Năng lực lãnh đạo và khái niệm viễn cảnh
Một trong những điểm khác biệt lớn nhất giữa một nhà lãnh đạo vĩ đạo và
những người khác là một viễn cảnh tràn đầy sức mạnh, óc phán đoán tinh tường và
tầm nhìn khoáng đạt.
Viễn ảnh là một khái niệm khá mơ hồ và khó định nghĩa, bởi nó không chỉ hàm
ý một mục tiêu hay đích đến cụ thể nào đó, mà viễn cảnh là cả bức tranh lớn miêu tả
về những giấc mơ chúng ta hằng ấp ủ, những niềm hy vọng và trách nhiệm... Vậy đâu
là viễn ảnh của một nhà lãnh đạo thực thụ?
Trước khi bắt đầu tìm hiểu về viễn cảnh của nhà lãnh đạo, bạn hãy xác định cho
mình thế nào là năng lực lãnh đạo (leadership).
Năng lực lãnh đạo là cả một quá trình mà tại đó một cá nhân có ảnh hưởng lên
những người khác để họ hoàn thành một mục tiêu, nhiệm vụ nào đó theo phương cách
nối kết, liên hoàn sao cho có hiệu quả nhất. Các nhà lãnh đạo thực hiện quá trình này
bằng chính các kỹ năng lãnh đạo của mình, như niềm tin, sự tôn trọng con người, cách
thức xử thế, tính cách cá nhân, kiến thức và kỹ năng chuyên môn…. Mặc dù vị trí của
bạn với tư cách là nhà quản lý, nhà giám sát, trưởng các phòng ban… sẽ cho bạn thẩm
quyền để chỉ đạo người khác hoàn thành những đòi hỏi của công ty, nhưng quyền lực
này không thể biến bạn trở thành nhà lãnh đạo được, mà nó chỉ giúp bạn làm “sếp” mà
thôi. Năng lực lãnh đạo là sự khác biệt, vì nó khiến tự bản thân nhân viên có mong
muốn đạt được các mục tiêu cao hơn, trong khi “làm sếp” thường chỉ đơn thuần là “sai
bảo” người khác.
Không ai sinh ra đã có trong mình những tố chất lãnh đạo bẩm sinh. Để trở
thành một nhà lãnh đạo giỏi, bạn cần phải có ý chí, có nỗ lực quyết tâm, được đào tạo,
biết tích luỹ kinh nghiệm, cũng như trau dồi kiến thức và học hỏi không ngừng. Cho
dù bạn ở trên cương vị lãnh đạo nào, từ vị trí quản lý, giám đốc đến trưởng phòng, bạn
đều cần tạo ra cho mình viễn cảnh trong tương lai của một nhà lãnh đạo thực thụ, bởi
có thế các nhân viên mới toàn tâm toàn ý và trung thành với bạn.
Dưới đây là 5 “sắc màu” cơ bản để vẽ nên bức tranh chân thật nhất phản ánh
viễn cảnh của một nhà lãnh đạo kinh doanh vĩ đại:
1. Thấy trước các tình huống có thể xảy ra: Khả năng thấy trước các tình
huống có thể xảy ra mà những người khác không thể thấy được là một trong những
dấu hiệu của nhà lãnh đạo vĩ đại. Trong khi phần lớn chúng ta chỉ thấy được hàng hoá
được chuyển đi để bán cho người tiêu dùng, thì các nhà lãnh đạo lại thấy được một sản
phẩm tuyệt vời có thể thay đổi cuộc sống của một ai đó. Trong khi phần lớn chúng ta
coi văn phòng như là nơi để bàn ghế và tủ tài liệu, thì các nhà lãnh đạo thấy được đó là
nơi mà các nhóm hay tổ chức có thể thực thi công việc một cách hiệu quả nhất. Trong
khi chúng ta chỉ nhìn thấy mọi người với những cái tên và chức danh, thì các nhà lãnh
đạo thấy trước được những tài năng sắp nảy nở. Như nhà văn Bernard Shaw đã từng
nói: “Một vài người thấy mọi thứ vẫn như chúng đang tồn tại và hỏi “tại sao?”, thì tôi
lại nhìn mọi thứ không như bản thân chúng đang tồn tại và hỏi ‘Tại sao không?’”.
2. Rõ ràng và thuyết phục: Warren Bennis, một chuyên gia về quản lý nổi
tiếng thế giới, từng bị mê hoặc bởi khả năng các nhà lãnh đạo thấy được những gì mà
tất cả chúng ta đều không thể thấy. Một vài năm trước đây, Warren Bennis đã thực
hiện một cuộc nghiên cứu về 90 nhà lãnh đạo hàng đầu nước Mỹ, trong số đó bao gồm
cả người lần đầu tiên đặt chân lên mặt trăng, Neil Armstrong. Những gì Bennis phát
hiện ra là: Mặc dù có sự khác biệt về kiến thức chuyên môn, tính kỷ luật và hoàn cảnh
sống, nhưng đa số các nhà lãnh đạo này đều có một điểm chung là một hình ảnh rõ
ràng và thuyết phục về những gì họ mong muốn nhìn thấy. Đối với họ, hình ảnh không
phải là một vài điều gì đó trong tương lai, mà nó đang ở ngay trước mắt họ.
3. Một viễn cảnh không giới hạn: Một nhà lãnh đạo thực thụ không đặt ra
những giới hạn cho viễn cảnh của họ. Họ quyết tâm thực hiện những ước mơ lớn nhất
mà họ có thể hình dung được, thậm chí có thể mơ ước đó chỉ được nhận ra vào một
thời điểm nào đó trong tương lai, khi chúng không còn ẩn khuất đâu đó nữa mà đã là
hiển nhiên. Có một câu chuyện về ông chủ nổi tiếng của hãng Walt Disney trước khi
lập ra công viên Disney World đầu tiên trên thế giới. Vào ngày khai trương, hai giám
đốc điều hành của Disney đã ngồi lại với nhau. Một người nói: “Thật là không may khi
Walt không có mặt ở đây để chứng kiến thành quả này”. Người kia đáp: “Anh nhầm
rồi, Walt đã trông thấy nó. Đó là lý do tại sao Disney World có mặt ở đây”. Trong khi
phần lớn chúng ta không thể nhìn thấy những điều có thể xảy ra xa hơn thời hạn ba
tháng sắp tới, thì các nhà lãnh đạo có thể nhìn thấy trước những viễn cảnh sau một vài
năm. Giáo sư Elliott Jaques tại trường đại học Brunel tin rằng một triệu người có khả
năng mường tượng trước những gì sẽ xảy ra sau 20 năm nữa. Nhà tư bản nổi tiếng của
Nhật Bản, Konosuke Matsushita, thậm chí còn soạn thảo kế hoạch trong 250 năm tiếp
theo cho các hoạt động kinh doanh của công ty mình.
Yếu tố cơ bản của một nhà lãnh đạo thành công là sự rõ ràng và thuyết phục
trong các quyết sách kinh doanh hiện tại và tương lai. Đối với nhân viên của bạn, viễn
cảnh lãnh đạo của bạn chính là tất cả những gì mà bạn làm có thể ảnh hưởng đến mục
tiêu của công ty và đời sống của nhân viên trong tương lai. Các nhà lãnh đạo hiệu quả
tập trung vào những gì họ đang thể hiện (niềm tin và tính cách), những gì họ biết (công
việc, nhiệm vụ và bản tính con người) và những gì họ làm (thực thi công việc, động
viên mọi người, đưa ra những định hướng).
4. Lôi kéo mọi người: Các nhà lãnh đạo có thể làm được nhiều việc hơn là một
viễn cảnh về những gì có thể thực hiện – họ khớp nối chúng lại với nhau và lôi kéo
mọi người cùng tham gia. Các nhà lãnh đạo thực hiện công việc này thông qua phương
pháp ẩn dụ và bằng việc khơi gợi niềm đam mê thiên bẩm của tất cả mọi người là được
trở thành một phần của điều gì đó vĩ đại. Hãy thử làm phép so sánh giữa hai công ty
nước giải khát của Mỹ trong thập niên 1920. Công ty đặt trụ sở tại Boston có tên là
Moxies đặt ra mục tiêu kinh doanh là “bán nước giải khát làm từ thảo mộc”. Không có
điều gì tạo nên niềm hứng khởi trong nhận thức của khách hàng cả. Trong khi công ty
kia đưa ra tiêu chí “xoá tan cơn khát”. Công ty đó chính là Coca-Cola. Ngày nay,
không ai nhớ đến Moxies cả, trong khi đó cả thế giới đều biết đến Coca-Cola.
5. Hành động: Nếu không có hành động, thì viễn cảnh mãi mãi chỉ là giấc mơ
và không là gì khác ngoài sự sáng tạo của trí tưởng tượng. Nhưng với hành động và
khả năng thấy được các bước đi từ nơi chúng ta đang đứng lúc này tới nơi mà chúng ta
có thể đến, giấc mơ đó sẽ trở thành hiện thực. Tại tập đoàn dầu mỏ Shell của Anh, các
nhà quản lý được đào tạo để phát triển một nhận thức riêng biệt gọi là “viễn cảnh máy
bay trực thăng” (helicopter vision). Đây là khả năng thấy trước ba vùng thời gian khác
nhau của tương lai, như thể trong một chiếc trực thăng đang bay lượn trên không. Từ
đây, bạn có thể trông thấy cánh đồng gần đó, ngọn đồi thấp dưới chân núi và những
đỉnh núi phía xa. Việc cùng lúc có thể trông thấy cả ba vùng này sẽ hài hoà các hành
động của bạn, các kế hoạch hành động và các chiến lược kinh doanh tổng thể, nghĩa là
luôn có một tấm bản đồ rõ ràng để bạn dễ dàng nhận ra viễn cảnh của mình.
