tụng trong xét xử và bảo đảm quyền bào chữa của bị can, bị cáo, của đương
sự. Nhấn mạnh nguyên tắc xét xử theo thẩm quyền của tòa án mà không phụ
4
thuộc vào đơn vị hành chính lãnh thổ. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII
của Đảng tiếp tục khẳng định "Tiếp tục đổi mới tổ chức, nâng cao chất lượng,
hiệu lực, hiệu quả hoạt động và uy tín của Tòa án nhân dân".
Các quan điểm, định hướng nêu trên đều khẳng định vị trí trung tâm của Tòa
án trong hệ thống cơ quan tư pháp và trọng tâm của công tác xét xử. Vì vậy, việc
đổi mới tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân các cấp được coi là một nhiệm
vụ trọng tâm của quá trình cải cách tư pháp. Tuy nhiên, việc tổ chức và hoạt động
của Tòa án nhân dân nói chung và Tòa án nhân dân cấp cao nói riêng theo Luật
Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 cũng đặt ra những vấn đề cần giải quyết cả về
mặt lý luận và thực tiễn, đặc biệt trong bối cảnh chuẩn bị tổng kết việc thực hiện
Nghị quyết 49-NQ/TW ngày 02 tháng 6 năm 2005 của Bộ Chính trị, sơ kết việc
thực hiện Luật Tổ chức TAND năm 2014. Trong thời gian qua công tác tổ chức
và hoạt động của Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội đã đạt được những kết quả
nhất định, là một cấp Tòa án thực hiện chức năng xét xử phúc thẩm, giám đốc
thẩm, tái thẩm, được tổ chức theo thẩm quyền xét xử, đảm bảo tính độc lập của
Tòa án, tổ chức và hoạt động của TAND cấp cao đã từng bước đáp ứng với yêu
cầu cải cách tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa (XHCN).
Tuy nhiên vẫn tồn tại những hạn chế, bất cập trong tổ chức và hoạt động dẫn đến
công tác tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân cấp cao chưa tương xứng
được với yêu cầu trong tình hình hiện nay.
Từ những thực tế nếu trên, việc nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của
Tòa án nhân dân cấp cao, nhằm đánh giá thực trạng, nêu ra nguyên nhân, trên cơ
sở đó đề xuất các giải pháp nhằm bảo đảm hiệu quả tổ chức và hoạt động có tính
cấp thiết cả trên phương diện lý luận và thực tiễn. Do đó học viên chọn đề tài
“Tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân- Từ thực tiễn Tòa án nhân dân
cấp cao tại Hà Nội" làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
5
Là một thiết chế quan trọng trong hệ thống chính trị nên tổ chức và hoạt
động của Tòa án nhân dân các cấp được các nhà khoa học pháp lý quan tâm, là
vấn đề mang tính cấp thiết ở nước ta hiện nay. Đã có nhiều công trình nghiên cứu
ở nhiều cấp độ như: Những công trình là đề tài khoa học cấp Nhà nước, cấp Bộ,
các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sỹ, sách chuyên khảo nghiên cứu về hệ thống tư
pháp Việt Nam có liên quan đến Tòa án nhân dân, các bài viết trên các tạp chí,
website: Cụ thể:
- Công trình khoa học cấp nhà nước:
+ Đề tài khoa học cấp Nhà nước mã số KX.04.06 "Cải cách các cơ quan tư
pháp, hoàn thiện hệ thống các thủ tục tư pháp, nâng cao hiệu quả và hiệu lực xét xử
của Tòa án trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân".
- Các luận án, luận văn:
+ Luận án tiến sĩ luật học, Đại học quốc gia Hà nội "Những vấn để lý luận và
thực tiễn về cải cách hệ thống cơ quan Tòa án Việt Nam theo định hướng xây
dựng Nhà nước pháp quyền" của tác giả Đồ Thị Ngọc Tuyết năm 2005.
+ Luận án tiến sĩ luật học, Học viện Khoa học Xã hội “Đối mới tổ chức Tòa
án nhân dân cấp huyện trong quá trình cải cách tư pháp ở Việt Nam” của tác giải
Nguyễn Minh Sử năm 2011.
- Sách, bài viết của các nhà khoa học:
+ Sách “ Hệ thống Tòa án của một số nước trên thế giới” của tác Trương
Hòa Bình, Ngô cường NXB Thế Giới năm 2014.
+ Sách “ Xây dựng Tòa án nhân dân xứng đáng là biểu tượng của công lý, lẽ
phải, niềm tin” của PGS.TS Nguyễn Hòa Bình, Nxb Chính trị quốc gia sự thật năm
2019.
+ “Những vấn đề chủ yếu của công cuộc cải cách tư pháp trong giai đoạn
xây dựng nhà nước pháp quyền Việt nam” của TSKH.PGS Lê Cảm, tạp chí Tòa án
nhân dân số 3 năm 2006;
+ “Cải cách tư pháp trong cơ cấu tổ chức quyền lực nhà nước” của tác giả
