Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Phương pháp dạy học chữa lỗi từ ngữ, ngữ pháp cho học sinh THPT dân tộc Khmer (Trên cứ liệu trường THPT Dân tộc Nội trú An Giang)

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH NGUYEÃN QUANG MINH PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC CHÖÕA LOÃI TÖØ NGÖÕ, NGÖÕ PHAÙP CHO HOÏC SINH THPT DAÂN TOÄC KHMER (TREÂN CÖÙ LIEÄU TRÖÔØNG THPT DAÂN TOÄC NOÄI TRUÙ AN GIANG)

Chuyeân ngaønh : Lyù luaän vaø vaø phöông phaùp daïy hoïc moân Vaên

Maõ soá : 60 14 10

LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ GIAÙO DUÏC HOÏC NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS.TS. ÑAËNG NGOÏC LEÄ Thaønh phoá Hoà Chí Minh – 2007

MUÏC LUÏC

LÔØI CAÛM ÔN ............................................................................................... 1

MUÏC LUÏC ...................................................................................................2

DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT........................................................4

DANH MUÏC CAÙC BAÛNG .........................................................................5

MÔÛ ÑAÀU ....................................................................................................... 6

Chöông 1: VAÁN ÑEÀ DAÏY HOÏC TIEÁNG VIEÄT CHO HOÏC SINH

THPT DAÂN TOÄC KHMER

1.1. Nhöõng ñaëc ñieåm rieâng trong daïy hoïc TV cho hoïc sinh

THPT daân toäc Khmer ........................................................................ 17

1.1.1. Nguyeân taéc daïy hoïc TV cho hoïc sinh THPT

daân toäc Khmer ......................................................................... 17

1.1.2. Phöông phaùp ñoái chieáu, so saùnh trong daïy hoïc TV

cho hoïc sinh THPT daân toäc Khmer.......................................... 22

1.2. Thöïc traïng daïy hoïc TV cho hoïc sinh THPT daân toäc Khmer ............ 27

1.2.1. Ñoâi neùt veà tröôøng THPT Daân toäc noäi truù AG ......................... 27

1.2.2. Nhöõng “raøo caûn ngoân ngöõ” cuûa hoïc sinh khi hoïc TV ............. 29

1.2.3. Hieän töôïng giao thoa trong tieáng Khmer ............................... 32

1.2.4. Hieän traïng maéc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp TV ................................ 42

Chöông 2: PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC CHÖÕA LOÃI TÖØ NGÖÕ

TIEÁNG VIEÄT CHO HOÏC SINH THPT DAÂN TOÄC

KHMER

2.1. Khaùi nieäm veà loãi töø ngöõ ....................................................................... 51

2.2. Nguyeân nhaân maéc loãi töø ngöõ ............................................................... 53

2.3. Caùch chöõa loãi töø ngöõ ............................................................................ 55

2.3.1. Loãi löïa choïn töø ngöõ.................................................................... 55

2.3.2. Loãi keát hôïp töø ngöõ...................................................................... 64

2.4. Phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi töø ngöõ tieáng Vieät .............................. 73

Chöông 3: PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC CHÖÕA LOÃI NGÖÕ PHAÙP

TIEÁNG VIEÄTCHO HOÏC THPT DAÂN TOÄC KHMER

3.1. Khaùi nieäm veà loãi ngöõ phaùp .................................................................. 79

3.2. Nguyeân nhaân maéc loãi ngöõ phaùp........................................................... 80

3.3. Caùch chöõa loãi ngöõ phaùp........................................................................ 82

3.3.1. Caâu sai do caáu truùc khoâng hoaøn chænh........................................ 82

3.3.2. Caâu sai do vi phaïm qui taéc keát hôïp............................................. 96

3.4. Phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi ngöõ phaùp tieáng Vieät......................... 103

KEÁT LUAÄN............................................................................................... 109

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO....................................................................... 114

PHUÏ LUÏC................................................................................................. 119

DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT

-------------

- DTNTAG : Daân toäc noäi truù An Giang

- THPT : Trung hoïc phoå thoâng

- THCS : Trung hoïc cô sôû

- GV : Giaùo vieân

- HS : Hoïc sinh

- HSDT : Hoïc sinh daân toäc

- PPDH : Phöông phaùp daïy hoïc

- PP : Phöông phaùp

- TV : Tieáng Vieät

- HSSV : Hoïc sinh sinh vieân

- PH : Phuï huynh

- SGK : Saùch giaùo khoa

- CN : Chuû ngöõ

- VN : Vò ngöõ

- C – V : Chuû ngöõ – Vò ngöõ

DANH MUÏC CAÙC BAÛNG

Baûng 2.1: Toång hôïp soá loãi maéc phaûi cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra thi

hoïc kyø I...................................................................................... 42

Baûng 2.2: Toång hôïp soá loãi maéc phaûi cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra

thi hoïc kyø II ............................................................................... 44

Baûng 2.3: Toång hôïp soá loãi maéc phaûi cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra ôû

caùc kyø thi hoïc kyø....................................................................... 45

Baûng 2.4: Toång hôïp soá löôïng HS maéc loãi veà töø ngöõ, ngöõ phaùp trong caùc

baøi kieåm tra thi hoïc kyø I .......................................................... 47

Baûng 2.5: Toång hôïp soá löôïng HS maéc veà töø ngöõ, ngöõ phaùp trong caùc

baøi kieåm tra thi hoïc kyø II......................................................... 48

Baûng 2.6: Keát quaû maéc loãi duøng töø ngöõ chöa chính xaùc cuûa HS trong

caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø....................................................... 58

Baûng 2.7: Keát quaû veà vieäc maéc loãi lieân keát töø cuûa HS trong caùc baøi

kieåm tra thi hoïc kyø.................................................................... 66

Baûng 2.8: Keát quaû loãi ñaët caâu thieáu chuû ngöõ cuûa HS trong caùc baøi kieåm

tra thi hoïc kyø ............................................................................. 83

Baûng 2.9: Keát quaû loãi ñaët caâu thieáu vò ngöõ cuûa HS trong caùc baøi kieåm

tra thi hoïc kyø ............................................................................. 87

Baûng 2.10: Keát quaû loãi ñaët caâu thieáu keát caáu C – V noøng coát trong caùc

baøi kieåm tra thi hoïc kyø I ......................................................... 90

Baûng 2.11: Keát quaû loãi ñaët caâu roái caáu truùc cuûa HS trong caùc baøi kieåm

tra thi hoïc kyø ......................................................................... 100

MỞ ĐẦU

1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI

Tieáng Vieät laø tieáng phoå thoâng, laø ngoân ngöõ chung cuûa coäng ñoàng daân

toäc Vieät Nam. Naêm 1969, Quyeát ñònh 153 – CP cuûa thuû töôùng chính phuû ñaõ

cuï theå hoùa vai troø TV trong ñôøi soáng ñoàng baøo daân toäc thieåu soá: “Taát caû caùc

daân toäc treân laõnh thoå Vieät Nam ñeàu caàn hoïc vaø duøng tieáng, chöõ phoå thoâng laø

ngoân ngöõ chung cuûa caû nöôùc. Nhaø nöôùc caàn ra söùc giuùp ñôõ caùc daân toäc thieåu

soá hoïc bieát nhanh tieáng, chöõ phoå thoâng”. Vaø Quyeát ñònh 53 – CP cuûa Hoäi

ñoàng chính phuû (1980) neâu roõ: “Tieáng vaø chöõ phoå thoâng laø ngoân ngöõ chung

cuûa coäng ñoàng daân toäc Vieät Nam. Noù laø phöông tieän giao löu khoâng theå

thieáu ñöôïc giöõa caùc ñòa phöông vaø caùc daân toäc trong caû nöôùc, giuùp cho caùc

ñòa phöông vaø caùc daân toäc coù theå phaùt trieån ñoàng ñeàu caùc maët kinh teá, vaên

hoùa, khoa hoïc kyõ thuaät… Taêng cöôøng khoái ñaïi ñoaøn keát toaøn daân vaø thöïc

hieän quyeàn bình ñaúng daân toäc”. Cho neân hoïc sinh daân toäc Khmer cuõng gioáng

nhö nhöõng HS caùc daân toäc khaùc khi ñeán tröôøng ñeàu söû duïng chung moät ngoân

ngöõ, ñoù laø tieáng Vieät.

Ñoái vôùi HS daân toäc Khmer, TV laø ngoân ngöõ thöù hai. Ngoân ngöõ thöù

nhaát laø tieáng meï ñeû, laø ngoân ngöõ daân toäc Khmer maø caùc em söû duïng ñeå giao

tieáp trong phaïm vi ñôøi soáng phum soùc cuûa coäng ñoàng daân toäc mình. TV, tuy

laø ngoân ngöõ thöù hai ñoái vôùi ngöôøi daân toäc Khmer nhöng laø ngoân ngöõ chung

cuûa coäng ñoàng caùc daân toäc Vieät Nam. Khi tieáp xuùc vôùi chöông trình giaùo duïc

phoå thoâng, HS daân toäc Khmer laïi gaëp söï baát ñoàng ngoân ngöõ neân söû duïng TV

coøn nhieàu haïn cheá veà phaùt aâm, duøng töø, ñaët caâu. Ñoàng thôøi do söï tieáp xuùc

giöõa tieáng Vieät – tieáng Khmer laøm naûy sinh hieän töôïng giao thoa ngoân ngöõ.

Do ñoù, quaù trình tieáp xuùc vôùi TV trong nhaø tröôøng phoå thoâng cuûa HS daân toäc

Khmer bò “raøo caûn ngoân ngöõ”. Trong caùc vaên baûn noùi vaø vieát cuûa HS thöôøng

sai phaïm qui taéc TV. Caùc em maéc loãi töø vöïng, ngöõ phaùp TV nhieàu hôn so vôùi

HS ngöôøi Kinh. Ñaây laø moät baøi toaùn khoù cho ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc ôû caùc

tröôøng phoå thoâng coù HS daân toäc vuøng saâu vuøng nuùi.

Phöông phaùp daïy hoïc söûa chöõa caùc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp tieáng Vieät cho

HS THPT ñaõ ñöôïc ñeà caäp trong nhaø tröôøng. Tuy vaäy, phöông phaùp naøy vaãn

chöa ñöôïc öùng duïng coù heä thoáng trong chöông trình Ngöõ vaên. Nhaát laø chöa

coù moät chöông trình öùng duïng cuï theå, ñaëc thuø daïy hoïc cho HS THPT daân toäc

Khmer. Cho neân trong nhöõng naêm qua, GV boä moân Ngöõ vaên gaëp nhieàu khoù

khaên treân con ñöôøng ñi tìm nhöõng phöông caùch thaùo gôõ tình traïng naøy. Noù

trôû thaønh moät vaán ñeà böùc thieát ôû tröôøng phoå thoâng, nhaát laø nhöõng tröôøng phoå

thoâng ôû vuøng saâu vuøng nuùi. Ñöùng tröôùc tình hình aáy, luaän vaên cuûa chuùng toâi

muoán nghieân cöùu: phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi veà töø ngöõ, ngöõ phaùp TV

cuûa HS THPT daân toäc Khmer qua daïy hoïc TV, nhaèm giuùp caùc em haïn cheá

vieäc maéc loãi TV vaø goùp phaàn thöïc thi ñoåi môùi PPDH trong nhaø tröôøng THPT

hieän nay.

2. LÒCH SÖÛ NGHIEÂN CÖÙU VAÁN ÑEÀ

Vieát sai chuaån möïc TV laø hieän töôïng khaù phoå bieán trong HS caùc baäc

hieän nay, nhaát laø hoïc HS daân toäc thieåu soá. Hieän töôïng vieát sai chuaån möïc

cuõng khoâng hieám treân saùch baùo in aán. Theá nhöng, nhìn chung, vieäc nghieân

cöùu loãi haønh vaên ôû caùc bình dieän, caùc caáp ñoä laïi chöa coù moät beà daøy ñaùng

keå. Chuû yeáu chæ coù moät soá baøi vieát ngaén veà moät soá loaïi loãi chính taû, loãi duøng

töø, loãi ngöõ phaùp… ñaêng raûi raùc treân caùc taïp chí, baùo chí. Moät vaøi loaïi loãi

vöøa neâu cuõng ñöôïc trình baøy trong moät vaøi quyeån saùch giaùo khoa, moät soá

coâng trình nghieân cöùu TV. Raát ít coù quyeån saùch vieát veà loãi haønh vaên moät

caùch toaøn dieän, coù heä thoáng. Nhaát laø nhöõng quyeån saùch vieát veà loãi söû duïng

TV cuûa HS daân toäc Khmer.

Nhöõng baøi vieát vaø moät vaøi quyeån saùch veà loãi ñöôïc in aán, xuaát baûn töø

naêm 1974 ñeán nay cuõng khoâng nhieàu:

Nguyeãn Minh Thuyeát, treân “Ngoân ngöõ” soá 3, naêm 1974, neâu leân moät

soá kieåu loãi ngöõ phaùp vaø caùch söûa chöõa trong baøi “Maáy gôïi yù veà vieäc phaân

tích söûa chöõa loãi ngöõ phaùp cho hoïc sinh”. Trong baøi vieát naøy, taùc giaû ñöa ra

caùc kieåu loãi sai nhö: “loãi vi phaïm veà qui taéc caáu taïo töø”, töùc laø loãi caáu taïo

cuïm töø sai qui taéc ngöõ phaùp; “loãi vi phaïm veà qui taéc caáu taïo caâu” (bao goàm

“loãi thöøa chuû ngöõ”, “loãi thieáu chuû ngöõ”, “loãi thieáu vò ngöõ”); vaø caùch söûa chöõa

töøng kieåu loãi.

Nguyeãn Xuaân Khoa, treân “Ngoân ngöõ” soá 1, naêm 1975, trình baøy moät

soá loãi veà qui taéc caáu taïo caâu trong baøi “Loãi ngöõ phaùp cuûa hoïc sinh – nguyeân

nhaân vaø caùch söûa chöõa”. Theo Nguyeãn Xuaân Khoa, loãi caáu taïo caâu goàm:

“Caâu thieáu thaønh phaàn haït nhaân” (bao goàm “caâu thieáu chuû ngöõ”, “caâu thieáu

vò ngöõ”); caâu thieáu toaøn boä caáu truùc haït nhaân” (goàm “caâu chæ coù moät boä phaän

traïng ngöõ”, “caâu chæ coù moät ñoaïn caâu phuï”); “caâu coù caùc thaønh phaàn khoâng

coù quan heä yù chaët cheõ, chính xaùc” vaø “caâu coù keát caáu roái naùt”. Song song vôùi

vieäc phaân tích loãi sai, taùc giaû baøi vieát cuõng neâu nguyeân nhaân sai vaø caùch söûa

chöõa. Baøi vieát cuûa taùc giaû lyù giaûi khaù roõ caùi sai ngöõ phaùp ôû moät soá maët. Tuy

nhieân, caùch phaân loaïi, mieâu taû vaø ñònh danh loãi sai coù vaøi ñieåm chöa chaët

cheõ vaø nhaát quaùn.

Nguyeãn Nhaõ Baûn, “Giöõ gìn söï trong saùng cuûa tieáng Vieät veà maët töø

ngöõ”, 1981, ñeà caäp loãi duøng töø cuûa HS. Qua tö lieäu thi tuyeån sinh vaøo ñaïi

hoïc, taùc giaû tieán haønh thoáng keâ vaø phaân loaïi loãi duøng töø cuûa HS thaønh ba

kieåu loãi: “loãi duøng töø Haùn – Vieät vaø thuaàn Vieät”, “loãi nhöõng töø keát hôïp

khoâng hôïp nghóa” vaø “loãi dieãn ñaït”. Ñoái vôùi moãi kieåu loãi, taùc giaû neâu soá lieäu

thoáng keâ vaø tæ leä cuï theå. Baøi vieát cuûa Nguyeãn Nhaõ Baûn trình baøy moät soá khía

caïnh veà loãi duøng töø. Tuy nhieân, caùch phaân loaïi loãi duøng töø vaø moät soá ví duï

minh hoïa chöa coù söùc thuyeát phuïc, nhaát laø “loãi dieãn ñaït”.

Trong “Taøi lieäu tham khaûo soaïn, giaûng kyõ naêng Laøm Vaên lôùp 10”, Vuï

giaùo duïc THPT, naêm 1984, coù baøi vieát “Chöõa caâu sai”, ngöôøi vieát neâu ra moät

soá kieåu loãi ngöõ phaùp nhö: “caâu thieáu chuû ngöõ”, “caâu thieáu vò ngöõ”, “caâu

thieáu chuû ngöõ vaø vò ngöõ”, “caâu sai do chöa bieát söû duïng caùc caëp töø quan heä”,

“thöøa chuû ngöõ” vaø “caâu luûng cuûng, röôøm raø”. Ñoái vôùi moãi kieåu loãi sai, taùc

giaû daãn ra moät vaøi ví duï vaø höôùng daãn caùch söûa cuï theå. Noäi dung phaân tích,

lyù giaûi caâu sai ngöõ phaùp trong taøi lieäu naøy coù giaù trò gôïi yù thieát thöïc cho GV

khi daïy caùc tieát chöõa caâu sai, maëc duø caùch ñònh danh vaø phaân loaïi caâu sai

ngöõ phaùp cuûa ngöôøi vieát chöa nhaát quaùn vaø chaët cheõ.

Trong saùch giaùo khoa “Laøm Vaên lôùp 10”, naêm 1991, Ñinh Cao vaø Leâ

A ñeà caäp loãi caâu sai vaø loãi duøng töø sai. Loãi caâu sai, theo caùc taùc giaû, goàm caùc

kieåu: “caâu môùi chæ coù keát caáu giôùi töø haëc cuïm danh töø chæ thôøi gian, vò trí”,

“caâu chæ môùi coù cuïm danh töø”, “caâu thieáu chuû ngöõ”, “caâu thieáu veá”, “caâu sai

quan heä loâgich”, “caâu coù keát caáu roái naùt” vaø “caâu khoâng ñaûm baûo söï phaùt

trieån lieân tuïc cuûa yù trong ñoaïn vaên”. Coøn loãi duøng töø sai, goàm caùc kieåu:

“duøng töø sai voû aâm thanh”, “duøng töø sai do khoâng hieåu nghóa cuûa töø”, “duøng

töø khoâng phuø hôïp vôùi ñoái töôïng noùi naêng, vôùi saéc thaùi tình caûm, thaùi ñoä caàn

phaûi coù”, “duøng töø khoâng ñuùng vôùi phong caùch vaên baûn”, vaø “duøng töø khoâng

ñaûm baûo tính thaåm myõ”. Cuøng vôùi caùc kieåu loãi caâu sai vaø loãi duøng töø, caùc taùc

giaû coøn ñöa ra “phöông höôùng söûa chöõa caâu sai” vaø “caùc thao taùc chöõa loãi veà

töø”. Nhìn chung, caùc taùc giaû trình baøy caùc kieåu loãi caâu sai vaø loãi duøng töø sai

khaù cuï theå, coù giaù trò gôïi yù phaùt hieän loãi haønh vaên. Tuy nhieân, vieäc phaân chia

caùc loãi caâu sai vaø loãi duøng töø cuûa taùc giaû chöa coù heä thoáng vaø tính chaët cheõ;

caùc kieåu loãi sai chöa ñöôïc phaân tích moät caùch caën keõ, thaáu ñaùo. Vaø caùc taùc

giaû chöa ñöa ra caùch thöùc söûa chöõa cuï theå ñoái vôùi töøng kieåu sai. “Phöông

höôùng söûa chöõa caâu sai” vaø “caùc thao taùc chöõa loãi veà töø” ñöôïc ñöa ra coøn sô

löôïc.

Nguyeãn Ñöùc Daân vaø Traàn Thò Ngoïc Lang, trong “Caâu sai vaø caâu mô

hoà” (1993), ñöa ra caùch lyù giaûi khaù môùi meû veà caâu sai. Trong coâng trình

nghieân cöùu naøy, caùc taùc giaû ñi saâu vaøo phaân tích, lyù giaûi hieän töôïng caâu sai

vaø hieän töôïng caâu mô hoà. Caùc taùc giaû muoán goùp theâm moät tieáng noùi môùi veà

caâu sai vaø muoán nhaán maïnh tôùi nguyeân nhaân taâm lyù trong quaù trình hình

thaønh moät caâu sai, maø hieän töôïng sai do “chaäp caáu truùc”. Ñoái vôùi moãi caâu

sai, caàn phaân tích kyõ ñeå phaùt hieän caùc nguyeân nhaân gaây ra caùi sai cuûa noù, töø

ñoù ñeà ra caùch chöõa coù hieäu quaû. Xuaát phaùt töø quan nieäm aáy, caùc taùc giaû

khoâng ñöa ra nhöõng sô ñoà cöùng nhaéc laøm khuoân maãu khi chöõa nhöõng caâu sai

maø chæ neâu nhöõng phöông phaùp chung nhaát ñeå phaân tích vaø chöõa loãi caâu döïa

treân lyù thuyeát ngoân ngöõ hoïc töôøng minh. Noù ñöôïc hình thöùc hoùa cao ñoä ñeå

moät maët chæ ra sô ñoà caáu truùc toái giaûn cuûa caâu ñuùng töông öùng, ñoái chieáu vôùi

sô ñoà caâu sai, maët khaùc phaân tích söï töông hôïp nghóa giöõa caùc töø trong caâu

ñöôïc xem xeùt, qua ñoù chæ ra caùch chöõa hôïp lyù nhaát. Quyeån saùch naøy coøn ñeà

caäp ñeán caâu mô hoà. Nghieân cöùu hieän töôïng naøy laøm roõ nhöõng ñaëc ñieåm cuûa

tieáng Vieät. Ñieàu naøy khoâng nhöõng coù yù nghóa veà phöông dieän lyù thuyeát maø

coøn coù höõu ích veà phöông dieän öùng duïng trong quaù trình taïo vaên baûn, trong

giao tieáp giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi. Trong saùch naøy, caùc taùc giaû trình baøy böôùc

ñaàu hieän töôïng mô hoà TV treân caáp ñoä: “söï mô hoà töø vöïng”, “söï mô hoà caáu

truùc”, “caâu mô hoà loâgich”, “caâu mô hoà ngöõ duïng”… Quyeån saùch naøy laø moät

ñoùng goùp khoâng nhoû cuûa caùc taùc giaû trong vieäc tieáp caän, nghieân cöùu caâu sai,

nhaát laø ôû bình dieän ngöõ nghóa – loâgich.

Trong SGK “Tieáng Vieät lôùp 10” hôïp nhaát chænh lyù naêm 2000, caùc taùc

giaû Dieäp Quang Ban, Ñoã Höõu Chaâu coù daønh ba tieát (tieát 4, 13, 27) ñeà caäp

lieân quan ñeán vaán ñeà naøy. Ñoù laø “Yeâu caàu chung veà haønh vaên cuûa caùc vaên

baûn”, “Löïa choïn töø ngöõ” vaø “Loãi veà caâu”. Nhìn chung, caùc taùc giaû chæ ñöa ra

nhöõng yeâu caàu khi söû duïng töø ngöõ: “duøng töø phaûi chính xaùc”, “löïa choïn töø ñeå

ñaït keát quaû mong muoán” vaø caàn “traùnh loãi thöøa töø, laëp töø”, “traùnh duøng caùc

töø saùo roãng, coâng thöùc khoâng caàn thieát”. Nhö vaäy, vaán ñeà ñöôïc ñöa vaøo trong

SGK veà vieäc duøng töø cuûa HS coøn sô saøi. Ví duï neâu ra khoâng ña daïng ñeå cho

HS deã nhaän bieát vaø khaéc phuïc. Coøn “Loãi veà caâu”, caùc taùc giaû tìm ra nguyeân

nhaân vaø caùch khaéc phuïc cho HS. Caùc taùc giaû tìm ra: “loãi veà thaønh phaàn caâu”

(Khoâng phaân ñònh roõ thaønh phaàn traïng ngöõ vaø chuû ngöõ; khoâng phaân ñònh roõ

ñònh ngöõ, phaàn phuï chuù vaø vò ngöõ; khoâng phaân ñònh roõ traät töï caàn coù cuûa

thaønh phaàn caâu) vaø “loãi veà quan heä yù nghóa giöõa caùc boä phaän trong caâu vaø

giöõa caâu vôùi caâu” (khoâng phaân ñònh roõ nhöõng boå ngöõ coù caùch chi phoái khaùc

nhau; khoâng phaân ñònh roõ moái quan heä giöõa caùc veá caâu hoaëc giöõa caâu vôùi

caâu). Caùc baøi taäp ña daïng phong phuù nhöng trích daãn daãn chöùng laïi xa rôøi

SGK, khoâng naèm trong chöông trình. HS khoù caûm nhaän vaø nhaän bieátñ eå tìm

ra nhöõng loãi duøng töø ñaët caâu. Ñaây laø baøi vieát khaù kyõ, töông ñoái troïn veïn.

“Loãi töø vöïng vaø caùch khaéc phuïc” vôùi nhoùm Hoà Leâ, Traàn Thò Ngoïc

Lang, Toâ Ñình Nghóa thöïc hieän. Vaø quyeån thöù hai, ñoù laø “Loãi ngöõ phaùp vaø

caùch khaéc phuïc” do nhoùm Cao Xuaân Haïo, Lyù Tuøng Hieáu, Nguyeãn Kieân

Tröôøng, Voõ Xuaân Trang, Traàn Thò Tuyeát Mai ñieàu tra vaø bieân soaïn. Caùc taùc

giaû söû duïng phöông phaùp thöïc nghieäm. Xuaát phaùt töø vieäc ñieàu tra loãi chính

taû, töø vöïng, ngöõ phaùp qua 5.000 baøi vieát cuûa HSSV vaø nhöõng baøi treân caùc

baùo “Saøi Goøn giaûi phoùng”, “Tuoåi treû”, “Thanh nieân”, “Phuï nöõ”, “Coâng an”,

“Kieán thöùc ngaøy nay”… tìm hieåu nguyeân nhaân, phaân loaïi loãi, phaân tích töøng

loaïi loãi roài ñöa ra caùc baøi taäp coù ñaùp aùn ñeå ngöôøi vieát söû duïng reøn luyeän vaø

khaéc phuïc.

Beân caïnh ñoù, ta thaáy haøng loaït quyeån saùch “ Tieáng Vieät thöïc haønh”

cuûa nhöõng taùc giaû nhö Nguyeãn Minh Thuyeát, Ñaëng Ngoïc Leä, Nguyeãn Kieân

Tröôøng, Höõu Ñaït, Nguyeãn Ñöùc Daân… ñöa ra nhöõng cô sôû lyù luaän veà lyù

thuyeát TV ñeå vaän duïng vaøo caùc baøi taäp thöïc haønh laø chính yeáu daønh cho

HSSV. Caùc daïng baøi taäp ña daïng, phong phuù.

Ñieåm qua caùc baøi vieát, caùc coâng trình nghieân cöùu, ta thaáy caùc taùc giaû

ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp ñaùng traân troïng trong vieäc tieáp caän, nghieân cöùu, lyù

giaûi caùc loãi sai veà chính taû, töø vöïng, ngöõ phaùp… treân caùc bình dieän, caùc caáp

ñoä, ôû möùc ñoä naøy hay möùc ñoä khaùc. Nhöng coù moät ñieàu, caùc nhaø ngoân ngöõ

hoïc chöa nghieân cöùu caùc loãi sai veà töø vöïng, ngöõ phaùp ñoái vôùi ñoái töôïng HS

ngöôøi daân toäc thieåu soá khi hoïc TV. Bôûi vì hieän nay, ñoái töôïng naøy cuõng

chieám moät phaàn khoâng nhoû trong caùc nhaø tröôøng phoå thoâng. Vaø HS daân toäc

thieåu soá ñeán vôùi TV laø ñeán vôùi ngoân ngöõ thöù hai neân vieäc maéc caùc loãi chính

taû duøng töø ñaët caâu laïi mang tính traàm troïng hôn. Vì theá, luaän vaên naøy seõ ñi

vaøo tìm hieåu vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp phuø hôïp giuùp cho HS THPT ngöôøi daân

toäc Khmer khaéc phuïc moät soá loãi cô baûn veà töø vöïng, ngöõ phaùp khi hoïc TV.

3. MUÏC ÑÍCH VAØ NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU

Nghieân cöùu ñeà taøi naøy döïa treân thöïc traïng daïy vaø hoïc ôû tröôøng THPT

vuøng daân toäc nhaèm ñöa ra nhöõng loãi cô baûn veà töø vöïng, ngöõ phaùp cuûa HS

daân toäc Khmer hoïc TV. Töø ñoù, tìm ra nhöõng phöông phaùp söûa chöõa caùc loãi

aáy ñeå haïn cheá “raøo caûn ngoân ngöõ” cuûa caùc em trong vieäc tieáp nhaän chöông

trình giaùo duïc phoå thoâng. Hieän nay, vaán ñeà naøy trôû thaønh moät baøi toaùn khoù

trong quaù trình daïy vaø hoïc ôû tröôøng phoå thoâng.

Nghieân cöùu ñeà taøi naøy cuõng nhaèm ruùt ra nhöõng giaûi phaùp caûi tieán

PPDH TV cho GV daïy moân TV. Nhaát laø giuùp cho HS daân toäc Khmer giaûm

bôùt nhöõng loãi duøng töø ñaët caâu trong taïo laäp vaên baûn noùi vaø vieát… Ñeå reøn

luyeän, naâng cao kyõ naêng taïo vaên baûn cho HS, song song vôùi vieäc trang bò

nhöõng tri thöùc mang tính chuaån möïc veà chính taû, töø ngöõ, caâu vaên, ñoaïn vaên,

vaên baûn vaø phong caùch ngoân ngöõ vaên baûn, chuùng ta caàn cung caáp nhöõng hieåu

bieát veà loãi sai moät caùch coù heä thoáng. Bôûi vì nhaän bieát loãi sai cuõng laø moät

bieän phaùp tích cöïc giuùp cho HS tieáp caän caùi chuaån möïc, ñeå reøn luyeän caùi

chuaån möïc.

Treân cô sôû caùc loãi cô baûn veà töø ngöõ, ngöõ phaùp ôû HS THPT daân toäc

Khmer, xaây döïng nhöõng cô sôû lyù luaän xaùc ñaùng cho phöông phaùp chöõa loãi töø

ngöõ, ngöõ phaùp trong quaù trình daïy hoïc TV. Tieán haønh khaûo saùt thöïc tieãn qua

daïy vaø hoïc tieáng Vieät cho HS Khmer THPT ôû tröôøng phoå thoâng, töø ñoù, chuùng

toâi ñeà xuaát moät soá phöông phaùp chöõa loãi duøng töø ñaët caâu TV cho HS THPT

daân toäc Khmer mang tính ñaëc thuø, khaû thi.

4. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU

Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi naøy chính laø HS THPT daân toäc

Khmer tröôøng THPT Daân toäc noäi truù An Giang ñang hoïc moân Ngöõ vaên

chöông trình giaùo duïc THPT vôùi vieäc maéc caùc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp TV trong

caùc baøi vieát kieåm tra, baøi thi.

5. PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU

Nghieân cöùu caùc loãi sai cô baûn töø ngöõ, ngöõ phaùp vaø phöông phaùp daïy

hoïc chöõa caùc loãi naøy trong chöông trình giaûng daïy, SGK moân “Ngöõ vaên” caáp

THPT, taøi lieäu chuû ñeà töï choïn caáp THPT vaø qua caùc tieát daïy TV cuûa GV

tröôøng THPT DTNT AG. Nhaát laø taäp trung vaøo caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø

cuûa HS THPT daân toäc Khmer ôû tröôøng THPT DTNT AG.

6. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU

- Phöông phaùp toång hôïp lyù luaän vaø thöïc tieãn: Toång hôïp nhöõng coâng

trình, chuyeân luaän veà caùc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp, caùc giaùo trình ñoåi môùi PPDH

TV… ñeå nghieân cöùu, phaùt hieän nhöõng luaän ñieåm laøm tieàn ñeà lyù luaän tröïc

tieáp, giaùn tieáp cho vieäc phöông phaùp chöõa caùc loãi sai veà töø ngöõ, ngöõ phaùp

voán toàn taïi trong quaù trình daïy hoïc TV tröôøng phoå thoâng.

- Phöông phaùp khaûo saùt: Chuùng toâi tieán haønh phöông phaùp khaûo saùt ñeå

naém baét caùc loãi sai veà vieäc duøng töø ñaët caâu cuûa HS THPT daân toäc Khmer.

Vieäc khaûo saùt cuûa chuùng toâi döïa treân caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø I, II cuûa HS

khoái 10, 11, 12 ôû tröôøng THPT DTNT AG, naêm hoïc 2006 – 2007, vôùi toång soá

löôïng baøi thi: 594. Töø ñoù tìm ra nhöõng loãi cô baûn nhaát ñeå laøm cô sôû cho

phöông phöông chöõa loãi veà töø ngöõ, ngöõ phaùp cho HS.

- Phöông phaùp thoáng keâ, phaân tích, ñaùnh giaù: Phöông phaùp naøy duøng

ñeå thoáng keâ keát quaû khaûo saùt vaø keát quaû thöïc nghieäm. Vôùi PP naøy, chuùng toâi

toång hôïp thoáng keâ caùc loãi veà töø vöïng, veà ngöõ phaùp vaø xaùc ñònh tæ leä ñeå phaân

tích, ñaùnh giaù giöõa caùc ñoái töôïng HS cuûa töøng khoái lôùp ôû caáp THPT. Phöông

phaùp thoáng keâ phaân tích nhaèm giuùp cho chuùng toâi coù caùi nhìn chính xaùc veà

caùc loãi duøng töø ñaët caâu cuûa HS THPT daân toäc Khmer vaø giuùp caùc em khaéc

phuïc daàn caùc maët haïn cheá khi hoïc TV.

7. CÔ SÔÛ KHOA HOÏC VAØ THÖÏC TIEÃN

Döïa treân cô sôû ngoân ngöõ hoïc TV vaø tieáng Khmer veà töø vöïng, ngöõ phaùp

ñeå ñoái chieáu hieän töôïng giao thoa cuûa tieáng Khmer vaø TV. Vaø moät soá ñaëc

ñieåm veà daïy hoïc song ngöõ TV– tieáng Khmer trong nhaø tröôøng phoå thoâng khi

chöõa loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp TV. Taát caû laøm tieàn ñeà cô sôû lyù luaän khoa hoïc khi

nghieân cöùu. Töø ñoù, thaáy ñöôïc nhöõng nguyeân nhaân ñöa ñeán sai chuaån veà töø

ngöõ, ngöõ phaùp vaø ñöa ra phöông phaùp chöõa caùc loãi naøy cho HS THPT daân

toäc Khmer.

Töø thöïc tieãn yeâu caàu phaùt hieän caùc loãi cô baûn veà töø ngöõ, ngöõ phaùp TV

maø hình thaønh caùc bieän phaùp khaéc phuïc söûa chöõa noù trong vieäc daïy hoïc

tieáng Vieät cho HS THPT daân toäc Khmer treân cöù lieäu tröôøng THPT DTNT

AG.

8. BOÁ CUÏC CUÛA LUAÄN VAÊN

Ngoaøi phaàn Môû ñaàu vaø Keát luaän, luaän vaên goàm ba chöông:

Chöông 1: Vaán ñeà daïy hoïc tieáng Vieät cho hoïc sinh THPT daân toäc

Khmer.

Chöông 2: Phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi töø ngöõ tieáng Vieät .

Chöông 3: Phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi ngöõ phaùp tieáng Vieät.

CHƯƠNG 1: VẤN ĐỀ DẠY HỌC TIẾNG VIỆT CHO HỌC

SINH THPT DÂN TỘC KHMER

1.1. Nhöõng ñaëc ñieåm rieâng trong daïy hoïc TV cho HS THPT daân toäc

Khmer

1.1.1. Nguyeân taéc daïy hoïc TV cho HS THPT daân toäc Khmer

Khi soáng chung moät coäng ñoàng caùc daân toäc Vieät Nam, cuøng söû duïng

TV nhö moät coâng cuï giao tieáp chuû yeáu troïng moïi lónh vöïc, laïi haáp thuï chung

moät neàn giaùo duïc thì duø laø HS ngöôøi Kinh hay HS daân toäc Khmer, taát caû

cuõng caàn ñöôïc daïy hoïc treân nhöõng cô sôû nguyeân taéc chung. Ta coù theå chuù yù

ñeán moät soá nguyeân taéc ñaëc thuø cuûa daïy hoïc TV.

1.1.1.1. Nguyeân taéc heä thoáng vaø phaùt trieån

Ñeå hoïc toát TV, HS daân toäc Khmer phaûi tieáp xuùc vaø laøm quen vôùi TV

theo töøng caáp ñoä khaùc nhau. Töø caáp Tieåu hoïc, THCS ñeán THPT, HS daân toäc

Khmer ñaõ coù söï tích luyõ voán töø ngöõ TV kha khaù. Luùc naøy TV ñöôïc hình

thaønh moät caùch loâ – gíc vaø coù heä thoáng. HS THPT daân toäc Khmer coù theå heä

thoáng yù nghóa caùc töø ngöõ thaønh caâu, lieân keát caâu thaønh ñoaïn vaên, noái keát caùc

ñoaïn thaønh moät vaên baûn hoaøn chænh.

Nguyeân taéc yeâu caàu GV trình baøy theo thöù töï hôïp lyù vaø neâu ñöôïc moái

quan heä giöõa chuùng. Noù ñoøi hoûi caùc hieåu bieát veà lyù thuyeát ñöôïc trình baøy

theo moái quan heä lieân töôûng vaø reøn luyeän kyõ naêng söû duïng TV cuõng phaûi

tuaân thuû nhö theá. Ví duï nhö hieän töôïng nhieàu nghóa caàn lieân heä vôùi hieän

töôïng ñoàng aâm hoaëc hieän töôïng ñoàng nghóa, hieän töôïng traùi nghóa caàn lieân

heä vôùi hieän töôïng traùi nghóa….

Trong quaù trình daïy hoïc TV, kieán thöùc trình baøy cho HS daân toäc

Khmer phaûi ñaûm baûo söï tieáp thu kieán thöùc môùi treân cô sôû kieán thöùc cuõ. Kieán

thöùc môùi khoâng ñöôïc taùch rôøi kieán thöùc cuõ ñaõ coù. GV oân taäp, cuûng coá vaø tìm

trong kieán thöùc môùi caùc cô sôû cuûa caùi ñaõ cuõ. Vaø GV daïy cho HS daân toäc

Khmer cuõng phaûi ña daïng vaø choïn löïa heä thoáng baøi baøi taäp cho phuø hôïp vôùi

ñoái töôïng HS: töø deã ñeán phöùc taïp. Hoaëc tuyø theo ñoái töôïng HS trong lôùp maø

giao caùc loaïi baøi taäp khaùc nhau. Ví duï nhö nhöõng baøi taäp deã daønh cho HS

yeáu keùm, nhöõng baøi taäp khoù öu tieân cho HS khaù gioûi giaûi quyeát. Nhö vaäy,

GV vöøa heä thoáng tri thöùc, vöøa linh ñoäng reøn luyeän kyõ naêng moät caùch linh

hoaït theo töøng ñoái töôïng HS.

1.1.1.2. Nguyeân taéc höôùng vaøo hoaït ñoäng giao tieáp

TV vöøa mang tính cuï theå, vöøa mang tính khaùi quaùt. Caùc khaùi nieäm, caùc

qui taéc TV ñeàu ñöôïc ruùt ra töø nhöõng thöïc tieãn ña daïng cuûa ngoân ngöõ. Nhöng

daïy hoïc TV khoâng chæ nhaèm muïc ñích cung caáp nhöõng khaùi nieäm, qui taéc lyù

thuyeát maø naâng cao naêng löïc söû duïng TV cho HS. Do ñoù, daïy hoïc TV phaûi

ñaët trong moái quan heä vôùi hoaït ñoäng giao tieáp ngoân ngöõ. Chuùng ta cuõng bieát

baûn chaát cuûa PP daïy tieáng laø duøng moïi bieän phaùp laøm cho quaù trình daïy hoïc

tieáng gioáng hoaëc gaàn gioáng giao tieáp töï nhieân.

Theo caùc nhaø nghieân cöùu giaùo duïc hoïc veà tieáng thì nguyeân taéc naøy coù

theå thöïc hieän thoâng qua moät soá phöông dieän cuï theå:

- Höôùng daãn cho HS thaáy raèng caùc khaùi nieäm, caùc qui taéc TV coù theå söï

bieåu hieän raát ña daïng, coù theå coù nhöõng söï chuyeån hoaù trong hoaït ñoäng giao

tieáp. GV daïy HS daân toäc Khmer chuù yù ñeán söï chuyeån nghóa cuûa töø, caâu ruùt

goïn trong TV. Vì HS daân toäc Khmer ít ñöôïc giao tieáp ngoân ngöõ neân raát khoù

khaên khi gaëp nhöõng tröôøng hôïp vöøa neâu.

- Vaän duïng caùc tri thöùc TV vaøo hoaït ñoäng giao tieáp: lónh hoäi, phaân

tích, ñaùnh caùc saûn phaåm cuûa hoaït ñoäng giao tieáp; taïo laäp caùc saûn phaåm giao

tieáp… Noù nhaèm thöïc hieän toát caùc nhieäm vuï, muïc ñích giao tieáp trong nhöõng

hoaøn caûnh giao tieáp nhaát ñònh. GV ñaët ra heä thoáng baøi taäp phuø hôïp vôùi ngöõ

caûnh maø HS thöôøng xuyeân giao tieáp.

- Huy ñoäng caùc kinh nghieäm voán coù cuûa HS trong hoaït ñoäng giao tieáp

vaøo vieäc hình thaønh caùc kieán thöùc lyù thuyeát TV, vaøo vieäc cuûng coá vaø ñieàu

chænh kieán thöùc.

1.1.1.3. Nguyeân taéc gaén lyù thuyeát vôùi thöïc haønh

Cuõng nhö trong caùc lónh vöïc daïy hoïc khaùc, vieäc thöïc hieän nguyeân taéc

naøy ôû lónh vöïc daïy hoïc TV coù taùc duïng tích cöïc ñeán vieäc thöïc hieän hai muïc

tieâu chính: trang bò kieán thöùc vaø reøn luyeän kyõ naêng. Ñieàu naøy raát quan troïng

ñoái vôùi HS ngöôøi Kinh noùi chung, HS daân toäc Khmer noùi rieâng khi hoïc TV.

Nguyeân taéc naøy khoâng chæ thöïc hieän trong vieäc daïy thöïc haønh maø caû

trong lyù thuyeát. Ngöôøi GV coù theå trình baøy moät khaùi nieäm, qui taéc TV theo

trình töï dieãn dòch hay quy naïp. Töùc laø GV cung caáp kieán thöùc, sau ñoù cho

thöïc haønh minh hoaï. Ngöôïc laïi, GV cung caáp caùc döõ lieäu ñeå HS phaân tích,

ñaùnh giaù, töø ñoùù ruùt ra khaùi nieäm, qui taéc chung. Ñoái vôùi vieäc trieån khai töø

phaân tích, tìm hieåu ngöõ lieäu cuï theå ñeán nhaän ñònh khaùi quaùt (thöïc haønh ñeán

lyù thuyeát) laø nguyeân taéc phuø hôïp vôùi HS daân toäc Khmer. Vì ñi töø caùi cuï theå

ñeå khaùi quaùt hình thaønh caùi chung, caùi tröøu töôïng phuø hôïp vôùi khaû naêng tö

duy cuûa caùc em. Vaø hoaït ñoäng thöïc haønh chuû yeáu laøm saùng toû theâm lyù

thuyeát, cuûng coá caùc kieán thöùc lyù thuyeát, ñoàng thôøi reøn luyeän ñöôïc boán kyõ

naêng noùi, nghe, ñoïc, vieát. ÔÛ ñaây, giaûng daïy theo höôùng phaùt trieån tö duy cuûa

HS, GV vaän duïng nhuaàn nhuyeãn giöõa lyù thuyeát vaø thöïc haønh, coù theå trong lyù

thuyeát coù thöïc haønh, vaø trong thöïc haønh luoân luoân coù lyù thuyeát (GV cuûng

coá).

Vì vaäy, phaàn TV trong SGK Ngöõ vaên ñöôïc bieân soaïn theo tính tích cöïc

trong hoïc taäp cuûa HS. Trong moãi baøi, noäi dung kieán thöùc vaø kyõ naêng reøn

luyeän khoâng ñôn phöông maø keát hôïp vôùi nhau moät caùch chaët cheõ thoâng qua

caùc hoaït ñoäng tìm hieåu cuûa HS.

1.1.1.4. Nguyeân taéc keát hôïp giöõa phaùt trieån tö duy vaø phaùt trieån

ngoân ngöõ

Ngoân ngöõ vaø tö duy coù moái quan heä maät thieát vôùi nhau. Caùc hoaït ñoäng

ngoân ngöõ vaø caùc hoaït ñoäng tö duy luoân gaén boù nhau. Naêng löïc ngoân ngöõ vaø

naêng löïc tö duy cuûa töøng ngöôøi luoân ñi lieàn vôùi nhau trong quaù trình hình

thaønh vaø phaùt trieån… Do ñoù, daïy hoïc TV cho HS daân toäc Khmer cuõng luoân

ñaët trong moái quan heä caùc hoaït ñoäng tö duy. Ñieàu naøy coù theå bieåu hieän qua

moät soá tröôøng hôïp sau:

- Trong söï hình thaønh caùc khaùi nieäm vaø qui taéc TV caàn tieán haønh cuøng

vôùi caùc hoaït ñoäng vaø thao taùc tö duy nhö khaùi quaùt hoaù, so saùnh, ñoái chieáu,

phaân tích, toång hôïp… Thoâng qua caùc thao taùc tö duy naøy hình thaønh vaø naâng

cao caùc tri thöùc TV, töø ñoù vaän duïng vaøo hoaït ñoäng söû duïng.

- Reøn luyeän caùc kyõ naêng taïo laäp trong TV cuõng ñöôïc tieán haønh cuøng

vôùi reøn luyeän caùc kyõ naêng tö duy: laäp luaän, giaûi thích, chöùng minh… Caùc

naêng löïc naøy ñöôïc phoái hôïp chaët cheõ trong caùc hoaït ñoäng ngoân ngöõ nhaèm

taïo laäp saûn phaåm.

- Trong höôùng daãn HS phaùt hieän vaø söûa chöõa caùc loãi TV cuõng caàn gaén

vôùi naêng löïc tö duy. Nhieàu loãi TV laø do söï bieåu hieän nhöõng sai soùt trong tö

duy. Ñoàng thôøi vieäc söûa chöõa caùc loãi TV cuõng laø söûa chöõa, uoán naén caùc sai

soùt trong quaù trình tö duy.

1.1.1.5. Nguyeân taéc tích hôïp

Nguyeân taéc tích hôïp theå hieän söï phoái hôïp giöõa caùc phaàn Tieáng Vieät,

vaên hoïc, Laøm vaên. Treân cô sôû nhöõng ngöõ lieäu vaên baûn vaên hoïc giuùp HS phaân

tích ruùt ra nhöõng nhaän xeùt, keát luaän veà caùc hieän töôïng ngoân ngöõ. HS laïi vaän

duïng nhöõng hieåu bieát ñoù ñeå ñoïc – hieåu vaên baûn vaø öùng duïng vaøo vieát vaên

trong moân Laøm vaên. Keát quaû cuûa quaù trình daïy hoïc theo nguyeân taéc tích hôïp

laø taïo ra kieán thöùc vaø kyõ naêng toång hôïp cuûa HS. Chaúng haïn caáu truùc cuûa

phaàn TV trong chöông trình Ngöõ vaên 11 chuù yù ñeán nguyeân taéc tích hôïp vôùi

caùc phaàn Vaên hoïc vaø Laøm vaên. Caùc baøi TV ñöôïc boá trí xen keõ vôùi caùc baøi

Vaên hoïc vaø Laøm vaên vaøo nhöõng vò trí taïo neân söï tích hôïp toát nhaát. Cuï theå

nhö baøi “Thöïc haønh veà thaønh ngöõ, ñieån coá” ñöôïc boá trí ôû sau moät soá vaên baûn

vaên hoïc trung ñaïi, nôi söû duïng nhieàu thaønh ngöõ vaø ñieån coá…

Vaø trong daïy hoïc TV khoâng ñöôïc taùch rôøi caùc phaân moân TV. Vieäc daïy

taùch caùc phaân moân TV seõ khoâng tìm thaáy moái lieân heä baûn chaát cuûa caùc hieän

töôïng ngoân ngöõ laøm cho vieäc daïy hoïc töøng phaân moân vöøa coù söï truøng laëp vôùi

phaân moân khaùc laïi vöøa coù söï thieáu soùt, chöa chu ñaùo.

TV laø moät heä thoáng khoa hoïc. Trong phaïm vi chöông trình hoïc taäp, TV

khoâng chæ laø moät heä thoáng khoa hoïc maø coøn laø moät heä thoáng sö phaïm. Moái

lieân heä mang tính khoa hoïc giöõa caùc phaân moân TV heát söùc phong phuù. Veà

ngöõ aâm, khoâng chæ ñeå daïy chính aâm maø ñoái vôùi TV coøn ñeå daïy chính taû. Caâu

laø ñôn vò hoaøn chænh, coù yù nghóa, coù caáu truùc, coù ngöõ ñieäu. Khoâng hieåu ngöõ

aâm khoâng theå hoïc toát ngöõ phaùp, phong caùch tu töø. Töø vöïng ñöôïc hieåu ôû nghóa

trung hoaø vaø nghóa trong vaên caûnh, töùc laø trong caâu, trong ñoaïn. Hoïc ngöõ

phaùp khoâng theå taùch rôøi vôùi hoïc daáu caâu, vôùi ngöõ ñieäu caâu. Phong caùch tu töø

hoïc laø khoa hoïc veà caùch duøng töø ñaët caâu, ñoïc, noùi moät caùch truyeàn caûm. Ngöõ

phaùp vaên baûn vöôït leân treân ñôn vò caâu nhöõng khoâng theå khoâng döïa vaøo ngöõ

aâm, töø vöïng, ngöõ phaùp nhö caùc vaät lieäu cô sôû cuûa phaùt ngoân.

Naém vöõng nguyeân taéc, GV ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu daïy hoïc TV trong

chöông trình Ngöõ vaên ñang ñöôïc ñoåi môùi. Noù cuõng tuyø thuoäc vaøo söï vaän

duïng kheùo leùo cuûa GV ñeå ñaït hieäu quaû trong quaù trình daïy hoïc TV.

Treân ñaây chæ laø moät soá nguyeân taéc trong daïy hoïc TV, coøn coù theå coù

moät soá nguyeân taéc nöõa. Do ñieàu kieän coù haïn neân luaän vaên chæ trình moät soá

nguyeân taéc daïy hoïc TV phuø hôïp ñoái töôïng HS THPT daân toäc Khmer. Nhöng

trong vieäc thöïc hieän caùc nguyeân taéc aáy, taát nhieân GV phaûi bieát vaän duïng moät

caùch saùng taïo cho phuø hôïp vôùi ñoái töôïng mình ñang daïy.

1.1.2. Phöông phaùp ñoái chieáu, so saùnh trong daïy hoïc TV cho HS

THPT daân toäc Khmer

Trong quaù trình daïy hoïc TV coù theå aùp duïng nhieàu PPDH khaùc nhau.

Vaø ngöôøi ta thöôøng nhaéc tôùi caùc PPDH: phaân tích ngoân ngöõ, reøn luyeän theo

maãu caâu, höôùng vaøo hoaït ñoäng giao tieáp… laø caùc PP ñaëc thuø cuûa daïy hoïc

TV. Nhöõng vaán ñeà naøy, caùc nhaø nghieân cöùu giaùo duïc hoïc veà PP daïy tieáng ñaõ

ñeà caäp raát nhieàu. Nhöng ñoái vôùi daïy hoïc TV cho HS THPT daân toäc Khmer

coù theå vaän duïng moät caùch linh hoaït vaø phuø hôïp ñoái vôùi töøng ñoái töôïng giaûng

daïy.

Hieän nay caùc tröôøng THPT DTNT ôû An Giang noùi rieâng, ôû ñoàng baèng

soâng Cöûu Long noùi chung ñang vaän duïng theo PP daïy hoïc song ngöõ, söû duïng

ngay voán TV cuûa caùc em tieáp nhaän trong thöïc teá giao tieáp ñeå laøm chuyeån

ngöõ. Chuyeån ngöõ duøng ñeå daïy TV cho HS daân toäc Khmer cuõng laø TV. GV

duøng lôøi noùi cuûa mình laøm maãu cho HS theo, töø caùch phaùt aâm, caùch duøng töø

ngöõ ñeán caùch ñaët caâu taïo vaên baûn. Nhö vaäy, GV chuù yù ñeán moät soá yeâu caàu

daïy hoïc TV cho HS daân toäc Khmer mang tính ñaëc thuø. Chaúng haïn nhö veà töø

ngöõ, GV ñaûm baûo vieäc cung caáp cho HS moät soá voán töø ngöõ thích öùng theo

yeâu caàu cuûa chöông trình. Nhöng cuõng caàn caân nhaéc khaû naêng HS daân toäc

Khmer coù theå coù moät soá voán töø ngöõ TV phong phuù khoâng thua keùm HS ngöôøi

Kinh. Töø ñoù, GV coù söï quan saùt, theo doõi kyõ vaø vaän duïng caùc caùch daïy phuø

hôïp cho töøng ñoái töôïng. Vaø GV chuù yù ñeán voán töø ngöõ ôû caùc lónh vöïc chính

trò, xaõ hoäi vaø khoa hoïc kyõ thuaät… coøn xa laï ñoái vôùi HS daân toäc Khmer. Vì

ñaây laø voán töø maø ngoân ngöõ Khmer hoaøn toaøn vay möôïn cuûa TV. Ñoàng thôøi

cuõng quan taâm ñeán vieäc thöïc haønh söû duïng voán töø ngöõ aáy trong caùc hoaït

ñoäng giao tieáp ôû nhaø tröôøng, ôû caùc moâi tröôøng trong xaõ hoäi… Hoaëc veà ngöõ

phaùp, GV cho HS thöïc haønh moät caùch tích cöïc vieäc phaân tích vaø taïo caùc kieåu

caâu, noùi chung laø caùc caùch dieãn ñaït baèng TV, theo yeâu caàu cuûa chöông trình.

Coù nhö vaäy môùi traùnh ñöôïc hieän töôïng giao thoa do HS vaän duïng caáu taïo

cuïm töø, caáu taïo caâu cuûa ngoân ngöõ Khmer vaøo TV.

Trong vieäc söûa loãi cho HS khi thöïc haønh luyeän taäp TV hoaëc giaûng daïy

“Nhöõng loãi thöôøng gaëp trong tieáng Vieät; thöïc haønh söûa loãi” trong chöông

trình “Töï choïn moân Ngöõ vaên 10”, caàn thaáy raèng nhöõng loãi coù theå coù ôû HS

daân toäc Khmer khoâng chæ do yù thöùc vaø naêng löïc cuûa HS maø coøn do söï tieáp

xuùc ngoân ngöõ, moät hieän töôïng voán ñöôïc coi laø töï nhieân, ôû ñaây laø hieän töôïng

giao thoa trong tieáng Khmer vôùi TV.

Toùm laïi, ñoái vôùi vieäc daïy hoïc TV cho HS daân toäc Khmer, caàn tìm toøi

vaø vaän duïng theâm moät soá PP daïy hoïc TV thích öùng vôùi ñoái töôïng HS. Chaúng

haïn nhö söû duïng tieáng daân toäc Khmer trong daïy töø ngöõ, duøng tieáng Khmer

ñeå ñoái chieáu vôùi TV khi coù hieän töôïng giao thoa ngoân ngöõ…

1.1.2.1. Ñoái chieáu, so saùnh trong daïy hoïc töø ngöõ

Ñoái chieáu vaø so saùnh laø thao taùc tö duy ñeå phaân bieät hieän töôïng, khaùi

nieäm vôùi caùc hieän töôïng, khaùi nieäm khaùc. Ñoái chieáu vaø so saùnh laø thuû phaùp

quan troïng, thöôøng thaáy duøng trong taát caû caùc PP daïy hoïc TV. PP ñoái chieáu

vaø so saùnh trong daïy hoïc TV cho HS THPT daân toäc Khmer laø PPDH thöïc

hieän treân cô sôû neâu ra hai caùch dieãn ñaït cuøng moät noäi dung ôû hai ngoân ngöõ

ñeå xem xeùt söï khaùc nhau vaø gioáng nhau cuûa hai caùch dieãn ñaït aáy.

HS daân toäc Khmer thöôøng luùng tuùng khi thaáy soá töø TV ñöùng tröôùc

danh töø. Bôûi vì trong tieáng Khmer, soá töø luoân ñöùng sau danh töø. Ví duï nhö

“mon baây” (gaø ba con), “xraâu baây laê-aây” (luùa ba thuùng). Ñoái vôùi tröôøng hôïp

naøy, GV caàn löu yù caùch söû duïng soá töø trong tieáng Khmer khaùc vôùi TV nhö

theá naøo ñeå HS duøng ñuùng trong TV.

Nhöõng tröôøng hôïp duøng töø truøng laëp giöõa hai ngoân ngöõ TV – Khmer

cuøng moät luùc. GV höôùng daãn cho HS thaáy trong TV ñaõ coù töø ngöõ ñoù cho neân

khoâng caàn duøng theâm tieáng daân toäc Khmer cheâm xen vaøo nöõa. Chaúng haïn

nhö HS noùi “Hoâm nay, chuùng em aên canh xoâm lo ñu ñu” ( “Xoâm lo” trong

tieáng Khmer coù nghóa laø “canh”).

Khi tieáng Khmer coù moät töø nhieàu nghóa laïi ñoàng nghóa vôùi nhieàu töø TV

khaùc, HS daân toäc Khmer chæ coù theå duøng moät töø trong soá ñoù.

Ví duï: “hop”: aên (hop bai: aên côm)

uoáng (hop töùc: uoáng nöôùc).

Vaø duøng töø ngöõ sai phong caùch do giao thoa ngoân ngöõ Khmer hay haïn

cheá veà voán töø TV. Ví duï: GV chuû nhieäm hoûi thaêm hoaøn caûnh gia ñình caûu

HS coù bao nhieâu anh em. HS traû lôøi vôùi GV: “Nhaø em coù ba thaèng. Hai

thaèng ñoù cuõng hoïc ôû tröôøng mình ñoù thaày”.…

Chuyeån dòch töø ngöõ TV sang tieáng Khmer ñeå HS deã hieåu vaø naém ñöôïc

nghóa cuûa töø hôn. Vai troø cuûa dòch trong daïy töø laø coù möùc ñoä vì chæ coù moät soá

ít töø cuûa ngoân ngöõ ñang hoïc laø hoaøn toaøn töông ñöông veà nghóa vôùi tieáng meï

ñeû cuûa HS daân toäc Khmer. Daïy töø cho HS daân toäc Khmer, GV phaûi laøm heát

nhöõng coâng vieäc “noäi trôï” cuûa daïy nghóa töø ngöõ. Töø khaâu giaûi nghóa nhöõng töø

khaùi quaùt, töø Haùn – Vieät, thuaät ngöõ khoa hoïc, ñeán caû nhöõng töø thoâng duïng

trong ñôøi soáng sinh hoaït haøng ngaøy. Nhöng cuõng coù khi GV cuõng khoâng theå

duøng chính TV ñeå giaûi thích, lyù giaûi yù nghóa cuûa töø ñeå giuùp HS naém ñöôïc

nghóa cuûa töø, vì HS khoâng ñuû trình ñoä TV vaø ít giao tieáp vôùi TV thöôøng

xuyeân trong cuoäc soáng ñeå hieåu lôøi giaûng giaûi cuûa GV. Trong tröôøng hôïp naøy,

vieäc dòch caùc töø ñoù sang tieáng daân toäc laø höõu hieäu hôn caû. Tuy nhieân caùch

dòch cuõng tuyø thuoäc vaøo trình ñoä ngoân ngöõ Khmer cuûa moãi GV vaø söï töông

öùng veà yù nghóa cuûa caùc töø ñöôïc dòch. Ví duï, vôùi caùc töø nhö “chaêm chæ”, “ñoà

ñaïc”… coù theå chuyeån dòch töø TV sang tieáng Khmer nhö “soùong vaùt”, “aây

vaên”… Nhöng vôùi moät soá töø ngöõ nhö “gaäp gheành”, “cheo leo”, “laën loäi”…

thì dòch theo kieåu töø ñieån, hoaëc giaûi thích baèng tieáng Khmer, vì trong tieáng

Khmer khoâng coù töø vôùi nghóa töông ñöông.

1.1.2.2. Ñoái chieáu, so saùnh trong daïy hoïc ngöõ phaùp

Ñaây laø PP söû duïng trong nhöõng tröôøng hôïp khoâng coù söï töông öùng giöõa

hai heä thoáng ngoân ngöõ Vieät – Khmer ôû caùc caáp ñoä ngöõ phaùp. Ngoân ngöõ

Khmer khoâng coù söï khaùc bieät lôùn veà ngöõ phaùp cuûa TV. Ñoái vôùi HS THPT

daân toäc Khmer, söï gioáng nhau caên baûn aáy coù lôïi cho vieäc ñaët caâu TV. Khi

nhöõng söï khaùc bieät nhoû coù theå phaùt sinh töø hieän töôïng giao thoa thì coù theå

duøng PP ñoái chieáu vaø so saùnh ñeå löu yù HS.

So saùnh moät caâu TV ñôn giaûn vôùi moät caâu tieáng Khmer coù nghóa töông

ñöông.

Ví duï: Caùi aùo traéng cuûa anh vöøa môùi giaët.

(Ao xo roâ boh boong tôp naâng koâk)

So saùnh nhöõng caâu coù cuøng thaønh phaàn töø ngöõ nhöng khaùc nhau veà traät

töï saép xeáp töø.

Ví duï: Nhöõng con ngöïa ñang aên coû.

(Xeh taêng lai kompung xi smau)

(Xeh taêng lai: con ngöïa nhöõng)

HS daân toäc Khmer thöôøng chuù yù ñeán nhöõng söï khaùc bieät giöõa TV vôùi

tieáng daân toäc cuûa mình veà maët ngöõ phaùp nhieàu hôn laø veà töø ngöõ, ngöõ aâm.

Bôûi vì nhöõng caùch dieãn ñaït sai ngöõ phaùp seõ caûn trôû nhieàu hôn nhöõng loãi duøng

töø hay phaùt aâm.

Tieáng daân toäc Khmer ñöôïc söû duïng ñeå ñoái chieáu vaø so saùnh trong quaù

trình daïy hoïc TV phaûi coù moät caùch haïn ñònh. ÔÛ ñaây, vieäc söû duïng tieáng

Khmer trong quaù trình daïy hoïc TV cuûa HS daân toäc Khmer laø taän duïng voán

ngoân ngöõ saün coù cuûa HS ñeå hoïc TV. Nhöng giôùi haïn cuûa PP naøy laø HS bò haïn

cheá thôøi gian hoaït ñoäng giao tieáp baèng TV. Laïm duïng vaø söû duïng tieáng daân

toäc Khmer quaù möùc caàn thieát trong daïy hoïc TV seõ laøm aûnh höôûng tôùi khaû

naêng tieáp thu vaø reøn luyeän TV cuûa HS daân toäc Khmer. Vieäc duøng PP naøy coù

theå thöïc hieän ôû caùc quaù trình daïy ngöõ aâm, töø ngöõ, ngöõ phaùp. Khi duøng PP söû

duïng tieáng Khmer ñeå ñoái chieáu vaø so saùnh chæ neân mieâu taû hieän töôïng ngoân

ngöõ, khoâng caàn lyù luaän gì vaø bieán caùi laï thaønh caùi quen, bieán caùi vöøa nhaän

thöùc ñöôïc qua mieâu taû ñoái chieáu thaønh nhöõng baøi taäp thöïc haønh laëp laïi nhieàu

laàn. Ngöôøi GV Ngöõ vaên daïy vuøng daân toäc Khmer neân quan taâm caùc loãi veà

TV mang tính ñaëc thuø cuûa HS. Töø ñoù ñi tìm trong ngoân ngöõ daân toäc Khmer

khaû naêng giao thoa ñeå ñoái chieáu, so saùnh.

Daïy hoïc TV cho HS daân toäc laø moät coâng vieäc phöùc taïp, khoâng theå coi

PPDH naøo laø vaïn naêng. Löïa choïn PPDH naøo laø phuï thuoäc ñoái töôïng hoïc

sinh, muïc ñích baøi daïy, ñieàu kieän daïy hoïc cuï theå… ñaûm baûo HS tieáp thu

ñöôïc baøi hoïc moät caùch tích cöïc, naém kieán thöùc moät caùch chaéc chaén. Muoán

daïy chöõa loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp TV cho HS ñöôïc toát, chuùng ta cuõng caàn naém

tình hình hoïc TV cuûa ñoái töôïng maø mình giaûng daïy.

1.2. Thöïc traïng daïy hoïc TV cho HS THPT Daân toäc Khmer

1.2 .1. Ñoâi neùt veà ñaëc ñieåm tröôøng THPT Daân toäc noäi truù AG

Naêm hoïc 1992 - 1993, tröôøng THPT DTNT AG ñöôïc thaønh laäp taïi

huyeän Tri Toân, tænh An Giang. Moät huyeän mieàn nuùi cuûa tænh An Giang coù tæ

leä ngöôøi daân toäc Khmer sinh soáng chieám khoaûng 40% daân soá cuûa huyeän. Sau

chieán tranh bieân giôùi Taây Nam naêm 1978, soá HS ngöôøi daân toäc Khmer ñeán

tröôøng chæ khoaûng 30 - 40%. So vôùi caùc caáp tieåu hoïc, THCS, HS ngöôøi

Khmer hoïc ñeán caáp THPT laïi raát ít. Vì theá, chöông trình 135 cuûa chính phuû

ra ñôøi, giaûi quyeát maët baèng daân trí caùc vuøng saâu mieàn nuùi, thaønh laäp tröôøng

DTNT thì tæ leä con em daân toäc Khmer ñeán tröôøng taêng leân gaáp nhieàu laàn so

vôùi tröôùc ñaây. ÔÛ An Giang, tæ leä HS Khmer ñeán tröôøng naêm hoïc 1996 –

1997: caáp THCS laø 1987, caáp THPT laø 452; nhöng ñeán naêm hoïc 2001 –

2002: caáp THCS laø 2140, caáp THPT laø 520; gaàn ñaây nhaát laø naêm hoïc 2004 –

2005: caáp THCS laø 3797, caáp THPT laø 1291 (Thoáng keâ cuûa Phoøng keá hoaïch

– taøi chính Sôû Giaùo duïc – ñaøo taïo An Giang).

Tröôøng THPT DTNT AG, naêm hoïc 1992 – 1993, coù 354 HS vôùi caùc

lôùp 6, 7, 8. Ñeán naêm hoïc 1996 – 1997, tröôøng coù lôùp 12 ñaàu tieân. Trong

nhöõng naêm gaàn ñaây, tröôøng ñaõ oån ñònh, moãi khoái coù 3 lôùp töø khoái 6 ñeán khoái

12 vôùi toång soá 691 HS. Phaàn lôùn HS cuûa tröôøng laø HS daân toäc Khmer. Nhöng

trong ñoù coù khoaûng 10% laø HS ngöôøi Kinh thuoäc dieän chính saùch vaø khoaûng

20% laø HS daân toäc Khmer coù cha hoaëc meï goác ngöôøi Kinh. Ña phaàn caùc lôùp

toaøn laø HS daân toäc Khmer. Nhöng moät soáù lôùp coù 10% HS ngöôøi Kinh, HS

goác ngöôøi Kinh – Khmer trong toång soá caùc HS ngöôøi Khmer. ÔÛ ñaây, caùc em

sinh soáng vaø hoïc taäp trong moät coäng ñoàng thu nhoû cuûa daân toäc mình. Moâi

tröôøng giao tieáp chính yeáu laø baïn beø daân toäc mình. Khi tieáp xuùc vôùi TV trong

hoïc taäp, caùc em coù ñieàu kieän thuaän lôïi hôn so vôùi nhöõng HS daân toäc Khmer

ñang hoïc ôû caùc tröôøng phoå thoâng khaùc. Vì caùc em ñöôïc trao ñoåi trong hoïc

taäp baèng song ngöõ. Nhöõng khoù khaên trong quaù trình hoïc TV coù theå ñöôïc caùc

em giaûi quyeát qua trao ñoåi vôùi nhau baèng TV hoaëc baèng tieáng Khmer. Moät

soá GV daân toäc Khmer, keå caû GV ngöôøi Kinh ñöôïc hoïc tieáng Khmer ñeàu giuùp

caùc em giaûi toûa ñöôïc moät phaàn naøo “raøo caûn ngoân ngöõ” khi tieáp thu kieán

thöùc ôû tröôøng phoå thoâng. Nhöng nhìn chung, HS THPT daân toäc Khmer vaãn

coøn gaëp nhieàu khoù khaên khi hoïc TV.

1.2.2. Nhöõng “raøo caûn ngoân ngöõ” cuûa hoïc sinh khi hoïc TV

Vieäc hoïc TV cuûa HS daân toäc Khmer so vôùi HS ngöôøi Kinh khoâng maáy

thuaän lôïi, ít nhaát theå hieän ôû moät soá maët sau:

Veà ñieåm xuaát phaùt, khi ñeán tröôøng, HS daân toäc Kinh ñaõ coù voán TV

khoâng nhieàu nhöng ñuû ñeå tìm hieåu theá giôùi xung quanh. HS ñi hoïc baèng ngoân

ngöõ quen thuoäc tröôùc khi ñeán tröôøng, vôùi moät voán töø khoaûng 4.000 – 5.000 töø

vaø nhöõng caáu truùc cô baûn cuûa tieáng meï ñeû. Ngoaøi ra, HS coù thôøi gian vaø cô

hoäi söû duïng TV lieân tuïc vôùi nhieàu ngöôøi vaø nhieàu muïc ñích khaùc nhau trong

cuoäc soáng. Coøn HS daân toäc, tröôùc khi ñi hoïc, caùc em chæ môùi naém baét tieáng

Khmer vaø phaùt trieån nhaän thöùc baèng tieáng meï ñeû khoâng phaûi baèng TV. Voán

TV cuûa caùc em raát ít hoaëc khoâng coù gì. Neáu coù moät voán TV thì caùc em chöa

chuaån xaùc trong phaùt aâm vaø söû duïng. Khi ñeán tröôøng, caùc em môùi baét ñaàu söû

duïng TV vaø phaûi hoïc TV treân cô sôû kinh nghieäm cuûa tieáng meï ñeû. Traûi qua

caùc caáp hoïc töø tieåu hoïc, trung hoïc cô sôû ñeán THPT, caùc em ñaõ tích luyõ ñöôïc

moät voán TV kha khaù so vôùi luùc tröôùc ñaây nhöng so vôùi HS ngöôøi Kinh thì

vaãn coøn haïn cheá.

Veà cô cheá lónh hoäi, caùc nhaø taâm lyù hoïc noùi raèng, neáu nhö vieäc phaùt

trieån tieáng meï ñeû baét ñaàu töø vieäc söû duïng lôøi noùi moät caùch töï do, töï phaùt vaø

keát thuùc baèng vieäc hieåu roõ nhöõng hình thaùi ngoân ngöõ vaø naém ñöôïc chuùng, thì

vieäc phaùt trieån ngoân ngöõ thöù hai baét ñaàu töø vieäc hieåu roõ ñöôïc ngoân ngöõ vaø

naém ñöôïc noù moät caùch chuû ñònh vaø keát thuùc baèng lôøi noùi töï do töï phaùt. Vaø

vieäc hoïc TV cuûa HS daân toäc chaéc haún khoâng theå gioáng HS hoïc TV vôùi tö

caùch laø tieáng meï ñeû.

Veà moâi tröôøng hoïc, TV cuõng bò boù heïp ñoái vôùi HS daân toäc Khmer. Khi

hoïc TV, HS ngöôøi Kinh coù nhieàu cô hoäi giao tieáp vôùi moïi ngöôøi ôû moïi luùc,

moïi nôi, trong vaø ngoaøi nhaø tröôøng. Noù ñöôïc tieáp caän nhöõng lónh vöïc khi ñoái

thoaïi ña daïng. Khi ñoù, chuùng ñöôïc hoïc hoûi vaø ñieàu chænh caùch noùi cho phuø

hôïp. Trong khi ñoù, HS daân toäc Khmer haàu nhö khoâng theå coù chaát löôïng, soá

löôïng vaø maät ñoä caùc cuoäc giao tieáp TV nhieàu nhö HS ngöôøi Kinh. ÔÛ tröôøng

hoïc, HS daân toäc Khmer chæ tieáp xuùc duy nhaát vôùi GV – nhöõng ngöôøi naém

vöõng TV. Do soá HS trong lôùp töông ñoái khaù ñoâng neân cô hoäi giao tieáp baèng

TV giöõa HS vaø GV coù giôùi haïn. Noäi dung caùc vaán ñeà ñöôïc ñeà caäp trong giao

tieáp chuû yeáu chæ lieân quan ñeán baøi hoïc, trong khi caùc vaán ñeà cuûa ñôøi soáng

ngoân ngöõ laïi luoân luoân soâi ñoäng vaø ña daïng. Moâi tröôøng ngoân ngöõ trong

phaïm vi nhaø tröôøng döôøng nhö laø moâi tröôøng duy nhaát maø HS daân toäc Khmer

coù theå hoïc taäp vaø söû duïng TV. Caùc em thieáu haún moâi tröôøng ngoân ngöõ töï

nhieân ngoaøi tröôøng. HS thieáu ñieàu kieän ñeå reøn luyeän ngoân ngöõ, nhaát laø ngoân

ngöõ söû duïng trong giao tieáp. Khi rôøi khoûi lôùp hoïc trôû veà vôùi coäng ñoàng, caùc

em chæ söû duïng tieáng meï ñeû, bôûi ôû ñaây, tieáng meï ñeû laø ngoân ngöõ giao tieáp

thöôøng ngaøy.

Quaù trình hoïc TV cuûa HS daân toäc Khmer luoân chòu aûnh höôûng töø tieáng

meï ñeû. Theo xu höôùng töï nhieân, nhöõng thoùi quen söû duïng tieáng meï ñeû ñöôïc

HS daân toäc ñöa vaøo trong quaù trình hoïc TV. Caùc em trao ñoåi vôùi baïn beø

trong lôùp cuõng baèng tieáng meï ñeû cuûa mình. Heâï quaû laø, nhöõng yeáu toá gioáng

nhau giöõa TV vaø tieáng meï ñeû taïo ñieàu kieän thuaän lôïi, nhöng nhöõng yeáu toá

khaùc nhau laïi caûn trôû, gaây khoù khaên cho HS Khmer khi hoïc TV. Ñoù cuõng laø

nguyeân nhaân khieán nhieàu HS daân toäc Khmer maéc caùc loãi söû duïng TV nhö loãi

Hoïc sinh ngöôøi Kinh

Hoïc tieáng Vieät laø hoïc tieáng meï ñeû

Hoïc tieáng Vieät khoâng phaûi laø hoïc tieáng meï ñeû

Hoïc sinh ngöôøi Khmer

Hoïc tieáng Vieät laø hoïc ngoân ngöõ thöù hai

phaùt aâm, chính taû, duøng töø, söû duïng caâu…

Neáu theo trình töï chieám lónh ngoân ngöõ cuûa moãi con ngöôøi thì tieáng meï

ñeû ñöôïc xem laø ngoân ngöõ thöù nhaát. Nhöõng ngoân ngöõ ñöôïc hoïc sau tieáng meï

ñeû laø ngoân ngöõ thöù hai. Vaø ngoaïi ngöõ ñöôïc coi laø ngoân ngöõ thöù hai. Do vaäy

nhöõng nguyeân taéc daïy ngoân ngöõ thöù hai thöôøng döïa treân nhöõng nguyeân taéc

daïy ngoaïi ngöõ. HS ngöôøi Kinh hoïc TV laø hoïc tieáng meï ñeû, laø ngoân ngöõ thöù

nhaát. Coøn HS daân toäc Khmer hoïc TV laø ngoân ngöõ thöù hai. Töùc laø HS daân toäc

Khmer phaûi hoïc ñeán hai ngoân ngöõ, khoù khaên nhieàu hôn HS ngöôøi Kinh. Tuy

nhieân, ñoái vôùi HS daân toäc, TV khoâng phaûi laø tieáng nöôùc ngoaøi maø laø tieáng

quoác gia. Bôûi caùc em coù moâi tröôøng hoïc TV raát khaùc vôùi moâi tröôøng hoïc

ngoaïi ngöõ; theâm nöõa TV laø phöông tieän giao tieáp ñoàng thôøi laø coâng cuï ñeå

tieáp thu kieán thöùc cuûa caùc em.

Theo baùo “Noâng thoân ngaøy nay”, soá160, ra ngaøy 5 – 7 – 2007 ghi

nhaän, taïi Hoäi nghò sô keát chöông trình caûi caùch giaùo duïc do Boä giaùo duïc –

ñaïo taïo vöøa toå chöùc taïi Haø Noäi coù yù kieán: “Hoïc sinh caùc daân toäc thieåu soá

tieáp nhaän kieán thöùc trong chöông trình saùch giaùo khoa baèng tieáng phoå thoâng

vaát vaû nhö hoïc theâm ngoaïi ngöõ”. Vaø theo thoáng keâ cuûa Toå chöùc Cöùu trôï treû

em cuûa Anh taïi Vieät Nam, coù nhöõng tröôøng, gaàn 30% HS chöa thaønh thaïo

TV. Coù nhöõng em hoïc lôùp 10 maø tieáng phoå thoâng chöa soõi. Ñoù laø tình hình

chung cuûa nhöõng tröôøng lôùp coù HS daân toäc thieåu soá caép saùch ñeán tröôøng.

Nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng treân chuû yeáu laø do hieän töôïng giao thoa

trong ngoân ngöõ Khmer.

1.2.3. Hieän töôïng giao thoa trong tieáng Khmer

Tieáng Khmer laø moät trong nhöõng ngoân ngöõ ñaàu tieân ôû Ñoâng Nam Aù

cuøng vôùi tieáng Chaêm vaø Moân ñöôïc tieáp nhaän moät heä thoáng chöõ vieát döïa treân

cô sôû aâm vò hoïc. Nhöõng bi kyù Khmer coå nhaát söû duïng moät daïng cuûa chöõ vieát

Pallava. “Chöõ vieát Pallava duøng cho tieáng Khmer coå ñöôïc tieán hoùa daàn daàn

ôû caùc ñòa phöông qua caùc theá kyû cho ñeán heä thoáng chöõ vieát Campuchia ngaøy

nay vaø ñöôïc ngöôøi Khmer Nam Boä söû duïng” [68, tr. 440]. Ngaøy nay, tieáng

Khmer vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long goàm ba phöông ngöõ chính: Traø Vinh,

Soùc Traêng, An Giang… “Ba phöông ngöõ naøy cuõng coù nhöõng ñieåm khaùc nhau

chuû yeáu treân phöông dieän phaùt aâm vaø chöøng möïc naøo ñoù, treân phöông dieän

söû duïng töø ngöõ. Nhöng noù khoâng quaù caùch bieät, vì ngöôøi Khmer vuøng naøy

noùi caùc vuøng khaùc laïi hieåu ñöôïc” [10, tr. 9]. Vaø trong quaù trình giao tieáp vôùi

TV laâu ñôøi, tieáng Khmer deã daøng coù moät söï troän maõ, giao thao vôùi TV.

Hieän töôïng giao thoa ngoân ngöõ laø söï tieáp xuùc giöõa hai ngoân ngöõ ñöa

ñeán bieán ñoåi nhaát ñònh trong caû hai ngoân ngöõ ñoàng thôøi hoaëc noái tieáp ôû caùc

bình dieän ngöõ aâm, töø ngöõ, ngöõ phaùp… Moïi caù nhaân ñeàu söû duïng treân moät maõ

ñeå giao tieáp. Baát cöù khi naøo coù nhu caàu noùi naêng trong moät tình huoáng giao

tieáp cuï theå, thì cuõng coù theå quyeát ñònh chuyeån töø moät maõ naøy sang moät maõ

khaùc, hay phoái hôïp caùc maõ laïi vôùi nhau. Trong nghieân cöùu ngoân ngöõ xaõ hoäi

hoïc, hieän töôïng choïn maõ trong giao tieáp lieân quan ñeán caùc ngoân ngöõ tham

gia vaøo traïng thaùi song ngöõ. Töø ñoù, ta thaáy hieän töôïng hoaø maõ vaø chuyeån maõ

trong söï giao thoa ngoân ngöõ Khmer – Vieät.

1.2.3.1. Hieän töôïng hoøa maõ

Hoøa maõ laø moät hieän töôïng cô baûn vaø phoå bieán trong caùc coäng ñoàng

song ngöõ. Hoøa maõ coù theå noùi laø hieän töôïng hai hay nhieàu “maõ” keát hôïp vôùi

nhau trong phaïm vi moät phaùt ngoân. Hoøa maõ ôû coäng ñoàng song ngöõ Khmer –

TV laø vieäc moät soá caùc yeáu toá TV ñöôïc söû duïng trong caùc phaùt ngoân Khmer,

hoaëc ngöôïc laïi, söû duïng moät soá yeáu toá tieáng Khmer trong phaùt ngoân TV cuûa

ngöôøi Khmer. Nhöõng yeáu toá beân ngoaøi cuûa moät ngoân ngöõ ñöôïc söû duïng khi

ñoái töôïng ñang noùi moät ngoân ngöõ khaùc thöôøng taäp trung ôû caáp ñoä töø ngöõ. Tuy

nhieân quaù trình tieáp xuùc laâu daøi vaø hoøa maõ thöôøng xuyeân, hay trong nhöõng

tình huoáng giao tieáp ñaëc thuø, coù theå laøm xuaát hieän caû nhöõng yeáu toá ngöõ ñoaïn

hay nhöõng yeáu toá coù tính chaát sieâu ngoân ngöõ.

Tieáp xuùc vôùi HS daân toäc Khmer, chuùng toâi thaáy coù nhieàu caâu noùi kieåu

nhö:

- “Ting qyueån taäp taâu!” (Ñi mua quyeån taäp!)

- “On khoâng thuoäc baøi lucru!” (Thöa thaày em khoâng thuoäc baøi!)

- “Khnhum taâu thaønh phoá hôi!” (Toâi ñaõ ñi thaønh phoá roài!)

Hoaëc:

- “Thöa thaày, baïn aáy mô meârin cuûa baïn!”

- “Baøi taäp khoù, toâi thô vô min ban”

- “Trong ngöôøi khôluoâne pibaùth, toâi khoâng nguû ñöôïc!”

Caùc yeáu toá TV: “quyeån taäp”, “khoâng thuoäc baøi”, “thaønh phoá”… vaän

duïng vaøo trong phaùt ngoân Khmer hoaëc nhöõng yeáu toá Khmer nhö “mô meârin”

(xem baøi), “thô vô min ban” (khoâng laøm baøi ñöôïc), “khôluoâne pibaùth” (khoù

chòu) xen laãn vaøo TV ñöôïc HS daân toäc Khmer duøng moät caùch töï nhieân khi

giao tieáp vôùi baïn beø, thaày coâ. Ñaây khoâng phaûi laø hieän töôïng laï maø phoå bieán

ôû caùc vuøng song ngöõ Khmer - TV. Ñaëc bieät khi nhöõng ngöôøi Khmer noùi

chuyeän vôùi nhau, ta coù theå nhaän ra ñöôïc chuû ñeà caâu chuyeän qua moät loaït caùc

töø ngöõ TV hoøa laãn vaøo trong caâu chuyeän.

Hieän töôïng hoøa maõ Khmer – Vieät chæ dieãn ra ôû nhöõng ngöôøi Khmer

noùi TV, töùc laø caùc yeáu toá TV hoøa laãn trong caùc phaùt ngoân Khmer. Trong khi

ñoù caùc yeáu toá tieáng Khmer hoøa laãn vaøo TV chæ coù moät soá ít, thì caùc yeáu toá

TV trong tieáng Khmer xuaát hieän coù heä thoáng, ña daïng veà loaïi vaø phong phuù

veà löôïng. Hôn nöõa, hieän töôïng hoøa maõ ôû ngöôøi Vieät chöùa ñöïng nhieàu yeáu toá

phong caùch hoïc hôn laø tieáng Khmer… Hieän töôïng hoøa maõ khoâng chæ xaûy ra

ôû caáp ñoä töø maø coøn môû roäng ôû caáp ñoä ngöõ. Coù tröôøng hôïp, caùc ngöõ goàm moät

hay nhieàu yeáu toá TV vôùi moät hay nhieàu yeáu toá Khmer. Vaø caùc yeáu toá hoøa

maõ coù möùc ñoä vaø taàng soá söû duïng khaùc nhau. Moät soá yeáu toá haàu nhö khoâng

theå thay theá. Moät soá yeáu toá khaù coù luùc thì baèng TV, luùc thì baèng tieáng

Khmer.

Qua quan saùt thöïc teá, chuùng toâi thaáy ôû caáp ñoä töø, caùc yeáu toá hoøa laãn

coù theå chia laøm moät soá loaïi nhö sau:

Ñaàu tieân, ta thaáy vaán ñeà söû duïng töø vay möôïn. Trong suoát quaù trình

tieáp xuùc Vieät – Khmer trong lòch söû, söï phaùt trieån cuûa tieáng Khmer ôû ñaïi

phöông chuû yeáu tieáp xuùc vôùi TV. Töø ñoù xuaát hieän moät lôùp töø TV söû duïng

trong tieáng Khmer haøng ngaøy. Ñaây laø nhöõng töø haàu nhö khoâng coù töø ñieån

hoaëc caùch dieãn ñaït töông ñöông trong tieáng Khmer taïi ñòa phöông. Hay treân

thöïc teá nhöõng töø töông ñöông coù trong töø ñieån, trong tieáng Khmer ôû

Campuchia, nhöng khoâng heà ñöôïc söû duïng trong giao tieáp haøng ngaøy taïi ñòa

phöông, keå caû trong caùc vaên baûn. Caùc töø naøy thuoäc nhieàu lónh vöïc khaùc nhau.

Ví duï nhö:

Nhoùm töø chæ caùc khaùi nieäm chính trò: ñaûng boä, ñoaøn thanh nieân, tröôûng

aáp, xaõ ñoäi, ñoàn bieân phoøng…

Nhoùm töø chæ caùc moùn aên ñòa phöông: buùn, huû tieáu, sinh toá, boät ngoït

baùnh xeøo…

Nhoùm töø chæ vaät duïng trong gia ñình: bình ñieän, chui ñeøn, ruoät xe…

Nhoùm töø chæ caùc khaùi nieäm khaùc: aùo daøi, khaên quaøng ñoû, giaáy khen,

nghóa vuï quaân söï, Vieät kieàu…

Ñaây laø nhöõng töø vay möôïn khoâng ñoái laäp. Soá löôïng khoâng nhieàu

nhöng ñoùng vai troø quan troïng trong giao tieáp song ngöõ ôû ñòa phöông.

Thöù hai laø yeáu toá hoøa maõ mang tính laâm thôøi. Thöôøng xuyeân giao tieáp

vôùi ngöôøi Vieät, ngöôøi Khmer caøng coù xu höôùng söû duïng caùc yeáu toá TV trong

lôøi noùi cuûa mình, ngay caû khi nhöõng yeáu toá naøy ñaõ coù vaø deã daøng söû duïng

trong tieáng Khmer. Hieän töôïng naøy taïo neân tình hình hoøa maõ phong phuù. Caùc

möùc ñoä hoøa maõ coù theå noùi laø raát nhieàu. Moät soá khaùc ít söû duïng hôn, nhöng

thöôøng mang saéc thaùi phong caùch. Nhöõng yeáu toá TV naøy luoân coù söï ñoái laäp

trong tieáng Khmer, töùc laø coù nhöõng töø töông ñöông veà nghóa. Chaúng haïn

trong phong caùch chính thöùc, moät HS daân toäc Khmer duøng töø “cap” ñeå chæ

thô ca, thì cuõng chính ngöôøi ñoù laïi duøng töø “thô ca” vaøo ngoân ngöõ noùi cuûa

mình. Ñoù laø hieän töôïng hoaø maõ deã thaáy trong ngoân ngöõ Khmer.

1.2.3.2. Hieän töôïng chuyeån maõ

Hieän töôïng chuyeån maõ coù theå hieåu laø söï thay ñoåi ngoân ngöõ hay

phöông ngöõ trong quaù trình giao tieáp. Ñoù laø söï chuyeån maõ giöõa tieáng Khmer

vaø tieáng Vieät. Moät caù nhaân song ngöõ ñang söû duïng moät maõ ngoân ngöõ naøo ñoù

coù theå chuyeån sang noùi moät maõ ngoân ngöõ khaùc khi moät soá taùc ñoäng töø vaên

caûnh hay ngoaøi ngöõ caûnh xaûy ra. Söï chuyeån maõ ñöôïc phaân bieät vôùi söï hoøa

maõ ôû yeáu toá ñoái töôïng maõ. Trong khi hoøa maõ, ñoù laø söï hoøa laãn caùc yeáu toá

döôùi caáp ñoä döôùi caâu nhö töø, ngöõ cuûa moät ngoân ngöõ naøy trong moät ngoân ngöõ

khaùc, thì chuyeån maõ phaûi laø söï chuyeån ñoåi hoaøn toaøn töø moät maõ ngoân ngöõ

naøy sang maõ ngoân ngöõ khaùc. Vaø keát quaû cuûa söï chuyeån ñoåi ñoù mang laïi ít

nhaát moät phaùt ngoân baèng ngoân ngöõ thöù hai, hay coù theå laø caû moät ñoaïn hoäi

thoaïi hoaëc moät phaàn coøn laïi cuûa hoäi thoaïi. Nhö vaäy, chuyeån maõ laø moät hieän

töôïng ngoân ngöõ coù ñoäng cô cuûa ngöôøi noùi. Khoâng phaûi luùc naøo cuõng phaân

bieät moät caùch raïch roøi ranh giôùi giöõa hoøa maõ vaø chuyeån maõ.

Chuyeån maõ tình huoáng xaûy ra khi coù söï thay ñoåi moät hay nhöõng tham

soá cuûa ngöõ caûnh giao tieáp. Khi ñoù moät ñoái töôïng giao tieáp khaùc xen vaøo hoaëc

ñöôïc xem laø xen vaøo moät tình huoáng hoäi thoaïi, söï chuyeån maõ coù theå xaûy ra.

Khi ñoù maõ thöôøng chuyeån sang maõ ngoân ngöõ cuûa ngöôøi môùi ñeán. Chaúng haïn,

khi chuùng toâi ñeán vaän ñoäng HS daân toäc Khmer nghæ hoïc trôû laïi tröôøng. Phuï

huynh vaø HS nghæ hoïc ñang baøn chuyeän vôùi nhau baèng tieáng Khmer veà vieäc

nghæ hoïc hay khoâng nghæ hoïc. Nhöng phuï huynh vaø HS aáy quay sang noùi

chuyeän vôùi chuùng toâi laïi baèng TV. Trong khi phuï huynh noùi chuyeän tieáp tuïc

vôùi con mình baèng tieáng Khmer.

Beân caïnh ñoù, coøn coù chuyeån maõ aån duï nhaèm vaøo vieäc thay ñoåi thoaïi

ñeà, thay ñoåi phong caùch giao tieáp, thay ñoåi vai giao tieáp. Ví duï nhö giôø ra

chôi, hai HS daân toäc Khmer ngoài noùi chuyeän vôùi nhau trong phoøng hoïc, GV

böôùc vaøo. Moät HS trình baøy vôùi GV veà chuyeän gaëp khoù khaên cuûa baïn mình.

Ngöôøi baïn e ngaïi vaø ra daáu hieäu khoâng cho baïn mình noùi. Nhöng ngöôøi baïn

trình baøy vôùi GV toû ra töùc giaän vaø quay sang noùi vôùi baïn ñang gaëp khoù khaên

baèng tieáng Khmer. Roài sau ñoù, HS aáy quay laïi giao tieáp baèng TV tieáp tuïc vôùi

GV ñang troø chuyeän vôùi mình.

Töø goùc ñoä hoøa maõ vaø chuyeån maõ, hieän töôïng giao thoa coù theå noùi laø

ñaõ dieãn ra giöõa tieáng Khmer vaø TV. Ta thaáy coù söï phaùt trieån cuûa tieáng

Khmer höôùng veà phía TV. ÔÛ bình dieän töø vöïng, chính laø caùc hieän töôïng vay

möôïn, hoøa maõ. ÔÛ bình dieän ngöõ phaùp, söï xuaát hieän caùc cuù phaùp moâ phoûng

TV hay caùc khaû naêng khaùc nhau veà traät töï danh ngöõ laø nhöõng thay ñoåi coù

nguyeân nhaân töø quaù trình tieáp xuùc giöõa ngoân ngöõ tieáng Khmer vôùi ngoân ngöõ

TV. ÔÛ vaán ñeà hoøa maõ, söï xuaát hieän vôùi taàng soá cao cuûa nhoùm töø thuoäc lôùp töø

vöïng vaên hoùa cho thaáy nhu caàu chính ñaùng vaø loâgich cuûa coäng ñoàng Khmer

trong quaù trình phaùt trieån vaên hoùa, kinh teá, xaõ hoäi. Phaàn lôùn caùc yeáu toá hoaø

maõ rôi vaøo lôùp töø Haùn – Vieät voán thuoäc phong caùch khoa hoïc, vaên chöông…

Hieän töôïng hoøa maõ coù choïn loïc naøy khoâng maáy khaùc bieät so vôùi hieän töôïng

vay möôïn cuûa TV töø tieáng Haùn, tieáng Phaùp trong maáy möôi theá kyû vöøa qua.

Ñieàu khaùc nhau laø söï yù thöùc vaø ñoäng löïc vay möôïn. Cuõng xuaát phaùt töø hieän

töôïng giao thoa trong ngoân ngöõ Khmer, ta cuõng thaáy ñöôïc söï gioáng nhau

giöõa hai ngoân ngöõ naøy.

1.2.3.3. Nhöõng ñieåm töông ñoàng cô baûn giöõa tieáng Khmer vaø TV

TV vaø tieáng Khmer laø hai ngoân ngöõ coù quan heä coäi nguoàn, cuøng thuoäc

ngöõ heä Moân – Khmer, hoï Nam AÙ. Cho neân TV vaø tieáng Khmer coù moái quan

heä gaàn guõi vaø ñi ñeán neùt töông ñoàng vôùi nhau veà ngöõ aâm, töø vöïng, ngöõ phaùp.

TV vaø tieáng Khmer ñeàu thuoäc loaïi hình ngoân ngöõ ñôn laäp khoâng bieán

hình. AÂm tieát ñôn, tieáng Khmer gioáng aâm tieát TV veà phöông dieän aâm ñoaïn,

chæ khaùc laø khoâng mang thanh ñieäu. AÂm tieát TV coù caáu truùc roõ raøng, goàm ba

yeáu toá caáu thaønh: phuï aâm ñaàu, vaàn, thanh. Moãi aâm tieát gaén vôùi moät thanh

ñieäu nhaát ñònh. Vaø aâm tieát TV khoâng phaûi laø ñôn vò ngöõ aâm thuaàn tuùy maø

coøn laø ñôn vò coù nghóa. Caùc aâm tieát TV ñeàu coù nghóa vaø duøng caáu taïo töø TV.

Coøn phaàn lôùn tieáng Khmer laø töø ñôn aâm tieát.

Veà maët töø, TV vaø tieáng Khme coù neùt töông ñoàng raát nhieàu. Caên cöù

theo soá löôïng nghóa cuûa töø, caû hai ngoân ngöõ naøy chia töø ra laøm hai loaïi. Töø

ñôn nghóa – töø coù moät nghóa duy nhaát, ví duï: “kro baây” – “con traâu”, “chaèng

röùt” – “con deá”, “tia” – “con vòt”… Vaø töø ña nghóa – töø coù hai nghóa trôû

leân,ví duï: tieáng Khmer coù töø “choâh” coù nhieàu lôùp nghóa: 1. xuoáng (nghóa

ñen), 2.hao toán, 3.toû yù ñoàng tình (nghóa boùng); thì tieáng Vieät cuõng coù nhieàu

töø ña nghóa nhö vaäy nhö töø “suùng”: 1.caây suùng (nghóa ñen), 2.boâng suùng

(nghóa boùng)… Töø ñoù, xeùt veà moái quan heä giöõa nghóa vaø aâm, chia ra töø ñoàng

aâm vaø töø ñoàng nghóa. Töø ñoàng nghóa coù hình thöùc ngöõ aâm khaùc nhau nhöng yù

nghóa gioáng nhau hoaëc gaàn gioáng nhau.Ví duï: xi, hoâp, nhaêm, xoâi, xep, pi xa,

toâ tuoâl tieân… gioáng nhö TV: aên, duøng, xôi… Coøn töø ñoàng aâm laø caùc töø coù

hình thöùc ngöõ aâm gioáng nhau, nhöng coù yù nghóa khaùc nhau vaø thöôøng giöõa

caùc nghóa ñoù khoâng coù moái quan heä. Chaúng haïn nhö ba (cha), ba (con trai),

ba (con boø ñöïc), ba (tuoân ra)… Nhö vaäy, veà maët töø ñoàng nghóa vaø töø ñoàng

aâm, tieáng Khmer gioáng TV. Vaø trong tieáng Khmer coøn coù caû töø traùi nghóa

nhö TV. Ñoù laø nhöõng töø coù yù nghóa traùi ngöôïc nhau. Nhö “laê o” (toát) – “a

krok” (xaáu), “taâu” (ñi) – “naâu” (ôû), “thum” (lôùn) – “toch” (nhoû)…

Trong tieáng Khmer coù söï vay möôïn töø cuûa caùc nöôùc khaùc. Trong ñoù,

tieáng Sanskrit vaø tieáng Pali laø hai trong nhöng ngoân ngöõ coù quan heä laâu ñôøi

vôùi tieáng Khmer. Nhöng töø thôøi kyø xa xöa, tieáng Khmer chòu nhieàu aûnh

höôûng cuûa TV. Gaàn ñaây, söï aûnh höôûng naøy ngaøy caøng nhieàu. Töø vay möôïn

goác Vieät thöôøng thaáy laø nhöõng töø thoâng duïng: “kada ngöa” (vaùn ngöïa), “chhe

keo” (xe keùo), “ngöôc” (ngöôïc ngaïo), “nhak” (nhaùt)… Ngoaøi ra coù nhöõng töø

thuoäc veà kinh teá, xaõ hoäi, kyõ thuaät… nhö “hôp tac hoa” (hôïp taùc hoùa), “nong

nghieâp” (noâng nghieäp),“bi thö” (bí thö), “ñang uy” (ñaûng uûy), “boâ ñoâi” (boä

ñoäi), “san xuaât” (saûn xuaát), “nghia vu” (nghóa vuï)… Tieáng Khmer möôïn töø

cuûa TV laø do nhu caàu taát yeáu laøm phong phuù töø vöïng cuûa mình. Tuy nhieân,

neáu nhöõng töø naøo trong tieáng daân toäc Khmer ñaõ coù, thì laïi coù hai caùch söû

duïng: khi thì duøng töø naøy khi thì duøng töø kia. Ví duï: “Boä ñoäi” – “tia hieân”,

“huyeän” - “xroâk”, “tænh” – “khet”, “chính phuû” – “raêch chaê ka”… Ngöôïc laïi,

TV khoâng chòu aûnh höôûng cuûa tieáng Sanskrit vaø Pali.

“Döïa vaøo caùc taùc giaû bieân soaïn ngöõ phaùp Khmer, 1968, ta coù theå chia

töø trong tieáng Khmer ra laøm chín loaïi: danh töø, ñoäng töø, tính töø, ñaïi töø, soá töø,

phuï töø, quan heä töø, trôï töø, thaùn töø” [10, tr. 45]. Caùch phaân chia töø loaïi trong

tieáng Khmer khoâng khaùc gì trong TV. Ví duï:

- Danh töø laøm chuû ngöõ trong caâu, laøm töø chính trong cuïm töø… nhö

“prek” (soâng), “phnum” (nuùi), “khdol” (gioù), “poâ poâk” (maây)…

- Ñoäng töø laøm vò ngöõ trong caâu, nhöõng cuïm töø chính phuï (noù cuõng khaù

phöùc taïp nhö tieáng Vieät) nhö “Boong puh oâh” (anh böûa cuûi), “Mñai moâk hôi”

(meï veà roài), “Via tôp ni dieâp” (noù vöøa noùi)…

Veà maët ngöõ phaùp, tieáng Khmer cuõng gioáng TV trong caùch ñaët caâu.

Trong tieáng Khmer vaø TV, caâu ñöôïc chia laøm hai loaïi: caâu chia theo caùch

noùi naêng vaø caâu chia theo caáu truùc. Caâu chia theo caùch noùi naêng goàm coù caâu

keå, caâu hoûi, caâu caàu khieán, caâu caûm xuùc. Ví duï:

- “AÂu puk via chia chieâng ñek” (Boá noù laø thôï reøn)

- “Boong taâu phchua teâ?” (Anh ñi caøy khoâng?)

- “Rieân meâ rieân taâu!” (Hoïc baøi ñi!)

- “Ay da, chhö xlaêp taâu ban!” (OÂi, ñau cheát ñi ñöôïc!)

Coøn caâu chia theo caáu truùc, tieáng Khmer coù hai loaïi: caâu ñôn (caâu ñôn

thöôøng – caâu ñôn ñaëc bieät) vaø caâu gheùp (caâu gheùp khoâng coù quan heä töø –

caâu gheùp coù quan heä töø) cuõng khoâng khaùc gì caâu cuûa TV. Ví duï:

- “Boong taâu leâng.” (Anh ñi chôi)

- “Laê o nah!” (Ñeïp quaù!)

- “Noâna mieân noâoâng col taâu phchua, noâna mieân roâ noh.” (Ai coù caøy ñi

caøy, ai coù böøa ñi böøa)

- “Phia xa Vieät Nam nöng phia xa Khmer mieân om boâ chia muoâi knia.”

(Tieáng Vieät vaø tieáng Khmer cuøng moät ngöõ heä)

Nhöng tieáng Khmer, xeùt loaïi cuïm danh töø coù nhöõng hieän töôïng khaùc

hôn cuïm danh töø trong TV. Trong tieáng Khmer, soá töø luoân ñöùng sau danh töø

troïng taâm cuûa cuïm danh töø maø noù phuï nghóa. Ví duï nhö koâ baây (boø ba: ba

con boø), kro buoân (traâu boán: boán con traâu). Ngöôïc laïi, cuïm danh töø trong TV

coù theå keát caáu nhö sau: ST – DT (troïng taâm) – caùc töø ngöõ khaùc, chaúng haïn

nhö: moät caên nhaø, moät con boø… Nhö vaäy, soá töø trong cuïm danh töø TV luoân

ñöùng tröôùc danh töø troïng taâm. Maët khaùc, caùc danh töø chæ ñoäng vaät hay baát

ñoäng vaät, khi ñöùng moät mình hoaëc keát hôïp tröïc tieáp vôùi soá töø chæ soá löôïng thì

khoâng coù phuï töø chæ ñôn vò “con, caùi” xen vaøo giöõa cuïm, bôûi vì trong tieáng

Khmer khoâng coù hai phuï töø naøy. Nhö ao buoân (aùo boán: boán caùi aùo), tia ñoùp

(vòt möôøi: möôøi con vòt). Nhö theá laø phaàn phaàn phuï ñöùng tröôùc danh töø troïng

taâm khoâng coù, coøn phaàn phuï ñöùng sau laïi töông ñoái ñaày ñuû (DT – ST [toaøn

theå – xaùc ñònh]). Vaø thaønh phaàn phuï ñöùng sau danh töø trong cuïm danh töø coù

theå laø danh töø, ñoäng töø, tính töø… gioáng töông töï nhö keát caáu cuïm danh töø

trong TV. Nhö laø phtah paê oân (nhaø em), phtah roâ boh paê oân (nhaø cuûa em),

xok roâ boh boong Nhieân (toù cuûa anh Nhieân)… Coøn caùc cuïm ñoäng töø, cuïm

tính töø trong caû hai ngoân ngöõ naøy ñeàu coù keát caáu gioáng nhau.

Nhöõng neùt töông ñoàng ít nhieàu giöõa tieáng Khmer - TV taïo neân hieän

töôïng giao thoa trong ngoân ngöõ Khmer. Ñoù laø moät trong nhöõng ñieàu kieän

thuaän lôïi ñeå HS daân toäc Khmer khi hoïc TV trong nhaø tröôøng phoå thoâng. HS

daân toäc Khmer phaûi thaáy ñöôïc theá maïnh veà neùt töông ñoàng raát nhieàu cuûa

ngoân ngöõ daân toäc mình so vôùi ngoân ngöõ cuûa caùc daân toäc khaùc khi ñeán vôùi TV

ñeå tieáp thu kieán thöùc deã daøng. Tuy vaäy, HS daân toäc Khmer hoïc TV vaãn laø

hoïc ngoân ngöõ thöù hai neân coøn gaëp nhieàu khoù khaên.

1.2.4. Hieän traïng maéc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp TV

Söï khoù khaên cuûa HS daân toäc Khmer khi hoïc TV cuõng khoâng phaûi laø

nhoû. Voán töø ngöõ TV cuûa HS coøn ngheøo naøn. Caùc em tieáp thu baøi hoïc chaäm,

khoâng theo kòp trình ñoä chung… Töø ñoù, khi hoïc TV, caùc em maéc phaûi nhieàu

loãi TV hôn nhöõng HS ngöôøi Kinh. Ñaây laø ñieàu taát yeáu. Nhöng vi phaïm caùc

loãi trong qui taéc TV laïi mang tính traàm troïng hôn. Khi ñoïc baøi, caùc em quen

phaùt aâm theo tieáng daân toäc Khmer khoâng coù thanh ñieäu neân ñoïc sai leäch caùc

töø ngöõ TV. Ña phaàn HS phaùt aâm TV khoâng coù thanh ñieäu hay phaùt aâm sai

leäch thanh ñieäu. Noùi theá naøo thì caùc em vaãn vieát gioáng nhö khi noùi. Noù daãn

ñeán loãi chính taû raát nhieàu trong caùc baøi laøm kieåm tra, baøi thi cuûa HS. Coù

nhöõng baøi vieát cuûa HS, chæ tính sai veà loãi thanh ñieäu, coù theå leân ñeán hôn 50

loãi. Ngoaïi tröø nhöõng töø thoâng thöôøng thì caùc em khoâng bò sai phaïm. Coøn ñoái

vôùi loãi duøng töø ñaët caâu, vaên baûn noùi – vieát cuûa HS daân toäc Khmer maéc phaûi

khaù nhieàu, hôn haún HS ngöôøi Kinh. Trong ñoù, loãi duøng töø chieám tæ leä khaù

cao. Ñoù laø loãi duøng töø chöa chính xaùc vaø lieân keát töø. Ngoaøi ra, loãi vieát caâu

cuõng khaù traàm troïng. Noåi baät nhaát laø loãi ñaët caâu thieáu chuû ngöõ, thieáu vò ngöõ,

thieáu keát caáu C – V noøng coát, caâu roái caáu truùc. Noù laøm cho caâu bò queø cuït,

khoâng hoaøn chænh.

Trong naêm hoïc 2006 – 2007, chuùng toâi tieán haønh khaûo saùt caùc baøi

kieåm tra thi hoïc kyø I, II cuûa HS tröôøng THPT DTNT AG. Tröôøng vöøa ñaøo taïo

HS caáp THCS vaø THPT. Nhöng ôû ñaây, chuùng toâi chæ khaûo saùt tình hình maéc

loãi duøng töø ñaët caâu cuûa HS THPT. Caáp THPT cuûa tröôøng coù 9 lôùp, vôùi toång

soá HS laø 297 HS. Cuï theå laø khoái 12 coù 97 HS, khoái 11 vaø 10 thì moãi khoái laø

100 HS. Nhö vaäy, chuùng toâi ñaõ khaûo saùt treân toång soá laø 594 baøi laøm vaên cuûa

HS. Caùc noäi dung ñöôïc khaûo saùt laø caùc loãi cô baûn veà töø ngöõ, ngöõ phaùp trong

caùc baøi vieát cuûa HS. Veà töø ngöõ, ñieàu tra caùc loãi veà löïa choïn töø ngöõ, loãi keát

hôïp töø ngöõ. Coøn veà ngöõ phaùp, ñieàu tra khaûo saùt caùc loãi veà caâu sai do coù caáu

truùc khoâng hoaøn chænh, caâu sai do vi phaïm qui taéc keát hôïp... Coù theå thaáy vieäc

maéc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp cuûa HS THPT Khmer trong quaù trình hoïc TV ôû nhaø

tröôøng THPT DTNT AG qua caùc baûng khaûo saùt sau:

Baûng 2.1. Toång hôïp soá loãi maéc phaûi cuûa hoïc sinh trong caùc baøi

kieåm tra thi hoïc kyø I

Khoái 12 Khoái 11 Khoái 10 Soá loãi

maéc phaûi TS SL TL TS SL TL TS SL TL

38.0% 38 100 37,0% 37 100 31,9% 31 97 2

21,0% 21 100 24,0% 24 100 14,4% 14 97 3

17,0% 17 100 16,0% 16 100 11,3% 11 97 4

16,0% 16 100 6,0% 06 100 4,1% 04 97 5

1,0% 01 100 5,0% 05 100 2,06% 02 97 6

2,0% 02 100 3,0% 03 100 2,06% 02 97 7

2,0% 02 100 3,0% 03 100 1,03% 01 97 8

1,0% 01 100 2,0% 02 100 1,03% 01 97 9

(TS: toång soá baøi; SL: Soá löôïng baøi maéc loãi; TL: Tæ leä)

Nhaän xeùt:

Döïa vaøo baûng toång hôïp, hoïc kyø I, tæ leä HS maéc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp

chieám khoaûng 70 – 90%. Vieäc maéc caùc loãi naøy cuûa HS giaûm daàn töø ñaàu caáp

ñeán cuoái caáp. Chaúng haïn, maéc 2 loãi: khoái lôùp 10 laø 38%, khoái lôùp 11 laø 37%,

khoái lôùp 12 laø 31,9%. Ngöôïc laïi, HS khoái lôùp ñaàu caáp vaø cuoái caáp maéc loãi ít

nhöng HS khoái lôùp 11 laïi taêng leân. Ví duï: maéc 6 loãi: khoái lôùp 12 laø 2,06%,

khoái lôùp 10 laø 1%, nhöng khoái lôùp 11 laïi chieám ñeán 5%.

Soá HS maéc nhieàu loãi ôû caùc khoái lôùp coù tæ leä thaáp. Taát caû khoâng quaù

3%, nhö maéc 8 loãi, khoái lôùp 12 laø 1,03%, khoái lôùp 11 laø 3%, khoái lôùp 10 laø

2%. Caùc baøi laøm maéc nhieàu loãi thöôøng laø nhöõng tröôøng hôïp HS yeáu – keùm,

khoâng thoâng thaïo TV. ÔÛ ñaây, ta thaáy coù hai ñieåm maáu choát. Ñieåm thöù nhaát

laø maéc ít loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp chieám soá löôïng lôùn trong toång soá baøi laøm cuûa

HS. Ñieåm thöù hai laø maéc nhieàu loãi nhöng caùc baøi laøm naøy laø khoâng chieám

moät tæ leä lôùn nhö treân, chæ töø 1% – 5%... Nhöõng con soá naøy noùi leân tæ leä HS

maéc loãi giöõa caùc khoái lôùp cheânh leäch vôùi nhau khoâng nhieàu. Nhöng nhìn

chung, tæ leä maéc loãi veà töø ngöõ, ngöõ phaùp cuûa HS THPT daân toäc Khmer laïi

chieám raát lôùn. Coù leõ nguyeân nhaân xuaát phaùt töø taâm lyù HS. Vì khi nghæ heø,

caùc em trôû veà phum soùc vôùi coäng ñoàng ngoân ngöõ cuûa mình, nay trôû laïi tieáp

xuùc vôùi chöông trình TV vôùi thôøi gian khoâng laâu neân maéc loãi nhieàu hôn.

Nhöng ñeán hoïc kyø II, vaán ñeà naøy coù söï thay ñoåi.

Baûng 2.2. Toång hôïp soá loãi maéc phaûi cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra

thi hoïc kyø II

Khoái 12 Khoái 11 Khoái 10 Soá loãi

maéc phaûi TS SL TL TS SL TL TS SL TL

18,0% 18 100 30,0% 30 100 24,7% 24 97 2

21,0% 21 100 17,0% 17 100 16,5% 16 97 3

19,0% 19 100 16,0% 16 100 11,3% 11 97 4

10,0% 10 100 4,0% 04 100 3,1% 03 97 5

4,0% 04 100 2,0% 02 100 2,06% 02 97 6

7 97 02 2,06% 100 04 4,0% 100 06 6,0%

8 97 02 2,06% 100 01 1,0% 100 02 2,0%

9 97 00 0,0% 100 02 2,0% 100 02 2,0%

(TS: toång soá baøi; SL: Soá löôïng baøi maéc loãi; TL: Tæ leä)

Nhaän xeùt:

ÔÛ hoïc kyø II, tæ leä HS maéc caùc loãi veà töø ngöõ, ngöõ phaùp vôùi soá löôïng ít

hôn, chieám khoaûng töø 55% – 80%. Gioáng nhö ôû hoïc kyø I, tæ leä HS maéc töø 2

loãi ñeán 4 loãi laïi coù tæ leä khaù cao. Noù chieám khoaûng töø 50 – 55%. Tæ leä naøy

thaáp hôn ôû hoïc kyø I töø 10% – 15%. Vaø tæ leä maéc soá loãi giöõa caùc khoái lôùp vaãn

coù söï cheânh leäch vaø giaûm daàn töø ñaàu caáp ñeán cuoái caáp. Ví duï: maéc 3 loãi:

khoái 12 laø 16,4%ø, khoái 11 laø 17%ø, khoái 10 laø 21%. Keå caû caùc baøi maéc ñeán 9

loãi cuõng nhö theá: khoái 12ù laø 0%, khoái 11 laø 2%, khoái 10 laø 2%. ÔÛ töøng khoái

lôùp, tæ leä giöõa hoïc kyø I vaø hoïc kyø II cuõng coù söï thay ñoåi. HS maéc loãi ít hôn…

Vieäc giaûm caùc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp naøy coù leõ laø do caùc em ñaõ oån ñònh taâm lyù

hoïc taäp, laøm quen ñöôïc vôùi moâi tröôøng hoïc TV. Vaø HS ñaõ traûi qua nhieàu baøi

kieåm tra ñöôïc GV goùp yù, söûa chöõa. Nhìn chung. Soá HS THPT daân toäc Khmer

maéc loãi duøng töø ñaët caâu trong caùc baøi vieát cuûa mình nhieàu hôn so vôùi HS

ngöôøi Kinh.

Baûng 2.3. Toång hôïp soá loãi maéc phaûi cuûa HS trong caùc baøi kieåm tra

thi hoïc kyø

HOÏC KYØ I HOÏC KYØ II Soá loãi Toång soá

maéc phaûi SL TL SL TL

2 297 106 35,69% 72 24,24%

3 297 59 19,87% 54 18,18%

15,49% 46 14,81% 44 297 4

5,72% 17 8,76% 26 297 5

2,69% 08 2,69% 08 297 6

4,04% 12 2,36% 07 297 7

1,35% 04 2,02% 06 297 8

1,35% 04 1,35% 04 297 9

(SL: Soá löôïng baøi maéc loãi; TL: Tæ leä)

Nhaän xeùt:

Nhìn vaøo baûng toång hôïp, tæ leä soá HS daân toäc Khmer maéc caùc loãi töø ngöõ

ngöõ phaùp nhieàu hôn so vôùi HS ngöôøi Kinh. Hoïc kyø I, tæ leä HS maéc loãi

khoaûng 80%, nhöng ñeán hoïc kyø II, tæ leä naøy chæ coøn khoaûng 60% - 70%. Tæ leä

HS maéc töø 2 loãi ñeán 5 loãi chieám soá löôïng khaù lôùn. Hoïc kyø I laø 70%, coøn hoïc

kyø II laø 60%. Ñoái vôùi caùc baøi vieát maéc töø 7 loãi ñeán 9 loãi coù tæ leä ít hôn, chæ

khoaûng töø 5% – 10%. Vaø vieäc maéc nhieàu loãi trong töøng khoái lôùp cuûa töøng

hoïc kyø cuõng coù söï chuyeån ñoåi ôû HS. Chaúng haïn HS khoái 11 maéc 2 loãi ôû hoïc

kyø I laø 37% nhöng sang hoïc kyø II giaûm xuoáng coøn 30%.

Beân caïnh ñoù coù nhöõng tröôøng hôïp HS khoâng coù söï thay ñoåi lôùn, tæ leä

vaãn nhö tröôùc. Chaúng haïn nhö caùc baøi vieát cuûa HS khoái lôùp 12 maéc 4 loãi ôû

hoïc kyø I, II vaãn laø 11, 4%; baøi vieát cuûa HS khoái lôùp 11 maéc 4 loãi ôû hoïc kyø I,

II laïi laø 16%; keå caû baøi laøm cuûa HS khoái lôùp 10 maéc 3 loãi ôû hai kyø thi hoïc

kyø vaãn laø 21%. Nhö vaäy, caùc baøi vieát cuûa HS khoâng maéc loãi hoaëc maéc 1 loãi

chæ chieám tæ leä töø 20% - 30%. Nhìn chung, HS THPT daân toäc Khmer khi hoïc

TV coù tieán boä, giaûm bôùt maéc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp ôû töøng hoïc kyø, töøng caáp

hoïc töø thaáp leân cao nhöng so vôùi HS ngöôøi Kinh thì tæ leä naøy ñaùng ñeå chuùng

ta quan taâm vaø ñi tìm caùc bieän phaùp höõu hieäu nhaát ñeå giaûi quyeát noù… Caùc

loãi TV maø HS THPT daân toäc Khmer thöôøng maéc phaûi laø sai chính taû, töø ngöõ,

ngöõ phaùp. ÔÛ luaän vaên naøy chuùng toâi chæ ñeà caäp ñeán caùc loãi cô baûn veà töø ngöõ,

ngöõ phaùp cuûa HS. Veà loãi töø ngöõ, HS thöôøng laø loãi löïa choïn töø ngöõ, loãi keát

hôïp töø ngöõõ… Trong ñoù, loãi duøng töø khoâng chính xaùc, loãi lieân keát töø laïi mang

tính traàm troïng. Beân caïnh ñoù, HS maéc loãi veà ñaët caâu cuõng raát nhieàu. Tình

hình chung veà loãi ñaët caâu cuûa HS daân toäc Khmer cuõng gioáng nhö HS ngöôøi

Kinh. HS vi phaïm vaøo caùc loãi cô baûn veà ngöõ phaùp: caâu coù caáu truùc khoâng

hoaøn chænh, caâu sai do vi phaïm qui taéc keát hôïp…

Baûng 2. 4. Toång hôïp soá löôïng HS maéc loãi veà töø ngöõ, ngöõ phaùp

trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø I

Khoái 12 Khoái 11 Khoái 10 Caùc loaïi loãi töø

ngöõ, ngöõ phaùp TS SL TL TS SL TL TS SL TL

67,0% 67 100 64,0% 64 100 42,3% 41 97 Loãi löïa choïn töø

ngöõ

23,0% 23 100 33,0% 33 100 14,4% 14 97 Loãi keát hôïp töø

ngöõ

49,0% 49 100 68,0% 68 100 71,1% 69 97 Caâu coù caáu truùc

khoâng hoaøn

chænh

27,0% 27 100 34.0% 34 100 24,7% 24 97 Caâu sai do vi

phaïm qui taéc

keát hôïp

(TS: toång soá baøi; SL: Soá löôïng baøi maéc loãi; TL: Tæ leä)

Nhaän xeùt:

Trong baûng toång hôïp, loãi veà ngöõ phaùp chieám moät tæ leä cao. Trong ñoù,

loãi caâu coù caáu truùc khoâng hoaøn chænh vôùi moät tæ leä cao nhaát töø 49% – 71,1%.

Vaø loãi veà caâu sai do vi phaïm qui taéc keát hôïp cuõng coù tæ leä töø 24,7% – 34%.

Beân caïnh ñoù, loãi löïa choïn töø ngöõ ôû HS cuõng khaù traàm troïng, chieám tæ leä töø

42,3% - 67%. Caùc loaïi loãi cô baûn naøy, HS maéc phaûi ôû caùc khoái lôùp coù söï

khaùc nhau. HS cuoái caáp phaïm loãi ít hôn so vôùi HS ñaàu caáp. Chaúng haïn loãi

keát hôïp töø ngöõ, HS lôùp 12 phaïm loãi naøy chæ coù 14,4%, coøn HS khoái lôùp 11 laïi

chieám ñeán 33% vaø HS khoái lôùp 10 coù tæ leä laø 23%. Hay loãi ñaët caâu sai do vi

phaïm qui taéc keát hôïp, HS ñaàu caáp maéc loãi nhieàu hôn HS ñang hoïc cuoái caáp.

HS khoái lôùp 12 maéc phaûi loãi naøy laø 24,7%ø coøn khoái lôùp 11 laø 34% vaø khoái

lôùp 10 laø 27%. Nhö vaäy, maéc loãi duøng töø ñaët caâu ôû HS khoái lôùp 12 coù tæ leä

thaáp hôn caùc khoái lôùp 11, 10. Ñoù coù leõ laø do HS ñaõ coù moät quaù trình giao tieáp

TV nhieàu vaø laâu hôn HS caùc khoái lôùp 11, 10. Nhôø ñoù, noù hình thaønh ôû HS

moät thoùi quen, yù thöùc hôn trong quaù trình söû duïng TV trong hoïc taäp, giao

tieáp.

Baûng 2.5. Toång hôïp soá löôïng HS maéc loãi veà töø ngöõ, ngöõ phaùp trong caùc

baøi kieåm tra hoïc kyø II

Khoái 12 Khoái 11 Khoái 10 Caùc loaïi loãi

töø ngöõ, ngöõ phaùp TS SL TL TS SL TL TS SL TL

48,0% 48 100 47,0% 47 100 40,2% 39 97 Loãi löïa choïn tö

ø ngöõ

16,0% 16 100 15,0% 15 100 14,4% 14 97 Loãi keát hôïp töø

ngöõ

45,0% 45 100 57,0% 57 100 69,0% 67 97 Caâu coù caáu truùc

khoâng hoaøn

chænh

48,0% 48 100 24,0% 24 100 21,6% 21 97 Caâu sai do vi

phaïm qui taéc

keát hôïp

(TS: toång soá baøi; SL: Soá löôïng baøi maéc loãi; TL: Tæ leä)

Nhaän xeùt:

Caùc loãi HS maéc ôû hoïc kyø II naøy cuõng gioáng nhö ôû hoïc kyø I. Nhöng ôû

ñaây coù moät söï gia giaûm. ÔÛ khoái lôùp 12, loãi löïa choïn töø ngöõ trong baøi kieåm tra

thi hoïc kyø I laø 42,3% thì ôû hoïc kyø II naøy laø 40,2%. Cuõng ôû HS khoái 12, loãi

caâu coù caáu truùc khoâng hoaøn chænh thay ñoåi nhieàu: hoïc kyø I laø 71,1% nhöng

sang hoïc kyø II giaûm xuoáng coøn 69%. Hoaëc ôû khoái lôùp 10, loãi veà ñaët caâu coù

caáu truùc khoâng hoaøn chænh ôû baøi kieåm tra thi hoïc kyø I laø 49%, nhöng ôû baøi

kieåm tra thi hoïc kyø II chæ coøn laïi 45%. Nhöng coù tröôøng hôïp ôû khoái lôùp 10,

vieäc maéc loãi caâu sai do vi phaïm qui taéc keát hôïp laïi coù tính nghieâm troïng hôn.

Noù khoâng giaûm maø ngöôïc laïi coøn taêng cao hôn. Hoïc kyø I, HS maéc loãi naøy

chieám 27%, nhöng ñeán hoïc kyø II laïi chieám ñeán 48%. Nhö vaäy, vieäc maéc loãi

ñaët caâu sai do vi phaïm qui taéc keát hôïp cuûa HS khoái lôùp 10 taêng leân ñeán 21%.

Khi tieáp xuùc vôùi GV daïy Ngöõ vaên ñeå tìm hieåu nguyeân nhaân daãn ñeán maéc loãi

nhieàu cuûa HS thì chuùng toâi ñöôïc bieát laø HS daân toäc Khmer coù thoùi quen nghó

sao vieát theá, vaên vieát nhö vaên noùi. Neân khi vieát, HS khoâng yù thöùc vieäc ñaët

caâu laøm sao cho caâu khoâng bò vi phaïm qui taéc keát hôïp hay caâu bò caáu truùc

khoâng hoaøn chænh. Vaø, tæ leä cheânh leäch giöõa caùc khoái ñaàu caáp vôùi cuoái caáp

cuõng gioáng nhö ôû hoïc kyø I. Töùc laø HS ñaàu caáp maéc caùc loãi naøy nhieàu hôn so

vôùi hoïc sinh cuoái caáp.

Tröôùc tình hình ñoù, loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp TV cuûa HS THPT daân toäc

Khmer maéc phaûi laïi naëng so vôùi HS ngöôøi Kinh. Noù xuaát phaùt töø nhieàu

nguyeân nhaân khaùc nhau. Trong ñoù nguyeân nhaân do hieän töôïng giao thoa

ngoân ngöõ cuûa HS daân toäc Khmer laø neùt ñaëc thuø rieâng bieät. Chính nguyeân

nhaân ñoù aûnh höôûng nhieàu ñeán HS. Vaø söûa chöõa nhöõng loãi sai soùt laø moät

trong nhöõng maët hoaït ñoäng thöïc haønh TV. Trong hoaït ñoäng söûa chöõa cuõng

thöïc hieän ñöôïc caû muïc ñích cuûng coá nhöõng kieán thöùc lyù thuyeát, caû muïc ñích

luyeän taäp caùc kyõ naêng vaø trình ñoä söû duïng. Cho neân trong daïy hoïc TV ôû nhaø

tröôøng phoå thoâng töø tröôùc ñeán nay ñeàu chuù yù ñeán söûa chöõa caùc loãi sai. Tröôùc

tình traïng aáy, luaän vaên chuùng toâi coá gaéng ñi tìm moät soá phöông phaùp daïy hoïc

phuø hôïp, coù heä thoáng ñeå giuùp GV vaø HS THPT daân toäc Khmer naém PP daïy

vaø hoïc chöõa caùc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp TV.

CHƯƠNG 2:

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

CHỮA LỖI TỪ NGỮ TIẾNG VIỆT

2.1. Khaùi nieäm veà loãi töø ngöõ

Loãi töø ngöõ laø hieän töôïng ngöôøi vieát choïn löïa töø hay keát hôïp töø taïo

thaønh cuïm töø maø yù nghóa cuûa chuùng khoâng phuø hôïp vôùi noäi dung muoán bieåu

ñaït, xeùt trong moät phaïm vi giao tieáp naøo ñoù. Noùi caùch khaùc, ñoù laø hieän töôïng

nghóa cuûa töø ngöõ ñöôïc duøng khoâng hoaøn toaøn truøng khôùp vôùi khaùi nieäm, söï

vaät, haønh ñoäng, tính chaát, traïng thaùi… maø ngöôøi vieát muoán noùi ñeán, ñaët

trong moät phong caùch ngoân ngöõ vaên baûn cuï theå.

Xem xeùt moät soá caâu vaên döôùi ñaây:

(a) “Lôøi noùi cuûa thaày ñöôïc moïi ngöôøi laéng nghe thaät chu ñaùo”.

(b) “Ñoù laø nhöõng trang vieát maø Phan Boäi Chaâu kieåm ñieåm quaù trình

hoaït ñoäng cuûa mình, ñoàng thôøi cuõng laø nhöõng doøng gan ruoät töï pheâ bình

mình moät caùch nghieâm khaéc”.

Trong caâu (a), noäi dung thoâng baùo veà söï laéng nghe cuûa HS moät caùch

nghieâm tuùc tröôùc lôøi giaûng cuûa GV. Theá nhöng, ngöôøi vieát laïi duøng töø “laéng

nghe thaät chu ñaùo”. “Chu ñaùo” coù nghóa laø “raát caån thaän, ñeán nôi ñeán choán,

khoâng sô suaát ñieàu gì” [62, tr.112], nhö “chaêm soùc chu ñaùo”, “chuaån bò chu

ñaùo”. Nhö vaäy, noäi dung vaø nghóa cuûa töø duøng ñeå bieåu ñaït khoâng coù quan heä

gì vôùi nhau. Phaûi chaêng ngöôøi vieát muoán noùi raèng moïi ngöôøi laéng nghe lôøi

thaày moät caùch chaêm chuù, nhöng laãn loän giöõa “chu ñaùo” vaø “chaêm chuù”.

Caâu (b), ngöôøi vieát duøng töø “gan ruoät” ñeå noùi veà nhöõng “doøng”, “trang

vieát” cuûa cuï Phan Boäi Chaâu. “Doøng gan ruoät”, theo yù ñoà cuûa ngöôøi vieát laø

caùch noùi aån duï, chæ nhöõng gì saâu xa, chaân thaät maø cuï Phan vieát ra. Nhöng

duøng töø “gan ruoät” thì khoâng chính xaùc. Beân caïnh ñoù coù söï truøng laëp veà noäi

dung bieåu ñaït trong ngöõ ñoäng töø “töï pheâ bình mình”.

Caâu (c), HS duøng töø “ñaâm chóa” khi noùi veà “ngoøi buùt” cuûa nhaø thô Toá

Höõu. Trong lòch söû vaên hoïc, Nguyeãn Ñình Chieåu duøng töø “ñaâm” khi noùi veà

ngoøi buùt: “Chôû bao nhieâu ñaïo thuyeàn khoâng khaúm; Ñaâm maáy thaèng gian buùt

chaúng taø”. Caùch noùi cuûa cuï Ñoà Chieåu ñaët trong vaên caûnh cuûa hai caâu thô, laø

ta coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Nhöng trong vaên caûnh cuûa caâu (d), töø “ñaâm chóa”

khoù coù theå chaáp nhaän, bôûi vì nghóa cuûa noù quaù cuï theå. Taát caû caùc hieän töôïng

leäch laïc vöøa ñeà caäp vaø phaân tích laø nhöõng bieåu hieän cuï theå cuûa loãi duøng töø

ngöõ.

So vôùi loãi chính taû, loãi töø ngöõ trong baøi vieát cuûa HS laïi ít hôn. Qua

khaûo saùt caùc baøi vieát cuûa HS THCS vaø HS THP, hieän töôïng sai veà maët töø

ngöõ coù giaûm daàn theo caùc caáp hoïc. Trong baøi laøm cuûa HS lôùp 9, hieän töôïng

duøng sai töø ngöõ coøn khaù phoå bieán. Nhìn chung, moãi baøi vieát thöôøng sai töø 5

ñeán 7 loãi. Coù tröôøng hôïp caù bieät, baøi vieát sai töø 8 ñeán 10 loãi. Tröôøng hôïp baøi

vieát sai vaøi ba loãi chieám tæ leä raát thaáp. ÔÛ caáp THPT, tình hình chung laø moãi

baøi sai töø 3 ñeán 7 loãi caùc loaïi. Caù bieät, nhöõng baøi yeáu keùm coù theå sai ñeán

hôn moät chuïc loãi. Hieän töôïng baøi vieát khoâng coù loãi duøng töø vôùi tæ leä raát thaáp,

khoaûng 20%– 30%. Coøn ñoái vôùi HS THPT daân toäc Khmer vieäc maéc loãi töø

ngöõ laïi coù tính nghieâm troïng hôn so vôùi HS ngöôøi Kinh. Nhöõng baøi vieát cuûa

HS THPT daân toäc Khmer maéc töø 2 ñeán 5 loãi chieám tæ leä cao nhaát. Ngoaøi ra,

chæ coù khoaûng töø 3% - 5%, HS daân toäc Khmer phaïm phaûi loãi duøng töø ngöõ töø 7

ñeán 10 loãi.

Nhöõng vaán ñeà treân cho thaáy, töø cuoái caáp THCS leân ñaàu caáp vaø ñeán

cuoái caáp THPT, voán hieåu bieát vaø naêng löïc söû duïng töø ngöõ cuûa HS phaùt trieån

khaù roõ neùt. Tuy nhieân, hieän töôïng HS giöõa vaø cuoái caáp THPT coøn sai loãi töø

ngöõ laø ñieàu khoâng theå khoâng quan taâm ñeán. Vaø HS THPT daân toäc Khmer töø

ñaàu caáp ñeán cuoái caáp cuõng theá. Nhöng ôû moät boä phaän nhoû HS daân toäc

Khmer vaãn chöa coù söï thay ñoåi nhieàu.

2.2. Nguyeân nhaân maéc loãi töø ngöõ

Thöïc teá, HS duøng töø sai vì khoâng hieåu nghóa, hoaëc hieåu nghóa khoâng

chính xaùc. Ñieàu naøy theå hieän roõ trong giao tieáp. Vôùi tö caùch ngöôøi tieáp thu,

HS khoâng bieát löïa choïn nghóa thích hôïp trong vaên caûnh. Coøn vôùi tö caùch

ngöôøi phaùt ngoân, HS khoâng bieát löïa choïn töø cho ñuùng ñeå xaây döïng vaên baûn.

HS ñaõ coù voán töø nhöng chöa bieåu hieän thaønh voán töø tích cöïc. Voán töø tích cöïc

laø luùc HS söû duïng nhanh vaø chính xaùc. Nhöõng voán töø naøy tieàm taøng beân

trong cuûa moãi HS caàn ñöôïc söï khôi maïch ñuùng choã.

Nhöng coù nhieàu ngöôøi cho raèng HS thöôøng maéc loãi ôû töø ngöõ tieâu cöïc

hôn. Vì ñaây laø nhöõng töø ngöõ chöa quen duøng neân khi caàn thieát phaûi duøng ñeán

noù thì hay deã duøng sai. Nhöng thöïc teá, nhöõng töø vöïng tích cöïc tuy thöôøng

duøng, nhöng tæ leä duøng sai vaãn khoâng nhoû. Nguyeân nhaân laø vì thöôøng duøng

noù neân ngöôøi duøng deã chuû quan, töï cho laø ñuùng. Cuõng coù nhöõng thoùi quen

duøng töø ngöõ ôû caù nhaân khoâng phuø hôïp vôùi chuaån duøng töø ngöõ cuûa xaõ hoäi. Coù

luùc vì khoâng caån thaän trong vieäc löïa choïn töø ngöõ, nhaát laø trong vieäc xem xeùt

caùch phoái hôïp nghóa sao cho hôïp lyù giöõa moät soá töø trong caâu, neân ñaõ phaïm

loãi töø ngöõ. Vaø vieát xong khoâng ñoïc kyõ laïi ñeå söûa chöõa nhöõng khuyeát ñieåm

veà söû duïng töø ngöõ cuõng laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân phaïm loãi. Ñoù laø

nhöõng nguyeân nhaân chuû quan cuûa ngöôøi phaïm loãi töø ngöõ. Beân caïnh ñoù coøn

coù nguyeân nhaân khaùch quan cuûa loãi duøng töø. Noùi moät caùch khaùi quaùt laø baûn

thaân töø ngöõ coù nhöõng vaán ñeà phöùc taïp caàn phaûi nhaän thöùc cho ñaày ñuû. Moãi

ñôn vò töø vöïng ñöùng rieâng leû ñeàu coù hai maët aâm vaø nghóa. Khi söû duïng vaøo

lôøi noùi, noù coøn coù theâm moät soá chöùc naêng khaùc nhö chöùc naêng ngöõ phaùp,

chöùc naêng taïo ra nghóa lôùn hôn cuûa noù, chöùc naêng taïo ra yù nghóa tình thaùi,

chöùc naêng taïo ra yù nghóa tu töø, chöùc naêng phuø hôïp vôùi phong caùch trong caâu,

chöùc naêng phoái hôïp vôùi tình huoáng ngöõ caûnh ñeå taïo ra yù nghóa ñích thöïc khi

giao tieáp. Do ñoù, muoán dieãn ñaït moät yù naøo ñoù thì phaûi duøng nhieàu ñôn vò töø

vöïng. Trong caâu, caùc ñôn vò töø vöïng phoái hôïp vôùi nhau veà nghóa vaø caùc chöùc

naêng khaùc. Neáu duøng töø ngöõ ñi leäch chuaån thì seõ daãn ñeán maéc caùc loãi töø ngöõ

nhö treân.

Vieäc maéc loãi duøng töø ngöõ cuûa HS THPT daân toäc Khmer cuõng xuaát

phaùt töø nhöõng nguyeân nhaân treân. Nhöng ôû ñaây, chuùng toâi coøn thaáy moät

nguyeân nhaân nöõa cuûa HS daân toäc Khmer, ñoù laø söï aûnh höôûng cuûa hieän töôïng

giao thoa trong ngoân ngöõ Khmer – Vieät (chuùng toâi seõ trình baøy ôû phaàn sau).

Nhöõng töø ngöõ töông öùng giöõa hai ngoân ngöõ, caùc em deã daøng vaän duïng trong

giao tieáp. Nhöng phaàn lôùn, töø ngöõ giöõa hai ngoân ngöõ Khmer – Vieät khoâng

töông ñoàng neân caùc em maéc loãi duøng töø ngöõ TV nhieàu hôn. Do thoùi quen söû

duïng töø ngöõ tieáng meï ñeû, neân caùc em löïa choïn vaø dieãn ñaït TV cuõng nhö theá.

Chaúng haïn chuùng ta thöôøng noùi: “ngöôøi con gaùi” thì caùc em laïi söû duïng laø

“ngöôøi coâ gaùi’. Bôûi vì tieáng Khmer chæ “ngöôøi con gaùi” thì duøng “níak ming

canh nha”( ngöôøi coâ gaùi). Hay ta noùi: “Ñi taém!” thì HS daân toäc Khmer laïi noùi

laø “Ñi taém nöôùc!”. Bôûi vì ngöôøi Khmer laïi noùi “Taâu mus töùc”, töùc laø ñi taém

nöôùc. Neáu noùi “ñi taém” (taâu mus) nhö ngöôøi Kinh thì hoï khoâng hieåu ñi taém

caùi gì… Vaø cuõng xuaát phaùt töø ñoù, tình hình maéc loãi caâu sai laïi xuaát hieän raát

nhieàu trong HS THPT noùi chung, vaø trong HS THPT daân toäc Khmer noùi

rieâng.

2.3. Caùch chöõa loãi töø ngöõ

Thoâng thöôøng, söï chính xaùc cuûa töø ngöõ ñöôïc xeùt döïa treân hai cô sôû:

löïa choïn vaø keát hôïp. Ngöôïc laïi, söï vi phaïm tính chuaån möïc cuûa töø ngöõ cuõng

boäc loä treân hai cô sôû aáy. “Moät töø coù yù nghóa laø nhôø vaøo nhöõng theá ñoái laäp

treân hai truïc löïa choïn vaø keát hôïp. Töø ñoù, giaùo vieân ñöa ra nhöõng phöông

phaùp söûa chöõa loãi duøng töø cuûa hoïc sinh, vôùi muïc ñích giuùp hoï hieåu ñuùng, vieát

ñuùng vaø noùi ñuùng” [8, tr. 260]. Do ñoù, phaân loaïi loãi duøng töø ngöõ döïa treân cô

sôû hai truïc vöøa neâu. Döïa vaøo hai truïc naøy, loãi duøng töø ngöõ coù hai loaïi lôùn: loãi

löïa choïn vaø loãi keát hôïp. Moãi loaïi loãi chia thaønh nhieàu kieåu loãi nhoû, caên cöù

vaøo tính chaát, ñaëc ñieåm cuûa hieâïn töôïng sai.

2.3.1. Loãi löïa choïn töø ngöõ

Noùi ñeán loãi löïa choïn töø, chuû yeáu laø xeùt qua hai moái quan heä: Giöõa noäi

dung moái bieåu ñaït vôùi nghóa cuûa töø ñöôïc duøng. Giöõa giaù trò phong caùch cuûa

töø ñöôïc duøng vôùi phong caùch ngoân ngöõ vaên baûn.

Treân cô sôû ñoù, loãi löïa choïn töø coù theå chia thaønh ba kieåu loãi sai nhoû:

2.3.1.1. Duøng töø chöa chính xaùc

Choïn töø chöa chính xaùc laø choïn töø maø nghóa cuûa noù khoâng phuø hôïp vôùi

noäi dung muoán bieåu ñaït, töùc khaùi nieäm, haønh ñoäng, tính chaát, traïng thaùi…

maø ngöôøi vieát muoán noùi ñeán. Noùi caùch khaùc, choïn töø khoâng chính xaùc laø

hieän töôïng nghóa cuûa töø ñöôïc duøng vaø noäi dung muoán bieåu ñaït coù söï cheânh

leäch ôû möùc ñoä naøy hay möùc ñoä khaùc.

Xem xeùt caùc ví duï döôùi ñaây:

(a) “Nguyeãn Du ñaõ lieân laïc suoát möôøi naêm tröôøng”.

(b) “Traùi laïi, luõ quan laïi döôùi trieàu ñình chæ bieát hôïp taùc vôùi nhau, duøng

moïi aâm möu, thuû ñoaïn ñeå boùc loät nhaân daân, ñeå aên chôi xa xæ”.

noàng nhieät cuûa mình, khoâng rôi vaøo thaùc oan”.

Khi nhaän dieän vaø söûa chöõa caùc loãi duøng töø sai cuûa HS THPT daân toäc

Khmer, chuùng ta coù theå söû duïng phöông phaùp ñoái chieáu ngoân ngöõ ñeå HS

hieåu roõ vaø chaéc hôn. Töùc laø vaän duïng hình thöùc song ngöõ trong caùch giaûi

thích nghóa cuûa töø cho HS. ÔÛ ñaây, noù cuõng coøn phuï thuoäc vaøo voán hieåu bieát

veà ngoân ngöõ Khmer cuûa GV. Bôûi vì moät soá töø ngöõ, thuaät ngöõ mang tính vaên

chöông, tính thuaàn Vieät thì khoâng theå naøo baét gaëp trong ngoân ngöõ Khmer.

GV ngöôøi Kinh bieát tieáng Khmer, keå caû GV ngöôøi ngöôøi Khmer cuõng khoù

loøng giaûi thích nghóa cuûa töø baèng song ngöõ. Nhöng ôû khía caïnh laø GV daïy

TV cho HS daân toäc Khmer, chuùng ta coá gaéng hoïc theâm tieáng meï ñeû cuûa HS

mình ñeå coù nhieàu thuaän lôïi trong giao tieáp vaø giaûng daïy.

Trong ví duï (a), “lieân laïc” (tieáng Khmer goïi laø Tíak toân) coù nghóa laø

truyeàn tin, lieân heä vôùi nhau, laø ngöôøi laøm coâng taùc lieân laïc. “Lieân laïc” hoaøn

toaøn khoâng phuø hôïp vôùi noäi dung maø HS muoán bieåu ñaït. ÔÛ ñaây, ngöôøi vieát

muoán söû duïng töø “löu laïc” maø tieáng Khmer goïi laø “Saùth ondet”. Döôøng nhö

HS muoán noùi raèng: Nguyeãn Du soáng troâi daït raøy ñaây mai ñoù, khoâng oån ñònh.

Nhöng do khoâng hieåu ñöôïc nghóa cuûa töø “lieân laïc” vaø “löu laïc” moät caùch roõ

raøng, neân HS coù söï nhaàm laãn.

Coøn ví duï (b), coù ba töø choïn khoâng chính xaùc: “döôùi”, “hôïp taùc”, “xa

xæ”. “Döôùi” chæ vò trí thaáp hôn trong khoâng gian so vôùi moät vò trí xaùc ñònh naøo

ñoù, hay thaáp hôn caùc vò trí khaùc noùi chung. Nghóa cuûa töø “döôùi” trong caâu

vaên khoâng phuø hôïp vôùi noùi noäi dung muoán bieåu ñaït: thuoäc phaïm vi. Coøn

“hôïp taùc” (tieáng Khmer laø Sahaéc ka) coù nghóa laø cuøng chung söùc vôùi nhau

trong moät coâng vieäc, moät lónh vöïc hoaït ñoäng naøo ñoù, nhaèm moät muïc ñích

chung. Noùi “hôïp taùc” coøn coù moät söï bao haøm ñaùnh giaù cao, toát ñeïp. Nhöng

noäi dung HS muoán noùi laø hôïp thaønh moät phe caùnh, moät löïc löôïng ñeå thöïc

hieän aâm möu, haønh ñoäng xaáu xa. “Xa xæ” coù nghóa laø toán nhieàu tieàn khoâng

thaät caàn thieát (trong tieáng Khmer noùi laø “hö ha”). So vôùi noäi dung muoán bieåu

ñaït: quaù sang troïng, mang tính laõng phí, thì nghóa cuûa töø “xa xæ” hoaøn toaøn

khoâng phuø hôïp.

Ví duï (c), noäi dung muoán noùi laø ôû traïng thaùi hoãn loaïn, khoâng giöõ traät

töï, neà neáp bình thöôøng. Tieáng Khmer, töø “hoãn loaïn” ñöôïc noùi laø “chrui

chopol”. Noäi dung muoán bieåu ñaït ñoù khoâng phuø hôïp vôùi nghóa cuûa töø “thaùc

oan” (“Slaêp chaiñon”): cheát oan öùc, leõ ra khoâng phaûi cheát.

Trong caâu, choïn töø chöa phuø hôïp coù bieåu hieän khaù ña daïng. Coù tröôøng

hôïp chæ sai nghóa cô baûn. Chaúng haïn nhö caùc töø: “lieân laïc”, “döôùi”, “xa xæ’,

“thaùc oan” trong caùc ví duï vöøa daãn. Coù tröôøng hôïp vöøa sai nghóa cô baûn

(nghóa bieåu nieäm, nghóa bieåu vaät), vöøa sai caû nghóa bieåu thaùi (thaønh phaàn

nghóa bieåu thò thaùi ñoä ñaùnh giaù cuûa ngöôøi vieát ñoái vôùi ñoái töôïng ñöôïc noùi

ñeán). Ñoù laø tröôøng hôïp töø “hôïp taùc” ñaõ daãn. Nguyeân nhaân cuûa loãi choïn töø

chöa phuø hôïp laø do HS hieåu nghóa cuûa töø moät caùch mô hoà, thieáu chính xaùc,

hay nhaàm laãn nghóa töø naøy vôùi nghóa töø khaùc. Thöïc teá, baøi vieát cuûa HS, xeùt

veà maët soá löôïng aâm tieát vaø veà nguoàn goác cuûa töø, ña soá caùc tröôøng hôïp choïn

töø khoâng phuø hôïp laø töø ña aâm tieát, trong ñoù töø Haùn – Vieät chieám tæ leä cao. Vaø

ôû ñaây, söï laãn loän veà nghóa daãn ñeán choïn sai thöôøng xaûy ra giöõa caùc töø hai aâm

tieát. Trong ñoù coù moät soá töø coù aâm tieát gioáng nhau hay gaàn guõi nhau veà vaàn.

Chaúng haïn giöõa “löu laïc” vôùi “lieân laïc”, “ñaøo thaûi” vôùi “sa thaûi”, “xa xæ” vôùi

“xa hoa”, “traán aùp” vôùi “ñaøn aùp”, “kheâu gôïi” vôùi “khôi daäy”, “thaùc loaïn” vôùi

“thaùc oan”… Coøn moät hieän töôïng choïn sai töø ñôn aâm laïi thöôøng rôi vaøo töø

thuaàn Vieät. Vaø ña soá laø do HS töï phaùt duøng nhöõng töø ñôn tieát vôùi nghóa boùng,

nghóa tröøu töôïng naøo ñoù, nhöõng vaên caûnh khoâng cho pheùp. Ví duï nhö “Taát caû

moïi haønh ñoäng suy nghó cuûa mình, chò Daäu doàn heát tình thöông cho choàng

cho con”. Töø “doàn” khoâng phuø hôïp vôùi vaên caûnh.

Xeùt veà maët töø loaïi, trong caùc baøi vieát cuûa HS, hieän töôïng löïa choïn töø

ngöõ khoâng phuø hôïp thöôøng taäp trung vaøo caùc töø loaïi nhö danh töø, ñoäng töø,

tính töø. Hieän töôïng choïn sai töø ñoái vôùi lôùp hö töø laïi ít xuaát hieän. Hieän töôïng

naøy, HS THPT daân toäc Khmer maéc phaûi chieám tæ leä töø 40% – 67%. Nhöng

ñoái vôùi hoïc sinh ngöôøi Kinh thì tæ leä naøy laïi quaù cao. Coøn ñem so saùnh vôùi

HS caáp THCS thì noù coù tæ leä thaáp hôn. Ñaây laø moät trong nhöõng hieän töôïng

maéc loãi nhieàu nhaát cuûa HS trong vieäc duøng töø ñaët caâu khi vieát vaên baûn.

Baûng 2.6. Keát quaû maéc loãi duøng töø ngöõ chöa chính xaùc cuûa HS

trong caùc baøi kieåm tra hoïc kyø

HOÏC KYØ I HOÏC KYØ II KHOÁI LÔÙP TOÅNG SOÁ

SL TL SL TL

41 12 97 42,2% 39 40,2%

64 11 100 64,0% 47 47,0%

67 10 100 67,0% 60 60,0%

(SL: Soá löôïng baøi maéc loãi; TL: Tæ leä)

Theo keát quaû khaûo saùt, hoïc kyø I coù giaûm bôùt vieäc maéc loãi naøy: khoái 10

laø 67%, khoái 11 laø 64%, khoái 12 laø 42,2%. Vaø giöõa hai hoïc kyø cuûa töøng khoái

lôùp cuõng coù söï giaûm tæ leä maéc loãi naøy. Nhìn chung, noù dao doäng ôû tæ leä töø 40

– 60%. Moät con soá khaù cao.

Töø ñoù, vieäc löïa choïn töø chöa phuø hôïp bao giôø cuõng daãn ñeán noäi dung

bieåu ñaït cuûa caâu bò leäch laïc. Thaäm chí, coù tröôøng hôïp choïn sai daãn ñeán nghóa

cuûa caâu maâu thuaãn vôùi yù ñoà muoán noùi cuûa ngöôøi vieát.

Ví duï: “Ñaõ quen coù ngöôøi bao boïc, thôøi gian ñaàu maëc aùo traéng hoïc

sinh Daân toäc noäi truù, toâi khoâng caûm thaáy bô vô”.

Xeùt veà yù ñoà muoán noùi, ñoái töôïng noùi ñeán trong caâu laø moät ngöôøi ñöôïc

nuoâi döôõng, chaêm soùc, ñuøm boïc chu ñaùo. Nhöng khi ñoái töôïng ñi hoïc tröôøng

THPT DTNT, thôøi gian ñaàu soáng xa söï chaêm soùc gia ñình, soáng töï laäp khoâng

gioáng nhö moâi tröôøng tröôùc ñaây nöõa. Hoaøn caûnh aáy laøm ñoái töôïng caûm thaáy

laïc loõng, bô vô. Caên cöù vaøo yù ñoà bieåu ñaït, ngöôøi vieát choïn sai hai töø: “bao

boïc”, “khoâng”. “Bao boïc” coù nghóa laø laøm thaønh moät lôùp che chaén khaép xung

quanh söï vaät, neân noù khoâng phuø hôïp vôùi noäi dung muoán bieåu ñaït. Coù leõ do

ngöôøi vieát laãn loän giöõa “baûo boïc” (rieâng nia) vaø “bao boïc” (rap rol). Loãi naøy

coù theå cho qua. Loãi thöù hai ta laïi caàn noùi nhieàu hôn. Phoù töø “khoâng” bieåu thò

yù nghóa phuû ñònh. Taùc giaû vieát “… khoâng caûm thaáy bô vô” laø ngöôïc laïi vôùi yù

ñoà bieåu ñaït. Ñaùng leõ ra phaûi vieát: “… khoâng khoûi caûm thaáy bô vô” môùi phuø

hôïp, chính xaùc.

Söûa chöõa loãi choïn töø chöa phuø hôïp, tröôùc heát, caên cöù vaøo vaên caûnh cuûa

caâu ñeå phaùt hieän, xaùc ñònh noäi dung maø HS muoán noùi, töùc laø khaùi nieäm, haønh

ñoäng, tính chaát… maø HS muoán ñeà caäp. Treân cô sôû ñoù, lieân heä ñeán nhöõng ñôn

vò töø vöïng coù nghóa töông öùng, choïn ra ñôn vò thích hôïp vaø thay theá cho töø bò

choïn khoâng phuø hôïp. Coù theå choïn moät töø hay choïn moät lieân hôïp song song

goàm hai, ba töø ñeå thay theá, tuøy vaøo loãi sai cuï theå.

Chaúng haïn, caùc tröôøng hôïp daãn sai coù theå ñöôïc söûa chöõa nhö sau:

(a) Nguyeãn Du ñaõ traûi qua möôøi naêm löu laïc.

(Nguyeãn Du slon cash ñop chhnaêm saùth ondet)

(b) Traùi laïi, luõ quan laïi trong trieàu ñình chæ bieát caáu keát vôùi nhau, duøng

moïi aâm möu, thuû ñoaïn ñeå boùc loät nhaân daân, aên chôi xa hoa.

(Phiu moâs vinh puùkh muntraây roùth ka könong rieách chaéc ka cheâste rum

koâm ních, nöng khnia prô croâpus bai kol, kol lô bacs chis chonh prochia

chone, sipôt leânh sôch hö ha.)

noàng nhieät cuûa mình, khoâng rôi vaøo thaùc loaïn.

(Tuùch chia nes kaêcraây srolanh pronhaáp pronhaùt, chuùch ches ponte naâu

ñonñen koâmnotchus ches dang khlaêng roâboth dôn, manh oi thôleas khnong

savach saveân.)

2.3.1.2. Duøng töø ngöõ coù nghóa saùo roãng

Töø ngöõ coù nghóa saùo roãng laø nhöõng töø khi ñoïc leân nghe raát keâu (saùo),

nghóa cuûa chuùng vöôït qua tính chaát, quaù möùc ñoä caàn thieát so vôùi noäi dung

muoán bieåu ñaït, trôû thaønh cöôøng ñieäu, roãng tueách.

Ví duï:

(a) “Baøi thô “Taâm tö trong tuø” laø moät ñænh cao muoân tröôïng”.

(b) “Chuùng ta phaûi ra söùc hoïc taäp ñeå goùp moät phaàn coâng lao vó ñaïi cuûa

mình ñöa ñaát nöôùc tieán leân taàm cao thôøi ñaïi”.

maën maø cuûa tieáng loøng nhaân aùi, thì thôøi ñaïi laø aùnh haøo quang trong baêng giaù,

xua tan maây muø cho aùnh saùng traøn theo röïc rôõ naéng vaø hoa lung linh maøu

saéc”.

Trong ví duï (a), HS ñaùnh giaù baøi thô “Taâm tö trong tuø” cuûa Toá Höõu laø

“ñænh cao muoân tröôïng”. Moät baøi thô, duø thaønh coâng ñeán ñaâu, cuõng khoù maø

ñaït ñeán “ñænh cao muoân tröôïng”. Moät söï ñaùnh giaù quaù möùc.

ÔÛ ví duï (b), HS muoán ñoùng goùp “moät phaàn” – chæ moät phaàn thoâi –

“coâng lao vó ñaïi” cuûa mình ñeå ñöa nöôùc nhaø tieán leân “taàm cao thôøi ñaïi”. Quaû

laø noùi quaù möùc, khoù chaáp nhaän ñöôïc.

Coøn ví duï (c), haøng loaït cuïm töø ñöôïc trau chuoát, boùng baûy, möôït maø:

“aùnh haøo quang trong baêng giaù, xua tan maây muø cho aùnh saùng traøn theo vôùi

röïc rôõ naéng vaø hoa lung linh maøu saéc” duøng ñeå ca ngôïi “thôøi ñaïi”, chaúng roõ

laø thôøi ñaïi naøo. Nhöng nghóa cuûa caùc cuïm töø naøy vaø nghóa cuûa caû caâu heát söùc

muø môø, khoù hieåu moät caùch chính xaùc ñöôïc.

Thaät ra, hieän töôïng duøng töø ngöõ coù nghóa saùo roãng cuõng thuoäc kieåu loãi

choïn sai töø. Bôûi vì söï sai laïc cuûa hieän töôïng naøy theå hieän ôû söï cheânh leäch,

khoâng hoaøn toaøn truøng khít giöõa noäi dung muoán bieåu ñaït vaø nghóa cuûa töø ngöõ

ñöôïc duøng. Trong baøi laøm vaên cuûa HS, loãi naøy xuaát hieän khoâng nhieàu, chæ

taäp trung ôû moät soá baøi. Nguyeân nhaân daãn ñeán loãi naøy laø do HS khoâng xaùc

ñònh moät caùch roõ raøng, cuï theå noäi dung muoán bieåu ñaït. Maët khaùc, HS laïi

muoán trau chuoát, goït giuõa töø ngöõ cho ra veû vaên chöông. Vì theá, HS thöôøng

laép gheùp töø ngöõ voán ñöôïc duøng trong taùc phaåm naøo ñoù vaøo caâu vaên cuûa mình

moät caùch maùy moùc nhöng laïi khoâng hieåu roõ nghóa cuûa töø ngöõ aáy.

Söûa loãi choïn töø ngöõ coù nghóa saùo roãng naøy, ñaàu tieân, chuùng ta döïa vaøo

vaên caûnh cuûa caâu ñeå xaùc ñònh moät caùch cuï theå noäi dung maø HS muoán bieåu

ñaït. Treân cô sôû ñoù, choïn töø ngöõ ñoàng nghóa, gaàn nghóa thích hôïp thay theá töø

ngöõ saùo roãng. Neáu thaáy caàn thieát thì coù theå thay ñoåi caùch dieãn ñaït. Ñoái vôùi

tröôøng hôïp caâu vaên coù quaù nhieàu töø ngöõ saùo roãng laøm cho nghóa cuûa caâu quaù

mô hoà, khoâng theå hieåu nghóa roõ, coù theå khoâng caàn söûa chöõa. Chaúng haïn nhö

ví duï (c) vöøa daãn.

Caùc caâu (a), (b) coù theå söûa chöõa nhö sau:

(a) Baøi thô “Taâm tö trong tuø” cuûa Toá Höõu laø moät trong nhöõng thaønh

coâng noåi baät cuûa thô oâng. (“thaønh coâng noåi baät”, trong tieáng Khmer noùi laø

“som rash phol khôpus onlông”)

(b) Chuùng ta phaûi ra söùc hoïc taäp ñeå sau naøy ñoùng goùp moät phaàn coâng

söùc nhoû beù cuûa mình vaøo söï nghieäp xaây döïng, phaùt trieån ñaát nöôùc ( trong

tieáng Khmer, töø “vó ñaïi” goïi laø “moâ löcsmia”, “coâng söùc nhoû beù” ñöôïc noùi laø

“kom laêng chom noâs”)

2.3.1.3. Duøng töø ngöõ sai phong caùch ngoân ngöõ vaên baûn

Töø ngöõ sai phong caùch ngoân ngöõ vaên baûn laø nhöõng töø ngöõ maø giaù trò

phong caùch cuûa noù khoâng phuø hôïp vôùi phong caùch ngoân ngöõ vaên baûn.

Cuõng gioáng nhö caùc ngoân ngöõ khaùc, trong TV, khoâng phaûi caùc ñôn vò töø vöïng

vaø cuïm töø coá ñònh ñeàu coù theå söû duïng trong taát caû caùc lónh vöïc giao tieáp. Maø

ôû ñaây, thöôøng xaûy ra hieän töôïng chuyeân duøng, töùc laø vieäc öu tieân söû duïng töø,

cuïm töø coá ñònh hay coù xu höôùng coá ñònh hoùa trong töøng lónh vöïc giao tieáp

khaùc nhau. Giaù trò phong caùch cuûa töø ngöõ laø neùt nghóa phuï cuûa töø ngöõ cho

bieát töø ngöõ thöôøng ñöôïc öu tieân söû duïng trong phaïm vi giao tieáp naøo, töùc laø

phong caùch ngoân ngöõ naøo (phong caùch ngoân ngöõ khaåu ngöõ hay phong caùch

ngoân ngöõ goït giuõa, hay caùc phong caùch ngoân haønh chính, khoa hoïc, baùo chí,

vaên chöông…). Neáu moät töø ngöõ naøo ñoù voán ñöôïc chuyeân duøng trong phong

caùch ngoân ngöõ naøy, nhöng HS laïi söû duïng trong moät phong caùch ngoân ngöõ

khaùc, thì ñoù chính laø hieän töôïng choïn töø ngöõ sai phong caùch ngoân ngöõ vaên

baûn.

Trong baøi vieát cuûa HS, kieåu loãi naøy thöôøng thaáy ôû vieäc söû duïng caùc

ñôn vò töø vöïng, caùc cuïm töø coá ñònh hay coù xu höôùng coá ñònh hoùa thuoäc phong

caùch khaåu ngöõ töï nhieân maø baøi vieát cuûa HS laïi thuoäc phong caùch ngoân ngöõ

khoa hoïc. Do ñoù, caùc töø, cuïm töø naøy thaønh loãi sai.

Ví duï:

(a) “Ñoïc taùc phaåm, ta thöông vaø caûm phuïc nhaân vaät Mî quaù chöøng!”.

(b) “Tnuù laø moät nhaân vaät anh huøng quaù xaù côõ!”.

(d) “Ñoïc hai caâu thô naøy, ta ngôõ Phan Boäi Chaâu vaãn coøn ñaâu ñaây, loøng

ta daâng leân moät nieàm caûm xuùc, thaáy thöông oâng laøm sao aáy!”.

Trong caùc ví duï treân, toå hôïp töø nhö “quaù chöøng”, “quaù xaù côõ”, “heát choã

noùi”, “laøm sao aáy” thöôøng xuaát hieän trong lôøi aên tieáng noùi haøng ngaøy. Chuùng

thuoäc phong caùch khaåu ngöõ töï nhieân. Duøng nhöõng toå hôïp töø naøy vaøo trong

baøi vieát laø sai phong caùch ngoân ngöõ vaên baûn.

Hieän töôïng choïn sai töø ngöõ phong caùch ngoân ngöõ vaên baûn trong caùc baøi vieát

cuûa HS khoâng nhieàu. Loãi naøy xuaát hieän raûi raùc ôû moät soá baøi. Nhöõng baøi coù

phaïm loãi naøy thöôøng cuõng khoâng quaù hai, ba tröôøng hôïp. Nguyeân nhaân choïn

töø ngöõ sai phong caùch ngoân ngöõ vaên baûn laø do HS khoâng hieåu roõ giaù trò

phong caùch cuûa töø ngöõ cuõng nhö ñaëc ñieåm cuûa caùc phong caùch ngoân ngöõ

khaùc nhau.

Söûa kieåu loãi naøy, tröôùc tieân caàn xaùc ñònh noäi dung HS muoán bieåu ñaït,

döïa vaøo töø ngöõ ñaõ choïn sai. Treân cô sôû ñoù, chuùng ta löïa choïn töø, ngöõ khaùc

phuø hôïp vôùi phong caùch ngoân ngöõ ñeå thay theá.

Boán tröôøng hôïp sai vöøa daãn coù theå söûa sai nhö sau:

(a) Ñoïc taùc phaåm, ta thöông vaø caûm phuïc nhaân vaät Mî voâ cuøng.

(An both nipon pôoânmieân, ches srolanh nöng phieâps escha roâboth tua

ko Mî chia anech)

(b) Tnuù laø moät nhaân vaät raát ñoãi anh huøng.

(Tnuù cöchia tua ko mui pronhaâp thvô vi reas boâros)

(Pñaây proâpon Nghò Queá khoâ khaâu naês)

(d) Ñoïc hai caâu thô naøy, ta ngôõ nhö Phan Boäi Chaâu vaãn coøn ñaâu ñaây,

loøng chuùng ta daâng leân moät nieàm xuùc caûm, thaáy thöông oâng voâ haïn.

2.3.2. Loãi keát hôïp töø ngöõ

Loãi keát hôïp laø loãi duøng töø ngöõ xeùt qua moái quan heä veà nghóa töø vöïng

giöõa caùc töø ngöõ trong caáu taïo cuïm töø. Döïa vaøo ñaëc ñieåm, tính chaát cuûa caùc

hieän töôïng vi phaïm, coù theå chia loãi keát hôïp thaønh caùc kieåu loãi nhoû: keát hôïp

sai töø vöïng, keát hôïp truøng laëp, thöøa töø, so saùnh khaäp kheãnh.

2.3.2.1. Keát hôïp sai nghóa töø vöïng

Keát hôïp sai nghóa töø vöïng laø kieåu loãi sai theå hieän qua hieän töôïng keát

hôïp töø taïo thaønh cuïm töø maø noäi dung nghóa giöõa caùc thaønh toá khoâng töông

hôïp vôùi nhau, laøm cho nghóa cuûa caû cuïm töø trôû neân luaån quaån, mô hoà hay

leäch laïc so vôùi yù ñoà bieåu ñaït.

Xem xeùt caùc ví duï döôùi ñaây:

(a) “Vaên hoïc thôøi kyø naøy ñeå laïi bao taùc phaåm quyù giaù veà vaên hoïc yeâu

nöôùc cuûa nhieàu taùc giaû: Nguyeãn Ñình Chieåu, Nguyeãn Thoâng…”.

(b) “Noãi thaát voïng cuûa tình yeâu coøn lôùn hôn vì tình yeâu daãn ñeán khoâng

ñöa tôùi haïnh phuùc”.

maõnh lieät vaøo cuoäc soáng”.

Ví duï (a), noäi dung bieåu ñaït cuûa cuïm töø: “bao taùc phaåm quyù giaù veà

vaên hoïc yeâu nöôùc” leâïch laïc, luaån quaån. Söï luaån quaån naøy boäc loä qua moái

quan heä veà nghóa giöõa “bao taùc phaåm quyù giaù” vôùi “vaên hoïc yeâu nöôùc”.

Ví duï (b), noäi dung bieåu ñaït cuïm töø “daãn ñeán khoâng ñöa tôùi” coù maâu

thuaãn veà nghóa giöõa “daãn ñeán” (nom moâk) vaø “khoâng ñöa tôùi” (manh pñolai).

Coøn ví duï (c), ngöôøi vieát coù moät söï keát hôïp sai nghóa veà töø. Trong vaên

noùi vaø keå caû vaên vieát, khoâng ai duøng töø “ngöôøi coâ gaùi” maø chæ noùi laø “ngöôøi

con gaùi” (níak satraây) hoaëc “coâ gaùi” (ming canh nha). Nhöng ñoái vôùi HS daân

toäc Khmer, nhieàu HS cuõng ñaõ söû duïng söï keát hôïp töø naøy.

Hieän töôïng keát hôïp sai töø ngöõ coù nhieàu möùc ñoä khaùc nhau. Keát hôïp sai

nheï laøm cuïm töø luaån quaån hay leäch laïc veà nghóa. Caùc caâu (a), (b) thuoäc

tröôøng hôïp naøy. Keát hôïp sai naëng coù theå laøm cho caùc thaønh toá trong cuïm töø

maâu thuaãn veà nghóa. Chaúng haïn nhö caâu (b) ñaõ daãn.

Trong baøi laøm vaên cuûa HS, loãi keát hôïp sai nghóa töø vöïng xuaát hieän

töông ñoái khaù nhieàu. Nhöng so vôùi loãi choïn töø chöa chính xaùc thì noù chieám tæ

leä ít hôn. Noù coù khoaûng töø 14,4% - 3% baøi vieát cuûa HS vi phaïm loaïi loãi naøy.

Baøi sai ít thì coù khoaûng 2, 3 loãi. Baøi sai nhieàu coù theå leán ñeán 5, 6 loãi. Ñieàu ñoù

theå hieän roõ ôû baûng toång hôïp sau:

Baûng 2.7. Keát quaû maéc loãi lieân keát töø cuûa HS trong caùc baøi kieåm

tra thi hoïc kyø

HOÏC KYØ I HOÏC KYØ II KHOÁI LÔÙP TOÅNG SOÁ

SL TL SL TL

12 97 14 14,4% 14 14,4%

11 100 33 33,0% 15 15,0%

10 100 23 23,0% 16 16,0%

(SL: Soá löôïng baøi maéc loãi; TL: Tæ leä)

Nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán söï keát hôïp sai nghóa töø vöïng laø do tö

duy cuûa HS thieáu maïch laïc. HS khoâng xaùc ñònh moät caùch roõ raøng, cuï theå noäi

dung caàn bieåu ñaït, khoâng hieåu chính xaùc nghóa cuûa töø vaø khaû naêng keát hôïp

cuûa chuùng, xeùt veà maët töø vöïng.

Söûa chöõa loãi naøy, phaûi tieán haønh töøng böôùc. Tröôùc heát, döïa vaøo vaên

caûnh cuûa caâu, chuùng ta xaùc ñònh roõ raøng, cuï theå noäi dung maø HS muoán ñeà

caäp ñeán. Tieáp theo, treân cô sôû noäi dung bieåu ñaït ñaõ xaùc ñònh ñöôïc, loaïi boû

caùc yeáu toá khoâng coù lieân quan, khoâng töông hôïp veà nghóa vôùi caùc yeáu toá

khaùc, vaø choïn töø, ngöõ khaùc ñeå thay theá. Neáu cuïm töø coù yeáu toá dö thöøa thì

loaïi boû. Ñoái vôùi tröôøng hôïp caû cuïm töø khoâng phaûn aùnh ñuùng noäi dung muoán

bieåu ñaït, chuùng ta taïo ra cuïm töø khaùc ñeå thay theá.

Caùc tröôøng hôïp keát hôïp sai töø vöøa daãn coù theå söûa chöõa laïi nhö sau:

(a) Vì theá, vaên hoïc thôøi kyø naøy ñaõ ñeå laïi nhieàu taùc phaåm quyù giaù,

mang ñaäm tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa nhieàu taùc giaû nhö Nguyeãn Ñình Chieåu,

Nguyeãn Thoâng.

(b) Noãi thaát voïng trong tình yeâu coøn lôùn hôn, vì tình yeâu ñaõ khoâng

mang laïi haïnh phuùc.

maõnh lieät vaøo cuoäc soáng.

ÔÛ ñaây, chuùng ta cuõng caàn phaân bieät loãi keát hôïp sai töø vöïng vôùi hieän

töôïng keát hôïp sai ngöõ phaùp nhö sai ñaëc ñieåm töø loaïi, sai vò trí caùc thaønh toá

trong caáu truùc taïo cuïm töø.

2.3.2.2. Keát hôïp truøng laëp, thöøa töø ngöõ

Loaïi loãi naøy goàm hai kieåu loãi nhoû, coù lieân quan vôùi nhau: keát hôïp

truøng laëp vaø keát hôïp thöøa töø.

Keát hôïp truøng laëp laø hieän töôïng laëp laïi moät caùch töï phaùt vaø khoâng caàn thieát

nhöõng töø ngöõ naøo ñoù trong caâu.

Ví duï:

(a) “Nguyeãn Du laø moät nhaø thô lôùn cuûa neàn vaên hoïc nöôùc nhaø vaø

nhieàu taùc phaåm vieát baèng chöõ Haùn, trong nhöõng taùc phaåm vieát baèng chöõ Haùn

thì taùc phaåm “Ñoäc Tieåu Thanh kyù” laø taùc phaåm noåi baät.”

(b) “Coù nhieàu nhaø thô duøng thô vaên cuûa mình laøm vuõ khí ñaáu tranh, toá

caùo toäi aùc cuûa giaëc, tuyeân truyeàn keâu goïi ñoaøn keát ñaáu tranh, tieâu bieåu laø

Nguyeãn Ñình Chieåu ñaõ duøng thô vaên cuûa mình nhö moät vuõ khí ñaáu tranh saéc

beùn ñaùnh thaúng vaøo maët keû thuø.”

ñoát cöûa, laøm caû laøng chìm trong bieån löûa.”

Caâu (a) keát hôïp töø ngöõ truøng laëp “taùc phaåm vieát baèng chöõ Haùn” (tieáng

Khmer: “ñoâch khnhia so seâ aêcso Haùn”), töùc laø laëp laïi hai laàn khoâng caàn thieát.

Caâu (c) laëp laïi chuû theå “Thöïc daân Phaùp”, “chuùng noù” vaø “chính saùch “Ba

saïch” (“Baây bombhans) ñaõ bao haøm caû yù “ñoát nhaø ñoát cöûa” (ñoùth ptes ñoùth

sombeng). Hieän töôïng keát hôïp truøng laëp töø ngöõ xuaát hieän khaù phoå bieán trong

caùc baøi laøm vaên cuûa HS THPT, nhaát laø ôû HS lôùp 10 vaø lôùp 11. Trong ñoù coù

hôn 30% baøi vieát cuûa HS maéc loaïi loãi naøy. Baøi sai ít nhaát coù hai, ba loãi. Baøi

sai nhieàu laïi leân ñeán naêm, baûy loãi. Trong baøi vieát cuûa HS THCS, loaïi loãi naøy

coù theå xuaát hieän nhieàu hôn.

Keát hôïp truøng laëp töø ngöõ seõ laøm caâu vaên ñôn ñieäu, naëng neà, taïo ra caùc

yeáu toá thöøa khoâng caàn thieát, vaø coù theå laøm caâu vaên bò roái veà caáu truùc ngöõ

phaùp, luûng cuûng veà maët yù nghóa. Keát hôïp thöøa töø ngöõ laø hieän töôïng söû duïng

töø ngöõ coù noäi dung bieåu ñaït ñoàng nhaát hay bao haøm laãn nhau trong vaên caûnh,

vaø söï ñoàng nhaát hay bao haøm naøy laø khoâng caàn thieát.

Ví duï:

(d) “Hoï nguyeän chieán ñaáu ñeán cuøng cho ñeán cheát.”

(e) “Noùi veà tình caûnh khoå cöïc ngöôøi lao ñoäng bò aùp böùc, Ngoâ Taát Toá

saùng taùc “Taét ñeøn” noùi leân caûnh ngheøo khoå cuûa vôï choàng chò Daäu.”

Hieän töôïng töø, ngöõ coù noäi dung bieåu ñaït ñoàng nhaát hay bao haøm laãn

nhau trong vaên caûnh xuaát hieän khaù nhieàu ôû baøi vieát cuûa HS. Hieän töôïng naøy

taïo neân söï thöøa thaûi, luoäm thuoäm vaø coù theå laøm cho caâu vaên luûng cuûng veà

caáu truùc cuõng nhö veà yù nghóa. Nhìn chung, nguyeân nhaân daãn ñeán loãi keát hôïp

truøng laëp, thöøa töø ngöõ laø do HS bò ngheøo naøn veà voán töø, hieåu nghóa cuûa töø,

ngöõ khoâng chính xaùc. Loãi naøy coøn do HS khoâng bao quaùt ñöôïc thoâng baùo cuûa

caû caâu, suy nghó thieáu chaët cheõ.

Söûa loãi keát hôïp truøng laëp, tröôùc heát, döïa vaøo chöùc naêng caáu taïo cuûa

caâu. Chuùng ta xem xeùt töø ngöõ truøng laëp coù thöøa thaûi hay khoâng. Neáu thöøa thì

loaïi boû ra. Ñoái vôùi töø ngöõ truøng laëp khoâng thöøa, do söï qui ñònh caáu truùc caâu,

chuùng ta tìm töø ngöõ khaùc coù giaù trò bieåu ñaït töông ñöông ñeå thay theá. Trong

tröôøng hôïp caâu coù nhieàu ngöõ ñoaïn truøng laëp choàng cheùo nhau, roái veà yù

nghóa, coù theå thay ñoåi caùch dieãn ñaït ôû nhöõng choã caàn thieát.

Caùc tröôøng hôïp truøng laëp vöøa daãn coù theå söûa chöõa laïi nhö sau:

(a) Nguyeãn Du laø moät nhaø thô lôùn, coù nhieàu ñoùng goùp trong neàn vaên

hoïc coå Vieät Nam. Trong caùc taùc phaåm vieát baèng chöõ Haùn cuûa oâng, “Ñoäc

Tieåu Thanh Kyù” laø moät trong nhöõng baøi thô tieâu bieåu.

Caâu (a) söûa theo caùch loaïi boû ngöõ ñoaïn truøng laëp, thöøa thaûi, keát hôïp

vôùi vieäc thay theá baèng töø ngöõ khaùc vaø thay ñoåi caû caùch dieãn ñaït.

(b) Coù nhieàu nhaø thô ñaõ duøng ngoøi buùt cuûa mình laøm vuõ khí ñaáu tranh, toá caùo

toäi aùc cuûa giaëc, keâu goïi nhaân daân ñoaøn keát choáng keû thuø, tieâu bieåu laø

Nguyeãn Ñình Chieåu.

trong bieån löûa.

Caâu (c), (d) söûa laïi theo caùch boû bôùt yeáu toá truøng laëp, thöøa thaûi; loaïi

boû ngöõ ñoaïn coù noäi dung bieåu ñaït thieáu chính xaùc.

Söûa chöõa loãi keát hôïp thöøa töø ngöõ, chuû yeáu chính laø loaïi boû caùc yeáu toá

thöøa thaûi, keát hôïp vôùi vieäc thay ñoåi caùch dieãn ñaït, neáu thaáy caàn thieát.

Caùc hieän töôïng keát hôïp thöøa töø ngöõ ñaõ neâu coù theå chöõa nhö sau:

(a) Hoï nguyeän chieán ñaáu cho ñeán hôi thôû cuoái cuøng.

(b) “Taét ñeøn” cuûa Ngoâ Taát Toá laø taùc phaåm vieát veà tình caûnh khoán

quaãn, cuøng ñöôøng cuûa vôï choàng chò Daäu.

Caàn phaân bieät loãi keát hôïp truøng laëp vôùi hieän töôïng laëp töø, ngöõ moät

caùch coù yù thöùc, nhaèm theå hieän noåi baät noäi dung muoán bieåu ñaït.

Ta coù theå so saùnh:

“Coù nhieàu nhaø thô ñaõ duøng thô vaên cuûa mình laøm vuõ khí ñaáu tranh, toá

caùo toäi aùc cuûa giaëc, keâu goïi ñoaøn keát ñaáu tranh, tieâu bieåu laø Nguyeãn Ñình

Chieåu ñaõ duøng thô vaên cuûa mình nhö moät vuõ khí ñaáu tranh saéc beùn ñaùnh

thaúng vaøo maët keû thuø.”

ÔÛ caâu naøy, hieän töôïng laëp caùc cuïm töø “duøng thô vaên cuûa mình”, “vuõ

khí ñaáu tranh” chæ laøm cho caâu vaên naëng neà, luûng cuûng, taïo neân söï thöøa thaõi,

chöù khoâng coù giaù trò gì veà maët noäi dung bieåu ñaït.

2.3.1.3. Loãi so saùnh khaäp kheãnh

So saùnh khaäp kheãnh laø loaïi loãi keát hôïp. Trong ñoù ñoái töôïng so saùnh vaø

ñoái töôïng duøng ñeå so saùnh khoâng coù daáu hieäu töông ñoàng hay daáu hieäu töông

ñoàng khoâng tieâu bieåu.

Treân bình dieän tu töø, so saùnh laø moät bieän phaùp trau chuoát, goït giuõa töø

ngöõ. Ngöôøi vieát ñoái chieáu vôùi hai hay nhieàu ñoái töôïng coù moät daáu hieäu töông

ñoàng naøo ñoù, nhaèm laøm noåi baät ñaëc ñieåm cuûa ñoái töôïng ñöôïc noùi ñeán. So

saùnh tu töø neáu ñöôïc vaän duïng ñuùng, giöõa ñoái töôïng ñöôïc so saùnh vaø ñoái

töôïng duøng ñeå so saùnh coù daáu hieäu töông ñoàng, mang tính chaát tieâu bieåu thì

ngoân ngöõ trôû neân sinh ñoäng, giaøu saéc thaùi gôïi taû, gôïi caûm.

Ví duï:

“Cheá ñoä phong kieán nanh aùc cöôùp mieáng moài ngon cuûa noù. Kieàu nhö

ñoùa hoa treân ngoïn soùng, ba chìm baûy noåi, phieâu baït khoân cuøng.”

Nhöng neáu hoïc sinh khoâng naém vöõng caùch duøng bieän phaùp tu töø naøy

thì deã daãn ñeán hieän töôïng so saùnh khaäp kheãnh, moät kieåu loãi keát hôïp.

Ví duï:

(a) “Söùc maïnh ñoaøn keát nhö moät ñaøn traâu caøy phaêng phaêng thöûa

ruoäng.”

(b) “Neáu nhö nhöõng thieân thaàn thoaïi, truyeàn thuyeát gioáng nhö nhöõng

lôùp soùng coàn giöõa ñaïi döông aàm ì vang doäi, thì nhöõng caâu ca dao daân ca

gioáng nhö nhöõng côn gioù thoaûng giöõa tröa heø ru nguû hoàn ta.”

Trong ví duï (a), ñoái töôïng duøng ñeå so saùnh quaù thoâ vuïng. Khoâng theå

duøng hình aûnh “moät ñaøn traâu caøy phaêng phaêng thöûa ruoäng” (tieáng Khmer noùi

laø crobaây mui voân pôchua lô sôre) ñeå ví von vôùi “söùc maïnh cuûa ñoaøn keát” (

tieáng Khmer goïi laø komlaêng sammaki). Caâu (b), HS duøng pheùp so saùnh hai

laàn. Laàn thöù nhaát laø so saùnh “nhöõng thieân thaàn thoaïi, truyeàn thuyeát” vôùi

“nhöõng lôùp soùng coàn giöõa ñaïi döông” (dong chôron loâloâth khsat konotai

moâhasakoâ). ÔÛ ñaây khoù xaùc ñònh daáu hieäu töông ñoàng giöõa hai ñoái töôïng. Laàn

thöù hai laø so saùnh “nhöõng caâu ca dao daân ca” vôùi “côn gioù thoaûng giöõa tröa

heø” (konñan thngay tron khchol both roâm phôi), ta töôûng chöøng nhö coù theå

chaáp nhaän ñöôïc. Nhöng khi caân nhaéc kyõ, ta thaáy caùch so saùnh naøy vaãn khaäp

kheãnh. Bôûi vì noäi dung ca dao daân ca khoâng chæ nheï nhaøng, maùt meû nhö “côn

gioù thoaûng giöõa tröa heø”.

Loãi so saùnh khaäp kheãnh naøy xuaát hieän töông ñoái ít trong caùc baøi vieát

cuûa hoïc sinh. Noù ít nhaát so vôùi caùc loaïi loãi duøng töø khaùc. Bôûi vì do voán töø

ngöõ vaø trí töôûng töôïng cuûa HS THPT Khmer ít phong phuù. Phaàn lôùn HS coù

suy nghó ñôn giaûn, moäc maïc. Cho neân caùc baøi vieát cuûa HS ít söû duïng so saùnh

trong caùch duøng töø ñaët caâu. Neáu coù söû duïng thì chæ coù moät boä phaän nhoû laø

HS naêng khieáu. Nguyeân nhaân daãn ñeán loãi so saùnh naøy laø do suy nghó cuûa HS

coøn non nôùt, vuïng veà; maët khaùc, HS laïi muoán trau chuoát, goït ñeõo chöõ nghóa,

nhöng khoâng naém vöõng bieän phaùp tu töø naøy.

Ñoái vôùi loãi so saùnh khaäp kheãnh naøy, chuùng ta chæ coù theå söûa baèng caùch

loaïi boû ñoái töôïng duøng ñeå so saùnh, xaùc ñònh laïi noäi dung maø HS muoán noùi

ñeán. Treân cô sôû ñoù, ta vaän duïng caùc phöông tieän töø vöïng, cuù phaùp toå chöùc laïi

caâu sao cho phuø hôïp vôùi chuaån möïc ngöõ phaùp.

Hai ví duï vöøa daãn coù theå chöõa laïi nhö sau:

(a) Tinh thaàn ñoaøn keát coù theå taïo neân söùc maïnh dôøi non laáp beå.

(b) Neáu thaàn thoaïi, truyeàn thuyeát thieân veà phaûn aùnh nhöõng vaán ñeà

troïng ñaïi, lôùn lao cuûa lòch söû, xaõ hoäi, thì ca dao daân ca coù xu höôùng theå hieän

ñôøi soáng taâm tö, tình caûm, phong tuïc, taäp quaùn muoân maøu muoân veû cuûa nhaân

daân.

2.4. Phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi töø ngöõ tieáng Vieät

2.4.1. Ñoái vôùi giaùo vieân

Ñieàu ñaàu tieân, GV cho HS tìm ra choã duøng töø ngöõ sai trong caâu. Ñaây

laø öùng duïng theo PPDH laáy HS laøm trung taâm, phaùt huy tính tích cöïc tö duy

cuûa caùc em. Vieäc nhaän dieän naøy, ñoái vôùi HS khoâng phaûi deã vì caùc em phaûi

naâng mình leân ôû trình ñoä cuûa GV. Rieâng HS THPT daân toäc Khmer laïi caøng

khoù hôn gaáp nhieàu laàn. Trong lôùp, coù khoaûng hôn 30 HS, thì chæ coù moät vaøi

em coù theå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu naøy… Nhöng thöïc ra, vôùi HS khaù gioûi coù

theå laøm ñöôïc. Vì caùc em ñaõ coù moät voán ngoân ngöõ TV doài daøo hôn haún nhöõng

HS thöôøng maéc phaûi loãi. Caùc em ñoïc kyõ caâu vaên ñöôïc vieát, naém noäi dung yù

nghóa cuûa caâu trong vaên caûnh, seõ deã daøng phaùt hieän choã coù duøng töø ngöõ sai.

Töø ñoù nhaän dieän choã loãi duøng töø ngöõ thuoäc loaïi naøo. Sai laø do söï löïa choïn töø

ngöõ hay do keát hôïp töø ngöõ?

Böôùc tieáp theo, tìm ra nhöõng nguyeân nhaân cuûa loãi töø ngöõ maø ngöôøi

vieát maéc phaûi. ÔÛ coâng vieäc thöù hai naøy, ñoái vôùi HS raát khoù. Vì voán kieán

thöùc ngoân ngöõ hoïc, taâm lyù hoïc cuûa cuûa caùc em coù haïn cheá neân khoâng theå

naøo ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa GV, nhaát laø HS daân toäc Khmer. Vì theá, ôû

böôùc thöù hai naøy, GV höôùng daãn cho HS tæ mæ hôn. GV coù theå ñöa ra nhöõng

PP tìm hieåu nguyeân nhaân maéc loãi veà töø ngöõ, nhö:

- PP ñoái chieáu vôùi “Töø ñieån tieáng Vieät”. Töùc laø söû duïng “Töø ñieån tieáng

Vieät” ñeå hieåu cho ñuùng nghóa cuûa töø, ñeå lyù giaûi nghóa cuûa töø coù phuø hôïp vôùi

noäi dung vaên caûnh. PP naøy cuõng raát caàn thieát. Vì HS chöa coù thoùi quen söû

duïng “Töø ñieån tieáng Vieät” trong hoïc taäp. GV höôùng daãn cho HS caùch tra töø

ñieån vaø hình thaønh thoùi quen söû duïng ôû HS.

- PP thay theá töø ngöõ baèng caùch tìm töø ñoàng nghóa, töø cuøng tröôøng

nghóa. GV phaûi chòu khoù oân taäp caùc kieán thöùc ñaõ ñöôïc hoïc ôû caáp THCS.

Rieâng HS laäp “Soå tay tích luõy tieáng Vieät”. Coù nhö vaäy, voán töø ngöõ TV cuûa

HS ñöôïc môû roäng vaø phong phuù hôn.

Sau ñoù, chuùng ta ñònh höôùng caùch söûa chöõa loãi duøng töø ngöõ cho ñuùng.

Coù theå boû töø ngöõ duøng sai baèng caùch thay theá moät trong nhöõng töø ñoàng

nghóa, töø cuøng tröôøng nghóa vôùi noù.

Ví duï: GV cho caâu vaên, HS phaùt hieän vaø söûa loãi duøng töø:

“Huaán Cao khoâng neà haø ñeán tính maïng cuûa mình.”

- Höôùng daãn cho HS xaùc ñònh loãi duøng töø: töø “neà haø” khoâng phuø hôïp

vôùi noäi dung caâu vaên. Ñaây laø loãi veà löïa choïn töø ngöõ.

- Höôùng daãn cho HS phaân tích, ñoái chieáu vôùi tieáng Khmer: “neà haø” laø

quaûn ngaïi (kholach ca ngia). Nhöng khoâng bao giôø noùi “neà haø” ñeán caùi gì maø

chæ noùi “neà haø coâng vieäc”, “neà haø gian khoå”, “neà haø hieåm nguy”… Töùc laø

“neà haø” coù ñoái töôïng laø moät coâng vieäc phaûi laøm, moät hoaøn caûnh phaûi vöôït

qua. Vì vaäy, khoâng theå noùi “khoâng neà haø tính maïng cuûa mình”.

- Höôùng daãn cho HS tìm töø thay theá (HS töï tìm töø hoaëc Gv gôïi yù moät

soá töø ngöõ cuøng nghóa ñeå HS löïa choän): lôùp töø cuøng tröôøng nghóa vôùi töø “neà

haø”: khoâng quan taâm, khoâng lo laéng, khoâng ñeå yù…

- Höôùng daãn HS taäp söûa loãi treân baûng: GV keû baûng thaøng 3 coät, coät thöù

nhaát ghi caâu coù töø sai, coät thöù hai ghi loãi suøng töø sai, coät thöù ba ghi caâu ñaõ

söûa thaønh caâu ñuùng.

Caâu coù töø sai Loãi duøng töø Caâu ñaõ söûa

“Huaán Cao khoâng neà “neà haø”: löïa “Huaán Cao khoâng lo laéng

haø tính maïng cuûa mình.” choïn töø ngöõ ñeán tính maïng cuûa mình”

Khi giuùp HS söûa chöõa nhöõng töø ngöõ khoâng chính xaùc, GV hình thaønh

heä thoáng caùc loaïi baøi taäp TV:

- Ñieàn töø vaøo choã troáng.

Ví duï:

1. (aân haän, aùy naùy)

+ ………………. vì khoâng giuùp ñôõ ñöôïc baïn.

+ ………………. vì chính loãi laàm cuûa mình daãn ñeán caùi cheát cuûa

anh aáy.

2. (gaùn, gaùn gheùp)

+ Thua baïc phaûi …………………. nôï chieác xe.

+ Baøi thô thöôøng ñöôïc ……………………… cho Hoà Xuaân

Höông.

- Thay theá töø trong caâu.

Ví duï:

Tìm töø ngöõ thay theá cho nhöõng töø in nghieâng:

+ Nhöõng lôøi noùi chaân tình töï ñaùy loøng khieán moïi ngöôøi raát caûm

xuùc.

+ Nhaø vaên Nguyeãn Ñình Thi laø moät daãn chöùng soâi ñoäng vaø ñeïp

ñeõ veà taám göông cuûa moät trí thöùc lôùn.

- Vieát caâu vaên coù caùc töø cho saün.

Ví duï:

Ñaët hai caâu vaên cho nhöõng töø sau:

+ hieäu quaû – haäu quaû

+ voâ giaù – voâ giaù trò

Ñeå cho heä thoáng baøi taäp phong phuù khi daïy TV cho HS THPT daân

Khmer, GV ñöa theâm moät soá baøi taäp mang tính song ngöõ Vieät – Khmer.

Nhöng GV khoâng neân quaù “laïm duïng”. Khoâng phaûi baát cöù baøi naøo cuõng söû

duïng caùc daïng baøi taäp naøy. Coù theå choïn nhöõng baøi hoïc thích hôïp hoaëc cheâm

xen vaøo moät vaøi baøi taäp nhoû. Nhö:

- Tìm töø ñoàng aâm (gaàn aâm) giöõa tieáng TV – Khmer.

- Chuyeån dòch nghóa töø TV sang tieáng Khmer.

Ví duï:

- Xaø boâng = sa bu

- Cao su = cau su

- Taøu huû = tau hu

mung - Muøng (maøng) =

Ngoaøi ra, GV coù theå tieán haønh laøm coâng trình ñoái chieáu caùc hieän töôïng

TV vôùi tieáng Khmer döôùi söï hoã trôï cuûa caùc GV daïy Khmer ngöõ, cuûa caùc HS

daân toäc Khmer ñeå laøm tö lieäu tham khaûo söû duïng khi thaáy caàn thieát. Neáu

chöa coù caùc coâng trình nhö theá, GV löu yù ñeán caùc loãi veà TV cuûa HS vaø truy

tìm trong ngoân ngöõ daân toäc khaû naêng giao thoa ñeå ñoái chieáu. Coâng vieäc naøy

cuõng ñoøi hoûi GV chòu khoù tìm toøi, hoïc theâm tieáng Khmer maø mình ñang daïy

cho ñoái töôïng HS THPT daân toäc Khmer. Chaúng haïn:

Tieáng Vieät Tieáng Khmer Nghóa

Chaân Chông Chaân

Tay Ñay Tay

Traùi xoaøi Xoai Xoaøi

Ñaát ñai Ñaây Ñaát

Ñoát löûa Ñoâk Ñoát

Kho caù Kho Kho

Traéng xoaù Xoa Traéng

2.4.2. Ñoái vôùi hoïc sinh

Ñoái vôùi HS THPT daân toäc Khmer, caùc em caàn coù moät yù thöùc cao khi

söû duïng TV trong noùi vaø vieát ñaït yeâu caàu vaø ñuùng chuaån. HS töï hoïc, töï hình

thaønh caùc kyõ naêng duøng töø ngöõ chính xaùc. Nhaát laø trong giao tieáp haøng ngaøy

ôû tröôøng hoïc, caùc em phaûi noùi chuyeän trao ñoåi vôùi baïn beø, thaày coâ baèng

tieáng Vieät ñeå hình thaønh moät thoùi quen vaø thoâng thaïo ngoân ngöõ mình ñang

hoïc. Beân caïnh ñoù, HS naêng ñoïc saùch baùo, chuù yù nhöõng töø ngöõ, thuaät ngöõ maø

mình chöa quen thuoäc vaø yù thöùc ñoái chieáu giöõa nhöõng töø ngöõ mình vieát sai

vôùi nhöõng töø vieát ñuùng ñöôïc trong saùch baùo.

Ñoái vôùi phaân moân Vaên hoïc, HS THPT daân toäc Khmer tìm hieåu kyõ caùc

chuù thích trong SGK. Neáu chuù thích trong saùch khoâng hieåu haay coøn moät soá

töø ngöõ khoù trong vaên baûn thì HS nhôø GV höôùng daãn giaûi thích. Traùnh tröôøng

hôïp HS coøn ruït reø khoâng daùm hoûi hay ñeà nghò GV giaûi thích. Ñaây laø moät

trong nhöõng maët haïn cheá cuûa HS daân toäc Khmer: mang taâm lyõ sôï seät tröôùc

thaày coâ. Rieâng vôùi phaân moân Laøm vaên, HS khi laøm baøi vaên neân söû duïng

nhöõng töø ngöõ tích cöïc quen thuoäc nhöng phaûi hieåu vaø naém nghóa cuûa töø moät

caùch chính xaùc, keå caû moät soá thuaät ngöõ khoa hoïc ñöôïc thaày coâ vaän duïng

trong quaù trình daïy hoïc. Vaø khi thaày coâ traû baøi vieát Laøm vaên, caùc em chuù yù

vaøo vieäc söûa loãi trong baøi vieát cuûa mình, ghi nhaän laïi nhöõng sai soùt ñeå khaéc

ohuïc, haïn cheá vieäc maéc caùc loãi aáy.

Caùc em phaûi thöôøng xuyeân söû duïng “Töø ñieån tieáng Vieät” cho boä moân

Ngöõ vaên noùi chung, vaø caùc boä moân khaùc trong nhaø tröôøng noùi rieâng. Vì söû

duïng “Töø ñieån tieáng Vieät” giuùp HS hieåu ñuùng nghóa cuûa töø maø mình söû

duïng, môû roäng ñöôïc voán TV coøn ngheøo naøn cuûa mình. Ngoaøi ra, HS coù theå

thöïc hieän “Soå tay tieáng Vieät”. ÔÛ ñaây, caùc em tích luyõ voán töø ngöõ thoâng duïng

vaø voán thuaät ngöõ vaên hoïc. Trong ñoù, HS ghi laïi nghóa cuûa moät soá töø ngöõ maø

mình hieåu coøn mô hoà hoaëc ghi laïi nhöõng töø ngöõ saùng taïo trong caùc saùch baùo.

Nhaát laø Noù giuùp ghi laïi nhöõng loãi töø ngöõ mình thöôøng maéc phaûi ñöôïc chöõa

cho ñuùng vaø ghi laïi nhöõng töø ngöõ töông ñoàng giöõa tieáng Vieät vaø tieùng

Khmer. Töø ñoù, HS traùnh ñöôïc caùc loãi duøng töø ngöõ vaø laøm giaøu theâm ngoân

ngöõ cuûa cho baûn thaân mình.

CHƯƠNG 3:

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỮA LỘI TIẾNG VIỆT

3.1. Khaùi nieäm veà loãi ngöõ phaùp

Noùi ñeán ngöõ phaùp cuûa moät thöù tieáng laø noùi ñeán cô caáu, toå chöùc

noäi boä cuûa töø, cuïm töø vaø caâu. Tuy nhieân, vì töø laø thöù chaát lieäu coù saün

trong ngoân ngöõ, cho neân loãi ngöõ phaùp thöôøng ñöôïc hieåu laø loãi sai thuoäc

hai baäc caáu taïo: caáu taïo cuïm töø vaø caáu taïo caâu.

Loãi ôû baäc caáu taïo cuïm töø coù bieåu hieän khoâng maáy phöùc taïp (chæ

goàm vaøi kieåu loãi nhö: keát hôïp sai vò trí thaønh toá, keát hôïp sai ñaëc ñieåm

töø loaïi, keát hôïp thöøa hay thieáu thaønh toá…). Cho neân ta coù theå xem xeùt

caùc hieän töôïng sai ôû baäc caáu taïo caâu. Nhö vaäy, khaùi nieäm loãi ngöõ phaùp

ôû ñaây ñöôïc duøng ñeå chæ caùc hieän töôïng vi phaïm chuaån möïc ngöõ phaùp

TV xeùt ôû baäc caáu taïo, toå chöùc caâu treân bình dieän caáu truùc. Ngöôøi ta

coøn goïi laø caâu sai ngöõ phaùp. “Taát caû nhöõng caâu do loãi veà duøng thöøa töø,

thieáu töø maø laøm thay ñoåi caáu truùc caâu, hoaëc nhöõng caâu maéc loãi do

duøng sai töø noái, duøng sai traät töï töø… goïi laø sai ngöõ phaùp” [13, tr.13]

Xem xeùt moät soá caâu vaên sau ñaây:

(a) Vôùi nhöõng taám göông aáy ñaõ laøm cho toâi heát söùc phaán khôûi

hoïc taäp.

(Caâu thieáu thaønh phaàn chuû ngöõ, HS nhaàm laãn chuû ngöõ vôùi traïng

ngöõ, coù theå boû töø “vôùi” vaø chænh söûa caâu laïi: “Nhöõng taám göông aáy

laøm naåy nôû trong toâi yù chí quyeát noi theo”).

(b) Trong xaõ hoäi phong kieán thoái naùt, caùi xaõ hoäi laøm cho con

ngöôøi chæ bieát soáng vì mình.

(Caâu thieáu thaønh phaàn vò ngöõ, veá thöù hai laø thaønh phaàn phuï giaûi

thích, coù theå söûa: “Trong xaõ hoäi phong kieán thoái naùt, con ngöôøi chæ bieát

soáng vì mình”).

noåi baät hôn heát laø truyeän “Chí Pheøo” laø caâu chuyeän thöông taâm veà

cuoäc ñôøi beá taéc, tuyeät voïng cuûa moät con ngöôøi khoâng ñöôïc laøm ngöôøi.

(Caâu bò roái caáu truùc – HS khoâng chaám taùch caâu laøm cho caâu bò

roái nheï veà noäi dung, coù theå söûa: “Trong nhöõng saùng taùc vieát veà ngöôøi

noâng daân cuûa Nam Cao, noåi baät hôn heát laø truyeän “Chí Pheøo”. Ñoù laø

caâu chuyeän thöông taâm veà cuoäc ñôøi beá taéc, tuyeät voïng cuûa moät con

ngöôøi khoâng ñöôïc laøm ngöôøi”).

Trong thöïc teá, caùc baøi vieát cuûa HS, hieän töôïng maéc loãi ñaët caâu

sai ít hôn loãi chính taû vaø loãi duøng töø. Noù tuyø thuoäc vaøo caùc kieåu loãi cuûa

ñaët caâu maø HS maéc loãi nhieàu hay ít. Trong caùc kieåu loãi ñaët caâu sai, loãi

maø HS maêc phaûi nhieàu nhaát laø loãi ñaët caâu thieáu CN, chieám tæ leä töø 30%

- 50%. Caùc kieåu loãi veà caâu thieáu VN, thieáu keát caáu C – V, caâu roái caáu

truùc… ít hôn. Vaø hieän töôïng trong baøi vieát cuûa HS, maéc hai, ba kieåu loãi

xuaát hieän cuøng luùc trong caâu vaên laø khaù phoå bieán. Tröôøng hôïp cuûa HS

THPT daân toäc Khmer cuõng töông töï nhö theá.

3.2. Nguyeân nhaân maéc loãi ngöõ phaùp

Theo caùc taùc giaû Nguyeãn Ñöùc Daân, Traàn Thò Ngoïc Lang, “con

ñöôøng daãn tôùi caùc caâu sai” laø do moät soá nguyeân nhaân sau: thöù nhaát laø

“vì khoâng chuù yù, khoâng taäp trung tö töôûng neân cöù theo thoùi quen maø

daãn tôùi nhöõng caâu raâu oâng caém baø”; thöù hai laø “do nguyeân nhaân taâm lyù

gaây ra, nhöõng caâu sai do queân töø khi vieát nhöõng caâu quaù daøi”; thöù ba laø

“ngöôøi vieát khoâng löôøng tröôùc nhöõng ñoøi hoûi veà söï phuø hôïp giöõa caùc töø

ñaõ xuaát hieän vôùi nhöõng töø taát yeáu seõ xuaát hieän sau noù”… [13, tr.19 –

25]. Nhö vaäy, theo caùc taùc giaû naøy, HS maéc loãi ngöõ phaùp chuû yeáu laø do

taâm lyù khoâng vöõng khi söû duïng töø ñaët caâu.

Nhöng thöïc teá, nguyeân nhaân maéc loãi naøy ôû HS raát ña daïng vaø

phöùc taïp. Nguyeân nhaân do taâm lyù ôû HS cuõng coù. Nhöng nguyeân nhaân

do kieán thöùc veà ngöõ phaùp TV cuûa HS khoâng chaéc laø nguyeân nhaân quan

troïng nhaát. Coù tröôøng hôïp, HS lôùp 12 vaãn khoâng nhaän bieát ñöôïc ñaâu laø

thaønh phaàn CN, ñaâu laø thaønh phaàn VN trong caâu. Ñoái vôùi tröôøng hôïp

naøy, HS THPT daân toäc Khmer laïi xaûy ra raát nhieàu. Ñoù laø do caùc em bò

hoûng kieán thöùc TV töø caùc caáp hoïc döôùi. Vaø beân caïnh ñoù laø do hieän

töôïng giao thoa ngoân ngöõ, xuaát phaùt töø thoùi quen duøng caâu ruùt goïn

trong ngoân ngöõ Khmer sinh hoaït haøng ngaøy neân baây giôø khi vieát caâu

TV, caùc em laïi aûnh höôûng vaø maéc loãi ngöõ phaùp nhieàu hôn.

Maéc nhöõng loãi naøy coøn do HS THPT daân toäc Khmer coù söï nhaàm

laãn caùc thaønh phaàn keát caáu trong caâu vaø nhaän thöùc cuûa HS coøn haïn cheá

nhieàu hôn ôû HS ngöôøi Kinh. HS coù söï nhaàm laãn giöõa thaønh phaàn traïng

ngöõ vôùi thaønh phaàn CN trong caâu. Nhöõng caâu bò roái caáu truùc laø do HS

chuû quan khi vieát caâu. HS khoâng chuù yù ñeán keát caáu noøng coát caâu. HS

vieát nhöõng caâu gheùp ngaét caâu khoâng ñuùng choã hoaëc duøng daáu chaám ñeå

taùch yù, taùch caâu. Coù caâu, yù nghóa noäi dung trong töøng veá caâu khoâng

loâgich, nhaäp nhaèng giöõa yù naøy vôùi yù kia, khoâng taùch baïch roõ raøng veà

noäi dung cuûa caâu.

Toùm laïi, caùc nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa vieäc taïo ra nhöõng caâu sai

baét nguoàn töø choã chöa yù thöùc veà hieän töôïng ngöõ phaùp naøo ñoù hoaëc do

trình ñoä tö duy chöa phaùt trieån, chöa phaân tích raønh maïch nhöõng moái

quan heä phöùc taïp. Nhöng baûn thaân cuûa caùc caâu sai khoâng phaûi laø

nguyeân nhaân, ñoù laø keát quaû cuûa nhöõng ñieàu chöa yù thöùc ñöôïc khi taïo

ra caâu.

3.3. Caùch chöõa loãi ngöõ phaùp

ÔÛ baäc toå chöùc caâu, hieän töôïng sai ngöõ phaùp, tröôùc heát coù theå qui thaønh

hai loaïi loãi lôùn: Caâu sai do caáu truùc khoâng hoaøn chænh vaø caâu sai do vi phaïm

qui taéc keát hôïp. Moãi loaïi loãi sai naøy ñöôïc chia thaønh nhieàu kieåu loãi nhoû, döïa

vaøo ñaëc ñieåm, tính chaát cuûa hieän töôïng sai.

3.3.1. Caâu sai do caáu truùc khoâng hoaøn chænh

Caâu sai do caáu truùc khoâng hoaøn chænh laø moät loaïi loãi ngöõ phaùp coù bieåu

hieän: hieän daïng cuûa caâu thieáu moät hay moät vaøi thaønh phaàn noøng coát, maø döïa

vaøo vaên caûnh, ta khoù coù theå phuïc hoài caáu truùc noù ñaày ñuû.

3.3.1.1. Caâu thieáu chuû ngöõ

Caâu thieáu thaønh phaàn chuû ngöõ (Khlia khoâs khqua prothien) laø kieåu loãi

caâu sai coù hieän daïng thieáu thaønh phaàn bieåu thò ñoái töôïng cuûa thoâng baùo, maø

döïa vaøo vaên caûnh, ta khoâng theå xaùc ñònh vaø phuïc hoài laïi caáu truùc ñaày ñuû cuûa

noù.

Trong toå chöùc caâu bình thöôøng, CN laø thaønh phaàn coù chöùc naêng neâu

leân ñoái töôïng maø ngöôøi vieát, ngöôøi noùi ñeà caäp ñeán. Veà töø loaïi, CN thöôøng do

ñaïi töø, danh töø hay ngöõ töông ñöông ñaûm nhieäm. Do ñoù, moät caâu bò xem laø

thieáu CN khi hieän daïng cuûa noù chæ coù ñoäng töø, tính töø, ngöõ ñoäng töø, ngöõ tính

töø coù giaù trò nhö CN, hay hieän daïng goàm VN vaø thaønh phaàn phuï.

Ví duï:

(a) “Trong phuùt choác, boïn xaâm löôïc ñaõ phaù tan vaø cöôùp ñi cuoäc soáng

yeân laønh cuûa ngöôøi daân. Ñöôïc theå hieän roõ neùt qua baøi “Vaên teá nghóa só Caàn

Giuoäc” cuûa Nguyeãn Ñình Chieåu.”

(b) “Qua ñoaïn thô treân, Toá Höõu muoán ñeán löïc löôïng cuûa taäp theå, cuûa

nhaân daân, cuûa quaàn chuùng, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng laø voâ haïn. Ñaáu tranh

ñaùnh ñoå aùp böùc, boùc loät, thuùc ñaåy xaõ hoäi tieán leân.”

Hieän töôïng caâu sai xuaát hieän trong baøi vieát cuûa HS THPT khaù nhieàu.

Ñoái vôùi HS THPT Khmer, hieän töôïng caâu sai thieáu chuû ngöõ khoaûng 21% –

40%. Trong baøi vieát cuûa HS THCS, loaïi loãi naøy xuaát hieän laïi phoå bieán hôn.

Baûng 2.8. Keát quaû loãi ñaët caâu thieáu chuû ngöõ cuûa hs trong caùc baøi

kieåm tra thi hoïc kyø

HOÏC KYØ I HOÏC KYØ II KHOÁI LÔÙP TOÅNG SOÁ

SL TL SL TL

12 97 39 40,21% 34 35,05%

11 100 34 34,00% 33 33,00%

10 100 21 21,00% 23 23,00%

(SL: Soá löôïng baøi maéc loãi; TL: Tæ leä)

Nguyeân nhaân daãn ñeán kieåu loãi sai naøy laø do HS chöa naém vöõng caùch

thöùc toå chöùc caâu, töùc laø chöa yù thöùc tính hoaøn chænh töông ñoái cuûa caâu. HS

cöù nhaàm laãn töôûng raèng thaønh phaàn phuï cuûa caâu (traïng ngöõ) chính laø thaønh

phaàn CN cuûa caâu. Thieáu thaønh phaàn CN laøm cho caâu khoâng hoaøn chænh veà

caáu truùc vaø thoâng baùo. Ñoïc nhöõng caâu naøy, ta khoâng hieåu ñöôïc HS muoán noùi

veà ai? veà caùi gì? veà ñieàu gì?

Ñoái vôùi kieåu loãi sai naøy, caùch söûa chöõa chuû yeáu laø taïo ra CN sao cho

phuø hôïp vôùi VN coù saün. Taát nhieân, vieäc taïo ra CN, moät maët döïa vaøo VN coù

saün. Maët khaùc, xem xeùt caâu trong moái quan heä vôùi noäi dung vaø caáu truùc cuûa

ñoaïn vaên, töùc laø phaûi ñaët caâu trong moái quan heä nhieàu maët vôùi caùc caâu xung

quanh. Ta coù theå ñöa ra hai caùch chöõa ñôn giaûn cho HS: theâm thaønh phaàn

CN vaøo caâu (a) laø “Toäi aùc cuûa boïn giaëc” (botoa khreth roâ both puoâcdia), caâu

hoaëc löôïc boû nhöõng giôùi töø ñöùng ñaàu caâu.

Caùc caâu sai ñaõ daãn coù theå chöõa laïi nhö sau:

(a) Trong phuùt choác, boïn xaâm löôïc ñaõ phaù tan cuoäc soáng yeân bình cuûa

nhaân daân. Toäi aùc cuûa boïn chuùng cuõng nhö khí phaùch hieân ngang, baát khuaát

cuûa ngöôøi nghóa só ñaõ ñöôïc phaûn aùnh saâu saéc qua baøi “Vaên teá nghóa só Caàn

Giuoäc” cuûa Nguyeãn Ñình Chieåu.

(b) Ñoaïn thô treân muoán noùi ñeán söùc maïnh voâ ñòch cuûa taäp theå, cuûa

quaàn chuùng nhaân daân döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng. Söùc maïnh aáy coù theå ñaùnh

ñoå baát cöù theá löïc aùp böùc, boùc loät naøo vaø thuùc ñaåy xaõ hoäi ñi leân treân con

ñöôøng tieán boä.

Nhöng caàn phaân bieät caâu thieáu thaønh phaàn CN vôùi loaïi caâu tænh löôïc

CN (caêth prothien khlia) trong vaên baûn. Chæ neân xem hieän töôïng khuyeát

thaønh phaàn CN laø caâu sai khi caên cöù vaên caûnh chöùa noù. Ta khoâng xaùc ñònh

ñoái töôïng noùi ñeán laø gì, vaø khoâng theå phuïc hoài thaønh phaàn CN baèng caùch laëp

töø vöïng, theá ñaïi töø hay theá baèng töø ñoàng nghóa. Coøn caâu tænh löôïc, döïa vaøo

vaên caûnh coù theå phuïc hoài CN baèng caùch vöøa neâu treân.

Ví duï:

“Hoï laø nhöõng ngöôøi “daân aáp, daân laân”, vì “meán nghóa” maø “laøm quaân

chieâu moä”. Laø ñoäi quaân töï nguyeän, töï giaùc, chieán ñaáu duõng caûm, khoâng heà

run sôï tröôùc suùng ñaïn toái taân cuûa keû thuø.”

Döïa vaøo caâu thöù nhaát, ta coù theå phuïc hoài CN cuûa caâu thöù hai trong ví

duï treân nhö sau:

“Hoï laø ñoäi quaân töï nguyeän, töï giaùc, chieán ñaáu duõng caûm, khoâng heà run

sôï tröôùc suùng ñaïn toái taân cuûa heû thuø.”

Caàn phaân bieät caâu thieáu thaønh phaàn CN vôùi kieåu caâu maø caáu truùc

chuaån möïc cuûa noù khoâng coù CN. Ñoù laø “caâu toàn taïi”. Moät kieåu caáu truùc ñaëc

thuø trong TV. Kieåu caâu naøy coù noäi dung thoâng baùo söï toàn taïi, xuaát hieän hay

bieán maát cuûa söï vaät, hieän töôïng, tính chaát. Veà maët caáu truùc, ñaëc ñieåm cuûa noù

laø chæ coù CN hay traïng ngöõ vaø CN, trong ñoù, thaønh toá trung taâm cuûa VN laø

caùc ñoäng töø bieåu thò yù nghóa toàn taïi (coù, coøn, heát... ), caùc ñoäng töø duøng vôùi yù

nghóa traïng thaùi, hay caùc tính töø coù yù nghóa soá löôïng (ñoâng, ít, vaéng… ). Vaø

traïng ngöõ, neáu coù laø moät danh ngöõ hay giôùi ngöõ, coù noäi dung bieåu thò phaïm

vi khoâng gian, thôøi gian.

Ví duï:

(a) Beân caïnh chò Söù, coøn coù bieát bao ngöôøi phuï nöõ anh huøng khaùc.

(b) Coù ngöôøi raát sôùm tìm ñöôïc höôùng ñi ñuùng cho cuoäc ñôøi mình.

3.3.1.2. Caâu thieáu vò ngöõ

Caâu thieáu VN laø kieåu caâu sai coù hieän daïng thieáu thaønh phaàn bieåu thò

noäi dung thuyeát minh maø döïa vaøo vaên caûnh, ta khoâng theåû xaùc ñònh vaø khoâi

phuïc laïi caáu truùc ñaày ñuû cuûa noù.

Trong toå chöùc noäi boä cuûa caâu, VN laø thaønh phaàn neâu leân noäi dung

thuyeát minh veà ñoái töôïng ñöôïc noùi ñeán. Noäi dung thuyeát minh coù theå laø haønh

ñoäng, tính chaát, traïng thaùi… cuûa ñoái töôïng. Veà töø loaïi, caâu thieáu VN laø kieåu

caâu sai maø hieän daïng cuûa noù coù theå thuoäc ba tröôøng hôïp sau:

(1) Danh töø (coù giaù trò nhö chuû ngöõ )

(2) Danh töø / danh ngöõ (coù giaù trò nhö chuû ngöõ), giôùi ngöõ (coù giaù trò nhö

traïng ngöõ)

(3) Danh töø / danh ngöõ (coù giaù trò nhö chuû ngöõ), danh ngöõ (coù giaù trò

nhö giaûi thích ngöõ)

Ví duï:

(a) “Vì naøng coù taâm söï kín rieâng. Hình aûnh moät ngöôøi con trai lanh lôïi,

mieäng töôi nhö hoa, aên noùi meàm moûng deã nghe.” (Thaïch Lam – “Gioù ñaàu

muøa”).

(b) “Xuaân Dieäu, moät con ngöôøi yeâu ñôøi, thieát tha vôùi cuoäc soáng.”

tha thieát, vôùi tinh thaàn xaû thaân vì ñaïi nghóa.”

Trong ví duï (a), “hình aûnh moät ngöôøi con trai lanh lôïi, mieäng töôi nhö hoa,

aên meàm moûng deã nghe” (ruoâp phieáp roâ both koân proâs chhlaùch, omboâ moth

riech ñoâch paka) chæ laø moät ngöõ danh töø (khlia nieâmsaêp), chöa ñuû tö caùch laø

caâu. Bôûi leõ, ta khoâng theå hieåu ñöôïc hình aûnh ngöôøi con trai aáy nhö theá naøo,

ra sao. Caâu (b) goàm moät buùt danh (Xuaân Dieäu), coù giaù trò nhö CN, vaø moät

ngöõ danh töø, coù giaù trò nhö giaûi thích ngöõ. Ñoïc caâu naøy, ta khoâng roõ Xuaân

Dieäu nhö theá naøo, ra sao. Caâu (c) cuõng töông töï nhö ví duï (b) goàm coù moät

ngöõ danh töø (ngöôøi nghóa só Caàn Giuoäc) vaø hai giôùi töø, coù giaù trò nhö hai

traïng ngöõ chæ caùch thöùc. Caùc tröôøng hôïp vöøa neâu treân ñeàu chöa phaûi laø caâu,

bôûi vì chuùng ñeàu khoâng coù thaønh phaàn neâu leân noäi dung thuyeát minh veà ñoái

töôïng ñöôïc ñeà caäp.

Hieän töôïng caâu sai thieáu vò ngöõ xuaát hieän töông ñoái trong baøi laøm vaên

cuûa HS. Noù khoâng nhieàu hôn kieåu caâu sai thieáu CN. Nhöng kieåu coù hieän

daïng gioáng nhö tröôøng hôïp (2), (3) laïi xuaát hieän nhieàu, chieám tæ leä töø 2% –

5% trong baøi laøm vaên cuûa HS daân toäc Khmer.

Baûng 2.9. Keát quaû loãi ñaët caâu thieáu vò ngöõ cuûa HS trong caùc baøi

kieåm tra hoïc kyø

HOÏC KYØ I HOÏC KYØ II KHOÁI LÔÙP TOÅNG SOÁ

SL TL SL TL

12 97 04 4,12% 02 2,06%

11 100 04 4,00% 03 3,00%

10 100 05 5,00% 02 2,00%

(SL: Soá löôïng baøi maéc loãi; TL: Tæ leä)

Thieáu VN, laøm cho caâu khoâng hoaøn chænh veà maët caáu truùc vaø thoâng

baùo. Ñoïc nhöõng caâu sai kieåu naøy, ta khoâng roõ ñoái töôïng ñöôïc noùi ñeán nhö

theá naøo, ra laøm sao. Nguyeân nhaân daãn ñeán caâu sai thieáu VN laø do HS coøn

nhaän thöùc mô hoà, thieáu chính xaùc veà tính hoaøn chænh töông ñoái cuûa caâu, hay

laø do HS coù söï nhaàm laãn caùc ngöõ danh töø, giôùi ngöõ (coù giaù trò nhö giaûi thích

ngöõ, traïng ngöõ ñöùng sau CN) vôùi VN, töø ñoù, töôûng raèng caâu vaên vieát ra hoaøn

chænh.

Veà caùch chöõa kieåu loãi caâu sai naøy coù hai höôùng. Thöù nhaát laø chuyeån

ñoåi caáu truùc coù saün thaønh caâu C – V hoaøn chænh. Thöù hai laø taïo theâm VN sao

cho phuø hôïp vôùi caáu truùc coù saün. Choïn caùch söûa chöõa naøo laø tuøy thuoäc vaøo

caâu sai cuï theå.

Caùc caâu sai vöøa daãn coù theå söûa chöõa laïi nhö sau:

(a) … Hình aûnh moät ngöôøi con trai lanh lôïi, mieäng töôi nhö hoa, aên noùi

meàm moûng deã nghe ñang aùm aûnh trong taâm trí cuûa naøng.

(b) Xuaân Dieäu laø moät con ngöôøi yeâu ñôøi, thieát tha vôùi cuoäc soáng.

tha thieát, ñaõ xaû thaân queân mình vì ñaïi nghóa.

Tröø caâu (a), hai caùch söûa chöõa maø chuùng ta ñaõ aùp duïng ñoái vôùi caùc caâu

sai (b), (c) môùi chæ laø hai höôùng söûa chöõa chung ñoái vôùi kieåu loãi caâu sai naøy.

Bôûi vì, söûa chöõa nhö vaäy vaãn taùch rôøi caâu sai vôùi vaên caûnh chöùa ñöïng chuùng.

Do ñoù, tröôùc moãi caâu sai thieáu VN, ta aùp duïng caùch söûa chöõa naøo vaø söûa

chöõa nhö theá naøo, caàn phaûi xem xeùt trong moái quan heä veà ngöõ nghóa – loâgich

vôùi caùc caâu vaên xung quanh noù trong ñoaïn vaên.

Tröôùc hieän töôïng caâu maø hieän daïng cuûa noù chæ laø moät ngöõ danh töø,

caàn phaûi caân nhaéc, phaân bieät giöõa moät beân laø caâu sai (nhö caâu (a)) vaø moät

beân laø keát quaû cuûa hieän töôïng tænh löôïc (tænh löôïc CN vaø ñoäng töø trung taâm

cuûa VN) (caêth prothieân khlia nöng keâridasaêp piseâch roâ both chong kôroi

khlia). Hieän daïng cuûa caâu chæ laø moät ngöõ, coù giaù trò giaûi thích, thuyeát minh

cho caâu tröôùc.

Ví duï:

(a) “Vaên hoïc thôøi kyø naøy ñaõ phaûn aùnh ñöôïc tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa

nhaân daân ta. Tinh thaàn chieán ñaáu hy sinh duõng caûm cuûa nhöõng ngöôøi chieán só

ôû ngoaøi maët traän, cuûa nhöõng ngöôøi meï, ngöôøi vôï ôû haäu phöông.”

(b) “Nhöng giöõa bao nhieâu toái taém daøy ñaëc aáy, aùnh saùng vaãn ngôøi leân.

AÙnh saùng cuûa loøng thöông ngöôøi vaø yeâu ñôøi voâ haïn.”

3.3.1.3. Caâu thieáu keát caáu chuû – vò noøng coát

Caâu thieáu keát caáu C – V noøng coát laø kieåu loãi ngöõ phaùp maø hieän daïng

cuûa caâu chæ laø moät hay vaøi thaønh phaàn phuï ngoaøi noøng coát caâu, vaø döïa vaøo

vaên caûnh ta khoâng theå naøo khoâi phuïc laïi caáu truùc ñaày ñuû cuûa noù.

Caâu thieáu keát caáu C – V noøng coát thöôøng laïi rôi vaøo caâu ñôn, vaø hieän

daïng cuûa kieåu loãi caâu sai naøy coù theå qui veà hai bieåu hieän chính:

(1) Giôùi ngöõ / ngöõ danh töø (coù chöùc naêng nhö traïng ngöõ)

(2) Giôùi ngöõ / ngöõ danh töø (coù chöùc naêng nhö traïng ngöõ), ngöõ danh töø

(coù chöùc naêng nhö giaûi thích).

Ví duï:

(a) “Vôùi tinh thaàn chieán ñaáu duõng caûm, vôùi tinh thaàn ñoaøn keát moät

loøng choáng ngoaïi xaâm cuûa nghóa quaân”.

(b) “Ñeå laøm noåi baät hình aûnh cao quyù vaø ñeïp ñeõ cuûa ngöôøi nghóa só

Caàn Giuoäc, nhöõng ngöôøi chieán só ñaáu tranh cho ñoäc laäp, töï do daân toäc”.

heát tình yeâu cho caäu, ruû caäu boû laøng ñi lieàu!” (Nguyeãn Khaéc Tröôøng –

“Maûnh ñaát laém ngöôøi nhieàu ma”).

Hieän daïng cuûa caâu (a) goàm coù hai giôùi ngöõ, coù giaù trò nhö hai traïng

ngöõ. Hieän daïng cuûa caâu (b) goàm moät giôùi ngöõ, coù chöùc naêng nhö traïng ngöõ,

vaø moät ngöõ danh töø coù giaù trò nhö giaûi thích ngöõ. Hieän daïng caâu (c) goàm coù

moät toå hôïp coù giaù trò nhö chuyeån ngöõ (thaønh phaàn phuï chuyeån tieáp) vaø ngöõ

danh töø coù giaù trò nhö traïng ngöõ. Caùc caâu treân ñeàu khoâng coù keát caáu C – V

noøng coát, keát caáu C – V ôû baäc caâu.

Caâu thieáu keát caáu C – V noøng coát xuaát hieän khaù phoå bieán trong caùc baøi

laøm vaên cuûa HS, nhaát laø sai ôû daïng (2). Hieän töôïng naøy chieám tæ leä töø 6% –

15%. Nhöng so vôùi hieän töôïng ñaët caâu thieáu CN, noù ít hôn nhieàu.

Baûng 2.10. Keát quaû loãi ñaët caâu thieáu keát caáu C – V noøng coát cuûa

HS trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø

HOÏC KYØ I HOÏC KYØ II KHOÁI LÔÙP TOÅNG SOÁ

SL TL SL TL

12 97 08 8,25% 14 14,43%

11 100 15 15,00% 06 6,00%

10 100 14 14,00% 09 9,00%

(SL: Soá löôïng baøi maéc loãi; TL: Tæ leä)

Nguyeân nhaân daãn ñeán kieåu loãi sai naøy laø do HS khoâng naém vöõng kieán

thöùc ngöõ phaùp, nhaát laø tính hoaøn chænh cuûa caâu. Noù daãn ñeán söï nhaàm laãn

giöõa caùc thaønh phaàn noøng coát vôùi caùc loaïi thaønh phaàn phuï ngoaøi noøng coát.

Tröôøng hôïp do söû duïng daáu chaám caâu thieáu chính xaùc, HS maéc phaûi kieåu loãi

sai naøy.

Ví duï:

(d) “Moät laàn khi nghe baø Nghò goïi con gaùi laø “caùi hai”. Haén ñaõ cau

maøy traùch vôï: “Sao baø cöù goïi con baèng caùi loái xaùch meù nhö vaäy? Toâi ñaõ daën

baø goïi noù baèng môï…”

Caâu treân, HS duøng sai daáu chaám neân taùch hai ngöõ danh töø coù giaù trò

nhö hai traïng ngöõ khoûi keát caáu C – V noøng coát, laøm caâu sai. Ñoái vôùi loãi sai

naøy, coù hai caùch söûa chöõa laø taïo theâm keát caáu C – V döïa treân caáu truùc coù saün

hoaëc chuyeån ñoåi caáu truùc coù saün cuûa caâu sai thaønh caâu hoaøn chænh.

Döôùi ñaây laø caùc caâu sai ñöôïc söûa chöõa laïi:

(a) Vôùi tinh thaàn ñoaøn keát moät loøng, nghóa quaân ñaõ chieán ñaáu duõng

caûm, xem thöôøng moïi thöù vuõ khí toái taân cuûa giaëc.

(b) Ñeå laøm noåi baät nhöõng phaåm chaát cao ñeïp cuûa ngöôøi nghóa só Caàn

Giuoäc, nhöõng ngöôøi chieán só – noâng daân ñaáu tranh cho ñoäc laäp, töï do cuûa daân

toäc, Nguyeãn Ñình Chieåu ñaõ khaéc hoïa ñaäm neùt tö theá hieân ngang cuûa hoï khi

ñoái maët vôùi keû thuø.

cho caäu, ruû caäu boû laøng ñi lieàu, caäu ñaõ choái töø moät caùch heøn nhaùt.

Caâu (a) ñöôïc söûa chöõa theo söï chuyeån ñoåi caáu truùc cuûa caâu sai thaønh caâu

ñuùng, coù boå sung theâm vò ngöõ thöù hai. Caâu (b) ñöôïc söûa theo caùch taïo theâm

keát caáu C – V noøng coát. Coøn caâu (c) cuõng söûa theo caùch töông töï.

Cuõng nhö ñoái vôùi kieåu caâu sai thieáu CN vaø caâu sai thieáu VN, khi söûa

caâu sai thieáu keát caáu C – V noøng coát, choïn löïa caùch söûa chöõa naøo laø phaûi tuøy

thuoäc vaøo caâu sai cuï theå. Vaø khi tieán haønh söûa chöõa, nhaát thieát phaûi xem xeùt

moái quan heä veà ngöõ nghóa – loâgich giöõa caâu sai vôùi caùc caâu xung quanh noù

trong ñoaïn vaên ñeå ñaûm baûo söï maïch laïc giöõa caùc caâu.

Rieâng caâu (d), chæ thay daáu chaám baèng daáu phaåy, ta seõ coù caâu ñuùng:

Moät laàn, nghe baø Nghò goïi con gaùi baèng “caùi hai”, haén cau maøy traùch vôï:

“Sao baø cöù goïi baèng loái xaùch meù nhö vaäy? Toâi daën baø goïi noù baèng môï…”

3.3.1.4. Caâu gheùp phuï thuoäc thieáu cuù phaùp

Ñaây laø loaïi caâu gheùp coù hai cuù phaùp (hai keát caáu C – V noøng coát) keát

hôïp vôùi nhau theo quan heä phuï thuoäc. Ñieàu ñoù coù nghóa laø trong loaïi caâu

gheùp naøy, hai cuù phaùp raøng buoäc, nöông töïa laãn nhau, khoâng theå taùch rôøi

nhau. Ñaëc ñieåm ñoù cuõng qui ñònh, ôû daïng chuaån, loaïi caâu gheùp naøy phaûi coù

hai cuù phaùp, hieän daïng ñaày ñuû hay khoâng ñaày ñuû, khoâng keå thaønh phaàn phuï

ngoaøi noøng coát.

Trong caâu gheùp phuï thuoäc, hai cuù phaùp thöôøng keát hôïp vôùi nhau baèng

caëp lieân töø hoâ öùng, hoaëc moät soá caëp töø loaïi khaùc laâm thôøi coù chöùc naêng lieân

keát hai cuù phaùp. Neáu goïi L1 laø lieân töø thöù nhaát, L2 laø lieân töø thöù hai, ta coù moâ

hình caáu truùc tieâu bieåu cuûa caâu gheùp phuï thuoäc nhö sau:

L1C1 – V1, L2C2 – V2.

Caâu gheùp phuï thuoäc thieáu cuù phaùp laø kieåu loãi sai maø hieän daïng cuûa noù

coù cuù phaùp thöù nhaát: L1C1 – V1, hoaøn toaøn thieáu cuù phaùp thöù hai, hay cuù phaùp

thöù hai chæ coù thaønh phaàn phuï ngoaøi noøng coát caâu. Hoaëc caâu gheùp phuï thuoäc

coù caëp quan heä töø nhöng ngöôøi vieát söû duïng khoâng ñaày ñuû (caëp quan heä:

“neáu… thì…” chæ vieát töø “neáu” maø thieáu haún töø “thì”)…

Ví duï:

(a) “Khi thöïc daân Phaùp xaâm löôïc nöôùc ta, vì trieàu ñình nhaø Nguyeãn

nhu nhöôïc, heøn nhaùt. Nguyeãn Ñình Chieåu ñaõ duøng ngoøi buùt saéc beùn cuûa

mình laøm vuõ khí ñaáu tranh khoâng khoan nhöôïng vôùi keû thuø, vaø heát loøng ca

ngôïi ngöôøi noâng daân daùm queân mình vì nghóa lôùn”.

(b) “Xuaân Dieäu laø nhaø thô tieâu bieåu cho thô ca laõng maïn tröôùc Caùch

maïng . Duø taâm hoàn oâng coù luùc chaùn naûn, hoaøi nghi, coâ ñôn. OÂng coù nhöõng

ñoùng goùp lôùn cho neàn thi ca Vieät Nam giai ñoaïn luùc baáy giôø”.

ñaây, chaéc laø coù thoâi!” (Nguyeãn Khaéc Tröôøng – “Maûnh ñaát laém ngöôøi nhieàu

ma”).

Ví duï (a), caâu thöù nhaát chæ goàm coù moät traïng ngöõ vaø moät cuù phaùp neâu

leân nguyeân nhaân. Caâu naøy chæ coù moät cuù phaùp. Caâu thöù hai trong ví duï (c)

chæ coù moät cuù phaùp, neâu leân ñieàu kieän cöïc ñoan. Trong ví duï (c), caáu truùc

caâu goàm coù moät toå hôïp töø coù giaù trò chuyeån tieáp (“coøn baùc Phuùc”), moät keát

caáu C – V noøng coát neâu leân ñieàu kieän, vaø moät ngöõ ñoaïn coù giaù trò nhö moät

chuù thích ngöõ (“maø chaéc laø coù thoâi”).

Coù tröôøng hôïp hieän daïng cuûa caâu ñaày ñuû hai cuù phaùp, nhöõng do hoïc

sinh duøng sai daáu chaám laøm hai cuù phaùp bò taùch rôøi trôû thaønh caâu sai:

Ví duï:

(e) Nguyeãn Du thaáy roõ xaõ hoäi phong kieán ñaày baát coâng, oan traùi.

Nhöng vì oâng khoâng theå giaûi thích noåi cuoäc ñôøi vaø khoâng bieát laøm theá naøo

ñeå thay ñoåi noù. Cho neân oâng khoâng traùnh khoûi buoàn phieàn, beá taéc.

Caâu gheùp phuï thuoäc thieáu cuù phaùp xuaát hieän khoaûng 5% – 10% trong

nhöõng baøi laøm cuûa HS. Nguyeân nhaân daãn ñeán kieåu loãi sai naøy laø do ngöôøi

vieát nhaän thöùc thieáu chính xaùc veà tính hoaøn chænh töông ñoái cuûa caâu ôû caû hai

bình dieän: caáu truùc ngöõ phaùp vaø noäi dung bieåu ñaït. Nhaát laø do thieáu hieåu bieát

veà ñaëc ñieåm caùc maët caâu gheùp noùi chung vaø caâu gheùp phuï thuoäc noùi rieâng.

Ñoái vôùi caâu gheùp phuï thuoäc thieáu cuù phaùp, höôùng söûa chöõ laø taïo theâm cuù

phaùp thöù hai (L2 C2 – V2) sao cho cuù phaùp naøy töông hôïp veà ngöõ nghóa –

loâgich vôùi cuù phaùp thöù nhaát ñaõ coù saün. Nhöng khi söûa töøng caâu cuï theå, moät

maët phaûi döïa vaøo caáu truùc vaø noäi dung bieåu ñaït cuûa cuù phaùp ñaõ coù. Maët

khaùc, ta xem xeùt ñeán moái quan heä giöõa caâu ñöôïc söûa chöõa vôùi caùc caâu vaên

xung quanh noù. Vaø neáu thaáy caàn thieát, chuùng ta coøn phaûi söûa chöõa nhoû

nhöõng caâu vaên xung quanh nhö theâm bôùt, thay ñoåi töø ngöõ, ñeå ñaûm baûo söï

lieân keát giöõa caùc caâu vôùi nhau.

Caùc caâu (a), (b), (c) coù theå söûa chöõa nhö sau:

(a) Khi thöïc daân Phaùp xaâm löôïc nöôùc ta, vì nhu nhöôïc, heøn nhaùt, neân

trieàu ñình nhaø Nguyeãn ñaõ ñaàu haøng, kyù hoøa öôùc vôùi giaëc. Trong tình hình ñoù,

Nguyeãn Ñình Chieåu ñaõ duøng ngoøi buùt saéc beùn cuûa mình ñeå laøm vuõ khí ñaáu

tranh khoâng khoan nhöôïng vôùi keû thuø vaø heát loøng ca ngôïi nhöõng ngöôøi noâng

daân daõm queân mình vì nghóa lôùn.

Caâu treân ñöôïc chöõa baèng caùch taïo theâm cuù phaùp thöù hai vaø traïng ngöõ

cho caâu tieáp theo ñeå ñaûm baûo söï lieân keát chaët cheõ giöõa caùc caâu.

(b) Xuaân Dieäu laø moät trong nhöõng nhaø thô tieâu bieåu cuûa traøo löu thô

ca laõng maïn tröôùc Caùch maïng thaùng Taùm. Duø coù luùc oâng caûm thaáy bi quan,

hoaøi nghi, coâ ñôn nhöng baûn chaát taâm hoàn nhaø thô yeâu ñôøi, thieát tha vôùi cuoäc

soáng.

chaéc laø coù thoâi, thì baùc neân thaønh thaät nhìn nhaän.

Rieâng ñoái vôùi tröôøng hôïp sai laø do HS chaám caâu sai, nhö caâu (e), thì söûa

baèng caùch thay daáu chaám baèng daáu phaåy ñeå gheùp hai cuù phaùp laïi thaønh moät

caâu hoaøn chænh:

(d) Nguyeãn Du thaáy roõ xaõ hoäi phong kieán ñaày baát coâng, oan traùi.

Nhöng vì oâng khoâng theå giaûi thích noåi cuoäc ñôøi vaø khoâng bieát laøm theá naøo

ñeå thay ñoåi noù, cho neân oâng khoâng traùnh khoûi buoàn phieàn, beá taéc.

Cuõng coù theå chöõa caâu naøy theo moät caùch khaùc. Ñoù laø boû L1 (“Vì”)

trong cuù phaùp thöù nhaát, giöõ nguyeân daáu chaám vaø cuù phaùp thöù hai. Söûa nhö

vaäy töùc laø ta bieán cuù phaùp thöù nhaát thaønh caâu ñôn, coøn cuù phaùp thöù hai trôû

thaønh caâu gheùp qua laïi bò tænh löôïc cuù phaùp thöù nhaát, hieän daïng chæ coøn cuù

phaùp thöù hai vaø L2 (“cho neân”) trôû thaønh phöông tieän lieân keát caâu (phöông

tieän noái).

Ví duï:

Nguyeãn Du thaáy roõ xaõ hoäi phong kieán ñaày daãy baát coâng, oan traùi.

Nhöng oâng khoâng theå giaûi thích noåi cuoäc ñôøi vaø khoâng bieát laøm theá naøo ñeå

thay ñoåi noù. Cho neân oâng khoâng traùnh khoûi buoàn phieàn, beá taéc.

ÔÛ ñaây cuõng caàn phaân bieät caâu gheùp phuï thuoäc thieáu cuù phaùp, moät kieåu

loãi ngöõ phaùp, vôùi caâu gheùp phuï thuoäc coù hieän daïng moät cuù phaùp, keát quaû cuûa

vieäc tænh löôïc caâu trong vaên baûn, moät bieán theå caáu truùc cuûa caâu gheùp phuï

thuoäc, vaãn ñöôïc xem laø chuaån möïc. Nhö ñaõ trình baøy, caáu truùc cuûa caâu gheùp

phuï thuoäc thieáu cuù phaùp chæ coù cuù phaùp thöù nhaát (L1C1 – V1). Trong khi ñoù,

hieän daïng cuûa caâu gheùp phuï thuoäc tænh löôïc laïi chæ cuù phaùp thöù hai (L2C2 –

V2), cuù phaùp thöù nhaát xem nhö ñaõ löôïc boû.

Ví duï:

Ñoái vôùi ñoái töôïng cuûa mình, Nguyeãn Khuyeán ít coù thaùi ñoä haèn hoïc,

maït saùt. Nhöng oâng laïi coù yù thöùc raát roõ veà caùi theá hôn haún cuûa mình ôû maët

nhaân caùch, ñaïo ñöùc vaø ôû caû khoa danh nöõa. Cho neân oâng thöôøng laáy tö caùch

cuûa ngöôøi ñöùng treân nhìn xuoáng, vöøa ñaû kích laïi vöøa thöông haïi.

Trong ví duï treân, caâu thöù hai vaø caâu thöù ba laø hieän daïng coøn laïi cuûa

caâu gheùp phuï thuoäc tænh löôïc cuù phaùp thöù nhaát. Döïa vaøo vaên caûnh, ta coù theå

phuïc hoài laïi hieän daïng ñaày ñuû cuûa hai caâu naøy nhö sau:

Caâu thöù hai:

Maëc duø ñoái vôùi ñoái töôïng cuûa mình, Nguyeãn Khuyeán ít coù thaùi ñoä haèn

hoïc, maït saùt, nhöng oâng laïi yù thöùc roõ veà caùi theá hôn haún cuûa mình.

Caâu thöù ba:

Vì oâng coù yù thöùc raát roõ veà caùi theá hôn haún cuûa mình veà maët nhaân caùch,

ñaïo ñöùc vaø caû khoa danh nöõa, cho neân oâng thöôøng laáy tö caùch cuûa ngöôøi

ñöùng treân nhìn xuoáng, vöøa ñaû kích, laïi vöøa thöông haïi.

Nhöng neáu vieát ñaày ñuû nhö vaäy thì caâu sau seõ laëp laïi caâu tröôùc, trôû

neân daøi doøng, khoâng caàn thieát. Vì leõ ñoù, ngöôøi vieát ñaõ khoâng hieån ngoân hoùa

cuù phaùp thöù nhaát cuûa hai caâu, hieän daïng cuûa hai caâu chæ coù cuù phaùp thöù hai,

vaø L2 (“nhöng”, “cho neân”) trôû thaønh phöông tieän noái caâu.

3.3.2. Caâu sai do vi phaïm qui taéc keát hôïp

Khaùc vôùi kieåu caâu sai do caáu truùc khoâng hoaøn chænh, caâu sai do vi

phaïm qui taéc keát hôïp, maëc duø khoâng thieáu caùc thaønh phaàn noøng coát, nhöng

hieän daïng cuûa caâu coù nhöõng ngöõ ñoaïn keát hôïp vôùi nhau khoâng ñuùng qui ñònh

cuûa ngöõ phaùp, neân trôû thaønh loãi sai.

Döïa vaøo tính chaát, ñaëc ñieåm cuûa hieän töôïng sai, coù theå chia loaïi loãi

naøy thaønh ba kieåu loãi nhoû.

3.3.2.1. Caâu ñöùt caáu truùc ngöõ phaùp

Khi tham gia toå chöùc noäi boä cuûa caâu, nhìn chung caùc töø ngöõ phaûi ñaûm

baûo moái quan heä veà ngöõ phaùp vaø ngöõ nghóa, döïa treân caùc qui taéc keát hôïp coù

saün. Moái quan heä qua laïi ñoù trong toå chöùc caâu ñöôïc xaùc laäp baèng traät töï

tuyeán tính giöõa caùc töø ngöõ, hay baèng töø coâng cuï, hay phöông thöùc cô baûn cuûa

TV.

Ñöùt caáu truùc ngöõ phaùp laø kieåu loãi sai maø hieän daïng caâu coù nhöõng ngöõ

ñoaïn rôøi raïc, moái quan heä veà ngöõ phaùp vaø ngöõ nghóa cuûa chuùng vôùi caùc ngöõ

ñoaïn khaùc khoâng ñöôïc xaùc laäp roõ raøng, cuï theå.

Xem xeùt caùc ví duï döôùi ñaây:

(a) “Baøi thô treân chuùng ta thaáy taám loøng nhaân ñaïo cuûa Nguyeãn Du theå

hieän raát roõ qua caùc caâu hoûi tu töø”.

(b) “Söï troùi chaët cuûa boùng ñeâm ñaùng sôï ñoù Xuaân Dieäu thaáy caûnh vaät

xung quanh khoâng coøn töôi thaém, maø chæ moät maøu ñen toái aûm ñaïm”.

luoân neâu cao khí theá taán coâng, trang bò thoâ sô, ngheøo naøn”.

Trong ví duï (a), moái quan heä giöõa ngöõ danh töø “baøi thô treân” vôùi keát

caáu chuû – vò ñöùng sau noù khoâng ñöôïc xaùc laäp roõ raøng, cuï theå. Coøn caâu (b),

ngöõ danh töø “söï troùi chaët cuûa boùng ñeâm ñaùng sôï ñoù” laø ngöõ ñoaïn bò ñöùt rôøi

khoûi caáu truùc caâu, ñoù laø chöa keå loãi veà töø ngöõ. Caâu (c), coù hai ngöõ ñoaïn bò

ñöùt rôøi khoûi caáu truùc C - V ôû giöõa caâu. Ngöõ ñoaïn thöù nhaát laø ngöõ danh töø

“tinh thaàn chieán ñaáu hy sinh duõng caûm cuûa ngöôøi nghóa só”, ngöõ ñoaïn thöù hai

laø “trang bò thoâ sô, ngheøo naøn”. Moái quan heä veà maët ngöõ phaùp giöõa hai ngöõ

ñoaïn naøy vôùi keát caáu C – V khoâng ñöôïc xaùc laäp moät caùch cuï theå baèng nhöõng

phöông tieän ngöõ phaùp caàn thieát.

Hieän töôïng ñöùt caáu truùc ngöõ phaùp xuaát hieän töong ñoái ít trong caùc baøi

laøm vaên cuûa HS THPT so vôùi HS THCS. Noù taäp trung vaøo nhöõng baøi vieát

cuûa HS lôùp 10. Trong caùc baøi vieát cuûa HS lôùp 11 vaø 12 thænh thoaûng môùi baét

gaëp kieåu loãi sai naøy. Baøi coù sai thöôøng khoâng quaù hai, ba loãi. Nguyeân nhaân

daãn ñeán kieåu loãi sai naøy, laø do HS suy nghó thieáu chaët cheõ, khoâng naém vöõng

kieán thöùc cô baûn trong vieäc vaän duïng caùc phöông thöùc ngöõ phaùp ñeå saép xeáp

caùc ngöõ ñoaïn, caùc thaønh phaàn caâu theo traät töï thích hôïp vaø söû duïng chính

xaùc caùc töø coâng cuï nhaèm lieân keát, xaùc laäp moái quan heä ngöõ phaùp qua laïi

giöõa caùc ngöõ ñoaïn trong caâu.

Söûa chöõa loãi ñöùt caáu truùc ngöõ phaùp, höôùng chung laø “noái” caùc ngöõ

ñoaïn bò ñöùt laïi. Tröôùc heát, chuùng ta xem xeùt moái quan heä tieàm aån giöõa caùc

ngöõ ñoaïn trong caâu ñeå xaùc ñònh ngöõ ñoaïn bò ñöùt coù khaû naêng laøm thaønh phaàn

gì. Treân cô sôû ñoù duøng töø coâng cuï “noái” chuùng vôùi caùc thaønh phaàn khaùc, sao

cho chöùc naêng cuù phaùp cuûa chuùng ñöôïc xaùc laäp roõ raøng, cuï theå. Neáu traät töï

cuûa caùc ngöõ ñoaïn bò ñöùt khoâng phuø hôïp, thì coù theå vöøa thay ñoåi traät töï, vöøa

söû duïng töø coâng cuï ñeå “noái” chuùng laïi vôùi nhau.

Caùc caâu ñöùt caáu truùc ñaõ daãn coù theå ñöôïc söûa chöõa laïi nhö sau:

(a) Trong baøi thô treân, chuùng ta thaáy taám loøng nhaân ñaïo cuûa Nguyeãn

Du theå hieän raát roõ qua caùc caâu hoûi tu töø.

(b) Trong söï buûa vaây cuûa boùng ñeâm ñaùng sôï, Xuaân Dieäu thaáy caûnh vaät

xung quanh khoâng coøn töôi thaém, maø khoaùc leân moät maøu aûm ñaïm.

neâu cao khí theá tieán coâng, maëc duø vuõ khí, trang bò coøn thoâ sô, laïc haäu.

Khi söûa chöõa caâu ñöùt caáu truùc ngöõ phaùp, caùch thöùc vaø möùc ñoä söûa phaûi

aùp duïng sao cho phuø hôïp vôùi töøng caâu sai cuï theå. Ñoàng thôøi, chuùng ta chuù yù

moái quan heä giöõa caâu ñöôïc söûa chöõa vôùi caùc caâu xung quanh noù.

3.3.2.2. Caâu roái caáu truùc ngöõ phaùp

Roái caáu truùc ngöõ phaùp laø kieåu loãi caâu sai ngöõ phaùp maø hieän daïng cuûa

noù coù ngöõ ñoaïn ñan cheùo roái raém, sai qui taéc keát hôïp, laøm quan heä cuù phaùp

vaø chöùc naêng cuù phaùp cuûa chuùng leäch laïc, thieáu phaân minh.

Ví duï:

a) “Nhö ñoâi tay oâng, vôùi ngoùn to, ñaàu tuø, thoâ thaùp nhöng ñaáy laø ñoâi tay

vaøng” (Nguyeãn Khaéc Tröôøng – “Maûnh ñaát laém ngöôøi nhieàu ma”).

(b) “Trong xaõ hoäi ñoái vôùi con ngöôøi quan heä giöõa caùi neát vaø caùi ñeïp

ñoái vôùi ngöôøi phuï nöõ coù neát thaät thaø hieàn laønh vaø caùi ñeïp xaáu xa ñoäc aùc”.

Coù theå chia loãi roái caáu truùc thaønh hai kieåu loãi nhoû:

Roái caáu truùc nheï laø kieåu loãi caâu roái, veà cô baûn, caùc thaønh phaàn, thaønh

toá töông ñoái chuaån möïc, chaáp nhaän ñöôïc. Nhöng beân caïnh ñoù, caâu laïi coù

nhöõng yeáu toá, nhaát laø caùc töø coâng cuï môû ñaàu caùc ngöõ ñoaïn, bò keát hôïp sai qui

taéc ngöõ phaùp, taïo thaønh nhöõng “nuùt roái”. Caùc caâu (a), (b) thuoäc tröôøng hôïp

naøy

Roái caáu truùc naëng laø kieåu loãi caâu roái, ña soá caùc ngöõ ñoaïn keát hôïp

choàng cheùo, roái raém, sai qui taéc ngöõ phaùp, do ñoù, khoù xaùc ñònh chính xaùc, roõ

raøng chöùc naêng cuù phaùp cuûa noù. Caâu (c) thuoäc tröôøng hôïp naøy.

100

Baûng 2.11. Keát quaû loãi ñaët caâu roái caáu truùc ngöõ phaùp cuûa HS

trong caùc baøi kieåm tra thi hoïc kyø

KHOÁI LÔÙP TOÅNG SOÁ HOÏC KYØ I HOÏC KYØ II

SL TL SL TL

12 97 24 24,74% 21 21,65%

11 100 34 34,00% 24 24,00%

10 100 27 27,00% 48 48,00%

(SL: Soá löôïng baøi maéc loãi; TL: Tæ leä)

ÔÛ baûng toång hôïp treân, loãi roái caáu truùc ngöõ phaùp ôû caùc baøi vieát cuûa HS

daân toäc Khmer THPT xuaát hieän töông ñoái phoå bieán. Baøi vieát coù sai khoâng

quaù hai, ba loãi vaø ña phaàn thuoäc loãi roái nheï. Coøn caùc baøi vieát cuûa HS THCS,

loãi roái caáu truùc ngöõ phaùp xuaát hieän khaù phoå bieán. Coù baøi vieát maécnhieàu kieåu

loãi naøy. Caùc baøi coù hieän töôïng naøy khoaûng töø 21% – 48%.

Roái caáu truùc ngöõ phaùp laø moät trong nhöõng kieåu loãi ngöõ phaùp caàn ñöôïc

löu yù ñeán. Bôûi vì kieåu loãi ngöõ phaùp naøy phaûn aûnh roõ söï yeáu keùm naêng löïc

dieãn ñaït cuûa HS. Nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán loãi roái caáu truùc ngöõ phaùp laø

söï yeáu keùm naêng löïc tö duy vaø kieán thöùc ngöõ phaùp, cuï theå laø kieán thöùc veà

caáu truùc caâu, quan heä cuù phaùp, caùc kieåu quan heä cuù phaùp, caùc phöông thöùc

vaø phöông tieän ngöõ phaùp… Theâm vaøo ñoù laø loãi vieát theo “baûn naêng”, töùc laø

nghó theá naøo vieát theá aáy, laép gheùp töø ngöõ moät caùch caåu thaû, thieáu yù thöùc

phaân ñònh caâu cuõng nhö phaân ñònh caùc thaønh phaàn, thaønh toá trong toå chöùc noäi

boä cuûa töøng caâu. Vaø keát quaû thu ñöôïc laø nhöõng chuoãi töø ngöõ hoãn ñoän, chöù

thaät söï khoâng phaûi laø caâu vôùi yù nghóa ñuùng ñaén. Tröôøng hôïp roái naëng vöøa

daãn phaûn aùnh roõ ñieàu ñoù.

101

Söûa loãi roái caáu truùc ngöõ phaùp, phaûi tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä roái vaø hieän

töôïng roái cuï theå. Ñoái vôùi caâu roái caáu truùc nheï, tröø moät vaøi “nuùt roái”, ta thaáy

coù nhöõng thaønh phaàn, thaønh toá töông ñoái chuaån möïc, chaáp nhaän ñöôïc. Do ñoù,

khi söûa chöõa caâu roái thuoäc kieåu naøy, caùch thöùc laø “thaùo gôõ” caùc nuùt roái. Cuï

theå laø ñieàu chænh, thay theá caùc yeáu toá bò keát hôïp sai qui taéc, phaûn aùnh sai

quan heä cuù phaùp. Neáu caâu sai coù nhöõng ngöõ ñoaïn thieáu chính xaùc veà yù nghóa

hay traät töï, caàn söûa chöõa, thay ñoåi caùch dieãn ñaït sao cho caâu ñaûm baûo chuaån

möïc veà caû hai maët: caáu truùc vaø yù nghóa.

Caâu sau coù theå söûa chöõa ñöôïc: “Ñoâi tay oâng, tuy ngoùn to, ñaàu tuø, thoâ

thaùp, nhöng ñaáy laø ñoâi tay vaøng”.

Söûa chöõa caâu roái caáu truùc naëng, tröôùc heát, ta caàn xaùc ñònh laïi noäi dung

cô baûn maø hoïc sinh muoán bieåu daït. Treân cô sôû ñoù, xeùt xem nhöõng ngöõ ñoaïn,

nhöõng yeáu toá naøo trong caáu truùc caâu bò roái, phaûn aùnh sai quan heä cuù phaùp

hay leäch laïc veà noäi dung bieåu ñaït. Tieáp theo laø taùch caùc ngöõ ñoaïn ra vaø ñònh

höôùng chöùc naêng cuù phaùp cuûa chuùng: Ngöõ ñoaïn naøo coù theå laøm thaønh phaàn

noøng coát? Ngöõ ñoaïn naøo laøm thaønh phaàn phuï ngöõ? Ngöõ ñoaïn naøo laø cuù phaùp

chính? Ngöõ ñoaïn naøo laø cuù phaùp phuï?... Cuoái cuøng, ta vaän duïng caùc phöông

thöùc ngöõ phaùp saép xeáp, lieân keát caùc ngöõ ñoaïn laïi thaønh caâu chuaån möïc. Khi

toå chöùc laïi caâu, caàn löu yù: caùc yeáu toá phaûn aûnh sai quan heä cuù phaùp, phaûi

thay theá baèng yeáu toá khaùc. Caùc ngöõ ñoaïn truøng laëp veà noäi dung bieåu ñaït hay

coù noäi dung bieåu ñaït quaù vuïng veà, khoâng coù giaù trò thoâng tin, phaûi loaïi boû.

Trong tröôøng hôïp caâu sai coù caáu truùc quaù daøi, coù noäi dung phöùc taïp, neân taùch

ra thaønh nhieàu caâu lieân keát. Cuõng caàn löu yù, nhöõng caâu roái caáu truùc ñoàng

thôøi coù noäi dung dieãn ñaït quaù vuïng veà, ngoâ ngheâ, leäch laïc, chaúng haïn nhö:

102

“Nhöng ñieàu ñaùng quyù hôn caû laø loøng ngöôøi Töø Haûi luoân tieàm taøng moät khaùt

voïng chaùy boûng, nhöng quyù hôn laø cuøng vôùi töï do cuûa mình ñem ñeán töï do

cho ngöôøi khaùc, bieát toân troïng giaù trò cuûa ngöôøi khaùc, chöùng toû Töø Haûi raát

hieåu tö caùch vaø tính tình cuûa Thuùy Kieàu”. Ñoái vôùi caâu naøy, chuùng ta khoâng

nhaát thieát phaûi söûa chöõa. Nhöng döïa vaøo caáu truùc coù saün, ta thaáy hoïc sinh

muoán theå hieän ba noäi dung chính: Khaùt voïng töï do ôû Töø Haûi, töï do cuûa baûn

thaân mình vaø töï do cuûa ngöôøi khaùc - YÙ thöùc toân troïng giaù trò vaø nhaân phaåm

cuûa ngöôøi khaùc ôû Töø Haûi - Söï hieåu bieát cuûa Töø Haûi veà tö caùch, phaåm chaát

cuûa Thuùy Kieàu. Nhöng ñeå dieãn ñaït ba noäi dung ñoù, caáu truùc cuûa caâu coù

nhöõng ngöõ ñoaïn roái raém choàng cheùo leân nhau, vaø vaøi töø duøng sai, laøm cho

ngöõ ñoaïn khoâng loâgich vôùi nhau veà yù nghóa. Cuï theå laø:

- “Nhöng ñieàu ñaùng quyù hôn caû laø trong ngöôøi Töø Haûi / “Nhöng quyù

hôn laø cuøng vôùi töï do cuûa mình”.

Hai ngöõ ñoaïn naøy choàng cheùo leân nhau veà chöùc naêng, vaø phaàn lôùn noäi

dung bieåu ñaït. Cho neân ta phaûi loaïi boû moät trong hai ngöõ ñoaïn.

- “Bieát toân troïng giaù trò cuûa ngöôøi khaùc, chöùng toû Töø Haûi raát hieåu tö

caùch vaø tính tình cuûa Thuùy Kieàu”.

Ñoäng töø “chöùng toû” laøm ngöõ ñoaïn naøy thieáu loâgich veà nghóa. Do ñoù,

coù theå loaïi boû noäi dung bieåu ñaït thöù ba, theå hieän bôûi ngöõ ñoäng töø “chöùng toû

Töø Haûi”, hay thay baèng noäi dung khaùc. Noù coù theå toå chöùc laïi nhö

sau:“Nhöõng ñieåm noåi baät ôû con ngöôøi Töø Haûi laø khaùt voïng töï do baûn thaân

mình vaø töï do ngöôøi khaùc, cuøng yù thöùc toân troïng giaù trò nhaân phaåm.”

3.4. Phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi ngöõ phaùp tieáng Vieät

3.4.1. Ñoái vôùi GV

103

Cuõng gioáng nhö treân, PP daïy HS THPT daân toäc Khmer söûa loãi phaûi

ñaûm baûo moät soá nguyeân taéc. Vieäc thöïc hieän söûa chöõa loãi ngöõ phaùp, GV

höôùng daãn cho HS chuù yù moät soá vaán ñeà sau:

- Döïa vaøo lyù luaän ngöõ phaùp maø phaân tích loãi sai veà ngöõ phaùp.

- Phaân tích nguyeân nhaân maéc loãi.

- Söûa loãi ngöõ phaùp trong hoaøn caûnh giao tieáp.

Ñoù laø khi tieán haønh söûa chöõa caâu sai ngöõ phaùp, moät maët caên cöù vaøo

caáu truùc coù saün vaø noäi dung bieåu ñaït cuûa caâu. Maët khaùc, ta ñaët caâu sai trong

vaên caûnh, nghóa laø phaûi xem xeùt caâu sai trong moái quan heä nhieàu maët vôùi

caùc caâu xung quanh.

Ta cuõng caàn phaân bieät loãi ngöõ phaùp veà caâu vôùi nhöõng tröôøng hôïp caâu

ruùt goïn, caâu ñaëc bieät, caâu ñöôïc taùch ra töø trong vieäc tieán haønh giaûi caùc baøi

taäp thuoäc loaïi chuyeån ñoåi hoaëc taïo laäp vaên baûn vaø taäp trung ôû moät soá baøi hoïc

daønh rieâng cho hoaït ñoäng söûa chöõa. Phaàn naøy, trong chöông trình Ngöõ vaên

THPT coù hai baøi daïy cho HS lôùp 10 ôû phaàn daïy hoïc töï choïn baùm saùt vaø naâng

cao: “Nhöõng loãi thöôøng gaëp trong söû duïng tieáng Vieät; thöïc haønh söûa loãi”

(Chuû ñeà 5). Coù nhö theá môùi xaùc ñònh ñuùng loãi, phaân tích ñuùng nguyeân nhaân

maéc loãi vaø söûa chöõa coù ñöôïc caâu vaên, ñoaïn vaên vaø vaên baûn ñuùng. Hôn nöõa

coù nhöõng loãi do sai soùt trong tö duy, neân ñaët caâu vaøo vaên baûn chính laø moät

caùch ñeå doõi theo caû tieán trình tö duy cuûa ngöôøi vieát.

Sau khi ñaõ chæ ra nhöõng choã sai vaø caùch chöõa, GV yeâu caàu HS ñoïc

thaønh tieáng toaøn boä caâu ñaõ chöõa ñeå coù theå tin raèng HS nhaän thaáy moät caùch

vöõng chaéc nhöõng ñieàu caàn truyeàn ñaït. Vaø GV coù theå söû duïng nhöõng loãi caâu

sai khaùc (do mình söu taàm ñöôïc hoaëc ñoïc ñöôïc ôû taøi lieäu veà caâu sai naøo ñoù)

104

ñeå ñöa ra cho HS phaân tích vaø söûa chöõa. GV coá gaéng giuùp HS chæ ra ñöôïc

nhöõng choã sai baèng caùch mieâu taû chuùng moät caùch khaùi quaùt.

Ví duï:

(a) “Chieàu toái” laø moät baøi thô mang veû ñeïp coå ñieån vaø hieän ñaïi. Theå

hieän moät taám loøng yeâu thieân nhieân thieát tha cuûa Baùc.”

(b) “Tình caûm cuûa Baùc ñoái vôùi non soâng ñaát nöôùc.”

- Höôùng daãn cho HS xaùc ñònh loãi caâu sai veà nöõg phaùp: Ví duï (a) caâu

thöù hai thieáu thaønh phaàn CN. Coøn ví duï (b), caâu thieáu thaønh phaàn VN.

- Höôùng daãn HS phaân tích caáu truùc caâu sai ngöõ phaùp: chæ ra caùc thaønh

phaàn caâu, traät töï cuûa caùc thaønh phaàn caâu, caùch söû duïng daáu caâu… ñeå HS

nhaän bieát caùc loãi sau caáu truùc trong caâu (Ví duï (a), HS ñaët caâu hoûi ñeå tìm

chuû theå. Coù leõ HS bò nhaàm laãn töôûng raèng caâu ñaõ coù CN hoaëc coù theå duøng

daáu chaám caâu khoâng ñuùng neân caâu bò cuït. Nhö vaäy caâu thieáu haún thaønh

phaàn CN. Coøn ví duï (b), HS nghó raèng trong cuïm danh töø aáy ñaõ coù VN, neân

caâu laïi khoâng coù thaønh phaàn VN).

- Höôùng daãn HS taäp söûa loãi caâu treân baûng: cuõng gioáng töông töï söûa loãi

duøng töø, GV chia baûng ra laøm 4 coät, coät thöù 1 ghi caâu sai, coät thöù 2 ghi loãi

ngöõ phaùp, coät thöù 3 ghi höôùng söûa sai, coät thöù 4 ghi caâu ñaõ söûa.

105

Caâu sai Loãi ngöõ Höôùng söûa sai Caâu ñaõ söûa

phaùp

- Baøi thô theå hieän taám loøng - Theâm thaønh -Thieáu CN. - Theå hieän moät taám

phaàn CN. yeâu thieân nhieân thieát tha cuûa loøng yeâu thieân nhieân

Baùc. thieát tha cuûa Baùc.

- Tình caûm cuûa Baùc ñoái vôùi -Theâm thaønh -Thieáu VN. - Tình caûm cuûa Baùc

phaàn VN. non soâng ñaát nöôùc thaät cao ñoái vôùi non soâng ñaát

ñeïp. nöôùc.

Keát quaû söûa chöõa caâu sai ñöôïc xem laø toái öu khi caâu ñaõ söûa chöõa ñaûm

baûo ba yeâu caàu:

- Thöù nhaát, noäi dung vöøa chính xaùc, vöøa trung thöïc vôùi yù ñoà bieåu ñaït

cuûa ngöôøi vieát; chæ ñieàu chænh, thay ñoåi, theâm bôùt trong tröôøng hôïp noäi dung

bieåu ñaït cuûa caâu quaù vuïng veà hay leäch laïc, maâu thuaãn.

- Thöù hai, caáu truùc caâu söûa phaûi phuø hôïp vôùi chuaån möïc ngöõ phaùp.

- Thöù ba, caâu ñaõ söûa chöõa phaûi lieân keát chaët cheõ vôùi caùc caâu xung

quanh ôû caû hai bình dieän: noäi dung vaø hình thöùc.

Söûa chöõa loãi ngöõ phaùp coù theå tieán haønh trong nhieàu hoaøn caûnh daïy

hoïc: trong vieäc chaám vaø traû baøi vieát cuûa HS, trong vieäc nhaän xeùt vaø uoán naén

lôøi phaùt bieåu cuûa HS.

Beân caïnh ñoù, GV taïo ra moät heä thoáng baøi taäp söûa loãi ñaët caâu vöøa söùc

vaø phuø hôïp ñoái töôïng HS daân toäc Khmer:

- Nhaän dieän vaø chöõa caâu sai.

- Ñieàn vaøo choã troáng thaønh phaàn coøn thieáu cuûa caâu.

106

- Choïn caâu ñuùng.

- Vieát ñoaïn vaên coù caâu ñuùng ngöõ phaùp.

Ví duï:

1. Ñieàn vaøo choã troáng thaønh phaàn CN hoaëc VN:

- …………………. chöùa ñöïng taám loøng nhaân aùi bao la cuûa taùc giaû.

- Tieáng coøi taøu ……………………..

2. Choïn caâu coù keát caáu noøng coát C - V ñuùng:

- Tình caûm cuûa chuùng toâi daønh cho thaày, ngöôøi thaày ñaõ cho chuùng toâi

nhöõng baøi hoïc ñaàu tieân veà cuoäc soáng.

(caâu sai – thieáu VN)

- Chuùng toâi luoân traân troïng nhöõng tình caûm daønh cho thaày, ngöôøi thaày

ñaõ cho chuùng toâi nhöõng baøi hoïc ñaàu tieân veà cuoäc soáng.

(caâu ñuùng)

3. Nhaän dieän vaø söûa chöõa caâu sai:

- Qua hoaït ñoäng thöïc tieãn ñaõ cho chuùng ta nhieàu baøi hoïc quyù baùu.

(caâu thieáu CN – höôùng söûa: theâm CN hoaëc boû giôùi töø “Qua”)

- Ngoâi tröôøng, nôi ñaõ ñeå laïi bieát bao kæ nieäm ñeïp ñeõ thôøi caép saùch ñeán

tröôøng.

(caâu thieáu VN – höôùng söûa: theâm VN)

Song song ñoù, GV daïy cho HS THPT daân toäc Khmer coù theå taêng

cöôøng soá baøi taäp veà loãi sai vaø baøi taäp vieát caâu ñuùng coù söû duïng PP song ngöõ,

coù giôùi haïn cuûa noù. HS seõ thích thuù tröôùc nhöõng baøi taäp coù ngoân ngöõ daân toäc

mình. Chaúng haïn nhö:

Caâu – tieáng Vieät Caâu – tieáng Khmer

107

- Boong taâu leâng. - Anh ñi chôi.

- Xmau khieâu lmöông. - Coû xanh rôøn.

- Khnhum chia chieát Vieät Nam. - Toâi laø ngöôøi Vieät Nam.

- Khnhum ñaên ñaêm bai, boong xlo xom l - Toâi naáu côm, anh naáu canh.

3.4.2. Ñoái vôùi hoïc sinh

Cuõng gioáng nhö nhieäm vuï cuûa HS khi chöõa loãi duøng töø, ñoái vôùi vaán ñeà

naøy, HS vaãn phaûi chuù yù ñeán moät soá coâng vieäc mang tính tinh thaàn töï yù thöùc,

töï giaùc. Ñoù laø HS töï trau doài ngoân ngöõ, ñaët caâu ñuùng chuaån, ñaït giaù trò ngheä

thuaät; thöôøng xuyeân ñoïc theâm saùch baùo taïp chí; chuù yù ñeán tieát hoïc “Traû baøi

vieát laøm vaên” luoân ñöôïc caùc GV boä moân Ngöõ vaên höôùng daãn söûa chöõa loãi

duøng töø ñaët caâu. Rieâng ñoái vôùi “Soå tay tieáng Vieät”, HS boå sung theâm phaàn

ghi veà caâu: caâu sai ñöôïc söûa laïi baèng caâu ñuùng – söu taàm nhöõng caâu vaên,

ñoaïn vaên hay trong saùch baùo. Ngoaøi ra, caùc em coù theå vieát “Nhaät kyù”. Ñaây

cuõng laø hình thöùc töï thöïc haønh veà TV vaø Laøm vaên. Noù giuùp cho HS reøn

luyeän duøng töø ñaët caâu vaø thoâng thaïo veà TV hôn.

PP daïy HS söûa loãi duøng töø ñaët caâu cuõng tuøy theo PP ñöùng lôùp cuûa moãi

ngöôøi GV vaø ñoái töôïng HS. Luaän vaên naøy trình baøy moät soá PP daïy chöõa loãi

töø ngöõ, ngöõ phaùp cho HS THPT daân toäc Khmer vöøa mang tính ñaëc thuø cuûa boä

moân, vöøa mang tính ñaëc tröng ñoái töôïng HS. Cho neân ngoaøi PP daïy khaéc

phuïc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp trong chöông trình giaùo duïc hieän haønh, chuùng toâi

vaän duïng PP daïy song ngöõ cho HS ñeå ñoái chieáu moät soá vaán ñeà ngöõ nghóa cuûa

hai ngoân ngöõ TV – Khmer nhaèm giuùp HS daân toäc Khmer hieåu nghóa cuûa töø

moät caùch chính xaùc, traùnh ñöôïc nhöõng sai soùt treân. Nhöng khoâng theå ñi ngoaøi

quyõ ñaïo boä moân TV trong nhaø tröôøng. Töùc laø khoâng quaù laïm duïng ngoân ngöõ

108

Khmer, bieán giôø daïy TV thaønh giôø daïy Khmer ngöõ. Vaø hieän nay, saùch Ngöõ

Vaên 10, 11 ñöôïc bieân soaïn theo nguyeân taéc tích hôïp nhöng vaãn coù phaàn daønh

rieâng cho TV (cuõng nhö phaàn daønh rieâng cho Vaên hoïc vaø Laøm vaên). So vôùi

chöông trình vaø SGK chænh lyù naêm 2000 thì saùch Ngöõ vaên noùi chung vaø phaàn

TV noùi rieâng coù nhöõng ñieåm khaùc bieät veà noäi dung veà caáu truùc phaân boá, veà

nguyeân taéc vaø phöông phaùp bieân soaïn. Nhöõng ñieàu ñoù daãn ñeán caùch thöùc

daïy vaø hoïc khaùc so vôùi tröôùc ñaây. Chöông trình Ngöõ vaên 10 ñaõ ñöa vaán ñeà

naøy vaøo trong giaûng daïy: 4 tieát – chuû ñeà 5 “Nhöõng loãi thöôøng gaëp trong söû

duïng tieáng Vieät; thöïc haønh söûa loãi” (Taøi lieäu chuû ñeà töï choïn baùm saùt). Nhìn

chung löôïng kieán thöùc ít quaù, chöa ñuû ñieàu kieän ñeå haïn cheá vaán ñeà naøy ñoái

vôùi HS THPT daân toäc Khmer.

109

KẾT LUẬN

1. Loãi duøng töø toå chöùc caâu cuûa HS daân toäc Khmer noùi rieâng vaø HS

ngöôøi Kinh noùi chung heát söùc ña daïng, phöùc taïp. Tuy nhieân, veà phía chuû

quan, chuùng toâi coá gaéng khaùi quaùt hoaù, heä thoáng hoaù, phaân loaïi vaø phaân tích,

lyù giaûi caùc loãi sai moät caùch toaøn dieän vaø coù heä thoáng. Beân caïnh ñoù, chuùng toâi

ñaõ ñöa ra caùc phöông phaùp söûa chöõa vaø vaän duïng vaøo vieäc söûa chöõa loãi sai

cuï theå trong quaù trình trình baøy caùc loaïi, caùc kieåu loãi.

Veà maët lyù thuyeát veà loãi sai, chuùng toâi coá gaéng phaân tích, lyù giaûi caùc

loãi, caùc kieåu loãi moät caùch coù cô sôû, döïa treân söï vaän duïng tri thöùc ngoân ngöõ

hoïc, keát hôïp vôùi vieäc tieáp thu coù choïn loïc yù kieán, quan ñieåm cuûa moät soá taùc

giaû ñi tröôùc. Do ñoù, quan nieäm cuûa chuùng toâi veà moät soá kieåu loãi thuoäc caùc

bình dieän töø vöïng, ngöõ phaùp coù nhieàu ñieåm khaùc nhau voùi caùc quan nieäm

cuûa moät soá taùc giaû, beân caïnh nhöõng ñieåm gaëp gôõ, thoáng nhaát.

Veà maët ngöõ lieäu laøm cô sôû cho vieäc khaùi quaùt phaân loaïi, phaân tích vaø

söûa chöõa loãi, chuùng toâi coá gaéng ñaûm baûo tính khaùch quan, tính ña daïng vaø

tính ñieån hình. Chuùng toâi ñaõ thu thaäp, xem xeùt moät khoái löôïng töông ñoái khaù

lôùn baøi vieát cuûa HS THPT tröôøng THPT DTNT AG (gaàn khoaûng 600 baøi

vieát). Taát caû caùc baøi vieát naøy ñeàu laø nhöõng baøi thi kieåm tra hoïc kyø cuûa caùc

em trong naêm hoïc 2006 – 2007. Trong quaù trình ñi saâu vaøo töøng loãi, kieåu loãi,

nhöng hieän töôïng sai maø chuùng toâi daãn ra laø hoaøn toaøn khaùch quan, trung

thöïc nhaèm ñaûm baûo tính khoa hoïc. Maët khaùc, khi nghieân cöùu, chuùng toâi löïa

choïn nhöõng hieän töôïng sai mang tính chaát tieâu bieåu, ñieån hình cho töøng kieåu

loãi, nhaèm naâng cao hieäu quaû öùng duïng cuûa luaän vaên.

110

Daïy TV trong nhaø tröôøng, song song vôùi yeâu caàu trang bò heä thoáng tri

thöùc mang tính chaát lyù thuyeát veà TV ôû nhieàu bình dieän khaùc nhau, laø nhaèm

töøng böôc hình thaønh, reøn luyeän, naâng cao naêng löïc ngoân ngöõ cho HS daân toäc

thieåu soá. Gaén lieàn vôùi muïc ñích, yeâu caàu ñoù, noäi dung SGK TV vaø Laøm Vaên

thieáu veà maët trình baøy heä thoáng tri thöùc chuaån. Raát hieám thaáy coù caùc baøi hoïc

veà loãi sai vaø neáu coù thì baøi hoïc naøy ñöôïc phaân boá moät caùch taûn maïn, thieáu

tính heä thoáng.

Nhöng theo quan ñieåm maø chuùng toâi ñaõ neâu thì chuùng ta caàn phaûi

trang bò theâm heä thoáng tri thöùc veà loãi sai. Vaø luaän vaên naøy, chuùng toâi mong

muoán ñoùng goùp moät phaàn vaøo phong traøo ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc, goùp

phaàn haïn cheá tình traïng maéc loãi duøng töø ñaët caâu TV chuû ñoäng vaø hình thaønh

neáp tö duy coù heä thoáng, coù saùng taïo trong haønh vaên cuûa HS THPT daân toäc

Khmer.

Phöông phaùp daïy hoïc chöõa loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp TV laø phöông tieän ñeå

GV giuùp HS söû duïng TV thaønh thaïo vaø ñuùng chuaån möïc. Rieâng ñoái vôùi GV

daïy hoïc ôû caùc vuøng coù HS daân toäc Khmer, noù giuùp ta coù moät phöông phaùp

daïy hoïc TV mang tính heä thoáng vaø bieát caùch ñoái chieáu so saùnh khi gaëp hieän

töôïng giao thoa ngoân ngöõ trong HS daân toäc. GV coù theå vaän duïng noù trong baát

kyø phaân moân naøo cuûa chöông trình Ngöõ vaên: Vaên hoïc, Tieáng Vieät, Laøm vaên.

Nhöng khi söû duïng noù ngöôøi daïy – ngöôøi hoïc phaûi kheùo leùo traùnh söï laïm

duïng tieáng daân toäc, bieán noù thaønh tieát hoïc Khmer ngöõ. Töø ñoù, GV coù theå

vöôït qua nhöõng caûn trôû trong quaù trình daïy hoïc TV cho HS daân toäc Khmer

noùi rieâng, HS daân toäc thieåu soá noùi chung. Ñoàng thôøi, vaän duïng noù moät caùch

ñuùng ñaén seõ giuùp cho ñoái töôïng HS daân toäc Khmer tin töôûng vaø giaûm bôùt

111

“raøo caûn ngoân ngöõ” ôû baûn thaân khi söû duïng TV trong quaù trình hoïc TV ôû nhaø

tröôøng phoå thoâng. Caùc em seõ caøng yeâu tieáng Vieät vaø tieáng meï ñeû cuûa mình

hôn, nhaát laø “giöõ gìn söï trong saùng cuûa tieáng Vieät”.

3. Thoâng qua vieäc nghieân cöùu khaéc phuïc caùc loãi töø ngöõ, ngöõ phaùp cho

HS THPT daân toäc Khmer, chuùng toâi xin coù maáy ñeà xuaát sau:

Caên cöù vaøo ñaëc ñieåm moâi tröôøng töï nhieân vaø hoaøn caûnh sinh soáng coù

aûnh höôûng ñeán khaû naêng tieáp thu TV cuûa HS daân toäc thieåu soá noùi chung, HS

daân toäc Khmer noùi rieâng, cuõng nhö caên cöù vaøo söï khaùc bieät veà traïng thaùi

song ngöõ giöõa caùc vuøng, chöông trình vaø SGK TV coù theå thieát keá chuû yeáu

caên cöù vaøo trình ñoä song ngöõ ôû caùc vuøng. Nhaát laø caàn taêng cöôøng caùc baøi hoïc

khaéc phuïc loãi chính taû, töø ngöõ, ngöõ phaùp, ñöa ra nhöõng phöông phaùp khaéc

phuïc phuø hôïp vôùi trình ñoä song ngöõ cuûa HS daân toäc. Vieäc xaây döïng boä saùch

TV cho HS daân toäc Khmer hoïc TV thöïc chaát laø tìm söï phoái hôïp giöõa hai

ngoân ngöõ TV vaø tieáng Khmer. Nhôø theá HS hoïc TV ñöôïc daønh nhieàu thôøi

gian taäp trung vaøo vieäc hieåu nghóa cuûa töø, luyeän thöïc thaønh TV nhuaàn

nhuyeãn hôn.

HS daân toäc Khmer cuõng nhö caùc HS daân toäc thieåu soá khaùc hoïc TV

trong moät moâi tröôøng ngoân ngöõ khoâng thuaän lôïi. Ngoaøi vieäc hoïc TV ôû tröôøng

lôùp, HS khoâng coù cô hoäi tieáp xuùc vôùi TV cuõng nhö söû duïng TV ñeå naâng cao

trình ñoä TV. Do vaäy, ngoaøi SGK, heä thoáng saùch ñoïc theâm khoâng theå thieáu

ñoái vôùi HS daân toäc thieåu soá. Heä thoáng saùch TV daønh cho HS daân toäc ngoaøi

nhöõng yeâu caàu chung cuûa caùc loaïi saùch, chuùng ta caàn bieân soaïn theo nhöõng

ñaëc tröng rieâng… Saùch ñoïc theâm, saùch tham khaûo nhaèm taêng cöôøng khaû

naêng söû duïng TV cho HS daân toäc ñöôïc coi laø moät ñieàu kieän caàn thieát giuùp

112

HS hoïc toát TV. Neân coù hai maûng saùch: saùch coâng cuï vaø saùch tham khaûo. Veà

saùch coâng cuï, bao goàm töø ñieån ñoái chieáu tieáng daân toäc – TV, töø ñieån giaûi

nghóa, töø ñieån TV, töø ñieån chính taû cho HS thuoäc caùc nhoùm ngoân ngöõ khaùc

nhau. Coøn saùch tham khaûo, chuû yeáu laø saùch coù noäi dung vaên hoaù caùc daân toäc,

coù theå in song ngöõ. Vaø cuõng khoâng theå thieáu nhöõng boä saùch tham khaûo daønh

cho GV. Ñoù laø saùch giaûn chí ngoân ngöõ töøng daân toäc trong ñoù giôùi thieäu tình

hình töøng daân toäc, tình hình söû duïng, phaân loaïi ngoân ngöõ, heä thoáng ngöõ aâm,

ñaëc tröng veà töø vöïng, caáu taïo töø, cuù phaùp vaø töø ñieån song ngöõ Vieät – daân toäc.

Trong daïy hoïc TV, GV töï naâng cao nghieäp vuï sö phaïm vaø tìm toøi

nhöõng PPDH mang tính tích cöïc, phuø hôïp vôùi ñoái töôïng HS daân toäc. Toå boä

moân Ngöõ vaên cuûa caùc tröôøng THPT DTNT neân thaønh laäp nhoùm nghieân cöùu,

heä thoáng söï töông ñoàng giöõa tieáng daân toäc vaø TV ñeå nhaèm giuùp HS naém vaø

hieåu chaéc veà töø ngöõ khi hoïc TV. Beân caïnh ñoù, GV höôùng daãn HS daân toäc coù

thoùi quen söû duïng “Töø ñieån tieáng Vieät”. Bôûi vì “Töø ñieån tieáng Vieät” khoâng

chæ giuùp cho HS taêng cöôøng voán TV phoå thoâng maø coøn giuùp caùc em traùnh

ñöôïc loãi chính taû, duøng töø, ñaët caâu. Noù goùp phaàn thieát thöïc naâng cao hieäu

quaû hoïc taäp.

Chuû tröông hình thaønh ôû HS vaø coäng ñoàng daân toäc thieåu soá traïng thaùi

song ngöõ vaên hoaù, coù trình ñoä song ngöõ daân toäc – Vieät ngaøy caøng phaùt trieån

vöõng chaéc. Ñoàng thôøi toå chöùc daïy vaø hoïc song ngöõ giöõa TV vaø tieáng daân toäc.

Töùc laø daïy vaø hoïc tieáng daân toäc song song vôùi daïy vaø hoïc TV. Vì hoïc tieáng

daân toäc vöøa giuùp HS coù kyõ naêng söû duïng tieáng daân toäc nhö moät ngoân ngöõ

vaên hoaù, vöøa ñaûm baûo ngoân ngöõ caùc daân toäc thieåu soá coù ñieàu kieän vöõng chaéc

ñeå goùp phaàn giöõ gìn vaø phaùt huy baûn saéc vaên hoaù daân toäc trong caùc lónh vöïc

113

hoaït ñoäng xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Töø hieåu bieát ngoân ngöõ cuûa daân toäc mình, caùc

em seõ coù caùi nhìn chính xaùc veà TV giaøu vaø ñeïp, ñeå coù söï phaán ñaáu nhieàu

hôn trong tieáp nhaän TV. Nhöng vaán ñeà daïy song ngöõ trong caùc tröôøng THPT

DTNT caàn löu yù: daïy tieáng daân toäc cuõng phaûi tuaân thuû caùc qui taéc daïy hoïc,

traùnh laïm duïng tieáng daân toäc boû qua TV trong tieát daïy, khuyeán khích HS

giao tieáp baèng TV trong tröôøng, gia ñình vaø xaõ hoäi…

114

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Leâ A (1971), “Maáy vaán ñeà cô baûn cuûa vieäc daïy tieáng Vieät ôû phoå thoâng”,

taïp chí Nghieân cöùu giaùo duïc, soá 12.

2. Leâ A, Nguyeãn Quang Ninh, Buøi Minh Toaùn (2005), Phöông Phaùp daïy hoïc

Tieáng Vieät, NXB Giaùo duïc, Haø Nam.

3. Leâ A, Ñoã Xuaân Thaûo (1994), Daãn luaän ngoân ngöõ hoïc, Tröôøng Ñaïi hoïc sö

phaïm Haø Noäi I, Haø Noäi.

4. Leâ Vaên Baøi, hoaøng Xuaân Taâm, Buøi Taát Töôm (1994), Giuùp baïn noùi ñuùng,

vieát ñuùng tieáng Vieät, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi.

5. Dieäp Quang Ban (2004), “Goùp moät vaøi caùch thöùc cuï theå vaøo vieäc giaûng

daïy tieáng Vieät PTTH”, taïp chí Ngoân Ngöõ, soá 3.

6. Dieäp Quang Ban, Hoaøng Vaên Thung (2002), Ngöõ phaùp tieáng Vieät - taäp 1,2,

NXB Giaùo duïc, Sôn La.

7. Dieäp Quang Ban (chuû bieân) (2000), Tieáng Vieät lôùp 10, NXB Giaùo duïc, Haø

Noäi.

8. Ñinh Cao, Leâ A (1991), Laøm vaên lôùp 10, NXB Gaío duïc, Haø Noäi.

9. Thaùi Vaên Chaûi (1997), Tieáng Khmer (ngöõ aâm – töø vöïng – ngöõ phaùp), NXB

Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi.

10. Tröông Chính (2003), Giaûi thích caùc töø gaàn aâm, gaàn nghóa deã nhaàm laãn,

NXB Giaùo duïc, Haø Noäi.

11. Mai Ngoïc Chöø, Vuõ Ñöùc Nghieäu, Hoaøng Troïng Hieáu (2003), Cô sôû ngoân

ngöõ hoïc – Tieáng Vieät, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi.

12. Nguyeãn Ñöùc Daân (2003), Tieáng Vieät, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi.

115

13. Nguyeãn Ñöùc Daân, Traàn Thò Ngoïc Lang (1993), Caâu sai vaø caâu mô hoà,

NXB Giaùo duïc, tp. HCM.

14. Hoàng Daân (chuû bieân), (2000), Tieáng Vieät 11, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi.

15. Tröông Dónh (1998), Maáy vaán ñeà lyù luaän vaø thöïc tieãn veà daïy – hoïc Tieáng

ôû tröôøng trung hoïc, NXB Giaùo duïc, tp. HCM.

16. Traàn Trí Doõi (2003), Chính saùch vaên hoaù ngoân ngöõ daân toäc ôû Vieät Nam,

NXB ÑHQG, Haø Noäi.

17. Höõu Ñaït (1995), Tieáng Vieät thöïc haønh, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi.

18. Nguyeãn Ñaêng Ñieäp, Ñaêng Löu, Nguyeãn Bích Haø, Nguyeãn Troïng Hoaøn,

Ñoã Vieät Huøng, Nguyeãn Höõu Sôn (2006), Taøi lieäu chuû ñeà töï choïn baùm

saùt chöông trình naâng cao Ngöõ vaên 10, NXB Giaùo duïc, tp. HCM.

19. Nguyeãn Thieän Giaùp (2003), Töø vöïng hoïc tieáng Vieät, NXB Giaùo duïc, tp.

HCM.

20. Nguyeãn Vaên Khang (2003), “Vò theá cuûa tieáng Vieät ñoái vôùi ngoân ngöõ caùc

daân toäc thieåu soá ôû Vieät Nam: töø chuû tröông, chính saùch ñeán thöïc teá”,

Taïp chí Ngoân ngöõ, soá 11.

21. Nguyeãn Xuaân Khoa (1975), “Loãi ngöõ phaùp cuûa hoïc sinh – nguyeân nhaân

vaø caùch söûa chöõa”, taïp chí Ngoân ngöõ, soá 1.

22. Cao Xuaân Haïo (2001), Tieáng Vieät, maáy vaán ñeà ngöõ aâm, ngöõ phaùp, ngöõ

nghóa, NXB Giaùo duïc, tp. HCM.

23. Cao Xuaân Haïo, Lyù Tuøng Hieáu, Nguyeãn Kieân Tröôøng, Voõ Xuaân Trang,

Traàn Thò Tuyeát Mai (2002), Loãi ngöõ phaùp vaø caùch khaéc phuïc, NXB

Khoa hoïc xaõ hoäi, Tp. HCM.

116

24. Cao Xuaân Haïo, Traàn Thò Tuyeát Mai (2005), Soå tay söûa loãi haønh vaên (Loãi

ngöõ phaùp trong caâu coù traïng ngöõ môû ñaàu), NXB Treû, tp. HCM.

25. Sôn Phöôùc Hoan, Phan Xuaân Thaønh, Sôn Theâ, Sôn Ngoïc Sang, Danh

Hoàng (2004), Töø ñieån Vieät – Khmer, NXB Giaùo duïc, tp. HCM.

26. Haø Thuùc Hoan (2003), Tieáng Vieät thöïc haønh, NXB Toång hôïp tp. HCM.

27. Hoà Leâ, Traàn Thò Ngoïc Lang, Toâ Ñình Nghóa (2005), Loãi töø ngöõ vaø caùch

khaéc phuïc, NXB Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi.

28. Hoà Leâ, Traàn Thò Ngoïc Lang, Toâ Ñình Nghóa (2005), Loãi töø vöïng vaø caùch

khaéc phuïc, NXB Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi.

29. Ñaëng Ngoïc Leä, Traàn Minh Taâm, Phaïm Minh Thuyù (1989), Phöông phaùp

daïy Tieáng (Taøi lieäu tham khaûo), Ñaïi hoïc sö phaïm tp. HCM.

30. Ñinh Thò Loan (2006), “Phaân bieät caâu ñuùng vaø caâu sai coù neùt gaàn guõi veà

yù nghóa vaø caáu truùc”, taïp chí Ngoân ngöõ, soá 6.

31. Ngoâ Chaân Lyù (2004), Töï hoïc chöõ Khmer, NXB Thoâng taán, Haø Noäi.

32. Phan Troïng Luaän (Toång chuû bieân) (2006), Ngöõ vaên 10 – taäp 1,2 – NXB

Giaùo duïc, Haø Noäi.

33. Xuaân Mai (ngaøy 5 – 7 – 2007), “Phaûi coù theâm chöông trình daïy tieáng

Vieät”, baùo Noâng thoân ngaøy nay, soá 160.

34.Traàn Xuaân Nhó (1996), “Moät böôùc cuûng coá vaø phaùt trieån giaùo duïc mieàn

nuùi vuøng daân toäc”, taïp chí Nghieân cöùu giaùo duïc, soá 2.

35. Vuõ Ñöùc Nghieâu (2002), “So saùnh ngöõ nghóa, ngöõ phaùp cuûa ñöôïc, bò, phaûi

trong tieáng Vieät vôùi ban, traâw trong tieáng Khmer”, taïp chí Ngoân ngöõ,

soá 3.

117

36. Hoaøng Pheâ (1995), Töø ñieån chính taû, NXB Ñaø Naüng – Trung taâm töø ñieån

hoïc, Haø Noäi – Ñaø Naüng.

37. Nguyeãn Khaéc Phi (2001), “Daïy hoïc Tieáng Vieät trong nhaø tröôøng phoå

thoâng”, taïp chí Ngoân ngöõ, soá 8.

38. Nguyeãn Höõu Quyønh (2001), Ngöõ phaùp Tieáng Vieät, NXB Töø ñieån baùch

khoa, Haø Noäi.

39. Laâm Sai, Thaïch Xa Raét, Soâ Phin (1998), Ngöõ phaùp tieáng Khmer, NXB

Vaên hoaù daân toäc, Haø Noäi.

40. Moâng Kyù Slay (1997), “Tieáng daân toäc, vaät caûn hay söùc ñaåy ñoái vôùi vieäc

Tieáng Vieät cuûa hoïc sinh daân toäc”, taïp chí Nghieân cöùu giaùo duïc, soá 10.

41. Moâng Kyù Slay (2001), Noäi dung phöông phaùp vaø hình thöùc toå chöùc daïy

hoïc ôû vuøng daân toäc, NXB ÑHQG, Haø Noäi.

42. Hoaøng Xuaân Taâm, Buøi Taát Töôm (2004), Daïy hoïc Tieáng Vieät Trung hoïc

cô sôû, NXB Giaùo duïc, tp. HCM.

43. Nguyeãn Kim Thaûn, Hoà Leâ, Leâ Xuaân Thaïi (1983), Noùi vaø vieát ñuùng tieáng

Vieät, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi.

44. Phan Thieàu (2004), Reøn luyeän ngoân ngöõ – taäp 1,2 – NXB Giaùo duïc, Haø

Noäi.

45. Nguyeãn Minh Thuyeát (1974), “Maáy gôïi yù veà vieäc phaân tích söûa chöõa loãi

ngöõ phaùp cho hoïc sinh”, taïp chí Ngoân ngöõ, soá 3.

46. Nguyeãn Minh Thuyeát (chuû bieân) (2001), Tieáng Vieät thöïc haønh, NXB Ñaïi

hoïc quoác gia Haø Noäi.

118

47. Ñinh Leâ Thö, Traàn Thanh Poân, Nguyeãn Khaéc Caûnh, Ñinh Lö Giang

(2005), Vaán ñeà giaùo duïc vuøng ñoàng baùo Khmer ñoàng baèng soâng Cöûu

Long, NXB ÑHQG, tp. HCM.

48. Nguyeãn Trí, Nguyeãn Troïng Hoaøn (2001), Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc

Vaên – Tieáng Vieät ôû tröôøng phoå thoâng, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi.

49. Nguyeãn Trí, Nguyeãn Troïng Hoaøn, Ñinh Thaùi Döông (2003), Moät soá vaán

ñeà ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc Vaên – Tieáng Vieät, NXB Giaùo duïc, tp.

HCM.

50. Buøi Minh Toaùn (chuû bieân) (2002), Tieáng Vieät thöïc haønh, NXB Giaùo duïc,

Baéc Thaùi.

51. Buøi Minh Toaùn (2006), Taøi lieäu chuû ñeà töï choïn baùm saùt chöông trình

chuaån Ngöõ vaên 10, NXB Giaùo duïc, tp. HCM.

52. Buøi Taát Töôm (chuû bieân) (2003), Phöông phaùp daïy hoïc moân Tieáng Vieät

baäc THCS, NXB Giaùo duïc, Ñaø Naüng.

53. Nguyeãn Nhö YÙ (chuû bieân), Töø ñieån tieáng Vieät cho hoïc sinh daân toäc,NXB

Giaùo duïc, Thöøa Thieân – Hueá.

54. Boä Giaùo duïc vaø ñaøo taïo, Döï aùn phaùt trieån giaùo vieân tieåu hoïc (2006),

Phöông phaùp daïy Tieáng Vieät cho hoïc sinh daân toäc caáp tieåu hoïc, NXB

Giaùo duïc, Haø Noäi.

55. Nhieàu taùc giaû (2003), Phaùt trieån giaùo duïc vuøng daân toäc Khmer Nam Boä,

NXB ÑHQG, tp. HCM.

119

Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Phương pháp dạy học chữa lỗi từ ngữ, ngữ pháp cho học sinh THPT dân tộc Khmer (Trên cứ liệu trường THPT Dân tộc Nội trú An Giang)

Chủ đề:

Luận văn thạc sĩ quản lý giáo dục

Luận văn thạc sĩ đào tạo giáo viên

MUÏC LUÏC

DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT

DANH MUÏC CAÙC BAÛNG

MỞ ĐẦU

CHƯƠNG 1: VẤN ĐỀ DẠY HỌC TIẾNG VIỆT CHO HỌC

SINH THPT DÂN TỘC KHMER

CHƯƠNG 2:

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

CHỮA LỖI TỪ NGỮ TIẾNG VIỆT

CHƯƠNG 3:

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỮA LỘI TIẾNG VIỆT

KẾT LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Leâ A (1971), “Maáy vaán ñeà cô baûn cuûa vieäc daïy tieáng Vieät ôû phoå thoâng”,

Tài liệu liên quan

Luận văn Thạc sĩ: Nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị ở Trường Chính trị tỉnh Bắc Giang dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh

Luận án Tiến sĩ: Năng lực vượt khó trong hoạt động sư phạm của giáo viên trung học cơ sở ở các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc

Luận án Tiến sĩ: Quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên tiểu học các tỉnh Đồng bằng sông Hồng theo lý thuyết học tập tại nơi làm việc

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên tiểu học các tỉnh Đồng bằng sông Hồng theo lý thuyết học tập tại nơi làm việc

Luận án Tiến sĩ: Phát triển năng lực giáo dục kỹ năng sống cho giáo viên tiểu học thành phố Hà Nội trong bối cảnh đổi mới giáo dục

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Phát triển năng lực giáo dục kỹ năng sống cho giáo viên tiểu học thành phố Hà Nội trong bối cảnh đổi mới giáo dục

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Đam mê nghề nghiệp của giáo viên trung học cơ sở

Luận án Tiến sĩ: Dạy học chủ đề phương trình, bất phương trình ở trường trung học phổ thông nước CHDCND Lào theo quan điểm hoạt động

Luận án Tiến sĩ: Bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho sinh viên ngành Sư phạm Khoa học Tự nhiên

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho sinh viên ngành Sư phạm Khoa học Tự nhiên

Tài liêu mới

Luận án Tiến sĩ: Trích xuất mạch vành và phát hiện bất thường trên mạch vành hỗ trợ trong chẩn đoán

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Trích xuất mạch vành và phát hiện bất thường trên mạch vành hỗ trợ trong chẩn đoán

Luận án Tiến sĩ: Tổng hợp, đặc trưng và ứng dụng của vật liệu khung cơ kim loại trên cơ sở Bismuth

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Tổng hợp, đặc trưng và ứng dụng của vật liệu khung cơ kim loại trên cơ sở Bismuth

Luận án Tiến sĩ: Tác động của trách nhiệm xã hội đến tài sản thương hiệu, sự hài lòng và ý định quay lại của du khách - Trường hợp các điểm đến ở khu vực Đông Nam Bộ, Việt Nam

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Tác động của trách nhiệm xã hội đến tài sản thương hiệu, sự hài lòng và ý định quay lại của du khách - Trường hợp các điểm đến ở khu vực Đông Nam Bộ, Việt Nam

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu chế tạo vật liệu xúc tác quang trên nền TiO₂, ZnO biến tính bởi chấm lượng tử Graphene pha tạp nitơ và nano bạc

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu chế tạo vật liệu xúc tác quang trên nền TiO₂, ZnO biến tính bởi chấm lượng tử Graphene pha tạp nitơ và nano bạc

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu phát triển các mô hình sinh kế bền vững dựa vào canh tác nông nghiệp của người dân ở vùng đệm Vườn quốc gia Tà Đùng

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu phát triển các mô hình sinh kế bền vững dựa vào canh tác nông nghiệp của người dân ở vùng đệm Vườn quốc gia Tà Đùng

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu tổng hợp dung dịch Ferrate (FeO₄²⁻) bằng phương pháp điện hoá và ứng dụng trong xử lý nước thải

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu tổng hợp dung dịch Ferrate (FeO₄²⁻) bằng phương pháp điện hoá và ứng dụng trong xử lý nước thải

Tóm tắt Đề án Thạc sĩ: Đào tạo nguồn nhân lực trong bối cảnh chuyển đổi số tại Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông

Đề án Thạc sĩ: Đào tạo nguồn nhân lực trong bối cảnh chuyển đổi số tại Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông

Luận án Tiến sĩ: Tác động của văn hoá doanh nghiệp đến năng lực sáng tạo của nhân viên các doanh nghiệp ICT Việt Nam - Nghiên cứu trường hợp Tập đoàn FPT

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng

Chính sách bảo mật

Chính sách hoàn tiền

DMCA

Hỗ trợ

Hướng dẫn sử dụng

Đăng ký tài khoản VIP

093 303 0098

support@tailieu.vn

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi

Facebook

Youtube

TikTok