Sáng kiến kinh nghiệm
Đề tài:
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP MỘT
HỌC TỐT MÔN ÂM NHẠC
Người viết: Phan Hồng Lâm
MỤC LỤC
Phần mở đầu
I. Bối cảnh của đề tài…………………………………………………………..trang 1
II. Lý do chọn đề tài............................................................................................trang 1
III. Phạm vi nghiên cứu......................................................................................trang 2
IV. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu.............................................................trang 2
Phần nội dung
I. Cơ sở lý luận………………………………………………………………..trang 3
II. Thực trạng của vấn đề……………………………………………………..trang 3
III. Các biện pháp để tiến hành giải quyết vấn đề…………………………….trang 4
1. Điều tra động cơ học tập môn âm nhạc của học sinh………………………trang 4
2. Khảo sát trình độ học sinh………………………………………………….trang 5
3. Giải pháp……………………………………………………………………trang 5
IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm……………………………………...trang 12
1. Kết quả đạt được……………………………………………………………trang 12
2. Nguyên nhân thành công…………………………………………………...trang 14
3. Nguyên nhân thất bại……………………………………………………….trang 14
Phần kết luận
I. Những bài học kinh nghiệm…………………………………………………trang 15
II. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm………………………………………...trang 15
III. Khả năng ứng dụng, triển khai…………………………………………….trang 15
IV. Những kiến nghị, đề xuất………………………………………………….trang 16
PHẦN MỞ ĐẦU
I. Bối cảnh của đề tài
Như chúng ta đã biết âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật cao. Học
âm nhạc không chỉ mang đến cho học sinh những phút giây thư giãn, thoải mái, học
mà chơi, chơi mà học, thông qua những câu hát, lời ca, cử chỉ, điệu bộ, âm nhạc giúp
các em nhận thức những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích thích cảm xúc của các
em, giúp các em cảm thụ những giai điệu qua từng bài hát, từng câu nhạc mà còn góp
phần không nhỏ vào quá trình giáo dục toàn diện cho học sinh. Chính vì thế mà việc
giảng dạy Âm nhạc cho học sinh cần phải luôn đổi mới, cải tiến phương pháp, cách
thức truyền thụ,…nhằm ngày đem lại lợi ích thiết thực. Đây là một việc làm không dễ,
người dạy cần phải nắm rõ đối tượng mà mình truyền thụ, hướng dẫn. Đặc biệt là học
sinh khối lớp một, việc này lại càng khó khăn hơn. Các em phần lớn là chưa đọc được,
chủ yếu chỉ đọc theo giáo viên (truyền khẩu) nên việc dạy cho các em học thuộc lời và
hát được bài hát đòi hỏi nhiều công sức nhưng nếu không khéo dễ làm cho các em thụ
động, nhàm chán.
II. Lý do chọn đề tài
-Mục tiêu giáo dục hiện nay là đào tạo những con người phát triển toàn diện,
những con người có đủ năng lực cần thiết, đáp ứng đòi hỏi của cuộc sống hiện đại.
Việc giáo dục con người toàn diện không chỉ giáo dục cho họ có đạo đức tốt, có trình
độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động,
sẵn sàng lao động mà còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng
thức cái đẹp và biết làm đẹp cho cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói
riêng.Vì vậy, có thể nói rằng giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được.
-Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo
dục thông qua các môn học nghệ thuật, trong đó âm nhạc có vị trí rất quan trọng.Trong
những năm gần đây, nắm bắt tình hình thực tế những đòi hỏi của sự phát triển xã hội,
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ thuật trong nhà trường
và coi đây là môn học bắt buộc. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục
thẩm mỹ. Trong nhà trường phổ thông, đặc biệt là ở bậc tiểu học, âm nhạc tuy không
đào tạo các em thành những ca sĩ, nhạc sĩ, nhưng thông qua môn học này đã hình
thành cho các em những kiến thức ban đầu, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế
giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển hiền hoà, toàn diện hơn, từ đó giúp
các em học tốt các môn học khác.
-Bản thân tôi là giáo viên được đào tạo và được phân công trực tiếp giảng dạy
bộ môn âm nhạc, tôi nhận thấy đại đa số các em rất thích bộ môn này. Qua thực tế
giảng dạy từ những năm trước đây, đặc biệt là năm học 2008 – 2009 đến nay, tôi nhận
thấy rằng trước một bài hát, người giáo viên cần có một phương pháp truyền đạt,
hướng dẫn thật tốt đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất, để giúp các em nắm bắt, tiếp thu
nhanh nhất kiến thức bài học.
-Trong thực tại, việc đưa ra một phương pháp giảng dạy thích hợp cho bộ môn
âm nhạc ở Tiểu học đang còn rất nhiều vấn đề phải bàn. Đặc biệt là việc dạy phân môn
âm nhạc ở lớp một, chúng ta biết rất rõ việc học hát của học sinh lớp một chủ yếu là
truyền khẩu vì các em đọc chưa rành (thậm chí một vài em chưa đọc được). Do đó
thầy đọc, học sinh đọc theo từng câu đến khi thuộc bài hát thì mới có thể dạy các em
hát được. Đây là vấn đề dễ gây thụ động cho học sinh dẫn đến các em chán học hoặc
lâu thuộc lời bài hát. Qua nhiều năm dạy chuyên môn âm nhạc, tôi mạnh dạn đưa ra
một số biện pháp giúp học sinh lớp một học tốt môn âm nhạc mà thực tế tôi đã vận
dụng và đạt hiệu quả rất tốt.
III. Phạm vi nghiên cứu
Trong dạy học âm nhạc lớp một có nhiều nội dung, nhưng đề tài này chỉ nghiên
cứu các biện pháp giúp học sinh mau thuộc lời bài hát thông qua các động tác phụ họa
phù hợp với lời ca khi dạy bài hát mới.
Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp một trường Tiểu học B Khánh Bình.
IV. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu
- Tất cả học sinh trong lớp học sẽ chủ động trong việc tiếp thu bài mới, không còn
học sinh đứng bên lề lớp học.
- Dễ phát hiện học sinh có năng khiếu cũng như học sinh còn rụt rè, nhút nhát từ đó
giáo viên có giải pháp phù hợp để bồi dưỡng hay hỗ trợ kịp thời.
- Học sinh rất mau thuộc lời và hát được bài hát.
- Lớp học rất sinh động và vui, thầy và trò dễ gần gũi hơn, thân thiện hơn (đây là
điểm rất quan trọng trong mỗi tiết dạy).
PHẦN NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận
Như chúng ta đã biết, đối với học sinh học phân môn âm nhạc, đặc biệt là học
sinh lớp một: Giai đoạn đầu năm đến giữa học kì I đa số các em chưa đọc trôi chảy,
chỉ đọc theo miệng giáo viên mà thôi. Vì thế, khi dạy học hát mà chúng ta truyền thụ
bằng cách gọi học sinh đọc từng chữ, từng câu thì rất bất lợi (ở đây tôi chỉ muốn nói là
hiệu quả tiết dạy đối với học sinh khối lớp một và cả các em học sinh đọc chậm).
+ Thứ nhất sẽ dễ làm cho học sinh nhàm chán.
+ Thứ hai học sinh rất thụ động trong khi chiếm lĩnh kiến thức.
+ Thứ ba là tự mình làm cho học sinh thụ động khi học.
+ Thứ tư, nếu đợi học sinh đọc hết lời bài hát thì sẽ mất rất nhiều thời gian.
Thời gian còn lại không đủ để chuyển tải hết các nội dung của tiết học.
Từ đó dẫn đến tiết học sẽ không đạt hiệu quả như mong muốn: Học sinh không
thuộc bài, thụ động, không hát được bài hát. Chính vì thế mà chúng ta cần cải tiến
phương pháp truyền thụ cho học sinh. Đó chính là cách mà tôi đang thực hiện là sử
dụng các động tác phụ họa phù hợp với lời ca khi dạy bài mới. Cách dạy này mang lại
hiệu quả rất thiết thực tại đơn vị tôi hiện nay.
II. Thực trạng của vấn đề
-Xuất phát từ thực trạng giảng dạy âm nhạc cho học sinh ở lứa tuổi tiểu học.
Vấn đề học và kết quả học tập của các em là hết sức quan trọng, điều đó không chỉ phụ
thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp mang tính vừa sức, xoay vòng mà còn phụ
thuộc vào phương pháp truyền thụ của người thầy. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức
học tập của các em cùng với sự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình và toàn
thể xã hội.
-Như chúng ta đã biết, âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật cao, nó
khác rất nhiều so với môn học khác, tuy nó không đòi hỏi sự chính xác một cách tuyệt
đối như những con số nhưng lại đòi hỏi người học phải có sự yêu thích, sự đam mê
thậm chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này không phải học sinh nào cũng
có được. Học âm nhạc mang đến cho học sinh những phút giây thư giãn, thoải mái,
học mà chơi, chơi mà học. Thông qua những câu hát, những lời ca, những cử chỉ,
những điệu bộ, âm nhạc giúp các em nhận thức những hình tượng âm thanh, giai điệu,
kích thích cảm xúc của các em, giúp các em cảm thụ những giai điệu qua từng bài hát,
từng câu nhạc.
-Vậy làm thế nào giúp các em hát đúng giai điệu, đúng tính chất các bài hát,
đúng cao độ, trường độ và đặc biệt là làm thế nào để các em mau thuộc lời và không
gây nhàm chán? Trước tiên phải xác định đúng tầm cữ giọng phù hợp lứa tuổi của các
em, giúp các em hiểu và phân biệt được những âm thanh cao, thấp, dài, ngắn với lực
độ khác nhau, tốc độ thể hiện khác nhau, để phát triển năng lực nghe nhạc và cảm thụ
âm nhạc. Ngoài việc xác định tầm cữ giọng phù hợp cho học sinh, để các em có hứng
thú trong học tập, người giáo viên cần tạo cho các em có một tâm thế thoải mái, một
hứng thú tràn đầy khi học âm nhạc. Để làm được việc đó, một trong nhiều yếu tố quan
trọng là người giáo viên phải truyền tải chính xác giai điệu các bài hát, chọn giọng phù
hợp với học sinh, chọn phương pháp dạy học hợp lí. Em không thụ động khi học, phải
giúp các em hiểu được ý nghĩa lời ca, cảm nhận được những tình cảm tươi vui, đằm
thắm, nhí nhảnh hay trầm lắng trong giai điệu từng bài hát, từng hoạt động.
-Là giáo viên được đào tạo chuyên ngành sư phạm âm nhạc cấp tiểu học, qua
thời gian trực tiếp giảng dạy bộ môn với lòng yêu nghề mến trẻ và sự nỗ lực học hỏi
của mình, bản thân đã đúc kết được những kinh nghiệm trong công tác, tôi nhận thấy
thực tế việc học tập và tiếp thu các kiến thức của môn học, đặc biệt là việc học môn
âm nhạc của học sinh lớp một nên tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp giúp các em
học tốt hơn để các bạn đồng nghiệp cùng tham khảo.
III. Các biện pháp để tiến hành giải quyết vấn đề
Trường Tiểu học B Khánh Bình là một trường có phong trào văn hoá văn nghệ
khá tốt. Các hoạt động văn hoá văn nghệ diễn ra rất sôi nổi trong nhiều năm học thông
qua các đợt thi đua do trường và ngành tổ chức. Các hoạt động đó được tác động
nhiều bởi bộ môn âm nhạc. Do vậy để các em học tốt và có hứng thú học tập bộ môn
này, đòi hỏi người thầy phải có một phương pháp truyền đạt, phương pháp thu hút, tạo
sự hứng thú cho các em với môn học. Đại bộ phận các em do ít được tiếp xúc với các
loại hình nghệ thuật nên còn nhược điểm rất phổ biến là hát theo thói quen , hát tự do,
tuỳ tiện không theo một giai điệu cụ thể. Vì vậy người giáo viên phải từng bước giúp
các em có được sự tự tin, nắm được các kiến thức, các kỹ năng cơ bản của ca hát, từ đó
giúp các em phát triển tai nghe và khả năng thể hiện các tính chất âm nhạc.
Những năm trước đây, do nền kinh tế chưa đáp ứng nên việc đầu tư trang thiết
bị cho môn học còn hạn chế. Do đó việc truyền đạt và giúp các em tiếp thu kiến thức
âm nhạc là hết sức khó khăn, thậm chí những kiến thức đó đến với các em hết sức trừu
tượng. Việc truyền thụ các bài hát chỉ qua phương pháp truyền khẩu thuần tuý, ít phát
triển khả năng tư duy của các em. Do đó không tạo được sự thu hút, ít gây hứng thú
học tập cho các em.
1/ Điều tra động cơ học tập môn âm nhạc của học sinh:
Dựa vào cơ sở lý luận đã có cùng với thời gian giảng dạy tại trường , tôi đã tìm
hiểu khả năng học tập bộ môn âm nhạc của học sinh tại trường qua các năm học. Bằng
việc quan sát thực tế các giờ học tôi nhận thấy việc tiếp thu các kiến thức âm nhạc và
sự yêu thích học tập bộ môn chỉ rơi vào một số em gọi là có năng khiếu. Còn lại các
em khác chỉ học theo bản năng phải học nên ít có sự sáng tạo trong vận dụng kiến
thức.
