K yếu Hi tho Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thi k Chuyển đổi số”
71
NHN DIN CÁC MỐI ĐE DỌA AN NINH ĐỐI VI
SINH VIÊN TRONG THI K CHUYỂN ĐỔI S
ThS. Hoàng Đức Nghi
Trường Đại hc An ninh nhân dân
Tác gi liên h: hoangducnghi0510@gmail.com
THÔNG TIN
TÓM TT
T khóa:
mối đe dọa; an ninh; sinh
viên; chuyển đổi s
Keywords:
threat; security; student;
digital transformation
Bài viết trình bày khái quát nhn thc, ni dung, mc
tiêu chuyển đổi s trong giáo dục đại học. Trên sở nghiên
cu thông tin, s liu thc tế, mt s v việc điển hình liên
quan đến an ninh mng và sinh viên, tác gi nhn din, ch
ra các mối đe dọa an ninh đối vi sinh viên trong thi k
chuyển đổi số. Đồng thi, tác gi đưa ra một s ý kiến ngh
đối với các quan hữu quan góp phn bảo đảm an toàn,
an ninh cho sinh viên trong thi k chuyển đổi s.
ABSTRACT
The article presents an overview of the awareness,
content and goals of digital transformation in higher
education. On the basis of researching informations, actual
datas and typical cases related to cyber security and
students, the author identifies and points out security threats
to students during the period of digital transformation. At
the same time, the author make a number of
recommendations to relevant agencies to contribute to
ensuring safety and security for students during the period
of digital transformation.
1. Gii thiu
Chuyển đổi s trong giáo dục, đặc bit là trong giáo dục đại hc là xu thế tt yếu
của giai đoạn hin nay. Cán b, ging viên, sinh viên và h thng b máy các trường đại
học, cao đẳng đều nhng ch th tham gia vào quá trình chuyển đổi s. Bên cnh
những thay đổi mang tính tích cc giúp cho hoạt động giáo dc tại các trường đại hc
được din ra d dàng, thun tin, hiu qu hơn so với phương thức truyn thng là dy
hc trc tiếp thì vic ng dng công ngh k thut s và công ngh thông tin Internet
vào lĩnh vực giáo dc trong thi k chuyển đổi s cũng đính kèm theo đó nhng mi đe
dọa an ninh đi vi h thống thông tin nhà trường, an ninh đội ngũ trí thức, an ninh sinh
viên. Trong bài viết này, trên s trình bày nhn thc v ni dung, mc tiêu chuyn
K yếu Hi tho Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thi k Chuyển đổi số”
72
đổi s trong giáo dục đại học, hội t quá trình chuyển đổi s mang li, tác gi đồng
thi nhn din, ch ra các mối đe dọa an ninh đối với sinh viên. Qua đó, đưa ra một s ý
kiến đối với các quan hu quan góp phn bảo đảm an toàn, an ninh cho sinh viên
trong thi k chuyển đổi s.
2. Cơ sở lý thuyết
Bài viết nghiên cu da trên lý thuyết bo v an ninh quốc gia, đảm bo an ninh
mng, an ninh thông tin ca lực lượng Công an nhân dân.
3. Kết qu nghiên cu
- Nhn thc v chuyển đổi s trong giáo dục đại hc
Cuc cách mng Công nghip ln th đánh du s phát triển t bc ca khoa
hc, k thut, công ngh. Tt c các ngành, các lĩnh vực ca bt k quc gia nào trên
thế giới đều phi thc hin chuyển đổi s để khai thác triệt để thành tu ca cuc cách
mng này góp phần nâng cao năng lực, hiu lc, hiu qu qun tr, nâng cao cht lượng
hoạt động phc v cho s phát trin của đất nước. Việt Nam, chương trình Chuyn
đổi s quốc gia đến m 2025, định hướng đến năm 2030 được Th ng Chính ph
phê duyệt đã thúc đẩy các ngành, các lĩnh vực chuyển mình, vươn lên mạnh m để tn
dụng cơ hội do cuc cách mng Công nghip ln th mang lại. Ngành giáo dục, đào
to không th nm ngoài xu thế chung ca c nước.
Theo B Thông tin Truyền thông định nghĩa: “Chuyển đổi s quá trình thay
đổi tng th toàn din ca nhân, t chc v cách sng, cách làm việc phương
thc sn xut da trên các công ngh số” [1]. Đi vi giáo dục đại hc, chuyển đổi s
mt phn tt yếu trong quá trình đổi mi, nâng cao chất lượng giáo dc. Chuyển đổi
s trong giáo dục đại học hướng đến hai ni dung chính: (i) chuyển đổi s trong qun lý
giáo dc (ii) chuyển đổi s trong dy, học, đánh giá nghiên cu khoa hc. Trong
qun giáo dc, chuyển đổi s bao gồm các bước: s hóa thông tin qun lý, to ra
nhng h thống sở d liu ln liên thông, chia s; trin khai các dch v công trc
tuyến, ng dng các Công ngh 4.0 (AI, blockchain, phân tích d liệu…) để qun ,
điều hành, d báo, h tr ra quyết định trong ngành giáo dục, đào tạo mt cách nhanh
chóng, chính xác. Trong dy, học, đánh giá, nghiên cu khoa hc, chuyển đổi s được
trin khai t vic s hóa hc liệu (sách giáo khoa đin t, bài giảng điện t, kho bài
ging e-learning, ngân hàng câu hi thi t lun, trc nghiệm…), xây dựng thư viện s,
phòng thí nghim ảo, đến vic trin khai, vn hành h thống đào tạo trc tuyến, thc tế
ảo, trường đi hc ảo... Để hin thc hóa các ni dung trên, chuyển đổi s trong giáo
dục đại học hướng đến ba mc tiêu chính: (i) phát trin nn tng h tr dy hc t
xa, ng dng triệt để công ngh s trong công tác qun lý, ging dy và hc tp, (ii) xây
dng nn tng chia s tài nguyên ging dy hc tp theo c hình thc trc tuyến
trc tiếp (iii) phát trin công ngh phc v giáo dục, hướng tới đào tạo cá th hóa [1].
K yếu Hi tho Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thi k Chuyển đổi số”
73
V bn cht, chuyển đổi s không làm thay đi hình hoạt động của sở giáo dc
đó quá trình ng dng công ngh k thut s h thng thông tin Internet vào
cơ s giáo dục để nâng cao chất lượng dy, hc và qun lý giáo dc.
Chuyển đổi s trong lĩnh vực giáo dục đại hc vừa hội, đồng thời cũng
thách thức đối vi thanh niên, sinh viên. Trong thi k chuyển đổi s, thanh viên, sinh
viên va là ch th vừa đối tượng th hưởng chịu tác động đa chiều. Sinh viên là
lực lượng nòng cốt, đi đầu trong thi k chuyển đổi s bi: (i) nhóm tui y kh
năng tiếp cn vi công ngh mi, thông tin mi trên Internet và s dng Internet nhiu
hơn các nhóm tuổi khác tui t 20 24 tui, chiếm n ¼ dân s); (ii) h lp
người năng động, sáng tạo, được s định hướng t gia đình và xã hi nên có ý thc ch
động, tích cc trong vic chun b hàng trang cho tương lai ca mình; (iii) ngành khoa
hc, công ngh s la chn hp dẫn đối vi mt b phn thanh niên, sinh viên hin
nay. H năng lc, chuyên môn, ngh nghip, ngoi ngữ… những yếu t quan trng
giúp h đáp ứng đủ kp thi nhu cu ca th trường lao động trong chuyn đi s.
Trong quá trình hc tp, sinh viên có thêm nhiu cách thc, điều kiện để tiếp cn thông
tin, kiến thc d dàng, rút ngn v khong ch, thu hp v không gian thi gian,
tham gia các lp hc trc tuyến, t xa, lp hc ảo hội tri nghiệm môi trường
hc tp mi bng không gian ảo, tương tác thông qua các phn mm phng công
ngh thc tế ảo… Do vậy, trong thi k chuyển đổi s trong lĩnh vực giáo dục đại hc,
sinh viên có th tích lũy nhiều li ích vô cùng to lớn cho tương lai của mình.
- Nhn din mi đe da an ninh đối vi sinh viên trong thi k chuyển đi s
Để bo v an ninh, an toàn cho sinh viên, bo v s ổn định, hoạt động bình
thưng và phát trin bn vng của lĩnh vực giáo dục, đào tạo trong thi k chuyển đổi
s, cn thiết phi nhn din các mối đe dọa gây mt an toàn, an ninh sinh viên.
Mt là, mối đe dọa gây mt an ninh, an toàn thông tin, d liu cá nhân
Trong thi k chuyển đổi s, d liu s là ct lõi ca hu hết các hoạt động trong
các sở giáo dc, chúng gn lin vi vic đảm bo b máy nhà trưng vận hành trơn
tru, hiu qu. H thng các thông tin, d liu gm: Thông tin v chương trình đào tạo,
ging dy, giáo trình, công trình nghiên cu khoa hc ca ging viên, sinh viên; thông tin
cá nhân ca cán b, ging viên, nhân viên, sinh viên; thông tin, s liu tài chính, kế toán,
vật tư, trang thiết bị… được s hóa, lưu trữ tp trung thành ngun d liu lớn được
qun bng công ngh điện toán đám mây cho phép nhà trường người dùng th
được truy cp tìm kiếm thông tin theo yêu cu bt k thi gian và kng gian [3]. Ngun
thông tin, d liu đa dạng, bao gm c những thông tin có tính riêng như thông tin cá
nhân (h tên, hình nh, s định danh nhân, s điện thoại, địa ch trú, tài khoản email,
mng xã hi, tài khoản ngân hàng…) của sinh viên, giáo viên, nhân viên hay thông tin
tính nhy cm, quan trng trong hoạt động của nhà trường n số liu tài chính, kế toán,
K yếu Hi tho Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thi k Chuyển đổi số”
74
h sơ học tp, h sơ cán bộ, công chc, viên chc, giáo trình, giáo án, công trình nghiên
cu khoa học… là loại thông tin luôn b c đối tượng xu quan tâm, chú ý, tìm cách thu
thp, khai thác, s dng vào mục đích không chính đáng, d dẫn đến hu qu không th
ờng trước.
Với các sở giáo dục đại hc, mặc đã quan tâm đầu tư, song s vt
cht, h tng mng, trang thiết bị, đường truyn, dch v Internet, chế bin pháp
k thuật đảm bo an ninh, an toàn thông tin… nói chung còn thiếu, chưa đồng b, nhiu
nơi chưa đáp ng yêu cu cho chuyển đổi số. Trong khi đó, các đối tượng xu hàng
ngày, hàng gi đang sử dụng ưu thế khoa hc công ngh để tiến hành tn công, thu thp,
phá hoại sở d liu của nhà trường. Phương thức, th đoạn hoạt động ca h th
k đến như: thiết kế độc, ch đích nhằm vào ngun d liu của nhà trường; tn
công chiếm quyn qun tr các máy ch qun tr, máy ch bo mt trong h thng
thông tin nhà trường; khai thác triệt để các điểm yếu, l hng bo mật để đánh cắp thông
tin, tài liu, d liu ca cán b, giảng viên, sinh viên nhà trưng.
Hình 1. Phân loi dân s s dụng Internet theo độ tuổi năm 2023
Ngun: Vnetwork (2023), “Xu hướng phát trin Internet Việt Nam 2023”, t website
https://www.vnetwork.vn/news/internet-viet-nam-2023-so-lieu-moi-nhat-va-xu-
huong-phat-trien/
Vi sinh viên, khi h s dụng máy tính, đin thoi thông minh kết ni Internet,
truy cp mng xã hi phc v cho vic hc tp, gii trí càng nhiều thì nguy cơ đi din
vi mối đe dọa an ninh, an toàn thông tin càng ln [5]. Ri ro không ch đến t mức độ
an ninh, an toàn h thng thông tin của nhà trường mà ri ro còn ny sinh t chính hành
vi trên không gian mng ca sinh viên. Sinh viên có th gp ri ro mt thông tin cá nhân,
bao gồm thông tin ngân hàng, thông tin đăng nhp tài khoản, thông tin căn c công
K yếu Hi tho Khoa học: “An ninh Sinh viên trong thi k Chuyển đổi số”
75
dân… Sinh viên th b mt d liu quan trọng như hình nh, i liu nghn cu, hc
tp… lưu tr trong thiết b đin t dùng để kết ni Internet. Sinh vn cũng có thể b tin tc
tn ng, xâm nhp chiếm quyn s dng c tài khon mng hi, email, danh b, tin
nhắn… Những thông tin y có th do nhà trường, sinh viên vô nh làm l hoc s dng
không đúng ch, gây ảnh hưởng đến quyền riêng của ngưi khác; thông tin th do
sinh vn mt kim soát hoc không chú ý theo i sau khi chia s n kng gian mng dn
đến vic không th xóa b, chnh sa; thông tin th b hoặc b đối ng xu c nh
chiếm đoạt, đánh cắp t ra ngoài kh năng kim soát ca sinh viên… Một khi nhng
thông tin nhy cm y lọt vào tay đối tượng xu, vi s ng rt ln, h có th s dng
vào mc đích thực hin c nh vi la đảo, qung o, tiếp th việc làm, đe dọa, khng chế
để trc li làm ảnhng trc tiếp đến đi sng ca sinh vn.
Theo thông tin Ban yếu Chính ph, vào tháng 8/2021 phát hin tài khon
tên xiaolin1983 đã đăng bán dữ liu của hơn 300.000 sinh viên được cho ca 10
trường đại hc ti Vit Nam bao gm h tên đầy đủ, địa ch, s điện thoi, tài khon
ngân hàng, hình nh chng minh nhân dân, h chiếu, khóa hc, lp học được đăng tải
trên diễn đàn Raidforums [6]. Trung tâm Giám sát An toàn Không gian mạng Quc gia
(NCSC) đánh giá những thông tin này th đưc s dng vi mục đích thc hin các
hành vi lừa đảo, quảng cáo… khuyến cáo người dùng phi thn trng vi thông tin
cá nhân, không chia s, cung cp thông tin cá nhân cho nhng cá nhân, t chức chưa
uy tín hoặc đáng ngờ. Qua đây thể thy, vi những thông tin tưởng chng như “không
th to ra giá trị” của sinh viên, của nhà trường nhưng một khi b rơi vào tay của đối
ng xu, h th s dng nó vào mục đích không chính đáng, hay trục li t nó. Khi
đối tượng xu tiến hành cuc tn công mng nhm vào h thng thông tin, cơ sở h tng
k thut của nhà trường th gây liu, gián đoạn hoạt động bình thường ca nhà
trường. Trong trường hp, vì nguyên nhân ch quan, thiếu trách nhim của nhà trường
hay c tình làm l, mt, mua bán d liệu. Điều này có th s khiến cơ sở giáo dc b liên
đới truy cu trách nhim, x pht, bồi thường thit hi v kinh tế và đối din vi nguy
cơ truy tố trưc pháp lut.
Mối đe dọa v mt an ninh, an toàn h thng thông tin của nhà trường, an toàn
d liu nhân của sinh viên nguy thưng trực, đe da trc tiếp, thm chí gây ra
hu qu rt nghiêm trọng đối vi an ninh sinh viên nếu như sở giáo dc không có
gii pháp bảo đảm an ninh mạng đồng b vi quá trình chuyển đổi s.
Hai là, mối đe dọa gây mất an ninh văn hóa
Trong quá trình chuyển đổi số, các sở giáo dc t chc hoạt động qun
hc tp cho sinh viên bng vic khai thác không gian mng vi nhiu ni dung, hình
thc khác nhau. Sinh viên tham gia hc tp, nghiên cu khoa hc hu hết thông qua các
thiết b điện t có kết ni Internet. Trong phn ln thi gian s dng Internet, sinh viên